Inleiding: drie jaar na de hype
Berlijn, 4 september 2013. Voor de deuren van het Tempodrom staan vertegenwoordigers van veel, heel veel media klaar in het najaarszonnetje. De reden waarom duizenden journalisten naar die plek zijn gekomen, is de geboorte van een nieuwe productcategorie: de smartwatch.
Natuurlijk, de smartwatch was in het najaar van 2013 allerminst nieuw. Je zou kunnen betogen dat hij al decennialang bestaat en voordat Samsung op 4 september 2013 zijn eerste Gear-horloge toonde, waren er al modellen van bijvoorbeeld Sony en Pebble. Maar als de leider van de smartphone-industrie met veel fanfare een heel nieuw product introduceert, dan is de spreekwoordelijke beer los, zo was de algemene verwachting. Bovendien speelde er een gerucht mee op de achtergrond; ook van Apple werd toen al gezegd dat het werkte aan een smartwatch en dat gerucht bleek achteraf volkomen correct.
/i/1381411835.jpeg?f=imagenormal)
Nu, meer dan drie jaar en enkele generaties smartwatches later, maken we de balans op. Wat is een smartwatch eigenlijk geworden? Is het een sieraad, een kleine computer om je pols of een dure fitnesstracker? Is het een apparaat met een duidelijke en beperkte functie, zoals een e-reader, of een alleskunner, zoals een smartphone?
Er zijn veel concepten geprobeerd en er is een duidelijke trend te zien in de toepassingen die fabrikanten toekennen aan hun smartwatches. Wat inmiddels ook duidelijk is: de smartwatch is niet de nieuwe smartphone en zal in verkoopaantallen ook nooit de tablet benaderen. Het is een nicheproduct. We maken de balans op van een markt die nog volop in beweging is en die nog altijd, ook na drie jaar, het meeste lijkt op een oplossing die op zoek is naar een probleem.
De oplossing: een halve smartphone om je pols
Er zijn diverse soorten smartwatches verschenen, met diverse besturingssystemen en een scala aan functies. Er zijn overeenkomsten, maar laten we beginnen met de verschillen. Die vallen uiteen in verschillen in vorm, in scherm, in featureset en in besturingssysteem.
/i/2000609764.jpeg?f=imagenormal)
Er zijn diverse besturingssystemen voor op horloges. Sommige daarvan zijn gesloten voor andere fabrikanten, zoals watchOS van Apple en Pebble OS. In sommige gevallen staan fabrikanten open voor het verstrekken van een licentie, zoals Samsung met Tizen en LG met webOS. Alleen Android Wear is open voor alle fabrikanten en kent ook modellen van verschillende fabrikanten.
Systeem |
Android Wear |
Apple watchOS |
Tizen |
Pebble OS |
webOS |
Open? |
Ja |
Nee |
Mogelijk |
Nee |
Mogelijk |
Fabrikanten |
Motorola, LG, Huawei Asus en andere |
Apple |
Samsung |
Pebble |
LG |
Compatibiliteit |
Android, iOS |
iOS |
Android, iOS (in beta) |
Android, iOS |
Android |
Geschat marktaandeel* |
21,4% |
49,4% |
11,3% |
7% |
<1% |
Geschatte verkopen heel 2016* (in miljoenen exemplaren) |
6,1 |
14 |
3,2 |
2,0 |
<1 |
* volgens IDC
Apple is duidelijk dominant, maar de geschatte marktaandelen liggen steevast rond de vijftig procent, terwijl Android en Android Wear aardig meedoen, en Samsungs Tizen inmiddels ook in de dubbele cijfers zou staan met zijn marktaandeel. Kortom, het is een markt waarin nog veel openligt. Het is ook een kleine markt; het zal dit jaar in totaal gaan om zo ongeveer 28 miljoen smartwatches. Ter vergelijking, de leveringen van tablets lagen in 2015 boven de 200 miljoen exemplaren, bij smartphones is dat 1,4 miljard.
