Virtual reality voor een prikkie: vijf brillen tussen 20 en 69 euro getest

Inleiding

Beste koop: Homido Smartphone Virtual Reality Headset

In deze round-up vergelijken we vijf vr-omhulsels voor een smartphone met prijzen tussen 20 en 69 euro. Als winnaar komt de Homido uit de bus. Dit model valt vooral op door de vele instelmogelijkheden, waardoor gebruikers hem precies zo kunnen afstellen dat hij scherp en rustig beeld geeft. Een goede tweede is de FreeFly VR, die geleverd wordt met afstandsbediening maar geen optie heeft voor het afstellen van de lenzen.

Prijs bij publicatie: € 69,-

Nu verkrijgbaar vanaf: € 54,95

Dat virtual reality op dit moment hip is en allerlei bedrijven elkaar de loef proberen af te steken - zowel op software- als hardwarevlak - zal voor velen geen nieuws zijn. Het lijkt erop dat de doorbraak die in de jaren '90 maar niet wilde lukken nu wel aanstaande is. Door de beschikbaarheid van goedkopere hardware met hogere beeldkwaliteit en systemen met veel meer rekenkracht is het nu mogelijk om een basisniveau te bereiken waarbij mensen niet meer afgeleid worden door matige graphics en trage motiontracking, maar compleet op kunnen gaan in de ervaring. Vooral in de gameindustrie zal vr de komende jaren een grote rol gaan spelen, terwijl het ook voor serieuze zaken ingezet zal worden, zoals medische doeleinden.

De hardware die je daar voor nodig hebt, is vooralsnog behoorlijk aan de prijs. We weten natuurlijk nog niet goed wat de meeste vr-brillen exact zullen kosten omdat we tot dusver vooral prototypen gezien hebben en nog geen definitieve consumentenversies. Afgaande op onder andere de prijs van de Oculus Rift Developerkit durven we echter wel te stellen dat een volledige vr-bril, inclusief ingebouwd scherm, gemakkelijk een paar honderd euro zal kosten. De goedkoopste 'echte' optie is op dit moment misschien wel de Gear VR van Samsung, die 200 euro kost, al wordt die prijs vertekend door het feit dat je er ook een smartphone van meer dan 500 euro voor nodig hebt.

Niet iedereen zal dat ervoor over hebben, ondanks dat de interesse voor vr er misschien wel is. Gelukkig zijn er ook goedkopere oplossingen op de markt, waarbij je smartphone fungeert als centraal brein en beeldscherm en de bril zelf slechts een omhulsel is. Deze bieden natuurlijk niet de kwaliteit die je van een echte vr-bril mag verwachten, maar zijn een leuke optie voor een eerste kennismaking. In deze review bekijken we een paar van deze betaalbare vr-omhulsels, die tussen de 20 en 69 euro kosten.

Welke hardware heb je nodig?

Omdat smartphones tegenwoordig tjokvol sensoren zitten is het mogelijk om ze in te zetten voor vr. De verschillende sensoren houden de positie van de telefoon bij en spelen deze door aan de software. Beweegt de gebruiker zijn hoofd naar links, dan wordt dat opgepakt door de smartphone waardoor het beeld op het scherm mee kan draaien. Het scherm is daarbij het venster naar de virtuele wereld. Door het op te splitsen in twee delen en op elk deel een ander perspectief te tonen, wordt een 3d-effect gecreëerd.

Een aantal zaken zijn van belang voor een goede mobiele vr-ervaring, te beginnen met de telefoon die je gebruikt. De lenzen vergroten het beeld aanzienlijk en bij telefoons met een lage pixeldichtheid krijg je dan een korrelig beeld te zien. Eigenlijk wil je dus een telefoon met qhd-resolutie, zoals een LG G3, G4, Note 4 of Galaxy S6. Vooral die laatste twee lenen zich erg goed voor vr dankzij het diepe zwart van de amoledschermen en de lage latency. De headsets uit deze round-up hebben we daarom getest met een Galaxy S6 van Samsung, maar iPhone-gebruikers kunnen dit soort brillen ook gebruiken.

