Nadat Samsung vorig jaar op de IFA een complete 8ktv-line-up toonde was de geest uit de fles; de toekomst van tv ligt bij 8k, en alle televisiefabrikanten volgden op de volgende grote beurs, CES, met 8k-televisies. Zelfs LG, dat op de CES de show stal met de eerste oprolbare oled-televisie, toonde een 8k-model. Als 's werelds grootste televisiefabrikant met 8k komt, kan je als zichzelf respecterend televisiemerk niet achterblijven toch? Of toch wel, want Panasonic ging als enige grote televisiemerk niet mee in de 8k-gekte.
Volgens het merk zal 8k in de toekomst wel degelijk belangrijk zijn, maar op dit moment heeft het kopen van een 8k-tv nog nauwelijks zin, want het zal nog vele jaren duren voordat er voldoende 8k-content beschikbaar is om de aanschaf van een dergelijke tv te rechtvaardigen. Hier zijn we het hartgrondig mee eens want voordat we echt aan 8k toe zijn valt er nog zoveel meer uit 4k te halen dan tot nu toe het geval is. We waren dan ook blij verrast toen Panasonic op een tv-evenement een toekomstvisie met ons deelde in de vorm van twee prototypes.
De doorzichtige tv
Het eerste prototype dat werd getoond betrof een doorzichtige televisie. Dit idee is niet nieuw en toch ook weer wel. Dat zit zo: al sinds de komst van oled-televisies zien we op beurzen prototypes van doorzichtige schermen. Doordat oleds zelf licht opwekken is er geen backlight nodig en dus is het relatief eenvoudig om een doorzichtig scherm te maken. De substraten waarop de oleds worden aangebracht zijn immers al doorzichtig. Dit soort schermen wordt dan ook al jaren voor de b2b-markt geproduceerd, maar voor in de huiskamer zijn ze niet geschikt.
Het grote probleem zit hem in de weergave van zwart, want oleds kunnen alleen licht opwekken en geen licht wegnemen. Voor een goede zwartweergave zal je dus het licht dat door het scherm zichtbaar is moeten tegenhouden, maar daarmee maak je de doorzichtigheid van het scherm gelijk ongedaan. Panasonic heeft daar nu iets op gevonden dat het licht achter het scherm kan tegenhoudt, op het moment dat je tv wilt kijken. Als je de tv uitschakelt wordt het scherm doorzichtig zodat de tv mooi opgaat in zijn omgeving.
Hoe het licht precies wordt tegengehouden wil Panasonic niet vertellen, maar waarschijnlijk wordt dezelfde techniek gebruikt die we ook kennen van elektrisch dimbare binnenspiegels uit auto's en de dimbare ramen in de Boeing 787-Dreamliner. Die maken gebruik van een speciale gel die zich tussen twee glasplaten bevindt. De gel wordt in een paar seconden donkerder als er een spanning op wordt gezet, en lichter als de spanning weer wordt weggenomen.
Het prototype dat we op de IFA te zien kregen leverde een prima beeldkwaliteit met het dimsysteem ingeschakeld, en in de doorzichtige stand waren alleen de lichte delen van het beeld zichtbaar. Het scherm was gemonteerd in een houten frame waarin bovenaan, achter het scherm, verlichting was aangebracht om het doorzichtige effect te benadrukken. Panasonic is van plan om het getoonde prototype door te ontwikkelen tot een product dat ergens in 2020 te koop zal moeten zijn. Die tijd zullen ze voornamelijk nodig hebben om na te denken over de weergave van geluid, want het getoonde prototype was niet uitgerust met luidsprekers. Het lijkt ons nog een hele opgave om speakers te verstoppen in een houten frame dus we zijn erg benieuwd naar de oplossing van dit probleem.
