Ondertiteling via Teletekst bestaat 45 jaar

Teletekstondertiteling via pagina 888 bestaat vandaag 45 jaar. De dienst wordt maandelijks door 4,5 miljoen mensen gebruikt. Ooit werd alle ondertiteling voor de dienst met de hand uitgetypt, maar tegenwoordig past de NOS ook AI toe.

teletekst ondertiteling
Bron: NPO

De eerste ondertiteling van een Nederlandstalig programma via Teletekst werd op 4 oktober 1980 beschikbaar gemaakt, aldus de NOS. Dat was voor de dramaserie Rouw past Electra. In 1986 werd er voor het eerst liveondertiteling aangeboden. Dat was voor het NOS Journaal.

In principe is de teletekstondertiteling bedoeld voor doven en slechthorenden. Nederlandse publieke omroepen zijn onder meer om die reden verplicht om vrijwel al hun programma's te ondertitelen. De dienst wordt in Nederland echter door veel meer mensen gebruikt dan dat er slechthorenden zijn. Volgens de NOS staat ondertiteling ook vaak aan wanneer er meerdere schermen tegelijkertijd gebruikt worden, maar ook in wachtruimtes, sportscholen en op andere schermen op openbare plekken.

Van handwerk naar AI

De ondertiteling werd oorspronkelijk door twee redacteurs gemaakt. De eerder dit jaar overleden vertaler en presentatrice Loretta Schrijver was een van de eerste twee ondertitelaars die voor Teletekst programma's ondertitelde. Inmiddels zouden er 34 redacteurs op deze afdeling werken.

Ondertitelen gebeurde tot 2002 met een Velotype-toetstenbord om snel woorden te kunnen tikken. Sindsdien gebruikt de NOS ook spraakherkenning, waarbij de redacteur de inhoud van een programma hardop herhaalt, waarna dit tot ondertiteling wordt omgezet.

De omroep gebruikt tegenwoordig tevens AI. Het zou vooralsnog om een 'experiment' gaan waarbij bepaalde programma's geheel automatisch ondertiteld worden. Andere programma's worden automatisch ondertiteld, waarna een redacteur alles controleert en eventueel beschrijvingen toevoegt van geluiden die buiten beeld te horen zijn.

Teletekst zelf bestond eerder dit jaar ook precies 45 jaar. De nieuwsdienst van de NOS blijkt ook anno 2025 nog massaal gebruikt te worden, namelijk door miljoenen gebruikers via de tv en dagelijks 800.000 gebruikers via de app. Daarom vernieuwde de NOS de onderliggende technologie van de dienst eind 2023. In een achtergrondartikel legt het team achter deze vernieuwingen uit hoe het ogenschijnlijke oude nieuwssysteem onder de motorkap hypermodern is.

Door Yannick Spinner

Redacteur

04-10-2025 • 11:53

13

Submitter: Xieoxer

Reacties (13)

Sorteer op:

Weergave:

Het is mogelijk om NOS Teletekst direct in de terminal te bekijken via een SSH-verbinding. Gebruik het volgende commando in elke terminal (Linux, macOS, Windows, of zelfs op een mobiele SSH-client):

ssh teletekst.nl

Na inloggen verschijnt de beginpagina (meestal pagina 100). Je kunt navigeren door paginanummers in te typen of de pijltjestoetsen of H, J, K, L te gebruiken om door de pagina’s te bladeren. Dit werkt snel, is interactief en biedt toegang tot onder andere nieuws, sportuitslagen, weer en de tv-gids, geheel in klassieke teletextstijl, maar dan in tekstvorm in je eigen terminal.
Helaas werkt 888 niet :D
888 is aan een TV-zender verbonden - én er moet een programma zijn waar de TT-ondertiteling beschikbaar voor is. Wat niet wil zeggen dat het niet zou werken via SSH, maar wellicht moet er dan extra code aan te pas komen?
Het is mogelijk om NOS Teletekst direct in de terminal te bekijken via een SSH-verbinding. Gebruik het volgende commando in elke terminal (Linux, macOS, Windows, of zelfs op een mobiele SSH-client):

ssh teletekst.nl

Na inloggen verschijnt de beginpagina (meestal pagina 100). Je kunt navigeren door paginanummers in te typen of de pijltjestoetsen of H, J, K, L te gebruiken om door de pagina’s te bladeren. Dit werkt snel, is interactief en biedt toegang tot onder andere nieuws, sportuitslagen, weer en de tv-gids, geheel in klassieke teletextstijl, maar dan in tekstvorm in je eigen terminal.
Superleuk! Ik heb het gelijk geprobeerd. Dit is echt handig. Ik ben een fervente nieuwsvolger, maar dit is echt efficient. Als er nog meer van zulke nieuwswebsites zijn wil ik het graag weten.
Als er nog meer van zulke nieuwswebsites zijn wil ik het graag weten.
Via Browsh kan je bijvoorbeeld de nieuwswebsite Tweakers.net bezoeken. Erg handig! ;)

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 4 oktober 2025 14:22]

Gefeliciteerd!