Galaxy S6 en FreeFly VR

Ook erg belangrijk is de kwaliteit van de lenzen in de vr-bril. Vanuit de fotografie weten we dat een goed objectief, met zo min mogelijk optische verstoring, meerdere lenselementen vereist. In een vr-bril is het door ruimtegebrek natuurlijk moeilijk om hele dikke lensconstructies te maken en dat merk je dan ook aan de kwaliteit, zeker bij het soort goedkope modellen dat we hier bespreken. Bij vrijwel alle modellen is het beeld aan de randen onscherp en je ziet ook andere afwijkingen, zoals chromatische abberatie.

Tot slot is ook audio niet onbelangrijk bij een goede vr-ervaring. Dat is gelukkig een stuk makkelijker te realiseren omdat iedereen wel een koptelefoon of oordopjes heeft om in de telefoon te steken. Wij hebben getest met een noise-cancelling headphone, zodat we zoveel mogelijk afgesloten waren van de buitenwereld.

Welke software is er te krijgen?

Heb je eenmaal een vr-bril met daarin een telefoon paraat, en audio in je oren, dan moet je nog wel de juiste software hebben. Het landschap voor vr-apps is op dit moment nogal gefragmenteerd; je kunt het beste gewoon op 'vr' of 'virtual reality' in de Play Store zoeken en apps uitproberen. Een mooi startpunt is de Cardboard-app van Google die verschillende vr-demo's ingebakken heeft en je ook een overzicht geeft van andere vr-apps op de telefoon. 'Cardboard' is overigens ook een effectieve zoekterm voor het vinden van vr-apps in de Play Store.

Van lang niet alle vr-apps is de kwaliteit even goed. Positieve uitschieters zijn de apps van Jaunt, het bedrijf van de Nederlander Arthur van Hoff, die allemaal bestaan uit real-life videobeelden, bijvoorbeeld van concerten of mooie uitzichten. Ook leuk zijn de vr-apps die een virtuele bioscoop voorschotelen waarin je videobestanden kunt afspelen op een virtueel scherm dat enorm groot lijkt.

Daarnaast zijn er ook apps te vinden die de vr-ervaring compleet renderen op de telefoon, waarmee weer duidelijk wordt dat je een redelijk moderne telefoon nodig hebt voor een goede belevenis. Het populairst bij ontwikkelaars is duidelijk het achtbaanscenario, daar vind je veel verschillende versies van in de Play Store. Maar je kunt ook al 3d-shooters en racegames vinden die in vr te spelen zijn.

De besturing van deze apps verschilt. Bij sommige is er totaal geen interactie en mag je gewoon achteroverleunen en kijken. Bij anderen is er interactie nodig en dan wil je dus een vr-bril hebben die een ingebouwde knop of afstandsbediening heeft. Sommige apps werken hier omheen door gebruikers dingen te laten selecteren door er lang naar te kijken. Wil je games gaan spelen in vr, dan is het in veel gevallen handig als je een bluetoothcontroller met- de telefoon verbindt.

Een groot verschil met een product als de Gear VR van Samsung, is dat er softwarematig wat finesse ontbreekt. Bij Samsungs bril krijg je een mooi overzichtsmenu te zien en is er een ingebouwde app-winkel. Homido, Durovis en FreeFly VR hebben wel apps beschikbaar, maar niet van hetzelfde niveau en ze werken ook niet allemaal als je de bril al op hebt. Gebruik je een van de brillen uit deze test dan moet je toch iets langer op zoek naar vr-apps en zul je ze soms via de gewone telefooninterface moeten starten.

