Door Arnoud Wokke

Redacteur Tweakers

De modulaire telefoon komt eraan

Een eerste indruk van Project Ara

03-03-2015 • 06:00

232

Multipage-opmaak

Inleiding

Het is misschien wel de meest innovatieve telefoon van de afgelopen jaren; Googles Project Ara is een modulaire telefoon, waar gebruikers zelf modules in kunnen schuiven. Op die manier kunnen gebruikers dus hun eigen telefoon samenstellen uit verschillende bouwstenen. Project Ara heeft overigens een klein Nederlands tintje. Dave Hakkens, de bedenker van het vergelijkbare concept Phonebloks, sloot zich aan bij Ara na de succesvolle socialemediacampagne voor zijn concept. Hij doet met Phonebloks geregeld verslag van ontwikkelingen rondom Ara.

In de afgelopen weken kondigden steeds meer fabrikanten aan modules in ontwikkeling te hebben voor Ara. Zo komen er cameramodules van Toshiba en audiomodules van Sennheiser. Daarnaast wil Google dat er ook modules komen voor heel specifieke gebruikers, zodat bijvoorbeeld artsen Ara ter plekke kunnen gebruiken voor diagnoses. Met deze aanwas van nieuwe modules lijkt het erop dat Project Ara echt van de grond gaat komen in de komende maanden. Dat moet ook wel, want later dit jaar brengt Google het toestel voor het eerst uit, als experiment in Puerto Rico.

De fabrikant die tot nu toe de meeste modules in ontwikkeling heeft is Yezz, een vrij onbekende Amerikaanse smartphonemaker. Op de stand van Yezz op telecombeurs Mobile World Congress konden we voor het eerst spelen met een niet-werkend prototype van Ara. Het gaat om een Spiral 2-prototype, dat bestaat uit een echt 'skelet' met echte modules, maar dat niet aan kan. Het is onze eerste kennismaking met Googles modulaire smartphone.

Hoe werkt Ara?

Het is eigenlijk gek; we kunnen al jarenlang met zelfgekozen componenten pc's bouwen, maar als het gaat om smartphones, is die keuze er niet. Koop je een Galaxy S6 van Samsung? Dan kies je automatisch voor de onderdelen die Samsung voor je heeft uitgezocht, zoals de processor, de camera en de audiohardware.

Een gevolg daarvan is dat mensen na een paar jaar een nieuwe smartphone willen. Immers, de onderdelen van de smartphones krijgen betere en snellere opvolgers en hoewel het toestel nog prima functioneert, zijn nieuwe modellen dankzij die upgrades zo aanlokkelijk dat veel mensen die kopen en de oude niet langer gebruiken.

Met Ara wil Google dat patroon doorbreken, zegt Marion Chapparo van Yezz. "Het skelet is gemaakt om vijf tot zes jaar mee te gaan. Als je een betere camera wil en die module is op de markt, dan kun je simpelweg je huidige camera eruit halen en een betere erin klikken."

Hoewel je in theorie je smartphone helemaal zelf kunt samenstellen, verwacht Chapparo niet dat het zo zal gaan. "Niet iedereen zal dat willen. Wij denken zelf aan meerdere 'bundels' van modules, als je het zo wil zeggen. Uiteraard kun je dan nog steeds onderdelen zelf vervangen en upgraden."

Om ervoor te zorgen dat het toestel ook echt vijf of zes jaar kan meegaan en het frame geen bottleneck gaat vormen, moet de communicatiesnelheid tussen de verschillende modules hoog liggen. Bij het huidige prototype heeft de connector die de modules met het skelet verbindt een bandbreedte van 10Gbit/s. Waar het skelet twee aansluitingen heeft, is dat 20Gbit/s. Dat is wellicht voor nu genoeg, maar de ontwikkelingen op dit vlak gaan snel en we kunnen ons goed voorstellen dat dit in 2020 niet veel meer voorstelt.

Die verbinding tussen de modules en het skelet is gebaseerd op het MIPI UniPro-protocol en samen met de bridge-asics zorgt het voor de aansturing van de interfaces van de modules. De aansluiting zelf is vlak. Omdat er geen stekkertjes of pinnetjes zijn, lijkt dat niet snel af te kunnen slijten.

Alle modules zijn hot swappable en kunnen dus verwisseld worden als de telefoon aanstaat. Daarvoor zit in het skelet ook een back-up-accu, waardoor hij even mee kan gaan terwijl de gebruiker de accu verwisselt. Dat is een functie die we overigens ook op ons wensenlijstje hebben voor reguliere smartphones. Bovendien kunnen individuele modules ook nog accucapaciteit leveren, zelfs als ze andere zaken toevoegen, zoals sensoren of flitsers.

Een van de beperkingen van Project Ara is de ruimte. Er zitten in het prototype tien plekken: acht achterop en twee voorop. Daardoor is het op een gegeven moment keuzes maken: wil ik een nfc-chip of een extra accu? Het voordeel is dat gebruikers wel per dag kunnen wisselen.

Het skelet zelf is van stevig metaal en heeft een prettig gewicht. Het is voor een smartphone redelijk zwaar, maar het geheel voelt stevig aan. De afwerking ziet er bovendien ook aan de randen goed uit. Dit prototype is niet hetzelfde als het toestel dat later dit jaar uitkomt. Dat zal dunner zijn en iets minder wegen.

Het toevoegen van elementen gaat makkelijk. Omdat de modules en het skelet een magnetische verbinding hebben, klikt het automatisch op de goede plaats. De magneet is sterk genoeg om alles op zijn plek te houden, maar er is niet al te veel kracht nodig om een module weer weg te halen.

Sommige modules van de twee prototypes die we onder handen hebben genomen bleken zwaarder te gaan. "We doen de hele dag modules erin en eruit", aldus Chapparo. "Op een gegeven moment gaan die modules dan iets zwaarder." Of dat ook een factor zal zijn bij modellen in de winkels, is niet bekend.

Modules tot nu toe

Net zoals de aantrekkingskracht van een mobiel besturingssysteem mede ligt in het aanbod van apps, zal het succes van Ara mede afhangen van het aanbod van modules. Hoewel er nog geen grote smartphonemakers aan boord lijken te zijn, is er de afgelopen tijd toch een indrukwekkend rijtje ontstaan van aangekondigde modules of onderdelen die in ontwikkeling zijn.

Yezz zelf gaat er rond de honderd aanbieden. Daaronder zijn de processors voor de Ara, bijvoorbeeld de Marvell PXA1928, een soc met vier ARM Cortex A53-cores, 64bit-ondersteuning en een kloksnelheid van 1,5GHz. De chip ondersteunt onder andere 4g, wifi-ac en nfc. Daarnaast komt er een module met een Nvidia Tegra K1-processor.

Ook heeft de onbekende Amerikaanse smartphonefabrikant plannen voor cameramodules, waaronder een '720 graden'-camera, bestaande uit twee modules. Deze combineert de beelden van de frontcamera en de camera aan de achterkant om rondom foto's te maken, die vervolgens door de software worden gecombineerd tot een totaalbeeld van de omgeving van de telefoon.

Een andere opvallende is de 'e-ink cover', een module die de gebruiker er aan de achterkant in moet klikken, om hem vervolgens als flip cover over het scherm te leggen. Aan de binnenkant zit dan een scherm van elektronische inkt. Het bedrijf heeft plannen om de buitenkant nog te voorzien van zonnecellen, om zo stroom op te wekken.

Naast Yezz is ook Toshiba hard bezig. Toshiba is onder meer de maker van de firmware voor de connectors, maar werkt ook aan cameramodules met resoluties van 5 en 13 megapixels voor de modulaire smartphone.

Ook werkt Sennheiser aan componenten voor Ara. De eerste versie die Sennheiser maakt, heet Proteus en biedt dankzij de twee audioaansluitingen niet alleen de mogelijkheid om samen naar muziek te luisteren, ook toepassingen als het maken van een systeem voor een microfoon die zich op een bepaalde plek richt, zouden mogelijk worden.

Het concept voor de tweede module heeft de naam Amphon gekregen en moet 'high definitie'-audio bieden, onder meer door een 150mW-versterker. Ook heeft deze een microfoon waarmee studenten bijvoorbeeld colleges kunnen opnemen. Er zit ook een low-latency dsp in, die gebruikers zelf moeten kunnen programmeren.

Een van de interessantste concepten is op dit moment niet meer dan een geavanceerd uitgewerkt idee. Dat komt van Lapka, een bedrijf dat medische toepassingen maakt. Dat bedrijf bedacht zeven modules voor Ara. De blog is inmiddels offline, maar nog wel via Googles cache te lezen. Daaruit blijkt dat het bedrijf onder meer een luchtmeter wil maken, die bijvoorbeeld temperatuur en luchtvochtigheid kan bijhouden, maar ook de hoeveelheid koolmonoxide en fijnstof. Ook wil het een glucosemeter maken die bloed en voedsel kan testen.

