Binnenkort: 4g op wifi-frequentie

Lte-advanced pro is de opstap naar 5g

Inleiding: de lange weg naar 5g

Veel mensen houden van een ritme. Toen 2g en 3g nog ouderwets gsm en umts heetten, klonk het helemaal niet als een werkelijkheid dat vrijwel iedereen een umts-telefoon zou nemen. Toen umts inmiddels 3g was gaan heten, klonk de stap naar 4g al een stuk logischer.

Natuurlijk is de veranderende naam niet de enige reden waarom meer mensen sneller overstapten van 3g naar 4g dan van 2g naar 3g. Immers, umts beloofde voor het eerst mobiel internet, iets waarvan veel mensen destijds het nut niet inzagen. Dat was met 4g wel anders: het was immers hetzelfde internet, maar dan sneller. Wil je minder lang wachten bij het laden en sturen van foto's via WhatsApp? Natuurlijk!

Het is daarom bijna een gegeven dat 5g een doorslaand succes zal worden. Voor 5g geldt hetzelfde als 4g: het maakt bestaande netwerken sneller en als zowel telefoons als providers het ondersteunen en het zit in abonnementen, dan gaat de overgang bijna automatisch.

Maar de introductie van 5g duurt nog jaren. Tot die tijd, zo heeft de koepelorganisatie voor telecombedrijven bedacht, hebben we een tussendoortje nodig. Het bestaande lte-advanced, in Nederland bekend als 4g+, krijgt daarom een opvolger met de naam lte-advanced pro. Deze week kwamen providers samen in het Zweedse Göteborg om de exacte specificaties vast te stellen. Er is nog geen marketingnaam in Nederland, dus tot die tijd kunnen we speculeren wat het wordt: Super 4g+, 4,5g of 4g++?

Hoewel de naam dus belangrijk is, is het belangrijker wat het doet. Lte-advanced Pro biedt vele kleine wijzigingen, maar een belangrijke: het versnellen van 4g via een frequentieband waar providers geen euro voor hoeven te betalen: de vrij bruikbare 5GHz-band, waar je wifi-verbinding waarschijnlijk ook in zit. Dat klinkt een beetje eng, maar is het dat ook?

Carrier aggregation en 4g

Laten we eerst de namen eens uit elkaar halen. De stuurgroep 3GPP - inderdaad nog genoemd naar 3g destijds - brengt 'releases' uit van zijn specificatie. Vanaf release 8 gaat het daarbij om lte, de netwerktechnologie die bij providers 4g heet. Vanaf release 10 is dat lte-advanced, iets dat wij 4g+ noemen.

Naast de releases bestaan er ook nog categorieën van 4g. Deze maken onderscheid tussen de verschillende vormen van 4g die een apparaat biedt. Het simpelweg opplakken van het woord 'rel 8' zegt namelijk niet genoeg. De laatst toegevoegde categorie is 0; die is bedoeld voor apparaten die, en dit citeren we, tien jaar kunnen doen met een paar aa-batterijen.

Lte Cat.	Max snelheid down (Mbit/s)	Max snelheid up (Mbit/s)	Aantal frequentiebanden	3GPP Release
0	1	1	1	Rel 12
1	10,3	5,2	1	Rel 8
2	51	25,5	2	Rel 8
3	102	51	2	Rel 8
4	150,8	51	2	Rel 8
5	299,6	75,4	4	Rel 8
6	301,5	51	2/4	Rel 10
7	301,5	102	2/4	Rel 10
8	2998,6	1497,8	8	Rel 10
9	452,2	51	2/4	Rel 11
10	452,2	102	2/4	Rel 11
11	603	51	2/4	Rel 11
12	603	102	2/4	Rel 11
13	392	51	2/4	Rel 12
14	392	102	2/4	Rel 12
15	3917	1498	8	Rel 12

Als een telefoon dus lte cat 6 ondersteunt, kan hij maximaal 300Mbit/s down en 50Mbit/s up aan. Met cat 9-ondersteuning is dat 450Mbit/s down en 51Mbit/s up. Het is niet zo dat een telefoon tot aan cat 9 ondersteunt en dus ook met cat 1 tot en met 8 overweg kan. Cat 8, dat geen enkele smartphone ondersteunt, heeft bizar hoge snelheden die geen provider ter wereld kan bieden.

De belangrijkste factor van onderscheid is carrier aggregation. Dat is een technologie waarmee een telefoon en zendmast via meerdere frequenties communiceren en op die manier frequentiebanden 'stapelen'. Providers vergelijken het graag met een snelweg, die meer banen krijgt. In tegenstelling tot een snelweg mag je twee keer zo hard als je twee keer zoveel banden hebt.

Elk blok van 5MHz biedt een downloadsnelheid van grofweg 37,5Mbit/s. Providers begonnen met vier van die blokken in een frequentieband, wat dus leidt tot een maximumsnelheid van vier keer 37,5Mbit/s, ofwel 150Mbit/s.

Wie 300Mbit/s down belooft als theoretisch maximum, stapelt dus acht blokken van 5MHz op elkaar. Dat kan via twee keer 20MHz in twee frequentiebanden, maar wie de snelheid verder omhoog wil gooien, kijkt al snel naar carrier aggregation op drie frequenties. Ook dat gaat er komen. KPN schakelt bijvoorbeeld de komende jaren de frequentie voor 3g bij en komt zo tot 375Mbit/s.

Er zijn een paar kanttekeningen te zetten. Ten eerste is dat theoretische maximum in de praktijk onhaalbaar. Vaak mag je al blij zijn met een derde van de maximumsnelheid. Wel benutten telefoons en providers de frequentieruimte beter door carrier aggregation en dus haal je wel hogere snelheden in de dagelijkse praktijk.

De tweede kanttekening is dat telefoons het moeten ondersteunen. Daar zijn fabrikanten niet altijd duidelijk over. Er moeten twee soorten ondersteuning inzitten: ten eerste voor de gebruikte frequentiebanden, ten tweede voor carrier aggregation via een bepaalde lte-release. Met de eerste zit het bij de meeste smartphones wel snor, maar bijvoorbeeld geïmporteerde toestellen uit China missen een paar 4g-banden. De tweede is lastiger, omdat het veelal niet erg duidelijk op specificatielijsten staat.