Google Cardboard

Naam	Google Cardboard
Hoofdband	Nee
Lenscorrectie	Nee
Knop aanwezig	Nee
Telefoonmaat	Tot 6"
Geschikt voor brildragers?	Ja
Prijs	€20

Iets meer dan een jaar geleden deelde Google na afloop van zijn jaarlijkse I/O-persconferentie platte, kartonnen pakketjes uit aan alle aanwezigen. Wij waren daar ook bij en wisten in eerste instantie niet goed wat we ermee aan moesten. Aan de vele verbaasde blikken te zien waren wij niet de enige. Al snel kreeg men door dat het om een bouwpakketje ging, dat omgetoverd kon worden tot een vr-bril voor de Nexus 5. Google Cardboard was geboren.

Sindsdien kun je online vele versies van Cardboard bestellen die allemaal gebaseerd zijn op dat ene ontwerp. Afgelopen mei introduceerde Google - wederom tijdens zijn I/O-ontwikkelaarsconferentie - de opvolger. Cardboard 2 is makkelijker in elkaar te vouwen, steviger en heeft een slimmer mechaniek voor de bediening. Gezien die verbeteringen laten we versie één buiten beschouwing, en kijken we naar de nieuwste variant.

Het concept van Cardboard 2 blijft even simpel als bij de eerste. Je bevestigt je telefoon met een elastiek aan de 'klep' aan de voorzijde. Deze vouw je vervolgens naar binnen waarbij je hem vastzet met de stukjes klittenband op de rand. Cardboard 1 had aan de rechterzijde een klein magneetje dat je heen en weer kon schuiven. Dit kon opgemerkt worden door het kompas in de telefoon waardoor het schuifje werkte als knop. Bij Cardboard 2 heeft Google dit vervangen door een simpelere oplossing waarbij je rechtsboven op de Cardboard op een soort hendel kunt duwen. Deze zorgt ervoor dat een klein stukje karton - bedekt met geleidend materiaal - tegen het touchscreen aan komt. Op die manier tik je dus op het scherm.

Dat je acties kunt uitvoeren is erg fijn. Veel brillen hebben het niet en dat betekent dat je óf apps moet gebruiken die totaal niet afhankelijk zijn van interactie, of de telefoon er soms uit moet halen om ergens op te drukken.

Cardboard heeft echter ook twee grote nadelen. Er is geen hoofdband aanwezig, dus je zult hem zelf tegen je gezicht moeten houden. Dat maakt hem niet geschikt voor langdurig gebruik. Wat daarbij zeker niet helpt is dat hij puur van karton gemaakt is en dus geen zacht schuim heeft waar hij je neus en gezicht raakt. Dat maakt dat hij simpelweg niet fijn zit. Ook de kwaliteit van lenzen is niet erg goed, vooral aan de randen is het onscherp en rondom witte delen zie je daar felle paarse randen.

Cardboard is met een prijs van zo'n 20 euro veruit de goedkoopste oplossing als je met vr wilt spelen, maar het is ook de simpelste. Leuk dus voor af en toe een korte blik, maar niet meer dan dat.

ColorCross

Naam	ColorCross
Hoofdband	Twee straps
Lenscorrectie	Ja
Knop aanwezig	Optioneel
Telefoonmaat	4,7 tot 6"
Geschikt voor brildragers?	Nee
Prijs	€30

De ColorCross is een simpele vr-bril die je al voor 30 euro online kunt vinden. Hij is volledig gemaakt van plastic en heeft een hoofdband die zowel om, als over je hoofd heen gaat. Rondom het deel dat je gezicht raakt zit een dun laagje rubber voor wat meer draagcomfort. Deze haalt het wat comfort betreft echter niet bij de dikke schuimlaag die we bij veel andere modellen zien. De ColorCross is overigens identiek aan de Archos VR Glasses. Dit zijn simpelweg dezelfde modellen met een ander merkje erop.