De besturingssystemen hebben bovendien de nodige complexe elementen en geavanceerde functies. Met zaken als tekstinvoer op het horloge en het draaien van apps is het soms net alsof je een computer om je pols hebt. Het zijn in de filosofie van bedrijven als Apple en Google geen beperkte gadgets, die goed zijn in het uitvoeren van slechts enkele taken, maar veelzijdige apparaten, die veel functies moeten kunnen uitvoeren.
/i/2001087365.png?f=imagenormal)
Ook de vorm is interessant. Er zijn twee schermvormen in de smartwatchmarkt: vierkant en rond. De besturingssystemen werken vrijwel allemaal met beide. Apples watchOS is alleen gericht op vierkante schermen en LG's webOS alleen op ronde, maar de andere drie ondersteunen allebei. In de verschenen modellen is wel een trend te zien. Alleen Apple en Pebble hebben nog topmodellen die met vierkante schermen zijn uitgerust; de andere fabrikanten zijn over op ronde schermen.
Behalve de vorm verschilt ook het soort scherm. Pebble onderscheidt zich met zijn 'memory lcd', een lcd die weinig stroom vraagt. Overige lcd's komen ook nog voor, zoals op de Moto 360, maar steeds minder. Veel smartwatches krijgen oledschermen mee, zoals de Apple Watch, Samsung Gear S2 en Huawei Watch.
/i/2000559434.jpeg?f=imagenormal)
Problemen: wat is het eigenlijk?
Veel smartwatchfabrikanten lijken dezelfde kant op te denken; het is een apparaat dat vooral van pas komt bij sport en fitness. Apple-directeur Tim Cook zei tijdens een bijeenkomst in Amsterdam dat hij denkt dat de Watch de gezondheid van gebruikers kan verbeteren door steeds meer gezondheidsindicatoren te monitoren. De Apple Watch Series 2 heeft ook vooral verbeteringen die daarop gericht zijn, zoals waterdichtheid om zwemmen met de Watch mogelijk te maken en gps om te kunnen hardlopen zonder iPhone op zak.
Pebble denkt in dezelfde richting en heeft met zijn Health-dienst en nieuwe smartwatches meer manieren voor het bijhouden van lichamelijke data toegevoegd. Beide nieuwe Pebbles hebben een hartslagmeter op de achterkant zitten en in de nieuwe versie 4.0 van de software leidt een klik op de bovenste knop altijd naar de Health-app.
Ook Samsung hangt deze filosofie aan. De Gear S3 heeft gps aan boord en de Frontier-versie beschikt bovendien over een eigen 4g-verbinding, zodat de drager niets hoeft te missen van notificaties als gebruikers besluiten zonder smartphone te gaan sporten.
/i/2001217251.jpeg?f=imagenormal)
Met de focus op sport, fitness en gezondheid duwen smartwatches zichzelf in een lastig hoekje. Immers, er zijn al apparaten voor om de pols die dat goed kunnen: fitnesstrackers. Sterker nog, bedrijven als Fitbit, Jawbone, Garmin, het Nederlandse TomTom en voorheen Microsoft hebben al fitnesstrackers met veel smartwatchfuncties in hun assortiment. Als je iets wil dat alleen data bijhoudt, kun je in veel gevallen goedkope bandjes krijgen die dat ook kunnen.
In de goedkoopste klasse zaagt vooral Xiaomi succesvol aan de poten van concurrenten, met zijn MiBand-serie wearables. Het zijn bandjes zonder of met een klein scherm, waarmee gebruikers stappen kunnen tellen en eventueel de hartslag kunnen meten. Ze kosten, afhankelijk van het model en de webshop, een tot enkele tientjes.
Fitbit is de marktleider en zit met de Blaze- en Surge-series dicht tegen de markt voor smartwatches aan. De vorm, functies en positie om de pols komen allemaal overeen met die van een horloge. Ze kosten bovendien maximaal rond de 200 euro en dat is voor veel mensen makkelijker op te brengen dan een topmodel van Apple of Samsung.