Codenaam: MegaCon
Op de afgelopen CES, in Las Vegas, zagen we bij Hisense een prototype van een tv die gebruik maakte van twee lcd's achter elkaar. De voorste lcd was voorzien van de gebruikelijke kleurenfilters en had een resolute van 3840x2160 pixels. Het achterste paneel was monochroom, en dus niet voorzien van kleurenfilters, en had een resolutie van 1920x1080 pixels. Het idee hierbij is dat het achterste lcd gebruikt wordt als lichtmodulator voor de backlight waardoor er een soort full array local dimming backlight ontstaat met meer dan twee miljoen zones.
Panasonic toonde op deze IFA een prototype dat gebaseerd is op het zelfde idee. Het werd gepresenteerd onder de spannende codenaam MegaCon. Mega staat zoals we weten voor miljoen en waar Con voor staat laat zich ook makkelijk raden. De MegaCon maakt dus net als bij het prototype van Hisense gebruik van twee lcd's, maar in dit geval heeft het tweede monochrome paneel een resolutie van 3840x2160 pixels. Hierdoor zijn alle pixels voorzien van een soort eigen dimbare backlight. Het resultaat is een adembenemend mooi beeld dat door het enorme contrast sterk aan dat van oled doet denken.
Panasonic maakt voor dit scherm gebruik van ips-panelen. Dit soort lcd's heeft over het algemeen een contrastratio van om en nabij de 1000:1. Dit betekent dat het licht van de backlight met een factor duizend kan worden verminderd door de achterste lcd. De voorste lcd kan op zijn beurt het licht ook met een factor duizend verzwakken waardoor de uiteindelijke contrastratio op zo'n 1.000.000:1 uitkomt. Op papier misschien niet zo goed als bij oled, want bij een oled-scherm kunnen de pixels volledig worden uitgeschakeld, maar in de praktijk is het contrast natuurlijk net zo goed en is er geen enkel verschil qua contrast te zien.
Nu zul je wellicht denken; leuk dat het beeld van een oled na te maken is met twee lcd's, maar waarom zou je dat willen? Oled-televisies worden namelijk steeds goedkoper en dit is natuurlijk geen goedkope constructie. De belangrijkste reden om voor deze, relatief dure, oplossing te kiezen zit hem in de helderheid. Een oled-tv heeft een piekhelderheid van, in het gunstigste geval, 1000cd/m². Het MegaCon-scherm heeft dezelfde piekhelderheid, maar deze helderheid kan zonder beperkingen en onder alle omstandigheden worden gehaald. Dat kan niet bij televisies met een oled-paneel, want die hebben een automatic brightness limiter die voorkomt dat het paneel teveel stroom opneemt. Hierdoor zakt de maximale helderheid in tot ongeveer 160 à 170cd/m² bij het weergeven van een volledig wit scherm.
Ook gebruiken de huidige oled-tv's, naast rode, groene en blauwe, ook witte subpixels om de piekhelderheid te kunnen halen. Daar merk je meestal niet veel van, maar bij de lichtste delen van het scherm kan de kleurverzadiging hierdoor afnemen. Het scherm van Panasonic gebruikt gewone rgb-pixels waardoor de kleuren ook in de hooglichten perfect worden weergegeven. De nauwkeurigheid is zelfs zo groot dat Panasonic claimt dat het MegaCon-scherm als referentiemonitor bij film- en televisieproductie gebruikt kan worden.
Het merkt zegt dan ook in gesprek te zijn met professionals uit Hollywood om te achterhalen aan wat voor eisen het scherm zal moeten voldoen voor deze toepassing. Op dit moment worden er al schermen met een dubbele lcd gebruikt voor film- en tv-productie. Sony maakt bijvoorbeeld de BVM-HX310; dit is een broadcast-monitor met een diagonaal van 31" en een prijskaartje van zo'n dertigduizend euro. Panasonic heeft nog niet gezegd wanneer de MegaCon-tv te koop zal zijn. Ook weten we nog niet wat het scherm moet gaan kosten. Laten we hopen dat deze techniek een beetje betaalbaar zal zijn, want het MegaCon-scherm leverde met afstand het mooiste beeld van de hele IFA.