Lapka Ara

Namen als Toshiba en Sennheiser zijn natuurlijk redelijk bekend, maar erg grote spelers op de smartphonemarkt zijn het niet. De grootste namen uit de smartphonemarkt ontbreken nog, zoals Sony en Samsung, beide ook makers van componenten. Wanneer en of die bedrijven ook modules gaan maken, is onbekend.

Tot slot

Later dit jaar komt de eerste Ara-telefoon uit in Puerto Rico, als experiment. Pas dan zullen we zien hoe Project Ara werkt als smartphone en hoe mensen erop zullen reageren. Wanneer vervolgens een release in andere landen plaatsvindt, is nog onbekend.

Ara is in elk geval een spannend en innovatief concept en het verwisselen van de modules werkte op het prototype bijzonder goed. Nu er ook al de nodige modules zijn aangekondigd, krijgt Ara langzaamaan momentum in aanloop naar de release.

Een ding is duidelijk; de modulaire smartphone is onderweg en de kennismaking met het prototype smaakte naar meer. We kunnen niet wachten om de definitieve versie van deze 'Lego voor volwassenen' uitgebreid te kunnen proberen.

Reacties (232)

232
229
215
6
0
0
Wijzig sortering
Ik ben altijd sceptisch geweest hierover, en nu lijkt het dan toch te gaan komen, maar ik blijf sceptisch of dit ooit een succes wordt.

Om te beginnen is er de vraag hoeveel mensen er nou echt op zitten te wachten om individueel te upgraden. De PC is het toppunt van modulair upgradebaar. Maar wel met specifieke aansluitingen voor specifieke locaties, nog een stuk minder modulair dus dan ze hier willen maken. En daar is uiteraard een reden voor, dat is veel efficienter. Maar hoeveel gewone gebruikers doen dat nu, specifieke onderdelen van hun PC upgraden? Misschien met SSDs nog redelijk wat, maar in het algemeen niet veel denk ik. Zelfs op tweakers denk ik dat het tegenvalt. Oh veel zullen nieuwe PC zelf in elkaar zetten, maar vaak komen upgrades toch erop neer dat je nieuwe CPU wil, dus nieuw mobo. Dan maar GPU ook vervangen. En ach geheugen werd ook wel krap. Nou ja, in ieder geval kan je de DVD speler die je al 15 jaar meeneemt steeds en nooit wat mee doen nog een keer meenemen.

Dan als we kijken naar de implementatie, deze foto bijvoorbeeld: http://ic.tweakimg.net/ext/i/imagenormal/2000584341.jpeg. Wat zien we? Plastic randjes tussen de modules. Oftewel weggegooide ruimte. Je 'normale' telefoon met dezelfde specs kan dus dunner zijn/kleinere bezels hebben/grotere accu hebben in dezelfde ruimte. Heb je geen goede camera nodig? Dan zet je er een goedkope camera module in. Die nog steeds dezelfde ruimte inneemt. Geheugen upgraden? Niet zeker maar ik gok dat die op de SoC module zit. Je wil NFC erbij hebben? Geen probleem, dat is klein chipje die 3x niks aan ruimte kost en 4x niks kost. Nou ja, dat is als je telefoonfabrikant ben. Hier moet hij een minimum formaat hebben, en je 400kbit/s protocol zit verbonden met een 10gbit/s link, waar dus een extra chip voor toegevoegd moet worden die relatief duur zal zijn. En je gebruikservaring wordt er niet beter op.

Oftewel misschien hyped het wel even hoor, maar ik zie op termijn dit niet werken. Dat nu alles vast zit en nu modulair is, is niet omdat alle fabrikanten evil zijn en zo meer geld willen vangen (nou ja, misschien ook wel), maar omdat het efficienter is.
Anoniem: 112442 @Sissors3 maart 2015 09:56
Ik ben altijd sceptisch geweest hierover, en nu lijkt het dan toch te gaan komen, maar ik blijf sceptisch of dit ooit een succes wordt.
Ik helemaal niet. Ik zie dit principe helemaal zitten. Je laat de gebruiker nu de maximale keuze.
Stel je had zo'n smartphone in de tijd dat er geen NFC was of 4G dan kun je deze modules er op plaatsen zonder dat je een compleet nieuwe smartphone moet kopen.
Om te beginnen is er de vraag hoeveel mensen er nou echt op zitten te wachten om individueel te upgraden. De PC is het toppunt van modulair upgradebaar. Maar wel met specifieke aansluitingen voor specifieke locaties, nog een stuk minder modulair dus dan ze hier willen maken. En daar is uiteraard een reden voor, dat is veel efficienter. Maar hoeveel gewone gebruikers doen dat nu, specifieke onderdelen van hun PC upgraden?
Misschien met SSDs nog redelijk wat, maar in het algemeen niet veel denk ik. Zelfs op tweakers denk ik dat het tegenvalt. Oh veel zullen nieuwe PC zelf in elkaar zetten, maar vaak komen upgrades toch erop neer dat je nieuwe CPU wil, dus nieuw mobo. Dan maar GPU ook vervangen. En ach geheugen werd ook wel krap. Nou ja, in ieder geval kan je de DVD speler die je al 15 jaar meeneemt steeds en nooit wat mee doen nog een keer meenemen.
Dat doen niet veel gebruikers maar wel fabrikanten. Één mainboard mag toch veel keuze in CPU's, geheugen, Videokaart etc.
Mogelijk zullen het hier ook vaak de fabrikanten zijn die dit gaan doen.
Ik zie er het nu van in een Tegra K1 of opvolger maar een FullHD scherm ipv QHD of zo.
Een fatsoenlijke Camera geen frontcamera. 4G, geen NFC. GPS module met GLONASS en in de toekomst Galileo.
Tevens kan iemand nu zelf de telefoon repareren, door een module te vervangen, terwijl in het verleden een smartphone vaak weg gegooid werd.
Dan als we kijken naar de implementatie, deze foto bijvoorbeeld: http://ic.tweakimg.net/ext/i/imagenormal/2000584341.jpeg. Wat zien we? Plastic randjes tussen de modules. Oftewel weggegooide ruimte. Je 'normale' telefoon met dezelfde specs kan dus dunner zijn/kleinere bezels hebben/grotere accu hebben in dezelfde ruimte.
Je hebt zelf zeker een 3" smartphone? Want een grotere is maar weggegooide ruimte.
Heb je geen goede camera nodig? Dan zet je er een goedkope camera module in.
Dat is helemaal niet waar, daar kun je ook een andere module in plaatsen die je zinvol vind. Tevens kun je deze waarschijnlijk ook leeg laten door een "dummy" module of een extra accu te gebruiken, die plaats opvult.
Die nog steeds dezelfde ruimte inneemt. Geheugen upgraden? Niet zeker maar ik gok dat die op de SoC module zit. Je wil NFC erbij hebben? Geen probleem, dat is klein chipje die 3x niks aan ruimte kost en 4x niks kost. Nou ja, dat is als je telefoonfabrikant ben. Hier moet hij een minimum formaat hebben, en je 400kbit/s protocol zit verbonden met een 10gbit/s link, waar dus een extra chip voor toegevoegd moet worden die relatief duur zal zijn. En je gebruikservaring wordt er niet beter op.
De 10GB interface chips worden dadelijk standaard chips die niets kosten en mogelijk al standaard in de nfc etc chips ingebouwd zijn. Vergelijkbaar met PCI bij een PC.
Het enige mogelijk probleem dat ik zie is de hardware support vergelijkbaar met de PC. De firmware moet alle soorten hardware kennen, of die deel van de firmware moet in de pluggable module zitten.
Oftewel misschien hyped het wel even hoor, maar ik zie op termijn dit niet werken. Dat nu alles vast zit en nu modulair is, is niet omdat alle fabrikanten evil zijn en zo meer geld willen vangen (nou ja, misschien ook wel), maar omdat het efficienter is.
Ik zie het wel werken. Zeker bij jongeren en mensen in de open source community en mensen die aan het milieu denken.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 112442 op 23 juli 2024 08:05]

Op zich is het idee van het 'op maat maken' of 'specialistisch maken' van het toestel natuurlijk heel interessant en heel nuttig. Er zijn talloze toepassingen te bedenken voor gespecialiseerde modules.

Ik denk dat je bij Ara van het idee "Smartphone" af moet, in elk geval de gedachte dat het primair een telefoon is en dus aan de ongeschreven regels van een 'goede smartphone' moet voldoen. We ervaren nu al bij elke release van nieuwe high-end toestellen dat er hele volksstammen zijn die hun eigen wensenpakketje hebben ontwikkeld. De fabrikanten reageren daar heel makkelijk op: alle high-end toestellen zien er nu zo'n beetje hetzelfde uit: groot, een high-end SoC erin, prima camera, etc etc etc. Ze maken gewoon een paar versies; zoals een 'compact', een phablet, een 5 inch, enzovoort. Iedereen happy, toch?

High-end is niet meer dan 'ticking the boxes' geworden. Echte innovatie is er niet meer, en de innovatie die er is, dient geen ander doel dan de waarde en marge van het product te verhogen: het praktisch nut komt later wel.

Ara brengt weer innovatie naar de high-end markt. De high-end smartphone is niet meer een 'betere versie' van een midrange toestel. Het is nu mogelijk om er echt een speciaal apparaat van te maken. Dát zal de markt van de Ara dan ook zijn. Voor lagere prijspunten zal er dan vooral op features ingeleverd worden, waardoor een all-round toestel dan al gauw weer handiger is. Want de Ara moet wél als specialistisch toestel méér kunnen bieden dan zijn oude high-end evenknie. Een camera-Ara bijvoorbeeld, moet een zeer goede camera setup hebben, heeft een blokje extra voor flitser, misschien nog wel eentje voor snelle processing, etc. Daarmee lever je dus ook iets in.

Zo zie ik dit zich ontwikkelen: als alternatief voor de high-end markt. Voor de midrange en budget segmenten is dit te kostbaar en heb je al gauw een 'crippled' toestel in je handen, dat een high-end exemplaar misschien op 1 of 2 fronten kan evenaren maar elders op allerlei (basis) zaken moet inleveren.

Milieu werd ook genoemd, ik denk niet dat het van grote invloed is. Belangrijk voor het milieu is helemaal niet of jij 1 of 6 jaar met je toestel doet. Belangrijk is waar je dat toestel dan laat en wat ermee gebeurt. Modules raak je makkelijker kwijt, zeker wanneer ze niet gebruikt worden. Modules worden net zo snel of sneller vernieuwd als een heel toestel. Er zijn allerlei inruil diensten voor telefoons. Die kunnen er ook komen voor modules, en het percentage mensen dat er gebruik van maakt zal niet veel afwijken. Productie gebruik en recycling is een cyclus, de doorloopsnelheid is niet relevant.

[Reactie gewijzigd door Vayra op 23 juli 2024 08:05]

Milieu is niet alleen recycling, maar ook aan de productiekant vind er een zware aanslag op het mileu plaats. Of jij 6x die aanslag pleegt of 1x maakt dus wel degelijk uit. Daar komt bij dat de aanslag voor 1 module waarschijnlijk een stuk kleiner is dan voor een hele telefoon. Milieu vind ik dus zeker wel een goed argument. Kijkend naar de trend van bewustwording zou dit voor een aantal mensen zomaar eens een factor kunnen zijn. Persoonlijk vind ik het idioot dat een telefoon na twee jaar al als EOL wordt beschouwd.
Ara brengt weer innovatie naar de high-end markt. De high-end smartphone is niet meer een 'betere versie' van een midrange toestel.
Waarom alleen high end? Omdat het nu nog een duur kunstje is?

Naar mijn idee is de modularisering over een geheel portfolio juist de kracht van een dergelijk concept en daarom een kans voor fabrikanten. De differentiatie van produkten wordt veel groter, zodat een grotere verscheidenheid aan klanten (lees: een grotere doelgroep) kan worden ingevangen. De flexibiliteit van een fabrikant vergroot bovendien doordat makkelijker oplossingen kunnen worden uitgewisseld. Kostenbesparingen worden gehaald wanneer modules voor verschillende modellen tegelijk worden gebruikt waardoor produktieaantallen worden vergoot, en de kostprijs van de modules wordt verkleint.

Anders gezegd, dit concept kan alleen bestaan met de gratie van het benoemen van gemeenschappelijkheden in plaats van het benadrukken van de verschillen tussen verschillende producten in een portfolio. Het blijft wel de vraag of een koper een apparaat 600+ euro wil uitgeven voor een introvert apparaat met sublieme functionaliteit door topkwaliteit modules als het ding qua uiterlijk identiek is aan een goedkope variant gevuld met basics[...].
Het idee is natuurlijk geniaal en biedt veel mogelijkheden. Ik zou alleen graag willen zien dat er een algemene standaard komt over de modules zodat ik van iedere fabrikant een module zou kunnen plaatsen, ook handig als je een naast een nieuwe een afgeschreven telefoon hebt, mocht een deel van de nieuwe uitvallen kan je iets overzetten zonder af te vragen of het past.
Het grootste probleem wat ik verwacht is dat er heel veel connectoren aanwezig zijn en connectoren juist in mobiele apparatuur een bron van storingen kunnen zijn.
Anoniem: 112442 @memphis3 maart 2015 10:40
Het idee is natuurlijk geniaal en biedt veel mogelijkheden. Ik zou alleen graag willen zien dat er een algemene standaard komt over de modules zodat ik van iedere fabrikant een module zou kunnen plaatsen, ook handig als je een naast een nieuwe een afgeschreven telefoon hebt, mocht een deel van de nieuwe uitvallen kan je iets overzetten zonder af te vragen of het past.
Het grootste probleem wat ik verwacht is dat er heel veel connectoren aanwezig zijn en connectoren juist in mobiele apparatuur een bron van storingen kunnen zijn.
Als ik het goed begrijp zullen modules die voor Ara, of wat de uiteindelijke naam mag zijn, gemaakt worden in iedere Ara telefoon gebruikt kunnen worden.
Als er dadelijk een andere fabrikant, of een groep van fabrikanten, met een een eigen standaard komt zal dat natuurlijk/waarschijnlijk niet uitwisselbaar zijn.
Anoniem: 310408 @memphis3 maart 2015 16:42
Het grootste probleem wat ik verwacht is dat er heel veel connectoren aanwezig zijn en connectoren juist in mobiele apparatuur een bron van storingen kunnen zijn.
Dat is nu niet anders met je scherm, accu etc in je smartphone. Ik heb nog nooit iemand horen klagen over de storing die dat veroorzaakt.
Ik was eerst ook sceptisch maar zie nu wel aardig wat mogelijkheden.

Denk bijvoorbeeld aan een CO-meter (of andere gevaarlijke stoffen) als je vaak in gevaarlijke ruimtes komt. Een bloedsuikerspiegel-meter voor diabetici, of andere meetinstrumenten voor mensen met specifieke aandoeningen. Misschien een module met specifieke sockets zodat je je telefoon direct aan bepaalde machines/PLC's/apparaten kan koppelen. Je zou ook kunnen denken aan een lens module van Canon bijvoorbeeld. Er zijn echt super veel mogelijkheden! (Ok, alles zal dan wel gebouwd en ondersteund moeten worden uiteraard, maar de mogelijkheden zie ik zeker wel!)

Op deze manier is het apparaat niet per se een smartphone meer, maar kan het veel meer zijn dan dat.
Maar de dingen die je noemt kunnen vaak ook beter via een betere weg. Een bloedsuiker spiegel in een SmartWatch, die draadloos communiceert, heb je altijd een meting zonder eerst moeilijk te doen. Ook met nieuwe communicatie mogelijkheden als NFMI zie ik hier veel meer toepassingsmogelijkheden voor.

Wat is het nut ervan om een telefoon direct aan een machine te koppelen? Een voorbeeld hiervan kan bijvoorbeeld domotica (HomeKit) zijn, maar je gebruikt dan de telefoon als afstandsbediening, je zit dan niet op een draadje te wachten.

Als we het hebben over lenzen, ook dit is er al: Sony QX100, maar of het veel verkocht wordt?

Het voorbeeld met een CO-meter is nog wel enerzins te volgen, zelfde geldt voor een dba meter of iets dergelijks. Maar zodra deze ook maar iets vaster worden, dan even een losse meting, verwacht ik niet dat dit de beste hardware keuze zal zijn.

Ik denk dat ik het toch meer eens ben met @Sissors.
Zelfs een CO-meter kan je aansturen als losgekoppelde module over Bluetooth, vermoedelijk zelfs tegen een goedkopere prijs.
Was het niet de tablet die ooit ook gedoemd wast te mislukken, net als de smartphone, niemand zat op deze dingen te wachten, te duur, overbodige gagets waren het.
Ik zie het wel degelijk slagen dit, en niet alleen bij jongeren en mensen met oog voor milieu, wat dacht je van bedrijven die telefoons aan hun personeel verstrekken en elke 2 jaar weer voor investeringen staan, wat dacht je van je telefoon aan het einde inleveren zodat hij gerefurbished kan worden voor derde wereld landen enz
Als dit wat wordt, zouden er zeker ook modulaire tablets moeten komen, daar is ten minste ruimte voor een paar extra (gespecialiseerde) modules. Lijkt me zeker voor bv medische diagnose handiger.
Tja, wat je bij deze telefoon (tenzij ik iets mis) niet kunt "upgraden" is de scherm grootte. Daar zit je dus wel aan vast zolang het frame mee gaat.
Bandbreedtes gaan zo hard omhoog dat wanneer je bv je geheugen wil upgraden dat geen zin heeft omdat je al snel aan die max zit. Dan zou je alsnog weer je moederbord moeten vervangen. Hier moet sissors dus toch gelijk in krijgen. Op het punt van reparatie kan ik het met je eens zijn. Al kan je je afvragen of niet je hele ara uit elkaar springt als ie valt en de helft van je onderdelen in de put belanden.
Je denkt niet dat ze dat niet getest hebben? ;)

Uiteraard vormt het endoskelet op een gegeven moment de bottleneck, maar als je 3 abonnentsperioden van 2 jaar = 6 jaar totaal mee kan met één basis vind ik dat al geweldig.
Wat betreft het bezwaar dat je voor NFC een hele chip nodig hebt; ik denk dat dit probleem al snel opgelost wordt doordat fabrikanten speciale connectiviteitsmodules uitbrengen waar bijv. WiFi, NFC, en Bluetooth bij elkaar zit. Technisch gezien prima te realiseren, dergelijke chips bestaan al in pc industrie. LTE / HSDPA zit vaak in de SoC, dus kost ook geen ruimte. En als er dan toch nog ruimte in een module is, kan een fabrikant daar een accu'tje in stoppen.
Milieu is een hot topic en niet alleen in Nederland. Met de juiste reclame en support van milieu organisaties kan het wel iets heel groots worden.
Anoniem: 167912 @maniak3 maart 2015 08:44
Milieu is een hot topic en niet alleen in Nederland. Met de juiste reclame en support van milieu organisaties kan het wel iets heel groots worden.
Ik betwijfel of dit een milieuvriendelijker concept is dan een gewone smartphone.
Als een telefoon hierdoor langer meegaat, is het altijd goed voor het milieu.
Anoniem: 167912 @andreetje3 maart 2015 15:14
Als een telefoon hierdoor langer meegaat, is het altijd goed voor het milieu.
theoretische milieuvervuiling voor kant-en-klare telefoon (ik vergeet ongetwijfeld een pak zaken):
1. delven grondstoffen
2. transport grondstoffen naar componentenfabriek
3. fabricage componenten
4. transport componenten naar assemblage
5. assemblage telefoon
6. zee- of luchttransport containers
7. transport van haven naar verdeel punt
8. transport van verdeelpunt naar winkels (eventueel eerst nog enkele tussenhandelaars)
9. transport naar klant (levering indien besteld via webshop of ophalen in winkel)

Indien men alle componenten apart gaat verschepen herhaalt men stappen 5 t/m 9 per nieuwe component. Zonder een zeer duidelijk beeld van de grootte van de vervuiling van al deze stappen per component/telefoon en zonder de winst in levensduur te kennen van de telefoon is het gewoon onmogelijk om te bepalen welke mogelijkheid het meest milieuvriendelijk is.

Los hiervan en off-topic: dit (vereenvoudigd en op basis van aannames gebaseerde) voorbeeld toont ook aan dat het volstrekt onmogelijk is om als consument het meest milieuvriendelijke produkt te kopen. Een tomaat die vanuit Spanje naar Engeland verscheept en daar verkocht wordt is milieuvriendelijker dan tomaten die in Engeland gekweekt en verkocht worden (omwille van het klimaat). Er was een wetenschappelijke studie nodig om dit uit te klaren. Als men echt mensen wil aanmoedigen om milieuvriendelijk te consumeren is er maar 1 oplossing: milieuvervuiling belasten. Als het transport in voorbeeld duurder wordt belast worden 6 van de 9 stappen duurder wat zijn invloed heeft op de eindprijs die uiteindelijk zal meespelen in de beslissing van de consument om een product al dan niet te kopen.
Maar weegt het op tegen het feit dat 1 ara telefoon al een grotere milieu impact heeft dan een normale telefoon? Elke module heeft namelijk een aparte behuizing nodig. Daarnaast je moet ook nog extra voorraad modules produceren en opslaan, die ongetwijfeld niet allemaal verkocht worden.
Initieel zit er wat meer materiaal aan de modules.
Maar als een telefoon niet helemaal voldoet heb je de keuze uit het vervangen van de hele telefoon of van een of meer modules.
Dan lijkt de tweede optie me milieuvriendelijker.
Het gaat er bij dit concept niet meer om hoe lang het toestel mee gaat, maar of er modules zijn die langer gebruikt (kunnen) worden, dan nu. Als gemiddeld iedere twee a drie jaar alle modules gewisseld worden, heeft het voor millieu nauwelijks zin.

Wat overblijft is dat je een toestel kan samenstellen naar behoefte. En de kans voor gespecialiseerde modules, die niet standaard in alle toestellen zullen komen.
Het is ook nog even afwachten wat losse modules gaan kosten. De Samsungs en Sony's zullen natuurlijk hun monolyth toestellen concurerend houden.
Tja milieu. Met dit product krik je hopelijk de levensduur van enkele componenten op met een paar jaar. Dat levert weinig milieuwinst op denk ik. Dan vergeten we voor het gemak ook nog al het extra materiaal om de individuele modules van een behuizing te voorzien etc. En wie zegt dat consumenten juist niet méér gaan kopen, omdat het nu individueel te koop is!
Want uiteindelijk wil iedereen toch altijd het nieuwste van het nieuwste.

Wat ze in mijn ogen zouden moeten doen is de end of life policy invoeren waarbij een smartphonemaker/winkel verleid of verplicht wordt om oude toestellen terug te nemen en te recyclen.

[Reactie gewijzigd door Menesis op 23 juli 2024 08:05]

Maar als je enkel een rappere soc wil hoef je niet meteen een scherm, batterij, ram, camera's, en een volledige behuizing weg te smijten. En zo geldt het voor ieder component dan. Een enkele component uitwisselen zal toch een stuk minder afval opleveren dan een volledig toestel de vuilbak insmijten.

Ik weet niet of milieu wel zo'n hot topic is onder de mensen. Goedkoop upgraden van de componenten die jij belangrijk vindt is misschien een interessanter deel van Ara. Relatief goedkoop tov een volledig nieuw toestel dan. (Hangt dan wel af van de prijzen die gaan gelden uiteraard...)
Anderen zullen dan weer de vrijheid van keuze het leukst vinden. Geen front camera nodig? Zet je er iets anders op daar.

IIG benieuwd hoe het verder gaat ermee.
Vergeet ook niet dat al die modules met hun eigen verpakking komen dus daar zit weer meer afval dan bij een gewone telefoon. De tweedehandsmarkt voor losse modules lijkt me klein (wie wilt een oude soc?) en ook recyclage van losse modules zal minder goed gaan (naar een recyclage center voor een blokje van 10 gram? Een telefoonwinkel die je meer dan 10 cent korting geeft op een nieuwe camera omdat je een oude binnen brengt?). Tevens ga je met een modulair ontwerp mogelijk sneller een nieuwe camera kopen dan een nieuwe telefoon nu omdat het een kleiner drempel is, doe je dit vaak is de afvalberg zeker groter.

Zeg nou zelf, hoe vaak zou je de soc tijdens de levensduur van de telefoon vervangen? Oftewel is de upgrade klein (type X soc @ 1.2 GHz naar type X soc @ 1.4 GHz bv) oftewel ga je elders een bottleneck krijgen als bv de GPU niet meer mee kan en dan moet die ook vervangen worden en dan kan het geheugen niet mee omdat GPU Y intensief het geheugen van de telefoon gebruikt enzoverder. En als je "moederbord" module een bottleneck blijkt te zijn ben je al helemaal klaar.

En realistisch gezien. Hoeveel upgrademodules gaan er uit komen? De gemiddelde consument interesseert zich hier niet in (al dan niet door gebrek aan kennis aangaande hardware) dus de grote fabrikanten ook niet.

Dan zit je nog eens met de overhead van de communicatie tussen de modules, toenemend energieverbruik door die modules, formfactor (oh nee GPU Y 2.3 is een 2-bij-2 module waar mijn oude GPU block 2-bij-1 was. Nu moet ik ook een nieuwe kleinere camera!), hogere prijs door toename in componenten want nu moet je 4G/nfc/batterij/BT/...-module een extra soc-je voor de communicatie,...

Ik zou liever zien dat fabrikanten gedwongen worden oude toestellen te recycleren of meer duurzame materialen te gebruiken in de telefoon. Dat laatste zou pas innovatie zijn.

[Reactie gewijzigd door Vnze op 23 juli 2024 08:05]

Mij interesseert een eventueel milieu aspect helemaal niet, want dan kan je al beginnen met het terugkeren van andere zaken die ook meer afval opleveren dan vroeger, zoals individueel verpakte koekjes e.d.

Daarnaat moet je je ook niet blind staren op hoe het NU gebeurd. Nu is het allemaal nog vrij lomp en knutselen en niet voor de gemiddelde mens. Maar als dit lijkt aan te slaan zal er meer naar onderzocht worden en zullen er ongetwijfeld nog betere methodes bestaan om een modulair toestel en zijn modules te fabriceren en samen te stellen.

Ik hoef er zelf niet meteen eentje want mijn oude doet het nog altijd. Maar bij alle toestellen die ik gehad heb (wat er helemaal niet zo veel zijn) was er wel altijd iets waar ik wat meer keuze in had gewild, zo heb ik geen behoefte aan een front camera. Het zou leuk zijn als we dit ooit zelf kunnen beslissen wat we willen op een gebruiksvriendelijke manier. En dit project is slechts een van de stappen naar een betere versie van dit concept. (Eventueel ook op milieu gebied)

Tuurlijk is het nu niet perfect, maar als er nu ook niet genoeg mensen geinteresseerd zijn zal het ook niet beteren.

Electrische en hybride auto's zijn ook geen oplossing, slechts een stap in de goede richting, zo ook deze Ara.
Ik ben dan ook zelf principieel tegen veel individueel verpakte items maar goed dat is een andere discussie natuurlijk.

Ik denk helaas dat minstens een paar van de nadelen die ik noemde gewoon inherent zijn aan een modulair systeem (prijs, overhead in zowel energie, ruimte en communicatieprotocollen) en zolang de gebruiker zonder hulpmiddelen, wat het doel lijkt te zijn, deze modules moet kunnen vervangen zitten we daar mee vast.

Wat voor mij en misschien ook voor jou dan interessanter zou zijn is een systeem zoals Dell gebruikt voor sommige laptops: je kiest een basis maar je kan je scherm, geheugen, opslag, processor, batterij,... kiezen uit een lijstje met compatibele onderdelen. Vervolgens maakt men jouw telefoon maar op een ietsjes klassiekere manier: een moederbord met daar op de componenten. Deze kunnen dan nog steeds modulair zijn maar vanuit het perspectief van de fabrikant (Dell kan jouw grafische kaart relatief makkelijk vervangen, jij kan dat ook als je écht wil). En je telefoon werkt als en lijkt op een doorsne 2014 telefoon.

Op die manier heb je én een custom telefoon én je hebt minder/geen van de nadelen van de Ara.
True and fair enough.

Niet voor niks zei ik in meerdere van mijn reacties dat het toch wel interessant zal worden om te zien wat er gebeurd.
Echter als je kijkt wat tegenwoordig de meeste mensen naar upgraden, een groter scherm. Dan heb je dus een nieuw scherm nodig. En een nieuwe behuizing uiteraard. Om die hogere resolutie die het scherm waarschijnlijk heeft aan te sturen heb je nieuwe SOC nodig. Daar zit het RAM waarschijnlijk ook bij. Als je nog beetje accuduur nu wilt overhouden heb je dus een nieuwe accu nodig erbij.

Wat overblijft is de camera, wat bijna vergelijkbaar wordt met de DVD speler uit mijn eerdere voorbeeld: Omdat je hem toch hebt neem je hem maar mee. Maar als je hem belangrijk vindt dat upgrade je die ook direct, en dan is er niks origineels meer op de telefoon.

Wat betreft milieu heeft je telefoon meer plastic erin, maar ik geloof niet dat dat een significante impact heeft. Echter ook elk blok moet nu een extra chip hebben om op die 10Gbit/s bus te kunnen praten. En dat is wel weer zonde van het milieu, je accu, en je portemonnee.
Als je kijkt naar wat de meeste mensen upgraden hebben ze geen keuze in schermgrootte. En er wordt al wat afgeklaagd dat men geen recente specs vindt in de kleine schermgroottes. Een groter scherm is voor een hele groep niet gewenst maar geforceerd. En wanneer je geen keuze hebt kun je onmogelijk met zekerheid gaan concluderen dat iedereen die upgrade ook net een groter scherm wou hebben (het omgekeerde kan ook niet met zekerheid geconcludeerd worden dus zoiets wordt afwachten).

Heel wat mensen gebruiken hun smartphone helemaal niet op een zware manier en kunnen dus veel langer met heel wat van de onderdelen. Maar dit is volgens mij nu net niet de markt die in een Ara geïnteresseerd zou zijn, jammer genoeg. Misschien als er genoeg verkooppunten zijn die de dingen voor hun zouden doen (modules uitwisselen en uitleg geven)...

Edit: Aparte modules zijn dan ook nog eens makkelijker om tweedehands te gaan verkopen of doorgeven aan familie/vrienden/kennisen.
Of als je scherm kapot is buiten de garantie plop je er gewoon een nieuw scherm op ipv meteen een nieuw toestel te moeten halen.

Men upgrade nu enkel maar een volledig toestel omdat je geen andere keuze hebt. Wanneer die keuze er onder de vorm van project Ara wijd beschikbaar zou zijn dan zou het op z'n minst interessant zijn om te zien hoe het nu verloopt met het upgrade proces van verschillende mensen.

[Reactie gewijzigd door Nha op 23 juli 2024 08:05]

Wat Nha zegt. Daarnaast wordt niet elk hardwareonderdeel even vaak sneller, sommige dingen gaan langzamer (bijv. batterijtechnologie). Daarnaast zijn er plafonds, bijv. wat betreft camera en schermresolutie, die race is dan over. Met als gevolg dat je Soc prima een nieuw scherm aan kan sturen, als die resolutie ongeveer hetzelfde is (betere kleuren en helderheid kosten geen Soc snelheid). Ook connectiviteitssensors zoals WiFi, Bluetooth, NFC, etc. gaan minder snel dus kan je langer bewaren.
Anoniem: 112442 @Menesis3 maart 2015 10:04
Tja milieu. Met dit product krik je hopelijk de levensduur van enkele componenten op met een paar jaar. Dat levert weinig milieuwinst op denk ik.
Ik denk heel erg veel nu worden veel smartphones naar een jaar of twee al weggegooid, zeker met de niet verwisselbare accu's. Door deze dmv een module swap actueel te maken kan de levensduur flink verlengd worden.
Dan vergeten we voor het gemak ook nog al het extra materiaal om de individuele modules van een behuizing te voorzien etc. En wie zegt dat consumenten juist niet méér gaan kopen, omdat het nu individueel te koop is!
Volgens mij zullen de modules niet massaal uitgewisseld worden. Tevens valt de hoeveelheid plastic voor de behuizing erg mee, zeker als er anders een telefoon weggegooid zou worden.
Want uiteindelijk wil iedereen toch altijd het nieuwste van het nieuwste.
Wat een onzin opmerking, ik wil wat ik nodig heb. En niet wat ik niet nodig heb.
Wel GPS geen selfie camera, geen NFC geen QHD maar FullHD etc etc.
Wat ze in mijn ogen zouden moeten doen is de end of life policy invoeren waarbij een smartphonemaker/winkel verleid of verplicht wordt om oude toestellen terug te nemen en te recyclen.
Heel erg leuk recyclen, maar wat kost dat aan geld en energie.
IMO is het belangrijk dat je zaken als accu's die een beperkte levens duur hebben recycled. Maar de rst zo degelijk mogelijk maakt.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 112442 op 23 juli 2024 08:05]

Ik denk heel erg veel nu worden veel smartphones naar een jaar of twee al weggegooid, zeker met de niet verwisselbare accu's.
Dat is gewoon niet waar. Veel Smartphones gaan langer mee, kun je laten repareren en alle grotere merken hebben een recycle service waar je nog geld aan kunt verdienen. Als je begaan bent met het milieu kun je daar zonder modulaire telefoon al meer dan genoeg mee!

In mijn optiek is de modulaire telefoon juist slechter voor het milieu; Kleine componenten die makkelijker vernieuwd worden en weggegooid; elk met eigen verpakking. Waar ben je zuiniger op, die telefoon van 500 euro of die module van een paar tientjes.
Anoniem: 112442 @curumir3 maart 2015 11:23
Dat is gewoon niet waar. Veel Smartphones gaan langer mee, kun je laten repareren en alle grotere merken hebben een recycle service waar je nog geld aan kunt verdienen.
Bijna niemand zal een telefoon met een nieuwprijs van net iets meer dan € 100,- met een vaste accu laten repareren voor een prijs van ergens in de buurt van € 50,-.
Als de accu verwisselbaar zou zijn, zou dit waarschijnlijk wel gedaan worden.
Veel mensen groeien de telefoon gewoon in de prullenbak. Ze doen er niet de moeite voor om deze naar een milieupunt te brengen.
In mijn optiek is de modulaire telefoon juist slechter voor het milieu; Kleine componenten die makkelijker vernieuwd worden en weggegooid
Dat ben ik niet met je eens. Bij een niet modulaire telefoon in het lagere segment zal bij een defect display, accu of camera de telefoon weggooit worden (wat veel meer materiaal is) terwijl je bij zo'n modulaire telefoon je zo'n competent kunt vervangen. Tevens zou je oude modules nog als reserve modules kunnen blijven gebruiken, of om een snel een test telefoon te bouwen vergelijkbaar met een test PC uit oude onderdelen,
Waar ben je zuiniger op, die telefoon van 500 euro of die module van een paar tientjes.
Dat maakt voor mij niet uit, ik ben op beide even zuinig. Tevens kunnen de lossen modules buiten een display en mogelijk camera modules gewoon vallen mogelijk nat worden vergelijkbaar met een microsd kaart, die niet ingeplugd is.
De veralgemening "uiteindelijk wil iedereen toch altijd het nieuwste van het nieuwste" vind ik wat kort door de bocht. Dan zouden low- en mid-range telefoons gewoon niet op de markt komen.
Eens, denk persoonlijk dat de stelling "men wil het beste dat voor het budget te krijgen is" beter toepasbaar is.

Voor veel mensen is het budget laag, dus komt men uit bij een low of mid range toestel. Zelf zit ik ook in deze categorie.
Een winkel die elektronische apparatuur e.d. verkoopt is nu al wettelijk verplicht het toestel terug te nemen (met het oog op hergebruik), echter alleen als de klant daar om vraagt.
Dit is maar 1 model. Houd er rekening mee dat er waarschijnlijk meerdere modellen zullen komen, die mogelijk meer bij je wensen past. Er zijn immers toch ook tal van behuizingen voor de PC op de markt, met elk een andera accent en doel voor ogen. Denk dan aan compactheid, airflow, stilte, design, materiaal keuze, etc.

Het idee is interessant en natuurlijk zal de eerste versie van dit soort phones niet kunnen concurreren op het gebied van design met de A-merken. Maar wat nou als Samsung,HTC, LG, Sony, Huawei, etc. zelf ook behuizingen zouden maken met hun eigen design filosofie. Dan begint het nog wel eens interessant te klinken, vind je ook niet?
Ik denk dat ik mijn punt niet goed heb weten over te brengen. De problemen die ik zie zijn inherent aan het modulaire concept en niet dit specifieke ontwerp. Ja mogelijk kunnen ze de plastic randjes nog iets dunner maken, maar om het robuust en bruikbaar te maken voor de gemiddelde consument moet dat wel een minimum dikte houden.

Verder zijn al mijn punten juist algemeen. Die kunnen er niks aan veranderen dat als jij een goedkope camera wil, je nog steeds een module met hetzelfde formaat erin moet doen. Tenzij die camera slots maken met een kleiner formaat (bijvoorbeelde 2/3de), en je modules niet meer uitwisselbaar zijn.

Verder kunnen ook die niks aan mijn andere punten veranderen, zoals de overkill van een 10gbit/s connectie voor een 400kbit/s protocol (NFC), en de vraag of consumenten zitten te wachten op het modulair upgraden van hun telefoon, als ze zelfs bij een desktop er niet echt op lijken te zitten wachten. Vooral als je dus de extra kosten, ruimte, accudrain, etc eraan toevoegt.
Ik doe al vele jaren met dezelfde pc-kast. Daar zit nu het tweede MB in, en binnenkort ga ik over naar het 3e board. Intussen al oneindig geklooid met geheugen, harde schijven, ssd, videokaart etc. Ik voel me nog steeds een hele doorsnee hobbyist/gebruiker.

Dat een telefoon dan wat groter wordt... De flexibiliteit is juist de reden dat er nog desktop computers bestaan. Anders zouden er alleen nog maar laptops verkocht worden. En ook bij laptops zie je dat er steeds meer aan te passen en te kiezen valt.

Misschien is het de telefoon voor de nerd, wie zal het zeggen? De consumentenmarkt reageert wel vaker verrassend op nieuwe ontwikkelingen. Ik vind het in elk geval een hele interessante ontwikkeling.
Jij denkt dat een gebruiker die eigen componenten vervangt een doorsnee gebruiker is? 99% van de mensen koopt een laptop in de winkel en dat is het zo een beetje.

De doelgroep voor de Ara zal hetzelfde als bij de zelfbouw pc's zijn: computer hobbyisten.
Dan ken ik vast heel veel computer hobbyisten...
Maar je hoeft het ook niet zelf te doen. Gebruikers kunnen hun PC bij een servicebalie laten updaten. Dat zou met een smartphone ook kunnen.
Ik vermoed dat het inschuiven van een module'tje voor de gemiddelde gebruiker toch wel wat beter doen is dan het vervangen van een videokaart :3
Wat zit je toch steeds met plastic randjes? Het is een metalen unibody. Waarschijnlijk aluminium of magnesium. Tuurlijk ik dat zonde van de ruimte en dat gaat men ook niet ontkennen. Je kan als ik het goed in straks kiezen uit 2 verschillende formaten unibody. Dan is de keuze aan jou om te kiezen wat het beste bij je past. Voor NFC hoef je echt niet een aparte module te kopen dat kan men prima combineren met een module welke een andere functie heeft. Zo in je overkill probleem ook opgelost. Trouwens dat iets meer capaciteit heeft betekent toch niet dat het altijd de volle.capaciteit gebruikt?

Al met al is ruimte kostbaar bij project ara, daar zijn ze ook van bewust. Kijk de developement video's maar. Het is nu de uitdaging aan de module fabrikanten om hier slim mee om te gaan. Als je kiest voor modulariteit dan moet je inleveren op andere vlakken, dat lijkt me een bewuste keuze.
Heb je geen goede camera nodig? Dan zet je er een goedkope camera module in. Die nog steeds dezelfde ruimte inneemt. Dit is dus niet waar, je kan lezen in de tekst, dat Bovendien kunnen individuele modules ook nog accucapaciteit leveren, zelfs als ze andere zaken toevoegen als sensoren of flitsers. Dus er kan met een slechte en kleine camera ook een batterijtje in de module hebben.

edit:typo's

[Reactie gewijzigd door matjojo op 23 juli 2024 08:05]

Het een sluit het ander toch niet uit? Een camera module met batterij kan toch even groot zijn als een camera module zonder batterij?
dit was ook gedeeltelijk wat ik bedoelde, ik was niet helemaal duidelijk, maar de mogelijkheid is er inderdaad om grote maar ook kleine modules te maken die hetzelfde doen, wat weer ruimte kan vrijmaken in een groter modulevakje voor een alternatief.
Ik geloof ook niet dat het op termijn werkt. Bij veel elektronische apparatuur zie je juist een omgekeerde beweging, van modulair naar vast. Idd. om het compacter te maken.

Men kan beter energie en moeite stoppen in het efficiënter maken van allerlei software, protocollen e.d., zodat je met dezelfde hardware meer performance krijgt.

Maar ja, dat is blijkbaar een kostbare, dus minder attractieve richting voor bedrijven. (Bewezen door de ontwikkelingen de afgelopen jaren. Kort door de bocht, zet ipv. 2 cores er 4 in, en je hebt een 2x sneller apparaat.)
Er wordt steeds meer geintegreerd, maar daar is niet iedereen even blij mee.
Hoeveel Tweakers roepen hier om een "domme" TV met slechts een heel goed scherm met dito weergave? Toch prutsen de Samsungs en de Sony's een onderpresterende smart-unit in hun TV. Een HTPC werkt véél sneller en is veel flexibeler. En is niet afhankelijk van hun servers.

Samsung levert overigens wel tv's waarin de smart-unit vervangbaar is. Daar is over nagedacht. Een TV moet langer meekunnen dan twee jaar.

We gaan er maar vanuit dat een telefoon twee jaar houdbaar is, omdat de batterij het slechter gaat doen en het abonnement afloopt. Imho is dit belachelijk voor een apparaat van 700 euro of zelfs meer.

Integratie is prachtig. Maar uiteindelijk komt het er toch op neer dat scherm en bruikbaarheid de afmetingen van een apparaat gaan bepalen. En dan is het gebruik van losse modules geen beperkende factor meer.
De batterij is een verslijtdeel, deze moet ten alle tijde gemakkelijk worden vervangen.

Het voorbeeld van een tv is natuurlijk het beste dat verregaande integratie geen nut heeft en je daar best modulair kunt werken.

Hier gaat het om een mobiel apparaat, wat in mijn ogen zo klein en licht mogelijk moet zijn. En dan ontkom je niet aan integratie.

Wat ik me overigens wel voor kan stellen, is dat scherm, processor-unit en batterij als losse delen worden aangeboden. En de processor-unit met diverse opties verkrijgbaar is (met/zonder gps, met/zonder versnellingsmeter, etc.) En je als consument kunt kiezen voor groter of kleiner scherm, snellere of langzamere processor en kunt upgraden indien gewenst.
dit is de toekomst, alles wat je nu kent gaat verdwijnen.
de hype is nu alles met mooie afwerking en casings, maar daar gaan we vanaf stappen, mark my words
Ik denk dat om dit prototype nog wel een (mooie) casing moeten komen, die kan alleen niet zo plat worden als nu. Je wilt toch niet dat die modules er uit kunnen vallen, wanneer je toestel een keer van de tafel glijt.
dat kan ook niet met de magneetslot die erin zit.
modules zitten muurvast en kan alleen op bepaalde manier eruit gehaald worden, staat ook in het artikel geloof ik.
maar dat gaat ook vast gebeuren, ik heb al dingen gezien die duiden op omhulsels, bescherming e.d.
Dit is slechts een prototype dus gaat nog van alles veranderen
Anoniem: 167912 @Sissors3 maart 2015 08:48
hoeveel gewone gebruikers doen dat nu, specifieke onderdelen van hun PC upgraden
om een pc te upgraden moet je de kast openmaken en op het moederbord gaan prutsen. Als er iemand een PC zou uitbrengen waar men gewoon een nieuwe HDD in een USB poort zou kunnen pluggen... hé wacht eens!
Plastic randjes tussen de modules
het is een prototype. Die plastic randjes verdwijnen misschien nog.

Ik weet niet of het iets wordt, het is alleszins interessant om te zien dat men over zulke dingen nadenkt.
[...]

om een pc te upgraden moet je de kast openmaken en op het moederbord gaan prutsen. Als er iemand een PC zou uitbrengen waar men gewoon een nieuwe HDD in een USB poort zou kunnen pluggen... hé wacht eens!
I like your thinking :Y)

what cable management ?

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 615963 op 23 juli 2024 08:05]

Bij een pc moet je meer moeite doen etc dan alleen een module ergens inschuiven.
Deels heb je gelijk, maar je kijkt sterk in de westerse wereld waarin wij snel vernieuwen. het grootste deel van de wereld bevolking, draait op recycling van wat wij hier weg gooien.
voor dit deel is dat een uitgelezen kans, ipv van een dicht gesealde en gekitte telefoon.
niet alles in een telefoon is op het zelfde moment verouderd.
Op het gebied van upgradeability heb je gelijk, maar ik denk dat Ara vooral heel niche markten heel mooi kan bedienen. Stel dat je bijvoorbeeld op zoek bent naar de beste geluidskwaliteit voor een smartphone. Je keuzes zijn dan redelijk beperkt en je komt al snel uit bij een externe usb-dac op je smartphone aangesloten. Dit kan met project ara gewoon een module worden. Ik denk bijvoorbeeld nog aan het 3D-sensing apparaat dat google heeft uitgebracht, ook dit kan een module worden zonder dat er een heel apparaat voor moet ontwikkeld worden.

Dat je de modale gebruiker hier mee ziet rondlopen lijkt me inderdaad ook sterk, maar uit het artikel kan ik ook wel opmaken dat dat niet meteen de bedoeling is.
Maar hoeveel gewone gebruikers doen dat nu, specifieke onderdelen van hun PC upgraden?
Weinig, omdat het voor de meeste mensen lastig is om een upgrade uit te voeren. Echter, met dit concept is het een kwestie van klikken en klaar. Een veel gangbaardere manier om te upgraden voor de gemiddelde consument. Als deze telefoon een succes wordt zullen andere apparaten volgen. Ik zie het wel zitten.
Je wil NFC erbij hebben? Geen probleem, dat is klein chipje die 3x niks aan ruimte kost
Steeds meer makers van modules zullen dit mijns inziens gaan integreren met andere onderdelen. Straks wil misschien iedereen NFC? Dan kan dat wel in / bij de accu geïntegreerd worden. Zo komt er weer een plekje vrij voor een andere module.
Dit zag je ook al met de SD-kaartjes, waarop later o.a. WiFi op werd geïntegreerd. En zo zijn er nog wat voorbeelden.
Je wil NFC erbij hebben? Geen probleem, dat is klein chipje die 3x niks aan ruimte kost en 4x niks kost. Nou ja, dat is als je telefoonfabrikant ben. Hier moet hij een minimum formaat hebben, en je 400kbit/s protocol zit verbonden met een 10gbit/s link, waar dus een extra chip voor toegevoegd moet worden die relatief duur zal zijn. En je gebruikservaring wordt er niet beter op.
Ik zie het ding wel zitten eigenlijk. In het artikel staat ook dat er combinaties van modules mogelijk zijn. Aan die nfc hebben we hier nog niet veel, maar in het artikel staat ...
Yezz zelf gaat er rond de honderd aanbieden. Daaronder zijn de processors voor de Ara, bijvoorbeeld de Marvell PXA1928, een soc met vier ARM Cortex A53-cores, 64bit-ondersteuning en een kloksnelheid van 1,5GHz. De chip ondersteunt onder andere 4g, wifi-ac en nfc.
Die nfc kan dus mee op de module van de cpu. En op zich is dat misschien een beetje tegen de filosofie van het apparaat, maar wat ik graag zou willen kunnen vervangen:
- scherm (al is het maar omdat het stuk is)
- cpu/gpu om te upgraden naar een sneller model
- camera (ik gebruik het ding steeds meer ipv, een dslr mee op stap te nemen)
- eventueel snel een batterij wisselen

Die e-ink cover is al helemaal een geweldig idee, alhoewel ik geen ebook fanaat ben. Laat maar komen!
Niet iedereen kan het zich herinneren zegt opa, maar ooit was een PC iets minder eenvoudig aan te passen als nu het geval is. Plug and Play heette niet voor niets plug and pray! Laat staan in de pre-P&P periode. Toen moest je met de hand device drivers zoeken en installeren, met alle narigheid van dien. (verkeerde en handmatig in te stellen interrupts e.d.)

Ik vraag mij echt af of Android wel P&P ondersteunt op het nivo als we nu van PC os-sen gewend zijn.
Ik begrijp je wel maar ik denk niet dat het zo gaat werken.

Een computer en al zijn hardware is niet te vergelijken met de eenvoud van deze smartphone (Als het allemaal gaat lukken natuurlijk).

Computers upgrade of in elkaar zetten is idd te complex voor veel mensen omdat er te veel verspillende merken en type producten zijn die niet door elkaar ondersteund worden.

Dit project kan alleen maar slagen als iedereen zich vast houdt aan een aantal afspraken.

Ik vraag mij wel af of veel mensen dit wel willen. Als ik naar mijn zusjes kijk letten die er alleen maar op of het product een bekend merk heeft en of het werkt.
Ze zullen echt niet allemaal verschillende producten gaan kopen. Want ze moeten nu maar 1 keer naar de winkel voor een complete telefoon.
Anoniem: 343906 @Sissors3 maart 2015 14:40
Kijk eens naar bijvoorbeeld synthesizers. Sommigen vinden de geïntegreerde bakken maar niets en kiezen om die reden voor modulaire synthesizers die je zelf kunt samenstellen. Kijk je echter naar de verkoopaantallen dan halen die modulaire bakken het bij lange na niet bij de geïntegreerde bakken.

Waar iedereen die met synthesizers in de weer is tegen aan loopt is hoe de boel aan elkaar te knopen op een dusdanige wijze dat het redelijk werkt. Wederom een analogie die hier ook opgeld doet.

Klinkt leuk om modulariteit door klanten te laten bepalen. Maar het gros van de klanten kiest er niet voor. Los daarvan ontwerpen de fabrikanten natuurlijk allang hun modellen modulair.
Stel jij hebt 2-3 jaar geleden een modulaire telefoon gekocht (in een wereld waar goed werkende modulaire telefoons toen al bestonden). Je besluit up te graden:

Nieuwste Snapdragon met 4g, wifi-ac en nfc - 30-40 euro
HTC One M8 scherm - 50 euro
Galaxy S5 camera - 20 euro
Xperia Z3 accu - 30 euro

En je hebt zo veel vrijheid! Stel je vindt je 720p scherm nog steeds prima, dan vervang je die niet. Stel je wilt de allerdikste camera op de markt? Betaal je voor een dikke sensor 50 euro. Zou toch heerlijk zijn?
Anoniem: 479654 @Sissors3 maart 2015 19:07
Je hebt volkomen gelijk met je scepsis. Ik zie dit ook helemaal niet zitten, zo'n backbone structuur legt teveel beperkingen op en staat toekomstige innovatie in de weg. Daarnaast krijg je een toestel met de afmetingen van een koelkast. Zoals je ziet zijn er ook nog geen eens werkende componenten voor dit toestel en dat is niet zo raar, eerst moeten ze natuurlijk geldschieters vinden voor dit faalproject.

Standarisatie past men al heel lang toe in elektronische deelsystemen maar je ziet de trend nog steeds verder doorgroeien op verdere integratie, dat maakt de systemen immers zo goedkoop.
Het modulair uitvoeren betekend omgekeerde innovatie, het wordt gebracht als een stap in de verduurzaming maar iedereen weet dat dit bij technologie vaak niet gewenst is. Mensen danken technologie producten vaak niet af vanwege het einde van de functionele levensduur.
Volledig akkoord. Volgens mij zitten weinig mensen te wachten op de mogelijkheid om elk individueel stukje te hotswappen.