De prijzen van smartwatches liggen nog structureel hoog. Opvallende uitzondering is Pebble, dat met zijn twee nieuwe modellen Pebble 2 en Pebble Time 2 onder de 200 euro blijft. De Apple Watch begint bij 350 euro, de Gear S-serie van Samsung zit ook rond die prijs en voor een Huawei Watch of Moto 360 moet je eveneens op prijzen ver boven de 200 euro rekenen. Daarmee is een smartwatch dus even duur als een midrange-smartphone en het is dus niet ondenkbaar dat fabrikanten zichzelf uit de markt prijzen.
Er zijn nog wel originele ideeën om een andere kant op te gaan. Sony probeert het met de FES Watch, een op mode gericht horloge met een scherm en een bandje van elektronische inkt. Dat is, hoe je het ook verder wil noemen, wel origineel.
Daarnaast zijn er diverse modellen van analoge horloges met een 'smart' component, bijvoorbeeld een schermpje voor notificaties of een complicatie, een klein schermpje in het scherm, voor het stappendoel. Onder meer Nokia-dochter Withings maakt zulke toepassingen. De combinatie van analoge horloges met draadloze verbindingen lost in elk geval een van de problemen op; analoge horloges hebben een veel, veel betere accuduur en Withings meet bijvoorbeeld de accuduur van zijn modellen in maanden.
/i/2001239293.jpeg?f=imagenormal)
Tot slot: en nu?
Smartwatchmakers zijn zich in een netelige positie aan het manoeuvreren. Zijn smartwatches eigenlijk horloges met geavanceerde functies? Prima, maar dan zou de accuduur veel langer moeten zijn en moet het duidelijk zijn dat het klokje, dankzij voortdurende ondersteuning, zijn waarde behoudt. Zijn het luxe fitnesstrackers met een horlogefunctie? Oké, maar dan moeten het materiaalgebruik en de featureset daar goed op zijn afgestemd.
De smartwatchmarkt gaat duidelijk in de richting van het tweede. Zelfs Apple, dat als enige met al zijn marketingkracht probeerde de Watch als sieraad te verkopen, is op zijn schreden teruggekeerd. Er is geen spoor meer te vinden van de Apple Watch Edition, het gouden patserklokje van meer dan tienduizend euro. In plaats daarvan maakt de fabrikant een keramieken versie, van onder de 1500 euro. Nog altijd duur, maar een koopje in vergelijking met de Edition. Over het sieraadgedeelte van de Watch repte het Amerikaanse bedrijf bovendien met geen woord tijdens de presentatie van de Watch Series 2: het ging over sport, sport en nog meer sport.
Sport, gezondheid en fitness zijn de sleutelwoorden waarmee de makers proberen smartwatches te slijten, maar dat is per definitie een beperkte markt. Niet iedereen wil die data bijhouden en niet iedereen is bezig met fitness en sport. Het is een nichemarkt, die dankzij de concurrentie van onder meer Xiaomi, Fitbit en Garmin al drukbezet is met goedkope producten die tot tevredenheid van veel gebruikers hun functies uitvoeren. De groep wordt verder beperkt door de mensen die geen pols vrij hebben voor een smartwatch, mensen die dol zijn op hun analoge horloge en dat simpelweg mooier en unieker vinden dan de smartwatches van nu.
Behalve in een hoog geprijsde fitnesstracker kan er daarom nog muziek zitten in het analoge horloge met slimme toepassingen. Het is een prikkelend idee, dat vooralsnog door weinig fabrikanten is opgepakt. Misschien gaat de smartwatch dezelfde kant op als de dodo en gaat de markt voor smartwatches in de komende jaren als een nachtkaars uit. De smartwatch is een schitterende uitvinding, maar niemand heeft het grote probleem gevonden waarvoor het precies de oplossing is.
/i/2000584558.jpeg?f=imagenormal)