Op de afgelopen IFA in Berlijn toonde Samsung, als eerste van de grote televisiefabrikanten, een productiemodel van een 8k-televisie; de Q900R. Het merk was daarin niet uniek want Sharp en de nodige Chinese fabrikanten boden al eerder 8k-modellen aan. Nu 's werelds grootste producent van tv's de stap naar 8k genomen heeft, konden de andere fabrikanten natuurlijk niet achterblijven. En dus staat de CES van 2019, zonder dat er ook maar enige fatsoenlijke content voor beschikbaar is, in het teken van 8k-televisies.
Sony toonde vorig jaar al een zeer indrukwekkend 8k-prototype, en dus lag het al in de lijn der verwachting dat er dit jaar een productiemodel zou komen. Deze CES onthulde Sony dan ook het allereerste productiemodel 8k-tv:de ZG9. Deze tv is het lcd-topmodel in Sony's Master Series; de televisies die de state of the art vertegenwoordigen van het Japanse merk. In dezelfde serie werd ook een nieuw oled-topmodel getoond; de AG9, die de AF9 van vorig jaar opvolgt en nog 'gewoon' een 4k-paneel heeft.
AG9
Bij het ontwerp van de AG9 heeft Sony goed geluisterd naar de feedback die het kreeg naar aanleiding van de eerdere A1- en AF9-modellen. Deze waren namelijk voorzien van een standaard aan de achterkant met daarin een of meerdere basluidsprekers. Ook zaten hier de aansluiting en andere elektronica in verwerkt waardoor de standaard niet verwijderd kon worden bij muurmontage. Hij kon wel dichter tegen het scherm aan worden geklapt, maar alsnog kwam het scherm nogal ver van de muur af te hangen en dat ziet er natuurlijk wat minder strak uit.
/i/2002448740.jpeg?f=imagenormal)
Volgens Sony hangt ongeveer 40 procent van de televisiebezitters hem aan de muur en dat zijn natuurlijk ook klanten die de fabrikant graag wil bedienen. De AG9 is daarom veel platter gemaakt en kan met de optionele beugel, die helaas niet op de Sony-stand te zien was, zeer strak aan een muur worden opgehangen. Het scherm kan aan de beugel een stukje naar voren worden gehaald en vervolgens een graad of vijftien beide kanten op worden gedraaid. Als je de tv naar achteren duwt komt het scherm op slechts 5cm van de wand te hangen.
/i/2002448742.jpeg?f=imagenormal)
De AG9 is, net als z'n voorganger, voorzien van het Acoustic Surface-audiosysteem waarbij het geluid letterlijk uit het scherm komt. Hiervoor zitten er aan de achterkant van het oledpaneel spreekspoelen op gelijmd. Daarmee wordt het beeldpaneel, net als een luidsprekerconus, in trilling gebracht. De lage tonen worden door basluidsprekers aan de achterkant opgewekt zodat de trillingen niet in beeld zichtbaar zijn. De tv is net als z'n voorganger te gebruiken als centerkanaal in combinatie met een av-receiver in een volledige surround-luidsprekeropstelling.
/i/2002448744.jpeg?f=imagenormal)
Bij de AF9 werden drie schermkanalen ingezet zodat er een separaat centerkanaal was voor beter verstaanbare dialogen, maar bij de AG9 zijn er nog maar twee schermkanalen over voor ouderwets stereogeluid. Volgens Sony kon het middelste kanaal komen te vervallen doordat er nu elliptische spoelen worden gebruikt, die we helaas niet mochten fotograferen, waardoor per spoel een groter deel van het scherm in trilling kan worden gebracht. Het kwam op ons vooral over als een kostenbesparing, maar als dat betekent dat de AG9 goedkoper aangeboden zal worden, kunnen we ons prima in deze beslissing vinden.
Sony heeft een nieuwe afstandsbediening ontworpen die deze keer is voorzien van een bovenkant die met metaal is afgewerkt. Ook hier mochten we geen foto's van maken, dus je moet maar van ons aannemen dat hij er strak uitziet. De knop waarmee je een externe ingang selecteert is nu dichter bij de d-pad geplaatst, waardoor deze veelgebruikte toets makkelijker met je duim te bereiken is. De AG9 zal beschikbaar zijn in de maten 55, 65 en 77 inch. We weten nog geen precieze introductiedatum, maar dat zal naar alle waarschijnlijkheid ergens in maart zijn. Ook zijn er nog geen prijzen bekendgemaakt.
ZG9
Tijdens een bijeenkomst voor journalisten vertelde Sony ons waarom er gekozen was voor 8k. Volgens de gangbare conventie moet je erg dicht op een 8k-televisie zitten om alle details te kunnen zien, maar Sony zegt dat het ook op een grotere kijkafstand nut heeft om naar 8k te kijken omdat de beelden er dan realistischer uitzien. Dit effect zou zelfs afnemen naarmate je dichterbij komt. Ook zou het niet eenvoudig volgens conventionele methoden te meten zijn, maar prima te ervaren moeten zijn als je zelf gaat experimenteren met een 8k-tv op verschillende kijkafstanden.
/i/2002448728.jpeg?f=imagenormal)
Wij begrijpen het verhaal van Sony nog niet helemaal, maar tijdens de demonstraties met 8k-beelden hadden we een zeer duidelijke voorkeur voor een zeer korte kijkafstand. Wel is het natuurlijk zo dat zaken die afbreuk doen aan het gevoel van realisme zoals ruis en compressie-artefacten van veraf inderdaad duidelijk minder zichtbaar zijn. We zullen het in de toekomst in ieder geval nog vaak genoeg hebben over beeldmaten en kijkafstanden als het over de meerwaarde van 8k gaat.
/i/2002448732.jpeg?f=imagenormal)
Een lcdpaneel kan niet ingezet worden als luidspreker, maar toch heeft Sony het willen laten lijken alsof het geluid daadwerkelijk uit het scherm komt. Daarvoor zijn vier luidsprekers, twee boven en twee onder het scherm, in de randen van de ZG9 geplaatst. Tijdens een demonstratie in een afgesloten luisterruimte leek het geluid inderdaad uit het scherm te komen. Hiermee komt een dialoogscène duidelijk realistischer over. Wel vonden we het geluid net even wat duidelijker klinken toen er, ter vergelijk, slechts twee van de vier luidsprekers waren ingeschakeld. Het verschil was erg klein en de meeste mensen zullen naar ons idee een duidelijke voorkeur voor vier luidsprekers hebben.
/i/2002448730.jpeg?f=imagenormal)
Ook de ZG9 kan ingezet worden om het centerkanaal in een surround-opstelling voor z'n rekening te nemen. Dit werd, op zeer overtuigende wijze, gedemonstreerd met een volledige 7.4.2 Atmos-installatie die op zeer stevig volume stond. De vier luidsprekers in de tv konden prima meekomen met de krachtige av-receiver die een paar flinke luidsprekers aanstuurde waardoor het geheel erg mooi homogeen klonk.
/i/2002448734.jpeg?f=imagenormal)
Officieel is de ZG9 niet voorzien van hdmi 2.1-ingangen, maar men vertelde ons dat de hardware volledig voldoet aan de eisen; alleen de officiële certificering was nog niet rond en daarom mag Sony nog geen hdmi 2.1 claimen. Tijdens de demonstraties kregen we in ieder geval prachtige 8k-beelden te zien op 60fps, dus op technisch vlak is alles duidelijk al prima in orde.
/i/2002448726.jpeg?f=imagenormal)
De 8k-beelden die we bekeken zagen er spectaculair uit waarbij er meer en meer details zichtbaar werden naarmate we het scherm dichter naderden. Wel waren er hier en daar duidelijk halo's rond lichte objecten op een donkere achtergrond te zien. Deze kunnen zeker bij ondertitels erg storend zijn. Sony deed geen uitspraken over het aantal zones in de full array local dimming backlight, maar als we het zo op het oog moeten inschatten zijn het er in ieder geval beduidend minder dan bij Sony's eerdere ZD9. De ZF9 zal ergens dit jaar leverbaar worden in 85 en 98 inch; naar ons idee maten waarbij 8k tenminste een beetje nuttig begint te worden. Er zijn nog geen prijzen bekend, maar goedkoop zullen de nieuwe topmodellen vast niet worden.