Ik ben nog steeds fan en dagelijkse gebruiker van Teletekst en de ondertiteling. Heerlijk om even de koppen te snellen, de belangrijkste berichten zonder opsmuk te lezen, die kort en bondig de kern van de zaak samenvatten. De ondertiteling is vaak to-the-point en lees makkelijk weg. Ondanks alle uitgebreide journalistiek die het internet met zich mee bracht, vind ik Teletekst nog steeds een oase van rust. Hopelijk kunnen we dit nog lang doorzetten!

[Reactie gewijzigd door Muncher op 4 oktober 2025 12:02]

Heel fijn dat het bestaat. Ik ben niet slechthorend, maar in een drukke ruimte vol luid gepraat en rumoer kan ik op deze manier toch meekrijgen wat ze op tv zeggen.
Ik denk een jaar of 20 geleden eens een projectje mogen doen bij de NOS, o.a. ook op de afdeling Teletekst toen de werkplekken mogen migreren. Was fascinerend om te zien hoe zo’n afdeling en mechanisme werkt en al helemaal dat alles wat je daar intikt technisch gezien (toen nog) in alle huiskamers van Nederland en velen daarbuiten aankomt.
Nog leuker dat ik ook de testpagina’s mocht gebruiken en dus vrienden en bekenden kon inlichten om deze te selecteren op hun TV’s (beeldbuizen waren toen nog normaal) zodat alles wat ik in Hilversum intikte bij iedereen op de TV zichtbaar werd.
Het sloeg nergens op, maar voelde erg lekker. 🤓
Door de keiharde achtergrond muziek bij docu's en reportages van de NPO is de txt ondertiteling een uitkomst.
Wat volgens mij de kracht van teletekst is... is eenvoud! leuk en aardig dat alles nu zo grafisch aantrekkelijk wordt gemaakt, maar daarmee kan je ook een hoop afleiding krijgen, om nog maar te zwijgen over laadtijden, fouten, misvormingen etc...

Dit ben ik de laatste jaren ook steeds meer gaan waarderen van een terminal of dingen als powershell. Het is soms veel doeltreffender dan een user interface te gebruiken die ook nog een hoop issues met zich mee kan brengen als het slecht gebouwd is.

[Reactie gewijzigd door Pasteis op 4 oktober 2025 13:12]

Hier ook, lekker achter de tv met koffie en teletekst wakker worden.

En het meest belangrijke nieuws weet je dan weer.

Jammer dat mijn oude Ziggo decoder het slecht onderteunt. p888 helemaal niet

[Reactie gewijzigd door heian op 4 oktober 2025 13:32]

Veel providers ondersteunen het slecht of het is nauwelijks prioriteit. Ik krijg de indruk dat het komt omdat het oorspronkelijk ging om data gecomprimeerd in de buitenste beeldlijnen van het PAL signaal dat een beeldbuis niet liet zien net zoals bv CC ondertitels. Al vraag ik me af hoe de teletekst data vandaag verstuurd wordt. Nederlandse tv kijkers houden er nogal aan vast terwijl het in landen om ons heen al lang afgeschaft is, ook eventuele opvolgers zijn nooit echt doorgebroken.
Teletekst werkt toch helemaal niet op de digitale ontvangers? Aangezien er zover ik weet nergens meer analoge TV signalen zijn is teletekst zo goed als "verbannen" naar de apps.

Verder is de huidige ondertiteling allemaal in een apart kanaal van de digitale streams. Eigenlijk enorm handig aangezien je in theorie dus ook meerdere talen ondertiteling kunt meesturen.

Dat AI is natuurlijk enorm handig, alleen merk ik best veel storende foutjes. Prima om het initieel via AI (of hoe het ook heet) te doen maar loopt het dan ook even na. Nu zie ik in Quizen e.d. ook gewoon verkeerde antwoorden voorbij komen in de ondertiteling. Je moet AI natuurlijk wel laten leren, maar is met spraak gewoon vaak lastig omdat je vaak beter hoort wat iemand zegt dan een taalmodel begrijpt. Zeker als iemand een beetje dialect of met accent spreekt.

En dan bijvoorbeeld RTL die een deel van de uitzendingen van Het Blok volledig geautomatiseerd heeft ondertiteld wat enorm tenenkrommende ondertiteling opleverde.

[Reactie gewijzigd door jongetje op 4 oktober 2025 14:02]


Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn