Inleiding
Samengevat
Sony's XE93 biedt een strak design, een prima beeld en een goed geluid zonder dat er lelijke luidsprekers zichtbaar zijn. Ook is hij in staat om prachtige hdr-beelden weer te geven dankzij een stevige piekhelderheid die niet inzakt als een groot gedeelte van het beeld helder moet zijn. De bediening werkt prettig dankzij Android TV en een goed ontworpen afstandsbediening. De gebruikte soc van MediaTek is helaas wederom aan de zwakke kant, maar daar heb je alleen last van als je 3d-games wil spelen. Het belangrijkste nadeel is de stevige prijs waardoor dit model het moet opnemen tegen oled-televisies van de concurrent.
Eindoordeel
Nieuwe technologie in de wereld van televisie is altijd het eerst beschikbaar op dure topmodellen. Zo was hdr-weergave tot voor kort niet beschikbaar op betaalbare modellen. Met modeljaar 2017 komt daar verandering in, want Sony biedt het nu over de hele linie aan, zelfs op de hd-modellen. Toch zijn er grote verschillen in de kwaliteit van de hdr-weergave en dat komt doordat het contrast van lcd-televisies van nature aan de lage kant is. Voor een echt goede hdr-weergave kun je dus het best uitwijken naar de oledtechniek, zoals Sony met de A1 heeft gedaan. Helaas is oled nog altijd relatief duur en bovendien is de maximale helderheid bij lange na niet zo hoog als bij lcd-tv's, waardoor je de kijkruimte moet verduisteren voor het beste resultaat bij hdr-weergave.
Door gebruik te maken van een backlight met local dimming kan het contrast van een lcd flink worden verbeterd. Hierbij is het van belang dat de backlight in zoveel mogelijk zones is verdeeld, zodat de helderheid zo nauwkeurig mogelijk aan het weer te geven beeld kan worden aangepast. Om een groot aantal zones mogelijk te maken zonder naar een dure full array local dimming-backlight te hoeven uitwijken, introduceerde Sony vorig jaar Slim Backlight Drive. Hierbij is het scherm gewoon edge-lit met leds in de zijkanten van het scherm, maar wordt gebruikgemaakt van een gestapelde, dubbele lichtgeleider, zodat het scherm horizontaal in vier zones kan worden verdeeld.
Het model in deze review, de XE93, heeft een verder ontwikkelde versie van deze techniek, die de naam Slim Backlight Drive+ heeft meegekregen. Hierbij zitten de backlight-leds niet in de zijkanten, maar in de boven- en onderkant, waardoor het scherm nu verticaal in vieren is verdeeld en er meer dimmingzones zijn. De XE93 is verkrijgbaar in de maten 55 en 65 inch, waarvan wij de kleinste hebben getest. Er is ook een 75"-versie, maar omdat die van een fald-backlight is voorzien, heeft die versie de naam XE94 meegekregen.
Als besturingssysteem is opnieuw voor Android TV van Google gekozen. Hoewel versie 7 Nougat al geruime tijd beschikbaar is, moeten we het voorlopig nog met versie 6 Marshmallow doen. Over een eventuele update naar versie 7 is op dit moment nog niets bekend.
Wel weten we dat er later dit jaar een update komt die de weergave van hdr in het Dolby Vision-formaat mogelijk zal maken, naast de hdr10- en hlg-formaten die nu al ondersteund worden. Onze 55"-XE93 kost op het moment van schrijven zo'n 2600 euro en de 65"-versie is voor 3550 euro te koop. De 75"-XE94 moet maar liefst 6500 euro opbrengen, waarmee het bepaald geen goedkope televisies zijn. We verwachtten dan ook niets minder dan vuurwerk van de XE93.
Uiterlijk en aansluitingen
De eerste indrukken van de XE93 zijn erg positief, want het uiterlijk is, zoals we van Sony gewend zijn, erg strak. Er is gebruikgemaakt van kwalitatief hoogwaardige materialen en dat is goed te merken aan het hoge gewicht van de tv.
Rond het scherm loopt aan de voorkant een 3mm dunne, zwarte, aluminium rand. Vanaf de zijkant valt te zien dat deze rand zo'n 6mm diep is. Daarachter zit een geborstelde aluminium lijst, die doorloopt op de achterkant. Doordat de glasplaat aan de voorkant helemaal tot de rand doorloopt, lijken de schermranden erg smal, maar als je de tv hebt ingeschakeld, zie je dat het actieve beeld een stukje verder begint. Deze extra ruimte is nodig om de backlightleds onder te brengen.
Onder het scherm is in het midden een bescheiden Sony-logo te zien en daar weer onder is een verzonken rand aangebracht van een centimeter hoog. In deze rand is de ledbalk, die we van eerdere Sony-modellen kennen, ondergebracht. Zoals altijd kan de helderheid van de ledbalk worden aangepast in het menu en uiteraard kan hij volledig worden uitgeschakeld. De luidsprekers stralen hun geluid niet, zoals bij de meeste televisies, naar beneden uit, maar naar voren, via sleuven die links en rechts onder het scherm zijn aangebracht.
De rechthoekige voet is schuin geplaatst en heeft een afwerking van geborsteld metaal. De behuizing heeft twee schuine staanders, die hol zijn uitgevoerd, zodat er kabels doorheen kunnen worden geleid. Aan de achterkant zijn ze voorzien van een klepje, dat kan verschuiven, zodat ook de wat grotere stekkers er doorheen passen. Aan de achterkant zitten maar liefst zes klepjes waarachter alle aansluitingen en bijna alle kabels zijn te verstoppen.
Aansluitingen
Sony heeft opnieuw voor een losse voeding gekozen, zodat er een stuk minder warmte uit de behuizing hoeft te worden afgevoerd. Een keuze die de betrouwbaarheid moet bevorderen. Bovendien kan de voeding bij een defect eenvoudig worden vervangen, waardoor de kosten voor een eventuele reparatie lager zullen uitvallen. Daar staat tegenover dat je de voeding ergens moet zien te verstoppen en dat is niet altijd even makkelijk, want de 700 gram wegende 'baksteen' is behoorlijk groot; ongeveer 29x8x2cm. De meegeleverde kabels hebben in ieder geval veel lengte. De kabel van het stopcontact naar de voeding is bijna twee meter lang en die van de voeding naar de tv zo'n twee meter en zestig centimeter.
Alle aansluitingen zijn onder een hoek van negentig graden gemonteerd, zodat je nooit hoeft uit te wijken naar kabels met haakse stekkers. Vanaf de achterkant gezien rechtsboven zit, achter een eigen klepje, het CI+-slot. Aan de rechterkant zitten de aansluitingen die het makkelijkst te bereiken zijn vanaf de voorkant. Van boven naar beneden treffen we hier usb 2.0, 3,5mm-koptelefoon, nog een usb 2.0-aansluiting, een 3,5mm-composietingang waarvoor een (niet meegeleverd) break-outkabeltje nodig is, toslink-digitale audio, componentvideo en een hdmi 2.0a-ingang.
Meer naar het midden van de tv zit een rijtje aansluitingen waarvan de kabels via de poten zijn af te voeren. Uiterst links zit een rj45-netwerkaansluiting, daarnaast twee aansluitingen voor satelliet en een antenneaansluiting die geschikt is voor kabel en Digitenne. Rechts daarvan zitten nog eens drie hdmi 2.0a-ingangen, waarvan er een is uitgerust met een arc, en uiterst rechts zit een usb 3.0-aansluiting die bedoeld is voor een harde schijf, waarop programma's kunnen worden opgenomen.
Bediening op afstand
Sony heeft dit jaar bijna niets aan de afstandsbediening veranderd, maar dat was wat ons betreft dan ook niet nodig. Het apparaatje heeft namelijk een doordacht ontwerp en werkt prettig. De toetsen vormen een geheel met de bovenkant, waardoor er geen stof en vuil tussen kan komen. Ook is het niet zo'n ramp als er een keertje iets op de afstandsbediening wordt gemorst, want schoonmaken kan eenvoudig met een vochtig doekje. Echt waterdicht is de remote niet, maar doordat er geen batterijklepje in zit, kan ook de achterkant redelijk goed tegen vocht en vuil.
/i/2001448883.jpeg?f=imagenormal)
Om de twee AAA-batterijen te vervangen kan de hele achterkant worden verwijderd. Inclusief energiebronnen weegt de afstandsbediening zo'n 130 gram, wat een prettig gewicht is in verhouding tot de goed gekozen afmetingen van zo'n twintig bij vijf bij twee centimeter; niet te klein voor grote handen en niet te groot voor kleine handen. De toetsen hebben een prettig voelbaar schakelmoment, waarbij een zachtjes hoorbare 'klik' wordt geproduceerd.
/i/2001448885.jpeg?f=imagenormal)
De layout kent geen verrassingen, waardoor er van een leercurve geen sprake is. Er is een microfoon ingebouwd, waarmee spraakopdrachten kunnen worden gegeven. Dat werkt handig als je bijvoorbeeld iets zoekt op YouTube. Het audiosignaal wordt via bluetooth naar de tv verstuurd, maar de andere toetsaanslagen werken via infrarood. Hiervoor is gekozen omdat een infraroodverbinding minder energie kost dan bluetooth, waardoor de tv in stand-by niet onnodig veel stroom verbruikt. Bovendien gaan de batterijen van de afstandsbediening zo langer mee.
/i/2001448887.jpeg?f=imagenormal)
De meeste televisieafstandsbedieningen zijn tegenwoordig voorzien van gesponsorde toetsen en ook op die van Sony vinden we er twee, de ene voor Netflix en de andere voor Google Play. Dergelijke knoppen zijn natuurlijk best handig als je van deze diensten gebruikmaakt, maar als je dat niet doet, zijn het wel erg opvallende knoppen op je remote die je nooit gebruikt. Wij zouden dan ook graag zien dat ze worden vervangen door knoppen die je zelf kunt programmeren.
Video & TV SideView
Sony's app voor bediening op afstand is beschikbaar voor Android en iOS. Er zitten een paar handige extra's in Video & TV SideView, zoals een programmagids en de mogelijkheid om opnamen te programmeren, maar helaas komen deze per 24 mei 2017 te vervallen. Dat is jammer, want hiermee wist Sony zich te onderscheiden van de andere televisiefabrikanten. Begrijpelijk is het wel, want dit soort diensten kosten natuurlijk geld, terwijl de meeste mensen uitsluitend de epg op de televisie gebruiken en van daaruit ook hun opnamen programmeren.
Het besturen van de tv kan natuurlijk nog wel gewoon en daarbij heb je verschillende mogelijkheden. Zo kun je virtuele knoppen op het touchscreen van de telefoon of tablet gebruiken, maar je kunt het scherm van je mobiel ook gebruiken als touchpad, waarmee je een muispijl op het tv-scherm bedient als er een app op de tv draait die met de muis bediend kan worden. Daarnaast kun je het touchscreen gebruiken als een soort 'swipe-pad' en kun je het on-screen toetsenbord in de app gebruiken om tekst in te voeren op de tv.
Android TV en mediaspeler
De XE93 draait op Android TV versie 6 Marshmallow; Google's besturingssysteem voor smart-tv's en mediaspelers. We hadden gehoopt op de 2017-modellen een eerste implementatie van versie 7 Nougat op een televisie te zien, maar helaas moeten we het voorlopig met deze versie doen, want er is op dit moment nog niets bekend over een update. Er zal nog wel wat tijd overheen gaan want de update die de eerdere Android TV modellen naar Marshmallow moest brengen, is onlangs voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Wat hardware betreft hebben de 2017-modellen in ieder geval een upgrade gekregen ten opzichte van de 2016 modellen, want er wordt nu gebruikgemaakt van de MT5891-soc van MediaTek. Deze relatief goedkope soc is voorzien van vier Cortex-A53 rekenkernen en gekoppeld aan 2GB ram. Daarmee is hij krachtiger dan de combinatie van A17- en A7-kernen in de vorige chip. De soc bevat verder een Mali-T860 gpu met twee cores en in totaal is er 8GB flashopslag beschikbaar.
/i/2001445681.jpeg?f=imagenormal)
De specificaties zijn dus een duidelijke verbetering ten opzichte van de MT5890, die vorig jaar werd gebruikt, maar de soc is nog altijd te zwak om 3d-games met een soepele framerate te renderen. Voor simpele spelletjes is de soc wel snel genoeg en ook de interface wordt vlotjes weergegeven. Dit komt ook doordat de interface nog altijd op 1920x1080 pixels wordt gerenderd om vervolgens naar de volledige uhd-resolutie te worden opgeschaald. De interface ziet er prima uit, maar vooral tekst zou nog wel wat mooier kunnen, want van dichtbij oogt die wat korrelig. We vinden het maar raar dat de interface anno 2017 nog altijd niet op de volledige resolutie wordt gerenderd, terwijl uhd-televisies al bijna vijf jaar te koop zijn.
/i/2001445683.jpeg?f=imagenormal)
Sony heeft slechts kleine wijzigingen aangebracht ten opzichte van het standaardhomescreen van Google. Helemaal bovenaan is een mogelijkheid om zoekopdrachten te geven door middel van spraak of via een onsceen toetsenbord. Daaronder staan aanbevelingen van diverse apps. In het menu kun je kiezen welke apps deze aanbevelingen mogen weergeven. Daaronder staat een rij apps die door Sony worden aanbevolen. Als gebruiker kun je daar geen invloed op uitoefenen. De twee rijen daaronder worden gevormd door alle geïnstalleerde apps en games. De volgorde wordt automatisch bepaald door recent gebruik, maar kan ook naar eigen inzicht worden aangepast.
/i/2001445685.jpeg?f=imagenormal)
Daar weer onder staan alle bronnen die je op de tv kunt weergeven. In het menu kun je de labels van de externe ingangen aanpassen en bronnen die je niet gebruikt kun je verstoppen. Helemaal onderaan het homescreen vind je iconen voor het instellingenmenu, de netwerkinstellingen, timers waarmee je de tv automatisch kunt laten in- en uitschakelen en een elektronische handleiding. Deze is zeer uitgebreid en bevat allerlei tests om problemen mee op te lossen. Ook hier is een zoekfunctie beschikbaar die door middel van je stem kan worden bediend.
/i/2001445687.jpeg?f=imagenormal)
Het instellingenmenu heeft de standaard-Android-'look and feel'. Als je echter wat dieper in het menu navigeert, naar bijvoorbeeld beeld- of geluidsinstellingen, kom je bij menu's terecht die als overlay op het bestaande beeld worden weergegeven en die door Sony zijn gemaakt. Deze stijlbreuk is zeker niet storend, maar verraadt duidelijk dat er verschillende vormgevers aan het werk zijn geweest. De epg is erg overzichtelijk en toont veel informatie in een scherm. Helaas wordt ook de epg over het bestaande beeld heen gelegd, waardoor het huidige programma wat minder goed te volgen is als je hem gebruikt. We hadden liever een kleine inzet met het lopende programma in een hoek gezien, zoals sommige concurrenten hebben.
Mediaspeler
/i/2001446465.jpeg?f=imagenormal)
Wat ons betreft is een van de belangrijkste voordelen van een smart-tv dat je er foto's, muziek en video's mee kunt afspelen zonder dat daar een externe mediaspeler bij nodig is. De mediabestanden kunnen worden aangeboden via een usb-stick of externe harde schijf, maar ook via het netwerk door middel van dlna. Alle belangrijke bestandsformaten en codecs worden ondersteund en ook worden ondertitels keurig weergeven. Helaas valt er niets in te stellen aan de ondertitels en willen de witte letters nog wel eens lastig te lezen zijn op een heldere achtergrond.
Inputlag en gebruik met pc
/i/2001445631.jpeg?f=imagenormal)
Als je graag games speelt op je tv doe je er goed aan om bij de aanschaf van een nieuwe te letten op de inputlag. Dat is de tijd die een tv nodig heeft om het beeld van de console daadwerkelijk weer te geven. In de standaardmodi is de inputlag erg hoog waardoor er bij het gamen een duidelijk merkbare vertraging optreed. Dat maakt actiegames lastig spelen.
Door de tv in de spelmodus te zetten kun je tijd die de tv nodig heeft voor de verwerking van het beeld terugbrengen. Onze Leo Bodnar-lagtester gaf in deze stand 42ms aan. Deze waarde ligt hiermee een tikje boven het gemiddelde. De meeste mensen zullen deze waarde als prima ervaren, maar de snelste televisies qua inputlag doen ongeveer half zo lang over het weergeven van gamebeelden.
Gebruik met pc
/i/2001446505.jpeg?f=imagenormal)
Als je een pc aan de de XE93 wilt koppelen is het van belang dat de beeldverwerking niet gebruikmaakt van chroma subsampling. Zo'n beetje alle televisies doen dit om bandbreedte te besparen bij het intern verwerken van het beeld. Deze besparing is alleen nodig bij het verwerken van 3840p60-signalen en bij lagere resoluties en/of framerates speelt dit probleem niet.
Chroma subsampling openbaart zich als kleine gekleurde friemeltjes rond kleine zwarte letters op een witte achtergrond. Bij de XE93 is het te vermijden door gebruik te maken van hdmi-ingang 2 of 3. Ook moet je even naar het instellingenmenu gaan en navigeren naar Externe ingangen>Indeling HDMI-signaal waar je vervolgens voor verbeterde indeling moet kiezen. Nadat je dit hebt gedaan krijg je het beeld onaangetast op de volledige kleurresolutie te zien.
Energiegebruik, geluid en hdr
/i/2001445627.jpeg?f=imagenormal)
De meeste televisies maken tegenwoordig van een zuinige led-backlight gebruik waardoor het energieverbruik laag is. Bijna alle modellen hebben dan ook energielabel A of zuiniger. De slim backlight drive van de XE93 heeft een wat lager rendement en dat levert energielabel B op.
De instelling van de backlight bepaalt bij een lcd in sterke mate het verbruik. Met de backlight op de hoogste stand gaf onze meter dan ook zo'n 177W aan. Hierbij leverde het scherm wel een zeer hoge helderheid van 720cd/m². In de praktijk zal het verbruik dus significant lager liggen. Nadat we de helderheid hadden ingesteld op 120cd/m², een prettige waarde om 's avonds bij gematigd licht te kijken, zakte het verbruik naar een redelijk gemiddelde van 68W.
In de laagste stand produceert het scherm nog maar 82cd/m². Dat is nog altijd helder genoeg voor een heel redelijk beeld in het donker terwijl het verbruik een keurige 59W is. Zoals altijd hebben we al onze metingen gedaan met de local dimming uit waardoor het verbruik, afhankelijk van de beeldinhoud nog wat lager kan uitvallen met local dimming ingeschakeld. Ook is de XE93 voorzien van een omgevingslichtsensor waarmee je de helderheid automatisch kan laten aanpassen aan het omgevingslicht. Zo verbruikt het scherm niet onnodig veel stroom en ziet het beeld er onder alle omstandigheden goed uit.
Geluid
Bij de meeste televisies is het geluid niet veel soeps. Veelal word er gebruik gemaakt van veel te kleine luidsprekers die ook nog eens naar beneden gericht zijn waardoor het stereobeeld niet veel voorstelt. De XE93 klinkt daarentegen wel goed. Door het geluid aan de voorkant door de onopvallende sleuven onder het scherm op je oren te richten, zijn stemmen veel beter verstaanbaar en is het stereobeeld prachtig. De gebruikte luidsprekers zijn niet heel groot waardoor het maximale volume niet overdreven hoog is, maar voor de meeste huiskamers gaat het hard zat. Bovendien valt ook de laagweergave niet tegen en worden bassen overtuigend weergegeven.
Uiteraard zijn er er de nodige functies beschikbaar om het geluid naar eigen voorkeur aan te passen. Zo is er een zevenbandsequalizer beschikbaar en kun je ruimtelijkheid toevoegen met een virtueel surround effect. Erg nuttig vinden we deze opties niet, want de klank wordt er niet beter van. Wel nuttig is de automatische volumeregeling die al te grote verschillen in geluidsniveau tussen verschillende zenders en bronnen gladstrijkt. Ook spraakzoom werkt goed en maakt stemmen duidelijker verstaanbaar. Met de nachtmodus kun je de dynamiek van het geluid reduceren zodat je huisgenoten 's nachts niet stoort.
HDR
In een hdr-signaal kunnen bijzonder heldere pieken zitten die voorlopig door geen enkele tv kunnen worden weergegeven. Hoe hoger de piekhelderheid, hoe beter deze uitschieters kunnen worden weergegeven. De hoogste piek die we tijdens hdr-weergave bij de XE93 hebben gemeten bedroeg 790cd/m². Dat is op zich niet veel meer dan wat een oled-tv kan, maar het bijzondere aan deze televisie is dat deze helderheid ook gehaald wordt bij een volledig wit scherm. Een oled-tv zakt bij een volledig wit scherm terug naar zo'n 150cd/m². Afhankelijk van het beeldmateriaal weet de XE93 dus veel meer licht te produceren. Als je in het donker kijkt is het soms zelfs een beetje teveel van het goede en krijg je de neiging om een zonnebril op te zetten.
/i/2001442369.jpeg?f=imagenormal)
Bij hdr gaat het natuurlijk niet alleen om hele heldere pieken; het gaat vooral ook om het verschil tussen donkere en lichte gedeelten van het beeld; het contrast dus. We meten het contrast altijd volgens de ANSI-methode.
Met de local dimming uitgeschakeld komt het contrast van ons testexemplaar uit op 5109:1. Het eigen contrast van het paneel is dus zeer goed voor een lcd-tv. Sony's Slim Backlight Drive+ zorgt ervoor dat het scherm verticaal in vier zones gedimd kan worden. Horizontaal zijn de leds van de backlight verdeeld in zestien groepen waardoor er in totaal 64 afzonderlijk te dimmen zones zijn. Hiermee kan het contrast van het paneel flink worden vergroot. Als we echter de ANSI-contrastmeting herhalen met local dimming op de hoogste stand komen we tot een contrastverhouding van 5494:1; een nauwelijks zichtbare verbetering. Dit komt doordat de zwarte zone's van het ANSI-testbeeld niet volledig worden uitgeschakeld. De local dimming doet z'n werk nogal behoudend dus.
Het zou een koud kunstje zijn voor Sony om een beter resultaat te behalen bij deze meting door de backlight wat agressiever te laten dimmen. Dat zou bij regulier beeldmateriaal echter tot opvallender overgangen tussen de zone's opleveren. In het donker zijn de overgangen ook nu al redelijk goed te zien en dus is het een verstandige keuze van de ontwerpers. Voor een beter resultaat heb je simpelweg meer en dus kleinere zone's nodig, maar dat zou de tv ook weer duurder maken. De XE93 biedt een aardig compromis waarbij de backlight bij sommige hdr-beelden wel degelijk tot een verbetering leidt, maar bij de wat complexere scene's nauwelijks wat toevoegt.
Beeldeigenschappen
Sony heeft de XE93 uitgerust met een va-paneel. Dit type lcd levert over het algemeen een hoger contrast op, maar daar staat tegenover dat de kijkhoeken wat minder zijn dat bij een ips-paneel. Door twee foto's te maken met identieke belichting zijn de verschillen tussen de beeldkwaliteit recht van voren en onder een hoek van vijfenveertig graden goed te zien.
Zoals verwacht krijgen we onder een hoek een minder goed beeld te zien; de kleuren zijn minder verzadigd, het contrast is wat afgenomen en ook de helderheid is wat lager. Toch ziet het beeld er voor een va-paneel nog redelijk goed uit..
Het is voor fabrikanten van televisies een grote uitdaging om het licht van de backlight mooi uniform over het gehele beeld te verdelen. Door foto's te maken van een wit scherm, waarbij we de belichting van de camera op middengrijs hebben afgesteld, is goed te zien hoe uniform het scherm is verlicht.
We zien dat de helderheid boven en onder in beeld een tikje minder is, maar heel groot zijn de verschillen niet. Bij het bekijken van normale beelden valt het verschil dan ook niet op. Ook onder een hoek is de helderheid goed verdeeld. Wel zien we duidelijk dat het hele scherm wat donkerder is als je niet recht voor het scherm zit.
Geen enkele lcd is in staat om al het licht van de backlight volledig tegen te houden als er zwart moet worden weergegeven. Om te laten zien hoe goed het paneel presteert op het vlak van backlight bleeding hebben we foto's gemaakt van een zwart scherm met een lange sluitertijd. We hebben hierbij local dimming uitgeschakeld, want anders zou er bij een volledig zwart scherm natuurlijk geen backlight bleeding te zien zijn.
We zien geen ernstige problemen qua backlight bleeding; er zijn wat lichtere plekken op de foto's te zien, maar met je eigen ogen vallen deze reuze mee. Onder een hoek wordt het zwart duidelijk helderder weergegeven waardoor ook het contrast minder wordt. Al met al heeft Sony een goed paneel gebruikt in de XE93.
Beeldverwerking
Televisiefabrikanten willen ons altijd doen geloven dat het beeld waar we naar kijken van zichzelf niet goed genoeg is en daarom zijn de wat duurdere televisies allemaal rijkelijk uitgerust met de nodige beeldverbeteringsalgoritmen. Wat de fabrikanten er niet bijvertellen is dat verreweg de meeste van dit soort beeldverbeteraars ook bijeffecten hebben waar het beeld juist minder mooi van wordt. We raden iedereen dan ook aan om behouden om te gaan met dit soort features. Als je ze namelijk allemaal aanzet weet je zeker dat het beeld er verre van natuurlijk uitziet en bovendien flink afwijkt van wat de makers van het beeld voor ogen hadden.
Op de XE93 zitten bijvoorbeeld twee ruisonderdrukkers; eentje voor willekeurige ruis zoals filmkorrel en eentje die Digitaal ruis verminderen heet en specifiek compressie-artefacten aanpakt. Beide doen hun werk prima, maar ook hebben ze allebei een nadelige invloed op de scherpte van subtiele details in beeld; alleen gebruiken bij slecht beeldmateriaal dus. Uniek voor Sony is 'Vloeiende gradatie' wat colour banding in het beeld succesvol aanpakt. Wederom kunnen hierdoor subtiele details in het beeld verloren gaan en doe je er goed aan om het alleen in te zetten bij slecht beeldmateriaal.
/i/2001448199.jpeg?f=imagenormal)
Met de optie Live Colour kan je de hoeveelheid kleur in het beeld vergroten. Zeker als je het in de laagste standen gebruikt ziet het resultaat er meestal redelijk natuurlijk uit. Toch kan ook dit algoritme ervoor zorgen dat subtiele details in het beeld verloren gaan doordat de verzadiging van gekleurde objecten simpelweg wordt opgeschroefd, waardoor sommige felle tinten naar maximale verzadiging worden gestuwd. Bovendien wennen je ogen snel aan de verzadigde kleuren. Hierdoor merk je na een tijdje het verschil eigenlijk helemaal niet meer op..
Ook Geavanceerde contrastoptimalisatie doet wat het belooft en levert een contrastrijker beeld op door lichte delen helderder te maken en donkere delen donkerder. Het is wederom een mooi stuk gereedschap om slecht beeldmateriaal beter te maken, maar bij goed beeldmateriaal gaat het ten koste van doortekening in de hooglichten en schaduwpartijen. De functie X-tended Dynamic Range gaat een stapje verder en maakt hdr-materiaal van sdr-beelden. Dat lukt bij veel beelden heel aardig waarbij het resultaat er behoorlijk natuurlijk uitziet. Toch is het vaak ook wat teveel van het goede omdat de makers van sdr-beeldmateriaal nooit hadden voorzien dat lichte delen in beeld zo fel zouden worden weergegeven. Voor een echt goede hdr-weergave heb je nu eenmaal ook echte hdr-beelden nodig.
/i/2001448201.jpeg?f=imagenormal)
Uiteraard mag op deze tv Motionflow niet ontbreken. Sony's versie van beeldinterpolatie die zorgt voor een vloeiende en scherpe weergave van beweging. Dit soort algoritmen levert helaas ook altijd fouten in beeld op waardoor wij het liever niet gebruiken. Bij het bekijken van sportbeelden biedt Motionflow wel degelijk een voordeel doordat er backlight scannng kan worden toegepast. Dit levert een zeer scherpe weergave van snelle beweging op en heeft als keerzijde dat de helderheid erdoor achteruit loopt. Gelukkig is er aan helderheid op de XE93 geen gebrek waardoor dit nadeel nauwelijks speelt. In de stand Gebruiker kan je de beeldinterpolatie regelen met Soepelheid en de mate van backlight scanning met Helderheid.
Metingen en kalibratie
Het scherm van de XE93 biedt voor een lcd een goed contrast en ook de helderheid is dik op orde, maar hoe zit het met de kleurweergave? We hebben zoals altijd alle presets bekeken en Cinema Pro biedt out of the box de beste weergave:
/i/2001445515.png?f=imagenormal)
We zien dat er wat teveel blauw in het beeld zit en een beetje te weinig rood. Ook zien we dat de grammagrafiek een dipje vertoond, maar de afwijkingen zijn klein. Een gemiddelde ΔΕ2000 van 2,5 is dan ook acceptabel.
/i/2001445517.png?f=imagenormal)
Bij de primaire en secundaire kleuren zien we slechts kleine afwijkingen en een gemiddelde ΔΕ2000 van 1,9 is natuurlijk een prima score.
Kalibratie
Door de keurige afstelling in de fabriek is een kalibratie eigenlijk niet nodig, maar zoals altijd proberen we de prestaties nog wat te verbeteren door te kalibreren.
/i/2001445547.png?f=imagenormal)
Na een tweestapsgrijskalibratie die we uitvoeren door middel van onze Spectracal C6-colorimeter in combinatie met Calman-software zijn de afwijkingen erg klein geworden. We zien keurige grafieken en de gemiddelde ΔΕ2000 is gezakt tot slechts 0,9. Dit goede resultaat hebben we bereikt door de volgende aanpassingen te maken: Gamma op -1. De Gain van groen op -4 en die van blauw naar -7. De Bias van blauw hebben we op 5 gezet. Het is niet gegarandeerd dat deze waarden op een andere XE93 hetzelfde resultaat opleveren, maar het kan zeker een aardig begin zijn als je zelf aan de slag gaat.
/i/2001445549.png?f=imagenormal)
Ook bij de primaire en secundaire kleuren is de gemiddelde ΔΕ2000 tot 0,9 gedaald. De kleurweergave is dus zo goed als perfect. De instelmogelijkheden van Sony-televisies zijn wat minder uitgebreid dan bij sommige andere merken, maar omdat dit een goede kalibratie eigenlijk nooit in de weg staat mis je daar niet veel aan.
Specificaties en fotogalerij
| Merk en uitvoering |
|
| Categorie |
Televisies |
| Merk |
Sony |
| Product |
Sony XE9305/XE9405 |
| Uitvoering |
55" Zwart |
| Scherm |
|
| Schermdiagonaal |
55" |
| Gebogen scherm |
Nee |
| Resolutie (TV) |
3840x2160 (Ultra-HD) |
| Beeldverhouding |
16:9 |
| Televisietype |
Ultra HD |
| Paneeltype |
LCD |
| Backlight |
Edge-lit |
| Dimming |
Local dimming |
| HDR ondersteuning |
HDR10, HGL |
| Smart TV |
|
| Smart-tv |
Ja |
| Smart-tv-besturingssysteem |
Google Android TV |
| Overige onlinecontent |
Webbrowser |
| Tuner |
|
| NL/BE-model |
Ja |
| Tunertype |
Analoog, DVB-C, DVB-S, DVB-S2, DVB-T, DVB-T2 |
| Aantal tuners |
1 |
| Kaartslot TV |
CI+ (enkel slot) |
| Verbinding |
|
| Video in |
Component Video, 2x Composite, 4x HDMI |
| Hoogste HDMI-versie |
HDMI 2.0a |
| HDMI opmerking |
HDCP2.2 support |
| Miracast |
Ja |
| Google Cast |
Ja |
| Verbinding (Audio) |
Audio (3,5mm), Audio Digitaal (S/PDIF) |
| Verbinding (Ethernet) |
Ethernet 100Mbps |
| Verbinding (USB) |
2x USB 2.0, 1x USB 3.0 |
| Met WiFi |
Ja |
| Verbinding (wlan) |
802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n |
| 5GHz-ondersteuning |
Ja |
| Met Bluetooth |
Ja |
| Bluetooth-versie |
Bluetooth 4.1 |
| Geluid |
|
| Speakers |
Intern Surround |
| Frontspeakervermogen (RMS) |
5W |
| Energie |
|
| Stroomverbruik |
137W |
| Stroomverbruik (stand-by) |
0,5W |
| Energiekosten op basis van 4 uur per dag kijken en €0,23 per kWh |
|
| Energiekosten tv (jaar) |
€46,00 |
| Eigenschappen |
|
| Televisie-eigenschappen |
24p, Appbediening, Firmware upgrade mogelijk, Opnemen / Timeshift, OSD, Ruisonderdrukking, Spraakgestuurd |
| Beugelbevestiging |
Vesa 300mm |
| Introductiejaar |
2017 |
| Uiterlijk |
|
| Televisiekleur (voorkant) |
Zwart |
| Televisiekleur (zij-/achterkant) |
Zwart |
| Voetkleur |
Zilver |
| Afmetingen en gewicht |
|
| Hoogte |
790mm |
| Hoogte (zonder voet) |
715mm |
| Breedte |
1,232m |
| Diepte |
282mm |
| Diepte (zonder voet) |
40mm |
| Gewicht |
32,6kg |
| Meer informatie |
|
| EAN |
4548736052239 |
| SKU |
KD55XE9305BAEP |
| Tweakers ID |
742553 |
| Specs van fabrikant |
Productinformatie van de fabrikant |
Conclusie
Sony's XE93 is een high-end-model en dat merk je onder andere aan de bouwkwaliteit en het hoge gewicht. Het ontwerp is wederom erg strak en de uitgebreide mogelijkheden om kabels achter klepjes weg te werken zijn uniek. Een ander doordacht punt aan het design is de plaatsing van de luidsprekers achter onopvallende sleuven aan de voorzijde. Hierdoor klinkt de tv goed zonder dat het uiterlijk eronder heeft te lijden.