Je kunt in de bril telefoons tot 6 inch kwijt. Om voor een goede pasvorm te zorgen is het mogelijk om het voorste deel zowel in de lengte als de breedte open te schuiven. Daarna leg je de telefoon erin en schuif je het geheel weer dicht tot de telefoon klem zit. Nu schrijven we 'schuiven', alsof het vloeiend gaat, maar het systeem werkt trapsgewijs en maakt een naar, krakend en schurend geluid als je het gebruikt. Daarbij zit er ook niet heel veel bescherming rondom de telefoon als hij erin zit. Tijdens het gebruik is ons testtoestel gelukkig niet bekrast, maar het erin doen van de telefoon gaf ons elke keer weer kippenvel.

De beeldkwaliteit van de ColorCross is niet denderend. De simpele lensjes zijn behoorlijk wazig aan de randen en de beeldhoek is niet zo groot. Daardoor zie je bij sommige telefoons de randen van het beeld wat de hele vr-ervaring behoorlijk verstoord. Wat we dan wel weer goed vinden is het feit dat je de afstand tussen de lenzen aan kunt passen, zodat je een goed stereobeeld krijgt.

De versie die wij getest hebben heeft geen knop, maar voor 3 euro extra kun je een versie aanschaffen met een magneetknopje aan de zijkant. Dat zouden we dan ook zeker aanraden omdat het alles veel gemakkelijker maakt.

Durovis Dive 5

Naam	Durovis Dive
Hoofdband	Eén strap
Lenscorrectie	Ja
Knop aanwezig	Ja
Telefoonmaat	3,5 tot 5,5"
Geschikt voor brildragers?	Nee
Prijs	€49

De Durovis Dive wordt geleverd in een pouch van stof en moet eerst nog in elkaar gezet worden. De lenzen zijn namelijk los van de bril verpakt en moeten vanaf de zijkant erin geschoven worden. Je kunt ze op twee manieren erin zetten, met de bolle kant naar voor of naar achter, en er staat niet duidelijk aangegeven welke de juiste is. Dat is in het begin dus een beetje uitzoeken.

Het probleem met deze constructie is dat je de lenzen niet kunt fixeren: ze bewegen daarom redelijk makkelijk naar links en rechts waardoor het moeilijk is om een goed, scherp stereobeeld te creëren. Is dat eenmaal gelukt dan moet je voorzichtig zijn, want een kleine tik op de zijkant van de bril en een van de lenzen is alweer verschoven.

Als alles eenmaal op zijn plek zit is de beeldkwaliteit alsnog niet opvallend goed. In het midden is het beeld scherp en de beeldhoek is goed, maar de randen zijn behoorlijk wazig en ook chromatische abberatie is duidelijk zichtbaar. En omdat de lensjes eigenlijk los in de bril hangen worden ze snel vies. De keerzijde is dat ze om diezelfde reden makkelijk schoon te maken zijn, maar fijner is als je dat überhaupt niet vaak hoeft te doen.

De bevestiging van de bril gebeurt eigenlijk net zoals bij Cardboard: aan de voorkant zit een klep die open kan, je stopt de telefoon ertussen en de klep doe je weer dicht. Het deel dat tegen de achterkant van de telefoon aandrukt is afgewerkt met een dikke laag schuim om krassen te voorkomen. Datzelfde schuim zit ook rondom het deel van de bril dat tegen je gezicht aankomt, voor meer comfort. Opvallend is nog dat er maar één band op de Dive zit, die horizontaal om je hoofd gaat. Er is dus geen deel dat in de lengte van het hoofd loopt waardoor het wat moeilijk is om hem stevig vast te zetten.

Wie de Dive bestelt krijgt daar gratis een handig magneetknopje bij. Deze dien je aan de zijkant van de bril vast te plakken en kun je dan gebruiken om te 'klikken' binnen de vr-apps. Omdat de bril een redelijk open ontwerp heeft is het ook mogelijk om tijdens gebruik een vinger vanaf de onderkant naar binnen te wurmen en op het scherm te tikken. Het knopje werkt echter vele malen makkelijker.

Homido

Naam	Homido
Hoofdband	Twee straps
Lenscorrectie	Ja
Knop aanwezig	Optioneel
Telefoonmaat	4 tot 5,7"
Geschikt voor brildragers?	Ja
Prijs	€69

In de kartonnen verpakking van de Homido bevindt zich een mooie hardcover die met stof is afgewerkt. Daar kun je de bril veilig in opbergen. Daarnaast krijg je er een schoonmaakdoekje bij en verschillende maten lensrubbers, zodat je de afstand van je ogen tot de lens kunt regelen.

De bril zelf werkt met een simpele constructie om de telefoon vast te houden; aan de voorkant zit een plastic houder die tegen de bril zelf aan drukt. Deze moet je iets naar achter duwen zodat je de telefoon er tussen kunt klemmen. We kunnen ons voorstellen dat het plastic na veel gebruik zijn kracht wat verliest en het geheel dus wat losser komt te zitten. Tijdens onze tests werkte het systeem echter prima en bleef de telefoon goed op de plaats. Bijkomend voordeel is dat de rand van de telefoon gewoon vrij blijft, waardoor er niet per ongeluk op de volumeknoppen gedrukt wordt, zoals bij sommige andere brillen wel het geval is.

Opvallend aan de Homido is dat er veel aan te passen valt. Allereerst kun je de lensjes verwijderen, wat erg fijn is als ze vies zijn, want kleine stofjes zien er door de vergroting enorm uit. Daarnaast kun je de afstand tussen de twee lenzen aanpassen met een draaiwieltje aan de bovenkant. Niet ieders ogen staan even ver uit elkaar en op deze manier kun je een stereobeeld creëren dat precies goed is. Handig detail zijn de kleine sleuven bovenin de bril, deze zorgen voor wat ventilatie waardoor de lensjes minder snel zullen beslaan.

De Homido gaat echter nog verder: het is namelijk mogelijk om de afstand van de lenzen tot het scherm aan te passen, en je kunt ook nog dikkere en dunnere lenzen gebruiken. Deze worden meegeleverd. Dat betekent dat brildragers de Homido zo kunnen afstellen dat ook zij scherp zien - mits de oogafwijking niet te groot is.

Net als bij veel andere brillen bevestig je de Homido met een band om het hoofd, die zowel om je hoofd als over je hoofd heengaat. De laag schuimrubber rondom het gedeelte dat je gezicht raakt is lekker dik, waardoor hij redelijk comfortabel zit.

De beeldkwaliteit van de Homido is relatief goed te noemen. Er is nauwelijks sprake van chromatische aberratie en hoewel het beeld aan de randen onscherp is, valt het in vergelijking met andere brillen wel mee. Ook lijkt de beeldhoek wat groter dan bij de ColorCross, Cardboard en Dive 5.

Wat de Homido voor ons echt had afgemaakt was een knop aan de zijkant. Omdat deze ontbreekt kun je sommige vr-demo's niet goed draaien. De oplossing is om een draadloze controller of muis aan te sluiten die het dan mogelijk maakt om door menu's heen te klikken.

FreeFly VR

Naam	FreeFly VR
Hoofdband	Twee straps
Lenscorrectie	Nee
Knop aanwezig	Afstandsbediening meegeleverd
Telefoonmaat	4,7 tot 6,1"
Geschikt voor brildragers?	Nee
Prijs	€69

Net als de Homido wordt de FreeFly VR geleverd in een mooie hardcover die van binnen ook nog eens met schuim bedekt is. Ook de FreeFly VR werkt met een klep aan de voorkant, maar in plaats van dat je de telefoon tussen de klep en de bril klemt, zet je hem links en rechts vast met klemmetjes, die netjes afgewerkt zijn met een zacht stootkussentje. De positie van de klemmen kun je bovendien verstellen, zodat de audiojack van de telefoon altijd vrij blijft.

Als enige bril uit deze test heeft FreeFly VR geen schuimrand aan de binnenkant, maar een soort kussentje rondom van nepleer, vergelijkbaar met de oorkussens van een koptelefoon. Daardoor zit de bril behoorlijk comfortabel. Vastzetten doe je via een dubbele band rondom je hoofd.