Wifi en 4g op dezelfde frequentie

Lte-advanced Pro bestaat uit twee releases met de volgnummers 13 en 14. Hoewel release 14 over een paar jaar zal plaatsvinden, is release 13 zo goed als klaar. Providers, waaronder vertegenwoordigingen van KPN, Vodafone, T-Mobile en tientallen andere providers, kwamen deze week bijeen in Göteborg om de exacte kenmerken vast te stellen. Tele2 ontbrak, ondanks dat de bijeenkomst in het thuisland van de Zweedse provider plaatsvond.

Lte release 13 krijgt een nieuwe manier van carrier aggregation: met gebruik van spectrum in de 5GHz-band. Dat is de band voor wifi bij veel tweakers thuis en hoewel er genoeg ruimte is op die golflengte, is het op het oog geen goed nieuws dat mobiele providers ook van plan zijn om daar gebruik van te maken.

Het gebruik van de 5GHz-band kan op drie verschillende manieren. De eerste is laa, licensed assisted access. Dat is simpelweg hetzelfde 4g-gebruik als nu, maar dan op de hogere 5GHz-frequentie. Datzelfde 4g werkt nu in Nederland op maximaal 2,6GHz.

Er zijn veel voordelen aan laa. Het biedt meer capaciteit en snelheid in dezelfde bandbreedte dan wifi. Bovendien hoeft de telefoon geen wifi geactiveerd te hebben om het te laten functioneren en providers hebben al ruime ervaring met 4g.

Voor release 13 heeft de 3GPP erop aangestuurd dat laa ondersteuning krijgt voor listen-before-talk. Dat zit standaard niet in lte, omdat het nooit kanalen hoeft te delen met andere netwerken. In de 5GHz-band moet dat wel en daarom 'luistert' de zender of een kanaal bezet is en gaat alleen 'praten' met de telefoon als het kanaal vrij is.

Dat systeem moet ook voorkomen dat thuisgebruikers met wifi last krijgen van de nieuwe 4g-implementatie. Als jouw router en hardware een kanaal gebruikt, zal de zendmast van de provider overschakelen op een ander kanaal.

Er is ook een nadeel. Zendinstallaties van providers hebben niet de benodigde hardware aan boord. Zendmasten kunnen tegenwoordig op meerdere frequenties uitzenden en daartussen wisselen, maar de 5GHz-antennes ontbreken op zendmasten. Die moeten providers er dus bijprikken.

Een ander nadeel is dat huidige smartphones niet geschikt zijn. Die hebben wel een antenne op 5GHz voor wifi, maar die zijn niet ingesteld om 4g-signalen te ontvangen. Nieuwe smartphones met deze ondersteuning zijn dus nodig.

Laa in release 13 heeft nog wel een grote beperking: het is alleen downlink. Uplink gaat alleen via gelicenseerde frequentiebanden. In release 14 zal de 3GPP de uplink toevoegen.

Daarom zit in release 13 ook lwa, lte-wifi-aggregation. Dat is hetzelfde principe, maar de zendmast gebruikt wifi in plaats van lte. De tweede zendmast is daarmee simpelweg een wifi-router die 4g-data doorgeeft. Door de twee te combineren, kan de snelheid van 4g omhoog.

Huidige wifi-hotspots zouden via een software-update geschikt worden gemaakt voor lwa, wat deze technologie veel makkelijker te implementeren maakt. Via een aparte ssid zou het bovendien mogelijk zijn om de reguliere hotspot-functie te laten werken.

Beide technieken hebben wel beperkingen. Zoals iedere tweaker thuis kan opmerken, zijn 5GHz-signalen niet echt ideaal, omdat ze slecht door muren heen komen en een beperkt bereik hebben. Het is dus vooral handig op drukke plekken als in winkelstraten, stadions en op festivals. Wie op het platteland van Noordoost-Friesland staat, zal weinig te maken krijgen met deze vorm van 4g.

Release 13 bevat nog meer verbeteringen, zoals de mogelijkheid voor carrier aggregation met meer frequenties. In plaats van maximaal 10 blokken, kan het nu met maximaal 32 blokken overweg. Ook zit er een standaard in voor mc-ptt, mission critical push-to-talk. Dat is een portofoonfunctie voor hulpdiensten via 4g met een lage latency.

Gaat het gebeuren in de Benelux?

Dat een lte-release klaar is, betekent niet dat je het morgen op je eigen telefoon kan gebruiken. Sterker nog, Tele2's technische directeur voor Nederland, Francois Mairey, zei in november vorig jaar tegen Tweakers het geen goed idee te vinden. "Omdat het de band is die veel mensen thuis gebruiken, is dit iets waar we voorzichtig mee moeten omspringen. We hebben het niet nodig, dus wij hebben het in elk geval niet op de planning staan."

T-Mobile heeft het wel op de planning staan, en wel voor eind 2016 of 2017. De provider wacht op netwerkleveranciers voor de benodigde small cells en nieuwe telefoons die de technologie ondersteunen, maar dan gaat de provider 4g op de wifi-band aanzetten. Volgens T-Mobile zullen gebruikers weinig last hebben van 4g-masten op de wifi-frequenties, omdat 4g een 'vriendelijkere buurman' is voor wifi-netwerken dan een ander wifi-netwerk. "Van wifi-netwerken is bekend dat de geleverde snelheden omlaag gaan als er meerdere access points bij elkaar in de buurt opereren", zegt woordvoerster Kathleen Loods tegen Tweakers. "Als een deel hiervan met laa-techniek (4g op wifi-frequenties, red.) werkt, gaat de performance van zowel de laa- als van de wifi-gebruikers duidelijk omhoog. De inzet van laa verhoogt dus de totale spectrumefficiëntie op die frequentieband."

Update, maandag: T-Mobile komt terug op het eerdere statement en zegt nu dat er niets bekend is over 'daadwerkelijke inzet of gebruik' van laa.

Het ligt gevoelig, zo meent Vodafone, maar de provider test de technologie wel. "In november 2015 hebben wij als eerste telecomoperator een succesvolle test uitgevoerd om lte via het commerciële netwerk te leveren, door de 5GHz-frequentieband met gelicenseerd lte-spectrum te combineren. Tijdens het onderzoek behaalde 4g goede co-existentie met het bestaande wifi-systeem."

De provider is van plan de technologie te gebruiken als de specificaties vast staan. "We hebben geen plannen om de technologie in Europa uit te rollen voordat dit is afgerond. Voor lwa zijn we op dit moment de technologie nog aan het evalueren."

Base zegt dat het 4g op de wifi-frequentie nog niet op de roadmap heeft staan. "Bij Base hebben we momenteel nog geen testen gedaan met laa en lwa. Zodra die nieuwe technologieën evolueren naar een volwassener fase, zullen ze getest worden en zullen alle mogelijkheden bekeken worden."

Tele2 onderzoekt de mogelijkheden, maar heeft nog geen details over welke technologie het precies zal gebruiken.

Tweakers heeft een reactie gevraagd bij alle Nederlandse en Belgische providers met een eigen netwerk, maar de rest van de providers heeft de vragen niet beantwoord.

Tot slot

Nergens ter wereld hebben providers 4g werkend op de 5GHz-band, dus er is geen land waar we naar kunnen kijken wat daadwerkelijk de gevolgen zijn.

Met de huidige frequenties is er nog voldoende capaciteit op 4g en daar komen binnenkort meer frequenties bij. Als het wel gebeurt, zal dat bovendien op de drukste plekken zijn. Stadions of festivals zijn bijvoorbeeld logische plekken. Ook in drukke winkelstraten of op pleinen met veel horeca is het een alternatief voor small cells op 2,6GHz.

Desondanks komt ook 4g op 5GHz eraan, in elk geval bij T-Mobile. Als veel providers wereldwijd deze technologie als voorloper op 5g gaan inzetten en daarmee klanten hogere snelheden bieden, is de verleiding voor andere providers om dat ook te doen in de Benelux eveneens groter.

Zelfs als dat gebeurt, is het de vraag of je er overlast van gaat ondervinden. Het wordt in dat geval drukker op de 5GHz-band en dat is nooit goed voor je wifi, maar er is nog altijd ruimte zat op de vele kanalen op 5GHz. Bovendien checkt 4g eerst of het kanaal al bezet is en dat zal overlast beperken.

Dat providers specificaties maken voor deze standaard en die goedkeuren, wijst erop dat ze verwachten dat de nood de komende jaren hoog zal worden. Nu is de snelweg van 4g nog breed genoeg, maar er komen steeds meer auto's bij en niemand wil in de file staan; dat geldt voor snelwegen net zo goed als voor mobiele netwerken.

Reacties (86)

[SED]

Wifi is de concurrentie voor mobile providers. Dit geeft ze een handvat om deze concurrerende techniek te remmen en waar nodig kreupel te maken. Kortom een zeer slecht plan waar de consument beslsist last van gaat krijgen.

[matroosoft]

Helemaal mee eens, ik vind het ook bepaald niet zo'n prettig idee dat providers vrij te gebruiken frequentie banden gaan 'misbruiken' voor 4g. 'Misbruiken' omdat ze commerciële diensten gaan aanbieden op vrije frequenties. Ik ben er verbaasd over dat dit überhaupt mag.

Ik ben geen specialist op het gebied van communicatie, maar het verhaal van T-mobile over de 'vriendelijke buurman' vind ik nietszeggend en ongeloofwaardig klinken. Daarnaast, kan iemand mij uitleggen hoe de aanwezigheid van 4g de WiFi-communicatie op 5Ghz kan verbeteren?

Volgens mij betekent meer communicatie op een frequentie altijd een verslechtering. Straks moet je thuis ook nog 4g gebruiken omdat je WiFi-verbinding slecht werkt, misschien dat ze dat een verbetering noemen? Dan is de vriendelijke buurman T-mobile, die vrolijk ieder maand wat extra komt aftikken voor het toegenomen verbruik.

Ik ben dan misschien sarcastisch, maar voor dat dit in gebruik genomen wordt moeten providers gewoon heel erg duidelijk hebben wat de gevolgen zijn. Ik sta niet negatief tegenover technische ontwikkelingen. Het is juist interessant om de grenzen te zien vervagen tussen WiFi en 4G/5G. Misschien zijn we in de toekomst wel beter af met één communicatiestandaard welke op de 1-5Ghz band werkt. Maar ik wil niet graag dat commerciële partijen gaan beslissen over het gebruik van vrij te gebruiken frequenties.

[Armin]

Vrije frequenties zijn ook vrij voor bedrijven. Expliciet om innovatie en bedrijvigheid te ondersteunen.

In de praktijk echter is het maar de vraag of een zendmast van een provider enige effect heeft op jouw thuis-netwerk. Waarschinlijk wel als je in een appartement woont naast een voetbalstadion of plaats waar veel evenementen zijn. Of in een druk winkelcentrum, warenhuis, etc.

Maar in de gemiddelde vinexwijk zal men waarschijnlijk geen investeringen doen, en is en blijft de grootste bedreiging je eigen buren én eigen andere apparatuur

[Niemand_Anders]

Maar hoe zit het dan met de WiFi van een fast food restaurant? Die zitten vaak wel in winkelcentrums en zitten er totaal niet op te wachten dat tc providers ineens de 5G bandbreedte opmaken. Restaurants bieden juist WiFi aan om juist klanten te 'lokken'.

Prima dat een mast eerst luistert of een kanaal bezet is, maar wat als de situatie andersom is? Geeft een mast een kanaal ook weer vrij als het een kanaal eenmaal in bezit heeft en iemand op WiFi van datzelfde blok gebruik wil maken? Of is dat blok dan bezet?

Daarnaast heeft telecom al het merendeel van het frequentie spectrum. Waarom introduceert 3GPP niet een 4(,5)Ghz frequentie band zodat 5Ghz Wifi onaangetast blijft?

Daarnaast is het natuurlijk gek dat op een vrij frequentie bereik zoals bestaat als 'licensed assisted access'. Een frequentie is vrij of je hebt een licentie nodig!

Daarnaast kunnen tc bedrijven zomaar een frequentieband claimen? Ik zie niet zoveel verschil tussen een T-Mobile welke de WiFi frequentie band misbruikt en een radio piraat welke op de FM band een stukje frequentie 'inpikt'. Zelfde laken, zelfde pak toch?! Of heeft het Agentschap Telecom ineens geen bezwaren als men een flinke zak geld neerlegt? Spreek je dan van lobbyen of omkopen van een ambtenaar?

[Armin]

Maar hoe zit het dan met de WiFi van een fast food restaurant? Die zitten vaak wel in winkelcentrums en zitten er totaal niet op te wachten dat tc providers ineens de 5G bandbreedte opmaken. Restaurants bieden juist WiFi aan om juist klanten te 'lokken'.

Ik snap je punt, maar waarom zou een restaurant meer recht hebben op die frequentie dan jij, ik of die provider?

Dat is het punt, iedereen heeft er recht op, en in ruil moet iedereen zich aan regels houden betreft zendvermogen etc.

Je kunt - en moet ook niet willen - dat bepaalde pigs more or less equal zijn

Daarnaast heeft telecom al het merendeel van het frequentie spectrum. Waarom introduceert 3GPP niet een 4(,5)Ghz frequentie band zodat 5Ghz Wifi onaangetast blijft?

Doen ze ook. LTE kan op tientalle frequenties. Maar niet alles is in elk land of regio vrij. Dit is geen of-of, maar een en-en oplossing.

'licensed assisted access'. Een frequentie is vrij of je hebt een licentie nodig!

Ze gebruiken dan ook 2 frequenties. Een licensed for upload en een vrije voor download.

Daarnaast kunnen tc bedrijven zomaar een frequentieband claimen?

Nee, hun apparatuur moet dus ook volgens de regels spelen, en deze frequentie delen met jouw WiFi router en alle andere apparatuur. Net zoals jij of de restaurant eigenaar niets mag claimen, mogen zij dat ook niet. Er zijn dus restricties en regesl betreft zendvermogen, frequentie hoppen,etc.

[Anoniem: 64119]

_{knip-plak-quote:}
Ik snap je punt, maar waarom zou een restaurant meer recht hebben op die frequentie dan jij, ik of die provider?
_{knip-plak-quote:}

Het verschil zit hem in: gebruik maken van <> commercieel doorverkopen.

Een provider verkoopt in feite de vrij beschikbare Wifi bandbreedte door aan zijn gebruikers / afnemers terwijl alle andere partijen er slechts gebruik van maken tbv eigen diensten. Bij dat laatste zou het imho ook moeten blijven.

Commercieel doorverkopen van Wifi kan een ramp gaan betekenen en dat moeten we niet willen.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 64119 op 23 juli 2024 02:28]

[Armin]

Het verschil zit hem in: gebruik maken van <> commercieel doorverkopen

De wet maakt dus geen verschil.

En je moet ook oppassen dat we in onze - schijnbaar breed gedragen - haat tegen providers niet doorschieten. Zij hebben dezelfde - niet meer, maar ook niet minder - rechten als elk een ander om die frequenties te gebruiken.

Er is daarnaast in mijn ogen geen moreel verschil in verkopen van 'gratis WiFi" om klanten te lokken bij een koffie-tent, of een bedrijf dat de gratis WiFi frequenties gebruikt om geen kabels te hoeven aanleggen in zijn bedrijfspand, etc.

[Anoniem: 64119]

Ik heb geen idee hoe je ebij komt dat ik providers schijnbaar zou haten. Dat zijn beslist jouw woorden en daarmee ook voor jouw rekening.

Waar ik moeite mee heb is het doorverkopen van beschikbare Wifi frequenties. Of dat nu is door providers of andere clubs voor andere commerciele doeleinden doet er niet toe.

Naar mijn bescheiden mening is het een groot goed dat we nu nog gebruik kunnen maken van Wifi. Wanneer dat vanwege machts / kapitaal ongelijkheid massaal zou worden opgesoupeerd door grote partijen is dat geen vooruitgang.

En nee, het is beslist anders wanneer een restaurant lokaal zijn bezoekers gratis Wifi aanbied dan dat een grote partij alle beschikbare Wifi in heel NL kan kapen tbv doorverkoop en stimulering van andere (mobiele) netwerken. Ja want dat risico schuilt er ook nog in.........

[still_the_same]

En hoe zit het dan met:
- Een hotel die geld vraagt voor wifi?
- Een cafe die wifi toegang geeft bij een consumtpie?
- Ziggo die op jouw accespoint "open voor ziggo klanten" wifi aanbiedt?

[Armin]

Waar ik moeite mee heb is het doorverkopen van beschikbare Wifi frequenties. Of dat nu is door providers of andere clubs voor andere commerciele doeleinden doet er niet toe.

Men verkoopt niks door. Die 5GHz is voor iedereen inclusief T Mobile, diens gebruikers en jij.

Plus je gaat niet in op: Er is daarnaast in mijn ogen geen moreel verschil in verkopen van 'gratis WiFi" om klanten te lokken bij een koffie-tent, of een bedrijf dat de gratis WiFi frequenties gebruikt om geen kabels te hoeven aanleggen in zijn bedrijfspand, etc.

En nee, het is beslist anders wanneer een restaurant lokaal

Waarom dat anders is, zeg je echter niet. De wetgever is het overigens met mij eens dat het geheel niet anders is. Omdat T Mobile toevallig ook in de business is in het verkopen van ruimte op de niet-vrije banden, mag men niet gebruik maken van de vrije banden voor commercieel gebruik? Gelukkig maakt de wet zulke rare uitzonderingen niet.

Anders zou KPN en Ziggo ook geen FON en andere HotSpots mogen maken met hun routers, want die verkopen dan ook de bandbreedte door.

[Anoniem: 64119]

Wanneer er ALTIJD een vergoeding word gevraagt voor ALLE Wifi die de providers maar kunnen kapen door HEEL Nederland dan is dat een heel ander beeld dan wanneer er lokaal gratis een Wifi signaal word vrijgegeven voor mensen in de omgeving.

Dat jij het verschil niet ziet tussen Lokaal & Landelijk, Betaald & Gratis en mijn posts verkeerd knipt dan ontstaan er idd hiaten.

[Armin]

Wanneer er ALTIJD een vergoeding word gevraagt voor ALLE Wifi die de providers maar kunnen kapen door HEEL Nederland dan is dat een heel ander beeld dan wanneer er lokaal gratis een Wifi signaal word vrijgegeven voor mensen in de omgeving.

Er wordt niets gekaapt, want ook jij kunt het gebruiken. Dat is onderdeel van de regels van het vrije spectrum.

Ook wordt het vrije spectrum niet enkel gebruikt door WiFi, maar alle mogelijke toepassingen.

Maar een KPN HotSpot of Ziggo HotSpot mag dus ook niet neem ik aan? Immers ook daar wordt het WiFi signaal "gekaapt" door een grote provider die er vies geld mee verdient door het enkel aan haar eigen klanten aan te bieden?

En restaurant eigenaars die enkel de WiFi beschikbaar stellen voor hun eigen klanten, die dus wel moeten betalen, zijn niet "vies" want het is enkel lokaal?

Waar ligt de grens? Bij een MKB van 50 mensen? 100 mensen? En is het criterea klanten of werknemers? Zoveel werknemers heeft T Mobile namelijk niet.

Je ziet dat er enkel arbitraire grenzen zjin. De wetgever heeft die grenzen dus gelukkig niet gesteld. Dat vind jij wellicht jammer, maar het is niet anders. Iedereen commercieel of niet commercieel mag gebruik maken van die frequenties, en er zelfs - heel vies - direct of indirect geld mee verdienen.

[Anoniem: 64119]

OK je wil het echt niet snappen, prima, maar het gaat natuurlijk om de schaal waarop deze festiviteiten dreigen te gaan plaatsvinden.

Wanneer er dadelijk geen Wifi kanaal meer beschikbaar is voor particulieren of kleine ondernemers is het gewoon te laat......

Dan MOET iedereen dik betaald aan de 4g om via die weg de "gratis" Wifi kanalen te gebruiken waar we "allemaal" recht op hadden.

Voor jou blijkbaar geen probleem en zoals het zou moeten zijn volgens de wet. Ik denk dat het beter is om providers te weerhouden van het opsouperen van alle beschikbare Wifi kanalen en ruimte.

[Armin]

Wanneer er dadelijk geen Wifi kanaal meer beschikbaar is voor particulieren of kleine ondernemers is het gewoon te laat......

Zo werkt WiFi dus niet. Dat kan alleen als T Mobile zich niet aan de wetten en standaarden houd betreft het vrije spectrum. Die regels zorgen er namelijk voor dat niemand een andere eruit kan drukken, Zou T Mobile die regels overtreden krigen ze gewoon een boete. Juist zij als grote speler.

Verder is al herhaaldelijk op deze pagina besproken. dat het wel mee zal vallen daar het vooral buitenhuis is en op selectieve plaatsen. Tenzij jij naast een evenementenhal, of zo woont zal je er niets van merken. Inherent aan de natuurkundige eigenschappen van 5GHz.

[Anoniem: 64119]

Kijk dat is nog eens goed nieuws, we gaan er dus niets van merken en het kan dankzij wet en regelgeving niet negatief uitpakken. Geen enkel bezwaar meer dus tegen het massaal inzetten van Wifi voor mobiele telefoon verbindingen. De providers doen er dan verstandig aan om hun dure frequentie licenties op te zeggen en alleen nog maar gebruik te maken van vrij verkrijgbaar Wifi. Waar maak ik me ook druk om, silly me. Ik ben bang dat de realiteit net ffe anders zal zijn dan jij schetst.....time will tell......

[arnovos]

Draai het eens om. McDonalds wil graag wifi-apparatuur (range extenders) installeren op de zendmasten van T-mobile om zo een beter dekkend wifi-signaal te kunnen bieden. Ze gebruiken de 5Ghz-frequentie, dus dat is gratis. Toch?

[Armin]

Draai het eens om. McDonalds wil graag wifi-apparatuur (range extenders) installeren op de zendmasten van T-mobile om zo een beter dekkend wifi-signaal te kunnen bieden. Ze gebruiken de 5Ghz-frequentie, dus dat is gratis. Toch?

Ja, wat is het probleem?

Anders dan dat ze wellicht moeten betalen voor het gebruik van de masten van T Mobile, is er inderdaad geen probleem met McDonalds.

Als ze hun eigen masten zouden gebruiken, uiteraard niet (al zal men wellicht/waarschijnlijk wel vergunningen bij de gemeente moeten vragen).

Maar de 5GHz is vrij voor oedereen commercieel of niet, mits je je aan de regels houdt betreft zendvermogen, etc juist om het zo beschikbaar te houden voor anderen.

[Anoniem: 55563]

Er bestaan al vele commercieel aangeboden wifi-hotspots en ik zie niet hoe 4G op 5 GHz daar verandering in aanbrengt. Zolang er voor providers geen clausule komt in het gebruik van de 5GHz-band is er geen enkele reden tot zorg. Bovendien dringen die signalen amper je huis binnen dus je eigen wifi blijft wat dat betreft onaangetast. Er waart een storm in een glas water tussen alle reacties hier.

[BeosBeing]

Bovendien dringen die signalen amper je huis binnen dus je eigen wifi blijft wat dat betreft onaangetast. Er waart een storm in een glas water tussen alle reacties hier.

En wat dan met mijn ruin of het terras bij dat leuke cafe op de markt? Nee we ruilen steaks onze gratis wifi in voor betaalde 4g.
Dat betekend ook dat je dus geen toegang meer hebt tot de data op he eigen Nas. Je moet dus verplicht naar de cloud met je data, zodat je ook daarvoor moet betalen en NSA, AIVD er toegang toe hebben als ze jou willen hebben. Ben je invloedrijk, Dan moet he bijgestuurd of tegengehouden Worden. Heb je een bij het establishment ongewenst standpunt en invloed Dan plaatst men KP of terreurplannen op je Nas of computer en kan men je uitschakelen dmv arrestatie en veroordeling tot gevangenisstraf 1984 maar Dan nog verdergaand.

[Reactie gewijzigd door BeosBeing op 23 juli 2024 02:28]

[kiang]

Waarschinlijk wel als je in een appartement woont naast een voetbalstadion of plaats waar veel evenementen zijn. Of in een druk winkelcentrum, warenhuis, etc.

Dan moet je denk ik toch echt ind at stadion wonen: in mijn ervaring is het bereik van 5GHz echt enorm beperkt (na 2 muren ertussen is het signaal weg), dus, dat stadion aan de overkant van de straat gaat denk ik niet veel effect in jouw woonkamer hebben, denk ik. Hoop ik.

Alsnog huiver ink ervan dat providers de frequentie gaan inpalmen die ik voor thuisgebruik heb, waar geen datalimiet telt en ik kan doen wat ik wil. Providers hebben er belang bij dat WiFi bij mensen thuis slechter werkt dan 4G, dus ik hoop dat de overheid dit extreem streng in de gaten houdt: bij het minste misbruik moeten providers extreem herd beboet worden.

[BeosBeing]

[...]
Providers hebben er belang bij dat WiFi bij mensen thuis slechter werkt dan 4G, dus ik hoop dat de overheid dit extreem streng in de gaten houdt: bij het minste misbruik moeten providers extreem herd beboet worden.

NL overheid doet niets tenzij het hun geld oplevert. Jouw wifi levert hun geen geld op, je betaald op geen belasting over. De diensten van providers leveren hen omzet en winst waarover ze btw en vennootschapsbelasting afdragen. Kortom de overheid zal hun Kant kiezen, tenzij er milieuverontreiniging bij komt kijken, naar dat is bij wfi of andere radiofrequencies niet het geval.

[Sleepkever]

Vrije frequenties zijn ook zeker vrij voor bedrijven echter wel onder bepaalde voorwaarden. Een grote daarvan is maximum zendvermogen. Voor 5,150 - 5,350 GHz in Nederland is dat bijvoorbeeld 200 mW en de voorwaarde dat het alleen binnenshuis te gebruiken is. 5,470 - 5,725 GHz is dan al weer wat vergevender met een max zendvermogen vermogen van 1W.

4G zendmasten hebben tot nu toe vaak een zendvermogen tot in de duizenden watts. Dus alles leuk en aardig maar hier zullen ze gewoon licenties voor aan moeten vragen. En de vraag is dan ook nog hoe goed het listen before talk model gaat werken als de antenne op de mast het gefeluister van jou wifi thuis een kilometer verderop niet kan horen, terwijl hij er wel keihard overheen gaat staan schreeuwen...'

Ik snap dat frequentieruimtes beperkt zijn (en alleen nog maar beperkter worden) maar laten we alsjeblieft de bedrijven een klein beetje weren uit frequentie ruimtes bedoeld voor consumenten doeleinden.
Het zetten van digitenne en 4g in de 700-800mhz banden was ook al een ramp omdat er geen rekening werd gehouden met de vele eindgebruikers van draadloze microfoons en ontvangers die in een klein licentievrijdeel van dat bereik. Lijkt me een slecht idee om alle consumenten daar ook mee op te gaan zadelen.

[i-chat]

het probleem is dat 2.4ghz nu al misbruikt wordt voor commerciele netwerken, als het aan mij lag zou kpn zijn digitenne mogen opheffen, zodat we daar bergen aan data kunnen toevoegen ... aangezien sommige van die frequenties enorm laag zijn zou er prima ook een permanent / blijvend) 2g netwerk kunnen worden opgezet op bijv 600mhz, dan heb je met relatief weinig vermogen en goed op te zetten netwerk bovendien als 700mhz 4 of later 5g word is er minder diversieteit met bijv de vs waar die frequentie nu al gebruikt wordt... kunnen wij mooi de 2100 en 2600mhz frequenties inpikken... 2100 bijv voor MANS zoals een wifi netwerk in de binnenstad, en 2600 voor thuis ... waardoor er meer scheiding komt tussen thuisnetwerkjes en professionelere netwerken. (

[supersnathan94]

LAat de 2100 en 2600mhz band ajb voor 5G beschikbaar. 600 is leuk voor bereik, maar voor snelheid moet je toch echt hoger zitten.

[Relief2009]

Leuk verhaal, maar je vergeet dat mobiele providers tegenwoordig ook vaste verbindingen met wifi-routers aan klanten leveren. Dwars zitten betekent ook dat ze hun eigen producten kreupelen.

[Titan_Fox]

Frequenties van 5GHz gaan nog slechter door muren dan de 2100- en 2600 MHz frequenties die door verschillende providers voor 4G(+) worden gebruikt. Het is leuk dat ze al dit soort dingen verzinnen, maar met de huidige datalimieten heb je daar geen klap aan.

In Duitsland krijg je een flatrate (onbeperkt data) bij diverse mobiele abonnementen. Weliswaar op HSDPA op max. 7,2 Mbit, maar voor de meeste toepassingen is dat vlot genoeg. Met mijn 4G+ verbinding zit ik rond de 100Mbit (Vodafone), maar daar heb ik niet veel profijt van omdat ik een bundel van 3GB heb. Had dus net zo goed 3G kunnen zijn ...

[SgtCaffran]

5GHz is juist interessant voor gebieden waar erg veel mensen zijn zoals een festival of voetbalwedstrijd. Je moet dit dan ook zien als aanvulling op het bestaande netwerk en niet een vervanging van.

[Relief2009]

Hoezo niet veel profijt van? Ik zou toch echt een keer verschil tussen 4G en H+ meten. De gebruikservaring is sowieso mijlen beter.

Voor een stukje vlotheid heb ik veel over.

[renevanh]

Ja joh, slurp nog meer bandbreedte op met die ellende...
PMSE gebruikers raakte de 800MHz band al kwijt voor hun draadloze zenders, we kunnen tegen 2020 amper meer een fatsoenlijk evenement organiseren omdat we de 700MHz band ook gaan kwijtraken en nu gaan ze de 5GHz ook inpikken zodat we straks niet meer betrouwbaar over ons eigen WiFi netwerkje onze processing van de geluidssystemen, lichtsturingen, video of audiocontrols kunnen gebruiken.

Leuk dat mobiele internet, maar met name de afdeling technische ondersteuning van evenementen wordt elke keer heel erg hard geraakt, zonder dat de meeste dat doorhebben...

[WhatsappHack]

KPN gaat ook inzetten op 700Mhz voor Digitenne, en de overheid wil daar het liefst in mee gaan; dan hou je dezelfde situatie als nu. (Ondanks dat de Brusselse dictators ons weer iets door de strot willen duwen; we mogen nu kennelijk ook al niet meer over ons eigen spectrum beslissen.)
Met een beetje mazzel blijft je 700Mhz apparatuur dan prima opereren.

[i-chat]

ik heb toch liever een goed dekkend globaal netwerk, dan die belachelijke digitenne, - komop zeg dvb-t is nooit echt je van het geweest, terwijl lte het wel gewoon blijft doen als het onweert...

wat mij betreft zet kpn dus liever in op meer VOD-diensten of desnoods streaming over lte zodat alle (en niet alleen exotische dvb-t) apparaten naar die kanalen kunnen kijken, bovendien kun je met LTE veel meer dan alleen maar wat tv-zendertjes doorgeven, misschien word data dan zowiso wel zo gemeengoed dat je synergie krijgt in al die systemen. - en ja lte-over-5ghz vind ik ook niks, vooral als er dus wifi-assisted lte blijkt te bestaan, zodat je helemaal geen nieuwe rotzooi en inconsistenties hebt. om over het nodeloos vullen van 'particuliere bandbreedte' maar te zwijgen

[WhatsappHack]

ik heb toch liever een goed dekkend globaal netwerk, dan die belachelijke digitenne, - komop zeg dvb-t is nooit echt je van het geweest, terwijl lte het wel gewoon blijft doen als het onweert...

KPN heeft al zeer goede 4G dekking; die hebben de 700Mhz band niet nodig om het bereik beter te maken. Het verschil tussen 700 en 800Mhz zal je denk ik sowieso niet echt snel opmerken.

Heb eigenlijk nooit problemen gehad met dvb-t tijdens onweer. Ja als er inslag was op een mast; maar dan flikkerde het mobiele netwerk vaak ook weg. (Aldanniet nadat de noodstroom op was)

Let wel dat DVB technieken flink zijn uitgebreid, en KPN ook wil gaan investeren om nieuwere versies van de technologie uit te rollen waardoor je veel meer functies en haarscherp beeld krijgt. Er zijn ook meer klanten dan je zou denken.
Het is ook erg handig op vakantie, maar denk ook aan mensen die met een bootje door Nederland varen; en op schepen.

wat mij betreft zet kpn dus liever in op meer VOD-diensten of desnoods streaming over lte zodat alle (en niet alleen exotische dvb-t) apparaten naar die kanalen kunnen kijken, bovendien kun je met LTE veel meer dan alleen maar wat tv-zendertjes doorgeven, misschien word data dan zowiso wel zo gemeengoed dat je synergie krijgt in al die systemen.

LTE Broadcast is een ding, maar kent ook wat problemen/limitaties.
Ik ben helaas vergeten wat precies; maar als ik het me goed herinner waren er voornamelijk problemen met het feit dat er in één stream meerdere signalen en decoder signalen doorgegeven moeten worden; en dat ging niet helemaal werken bij LTE Broadcast streams.

Er was iets mee, misschien dat een andere Tweaker weet hoe het ook alweer zat waardoor men toch maar is gegaan voor platforms zoals KPN Play; zonder LTE streams.

[renevanh]

KPN op de 700MHz band is niet zo'n ramp, dat betekend dat er meer ruimte in de 500 en 600MHz bandjes komt.

Het tegendeel is echter al een feit, tijdens de WRC2015 is al besloten de 700MHz te veilen voor 5G, waarschijnlijk in 2018.
Alles wat nu in de 700MHz zit moet verhuizen, waardoor het absurd druk wordt in de 500 en 600 MHz bandjes

[Reactie gewijzigd door renevanh op 23 juli 2024 02:28]

[Anoniem: 16328]

Zo lang de data zo duur blijft heb je weinig aan die almaar sneller wordende verbindingen. Ze moeten eens met goedkope abonnementen komen voor 5GB en 10GB. In andere Europese landen zijn grote bundels voor vrij goede prijzen te krijgen.

[Armin]

Zo lang de data zo duur blijft heb je weinig aan die almaar sneller wordende verbindingen

Het sneller is dan ook vooral marketing. De werkelijke winst zit hem in de capaciteit. Immers die snelheden zoals opgegeven zijn gedeeld per cell. Je moet dit dan ook zien als meer capaciteit per cell, zodat meer gebruikers er tegelijk op kunnen en/of de gemiddelde snelheid minder inzakt per gebruiker in drukke gebieden.

[Bonazzo]

Het eeuwigdurende maar o-zo-loze 'het gras is groener bij de buren verhaal'. Appels met peren vergelijken. Hoewel er genoeg overeenkomsten met buurlanden zijn er ook genoeg verschillen. De platte vergelijking op 'prijs' die allerlei markten kapot concurreert is volledig nietszeggend. Kijk liever naar 1 dag in de week vaker de fiets ipv de auto pakken en je kan die zogenaamde 'dure' GBs zo betalen. Of je het wil, is weer een tweede.

[samo38]

Noem een paar landen + providers + hun abonnementen?

[TerrorDanny94]

Bronnen dat het in Duitsland, België, Luxemburg goedkoper is? Moet wel rekenen dat wij 21% btw hebben en bij buren niet. Me moeder heeft zelf abbo van kpn (met compleet)

400 bel of SMS
Gratis onbeperkt bellen onderling
10GB data
30 euro voor Sony Xperia z5 compact
37,50 euro per maand

Vind ik niet duur als je aan mij vraag.

[hsb85]

Het lijkt erop dat we er in de Benelux voorlopig ook niet mee te maken gaan krijgen: het staat in elk geval op geen van de huidige roadmaps, zo lijkt het.


Hoezo staat het nergens op de roadmap voor de komende jaren. Op de vorige pagina stond nog dat T-mobile er mee ging testen voor eind 2016/2017.. Dat is toch op de roadmap?

[Reactie gewijzigd door hsb85 op 23 juli 2024 02:28]

[arnoudwokke]

Scherp! Dit achtergrondverhaal heb ik geschreven voordat T-Mobile dit zei. Ik heb vervolgens de info wel toegevoegd, maar het gedeelte over dat het nog niet naar de Benelux kwam weggehaald. Inmiddels aangepast, dank je wel!

[neeecht]

is cat 13 niet 150mbit upload?

[WhatsappHack]

Klopt als een bus!
En CAT 14 is ook 3900 down / 1500 up; geen idee hoe ze hier komen aan CAT 14 met 392/102 en een CAT 15 erbij met de specs van CAT 14.

[Reactie gewijzigd door WhatsappHack op 23 juli 2024 02:28]

[Cosmo_nl]

Uhm 5GHz dan denk ik aan beperkt bereik, begrijp me niet verkeerd ik ben absoluut niet bang aangelegd. Maar ik vraag me onderhand wel af hoe zit het met de gezondheid als die 5GHz band hard straalt om een redelijk bereik te halen.
De mens slaapt nu al slechter door de telefoons op het nachtkastje, laat staan met een lekker hard stralent 5GHz bandje erbij.
Of haal ik nu wat door elkaar ?