Ook het ontwerp van Sony's afstandsbediening is erg slim; doordat de bovenkant uit één geheel bestaat is hij eenvoudig schoon te houden met een vochtig doekje en is hij beter bestand tegen gemorste dranken. De bediening werkt prettig en soepel. Doordat de tv op Android TV draait is het aanbod aan apps en games erg groot. Wel is het een gemiste kans dat er weer geen snelle soc is gebruikt, maar dat deze high-end-tv het moet doen met een low-end-variant van MediaTek. De betere 3d-games draaien dan ook niet soepel.
De beeldkwaliteit is goed, met een keurige kleurweergave, een voor lcd-begrippen prima contrast en een flinke maximale helderheid die goed van pas komt bij het weergeven van hdr. Qua hdr-weergave moet hij zijn meerdere erkennen in Sony's eigen ZD9- en A1-topmodellen, maar die zijn dan ook een stuk duurder.
Toch is de XE93 bepaald niet goedkoop; voor hetzelfde geld koop je tegenwoordig een oled-tv van een concurrerend merk. Daar komt wel beduidend minder licht uit waardoor de X93 in een fel verlichte kijkruimte alsnog beter zal presteren. De XE93 is nog maar net te koop en dus hebben we goede hoop dat hij later dit jaar nog wat betaalbaarder zal worden.
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/2001429319.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2001448731.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448727.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448729.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448857.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448859.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448855.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448901.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448903.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448905.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448913.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448915.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448891.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448893.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448921.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448923.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448925.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448927.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448935.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448933.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448937.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448941.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448939.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448943.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448945.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448951.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448931.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448947.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001448949.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2001429319.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1354102800.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2000630038.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/955753/crop59bfa5d2f1d75_cropped.jpeg?f=community)
:strip_exif()/i/2000538016.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/496922/Balance%252060x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/442865/crop57a3d4c98c7db.jpeg?f=community){kind=small}
/u/270805/crop65324d247d6be_cropped.png?f=community){kind=small}
)
:strip_icc():strip_exif()/u/572353/crop5ec278ebc2f9e_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/222419/t.net.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/5964/crop56503163e97a5.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/168492/crop5f522afd7c44a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/414606/crop61fc2908c41cc_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/108807/nonflex-icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/441690/crop581cb0e5ec837_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/34200/crop6554f56fe2075_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/666158/crop57d2a9ddb54bb.jpeg?f=community){kind=small}
/u/242959/fokava.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/796809/crop6849aee2b1706_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/1983/whiteButton.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/267506/crop6737556602b99.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/161314/1285883144966.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/5116/jsr.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/35873/sim_icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/206770/crop58d7bc261ea34.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109762/crop63cfada0dde8a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
? Hij ligt net in de winkels ...