Er is duidelijk veel aandacht aan de afwerking besteed en alle plekken waar de telefoon contact maakt zijn bekleed met een dun laagje schuim. Ook valt er redelijk wat af te stellen aan de positie van de telefoon. Dat maakt het extra vreemd dat het niet mogelijk is om de afstand tussen de twee lenzen aan te passen; deze is gefixeerd. Komt de afstand tussen je pupillen overeen met die van de lenzen, dan is dat totaal geen probleem. Maar is dat niet zo, dan zal het beeld net niet helemaal scherp ogen. Dat vinden we erg zonde, van de kwaliteit van de lenzen is wel goed, met een groot blikveld en relatief weinig onscherpte en andere afwijkingen rondom de randen.

FreeFly leverde ons samen met de bril ook nog een kleine bluetoothafstandsbediening mee. Deze beschikt over een kleine, platte joystick en een paar knopjes, waardoor je de verschillende vr-apps gemakkelijk kunt bedienen.

Conclusie

Na het testen van deze vijf verschillende vr-brillen is één ding overduidelijk: je krijgt waar je voor betaalt. Cardboard is een leuke, goedkope en laagdrempelige optie om voor het eerst vr te ervaren, maar niet meer dan dat. Omdat er geen hoofdband is en het karton niet comfortabel tegen je hoofd zit, is hij eigenlijk alleen geschikt voor kort gebruik. Dat geldt eigenlijk ook voor de ColorCross. Hoewel daar wel een band bij zit, is hij weinig comfortabel.

De Homido, Dive en FreeFly VR zijn allemaal van een hoger niveau, en kosten dan ook wat meer, met prijzen tussen 49 en 69 euro. De Durovis Dive 5 is van dat rijtje de minste. Dat een magneetswitch meegeleverd wordt is een groot pluspunt, maar dat weegt niet op tegen de constructie met de losse lenshouders, die ervoor zorgt dat het moeilijk is om hem goed afgesteld te krijgen. Daarnaast is de enkele hoofdband ook niet handig.

Dan blijven over de Homido en FreeFly VR. Beide kosten 69 euro en beide zijn netjes afgewerkt. De FreeFly VR vinden we wat betreft constructie het fijnst. De telefoon zit goed vast, de dikke nepleren rand rondom maakt dat hij comfortabel zit, de lenzen leveren een groot blikveld en de meegeleverde afstandsbediening helpt bij de bediening. Het gebrek aan afstelmogelijkheden is echter een probleem; als je oogafstand niet overeenkomt met de afstand tussen de lenzen is het niet fijn kijken.

Daarom roepen we de Homido over het geheel genomen uit als winnaar van van deze test. Er valt lekker veel in en af te stellen, de lenzen zijn verwisselbaar, hij is geschikt voor brildragers en de lenskwaliteit is prima. Het enige manco is dat hij geen knop ingebouwd heeft, maar met een bluetoothmuis of -controller is dat te ondervangen. De échte vr -brillen die komende jaren uitkomen zullen natuurlijk een betere ervaring bieden, maar voor wie nu al met vr wil spelen is de Homido een prima instapper.

Productvergelijking	Google Cardboard 2	ColorCross Virtual Reality Bril	Durovis Dive 5	Homido Smartphone Virtual Reality Headset	Freefly VR

Telefoonmaat	Tot 6"	4,7 tot 6"	3,5 tot 5,5"	4 tot 5,7"	4,7 tot 6,1"
Hoofdband	Nee	Dubbel	Enkel	Dubbel	Dubbel
Lenscorrectie	Nee	Nee	Ja	Ja	Nee
Draagcomfort	--	-	-	+	++
Knop/afstandsbediening	Ja	Optioneel	Ja	Optioneel	Ja
Geschikt voor brildragers?	Ja	Nee	Nee	Ja	Nee
Prijs	€ 20	€ 30	€ 49	€ 69	€ 69
				vanaf € 54,95