[Jeroenneman]

Je haalt dingen door elkaar, en ik vraag me af of je hier niet keihard in pseudoniem wetenschap trapt.

Slechter slapen door een telefoon naast je? Misschien omdat je er vaker naar kijkt, of omdat je teveel blauw licht ziet, maar door de "straling" zal het niet komen.

[AlexKnight1978]

"We moeten er voorzichtig mee om gaan"... net zoals ze ook zo voorzichtig zijn omgegaan met het huidige 4G, dat nogal stoort op het coax signaal wat veel mensen in huis hebben.

Granted, als mensen fatsoenlijke kabels in huis hebben, dan gaat het nog, maar als er ergens grof geld te verdienen is, dan kijken ze niet zo naar de ellende die ze veroorzaken.

[Anoniem: 148406]

Dat jij rotte coax in huis hebt of je provider zijn versterkers niet deftig afschermt is niet de fout van de mobiele provider.

[DerDee]

Dat is dus niet waar, zelfs na vervangen van kabels, contact dozen en hele bende nog steeds ruis in beeld thuis. Storing Is voor groot deel te verhelpen met goede afscherming, maar zeker niet waterdicht. Daarnaast ben ik benieuwd hoe je je hele huis gaat afschermen voor 5ghz straling. Dit "excuus" gaat dus ook niet op in dit verhaal.

Vind het erg schrikbarend verhaal, WiFi spectrum is vaak al erg bevuild door verschillende zenders in een gebied. En straks moeten we nog maar hopen dat de telecom zendmast mijn routersignaal oppikt, want dat stuk wordt in een zin leuk gezegd, maar heeft wel als voorwaarde dat de zendmast het waar moet kunnen nemen. Ik neem aan dat een zendmast een hogere wattage heeft dan het limiet dat Nederlandse consumenten routers hebben en dan gaat dat waarnemen van mijn router dus niet op.

[WhatsappHack]

Raar, ik word hier zeer nabij aan alle kanten omringd door 4G antennes van de 3 providers (enkel Tele2 ontbreekt) en heb echt helemaal nergens last van mbt ruis e.d.
Nu gebruik ik wel een digitaal signaal (TV decode via CI+), geen analoog. Misschien dat dat nog een (groot) verschil maakt. Switch dan naar digitaal?

Gek genoeg heb ik wel last als er een scootertje voorbij rijdt.

[Reactie gewijzigd door WhatsappHack op 23 juli 2024 02:28]

[firest0rm]

Zelfs nieuwe Coax kabels hebben problemen inclusief versterkers dus lees je zelf eerst even goed in voordat je dit soort reacties plaatst.

[BeosBeing]

De T-mobile-mast hier in de buurt stoort dus ook het signaal van digitenne. Mobiele netwerken leveren blijkbaar meer op als digitenne.

[WhatsappHack]

Dat is wel raar, want Digitenne zendt uit in het 700Mhz spectrum; terwijl T-Mobile op de meeste plekken op 1900Mhz hangt; en anders in 900Mhz. Je zou niet verwachten dat dit gelazer op kan leveren. KPN en Vodafone zitten er, met de 800Mhz band, wat dat betreft dichter bij.

[BeosBeing]

Een vriend die op zijn boot woont, heeft slecht beeld sinds dat pasgeleden T-mobile er vlakbij een nieuwe antenne (voor 4g?) heeft gehangen.

Vreemd? Ik weet ook niet wat T-mobile allemaal in en met hun masten en antennes doet. Interferentie is een complex iets.

[Relief2009]

Dus jouw redenatie is --> Jouw vriend heeft Digitenne ruis nadat T-Mobile daar een mast heeft neergelegd. --> Ik heb ook ruis (op een heel andere locatie) --> Dus ligt aan T-Mobile.

[johanneslol]

Ik ben heel benieuwd of het nog zin heeft, ik heb zelf net een abonnement afgesloten met 4G tot 15 mb/s. Omdat de prijzen van sneller internet echt bizar duur is, ook zijn de datalimited belachelijk! Ik mis mijn onbeperkte abbo van de iphone 4 nog....

[Anoniem: 126717]

Ik mis mijn onbeperkte abbo van de iphone 4 nog....

Dat heeft niets met merk te maken, en je had het abonnement kunnen houden. Gewoon een toestel kopen.

Ik heb 4G bij KPN, en het is helemaal niet duur. 5GB, 100 minuten, voor 20 euro. Net even getest met niet optimale omstandigheden, plus dat ik niet weet hoe hard mijn Lumia 625 kan gaan en ik kom op ongeveer 18/9 mbps. Meer dan snel zat voor mij.

[Relief2009]

5GB of 10GB maak je op dit moment nauwelijks op. Pas bij het gebruik van meer data door applicaties wordt een hogere bundel mogelijk. Verder heeft Tele2 redelijk goedkope 24GB bundels mocht 10GB teveel zijn. Verder hebben alle bundels onbeperkt internet. Alleen wordt je na je limiet op een lagere snelheid gezet.

Als jij per se de stikker onbeperkt erop wil hebben zodat jij je beter voelt, dan is dat niet echt de schuld van een provider.

[johanneslol]

Ik gebruikte echt heel veel data omdat ik graag videobel... en ja ik gebruikte dan snel 100 GB per maand.( naast youtube en tenderen met mijn laptop) Dan gaat het gewoon heel snel. Ik heb ook wel " onbeperkt " op hele trage snelheid maar dat is onwerkbaar.

[wouter6022]

Ik ben benieuwd of Ziggo binnenkort met een nieuw kabelmodem komt waarmee ze door middel van een software update 4g op 5 GHz kunnen bieden. In dat geval biedt de Joint Venture met Vodafone naast de mogelijkheid tot het verkopen van 4 in een pakketten strategisch gezien nog veel meer voordelen voor beide partijen. Ze kunnen de klant in dat geval (onbewust) voor telecom mast laten spelen en kunnen zo voor heel weinig geld (super)snelle abonnementen bieden. De energierekening en de kosten van vergunningen kunnen behoorlijk omlaag.