Mij lijkt het eerder een afleidingsmaneuver om mensen niet de vraag te laten stellen om een ander OS op hun smartphone te draaien. Dat lijkt me het enige zinvolle wat je aan de overvloed aan modellen op de markt zou willen wijzigen.

Mits een beetje goede wil van de fabrikanten kan dit vandaag. Linux kernel code upstreamen, inclusief device-trees. En vanaf dan kan elk Linux-based OS erop draaien.
Helaas denkt iedereen dat zijn H/W intellectual property zoveel beter is en zit de boel muurvast.
Iedereen verliest hieraan.

(Windows laat ik hier buiten beschouwing, aangezien het softwaremodel daar closed-source en qua H/W-support ook anders is)
Volledig met je eens. Extra zorg zit hem in de verbinding tussen modules. Elke connector is een extra kans op falen. Ben bovendien benieuwd hoeveel modules er weer teruggepakt moeten worden als een toestel een keer te hard op tafel wordt gedropt...
Ben ik de enigste die zich af vraagt waarom men dit in "Puerto Rico" als eerste wil lanceren?
Waarom niet gewoon een wereldwijde webshop?
1 seconde googlen:
As for why Google chose Puerto Rico, the company explained its decision in a statement:

Puerto Ricans are mobile first …The carrier landscape is diverse and competitive with U.S., Latin American, and local carriers. As a U.S. territory, Puerto Rico is under FCC jurisdiction so we would continue our work with the FCC on a regulatory approach for Ara. Puerto Rico is a gateway from the U.S. to the world … It is well-connected as a communications, logistics and trade hub. It has designated free trade zones which we can use for importing modules from developers worldwide. University of Puerto system (all 11 campuses) have joined the ATAP Multi-University Research Agreement (MURA) which provides an agile and flexible mechanism for engaging individual faculty and labs in research to support Ara and other ATAP projects.
http://venturebeat.com/20...ot-launch-in-puerto-rico/
Ik ben erg enthoussiast over dit project alleen zijn er wat my betreft nog wat kanttekeningen:

- Een module word erg makkelijk gestolen.
- Modules worden vervangen, oude module eindigd in de la oid, is niet milieuvriendelijk dus.
- De kosten lijken me (van alle modules die je wil bij elkaar) gigantisch veel meer in vergelijking met fabrieksgeassembleerde telefoons.

Dat zijn 3 grote punten waardoor ik skeptisch word over dit project, alhoewel ik het wel èrg gaaf vind, vind ik vooral het punt over gestolen modules een aandachtspunt!
Het lijkt mij dat men sneller een telefoon zal stelen dan een module uit de telefoon. En wat het vervangen betreft: als je 1 module vervangt heb je nog altijd minder elektronica in de la liggen dan wanneer je je volledige telefoon vervangt.

Op gebied van kosten zal deze telefoon inderdaad iets duurder zijn, maar ik verwacht de prijs eigenlijk niet zoveel hoger. Bijkomend zit je vooral met een hoge initiële aanschafkost, maar kan je de telefoon laten mee evolueren in de tijd. Na een jaar of 2 kan je dan bijv. de CPU upgraden of het scherm waardoor je upgrade traject over de jaren heen goedkoper zal worden dan wanneer je telkens een volledig nieuwe telefoon zou kopen.
Hangt er dan weer vanaf hoe hard ze vooruit denken. Als ze zoals Intel elke paar jaar een ander socket uitbrengen bvb zodat de connecties niet meer overeen komen (of niet meer compatibel zijn) dan zit je na 2 jaar evengoed met een systeem dat niet meer upgradebaar is. Doen ze zoals AMD lang met hetzelfde socket dan lopen ze weer tegen de "beperkingen" aan die dat socket met zich meebrengt.
Alles staat of valt dus met hoe ze het aanpakken. Van andere onderdelen zal dit dan weer minder evolueren (beetje zoals de PCI-sloten en USB-poorten in huidige pc's).
Ik heb veel interesse in dit project, maar ik denk dat er nog teveel evolutie in de mobiele markt op komst is om er nu al op te springen. Voor mij dan toch, voor smartphones ben ik nooit echt een early adopter geweest. Op dit moment is het ook nog steeds maar een mockup, een functionerend toestel moet men nog tonen, al ziet het er al veelbelovend uit.
Ik gok dat dat probleem in t productie-model wel anders is. Daarnaast kan je d'r altijd een hoesje omheen doen.
- Een module word erg makkelijk gestolen.
- Modules worden vervangen, oude module eindigd in de la oid, is niet milieuvriendelijk dus.
- De kosten lijken me (van alle modules die je wil bij elkaar) gigantisch veel meer in vergelijking met fabrieksgeassembleerde telefoons.
  • Tja, ook een complete smartphone is makkelijk te stelen. Voor ingewikkelde/dure modules is vast een registratie/activatiesysteem denkbaar
  • Dat geldt ook voor oude smartphones. Oude modules gewoon net als je andere (kleine) elektronica inleveren
  • dat hoeft niet; dit biedt ook kleinere fabrikanten, die onmogelijk een volledige smartphone kunnen ontwikkelen, de mogelijkheid specifieke, goedkope modules op de markt te brengen. Zoals al vaker gezegd is; voor pc's is dit de normaalste zaak van de wereld.

[Reactie gewijzigd door Marko_J op 23 juli 2024 08:05]

Over die modules hoef je je niet zorgen te maken. Die modules zitten vast met iets wat electropermanente magneten heet. Zodra ze ingeschakeld zijn zitten ze muurvast, zelfs al is de batterij leeg.
Ik zie nog een potentieel nadeel:
- Omdat er minder efficient met de ruimte om kan worden gegaan zal de ara waarschijnlijk niet op kunnen boxen tegen 'normale' high-end smartphones..

Ja, je kan er extra accu instoppen, maar dat gaat ten koste van andere modules. Al met al kan ik niet geloven dat er net zo efficient met ruimte om kan worden gegaan als bij normale smartphones.

Ik denk dat de telefoon erg veel compromissen sluiten wordt.

Overigens vind ik het wel een leuk idee. Ik hoop dat ik verkeerd wordt bewezen.

[Reactie gewijzigd door aicaramba op 23 juli 2024 08:05]

Gestolen modules? Hoe zie je dat voor je? Lijkt mij dat het niet meer gestolen gaat worden dan een normale smarphone. En aangezien je je mobiel bijna altijd bij je hebt valt dat reuze mee (met uitzondering van dames die hun mobiel in een handtas stoppen).

Ik vind het trouwens wel een cool concept :)
Waar ik nog niemand over heb gehoord.
Is wat nou als je je telefoon laat valen en het beeldscherm is stuk.

Dan vervang je gewoon de beeldscherm module en je kunt weer verder.
IPV het laten repareren of een compleet nieuw toestel te kopen.
De kosten van de bouw van een telefoon zijn veel lager dan de verkoopprijs. Dus ook al wordt het wat duurder met losse modules, dan hoef je dat nog niet direct terug te zien in de verkoopprijs.

Nu wordt voor elk model telefoon alle onderdelen apart ontworpen. Elke telefoon heeft zijn eigen type en afmeting batterij. Straks kunnen verschillende telefoons gebruik maken van dezelfde batterij en modules.
Waar HTC en Sony dezelfde processor op verschillend ontworpen boardjes solderen, kunnen ze ook gebruik maken van dezelfde module. Het kan imho juist leiden tot kostenverlaging.

Alle smartphones hebben afgezien van wat snelheidsverschil ongeveer dezelfde functionaliteit. Een modulaire opzet ligt dan juist erg voor de hand.
- De kosten lijken me (van alle modules die je wil bij elkaar) gigantisch veel meer in vergelijking met fabrieksgeassembleerde telefoons.
Hier ben ik het niet per definitie mee eens. Jouw stelling geldt denk ik alleen met de aanname dat alle high-end smartphone bezitters altijd alle features gebruiken. Dat lijkt me niet altijd het geval. In mijn geval is een high-end ARA (high-end naar mijn smaak) waarschijnlijk veel goedkoper dan een high-end normale smartphone.

Waarom denk ik dat mijn high-end ARA goedkoper is dan een gewone high-end? Voorbeeld: mijn ARA, zal in tegenstelling tot een "normale" high-end smartphone geen toeters en bellen bevatten die ik toch niet gebruik, dus:
-- Geen NFC
-- Geen foto/rear camera (daar heb ik al een fototoestel voor).
-- Geen bluetooth
-- Geen draadloos laden
-- Geen extra harde versterker/luidspreker/speakerphone
-- Geen FM radio
-- Geen infrarood poort

Maar wel:
-- 3x meer accu dan een gewone telefoon als het ff kan.
-- simpele front camera
-- de snelste processor (ook in de toekomst)
-- een goed scherm dat ik in 1 klik vervang als hij stuk gaat (geen gezeur met terugsturen en wachten op garantie)
-- een fysiek QWERTY-keyboard (ja ik ben ouderwets)
-- snelste modem dat er op dat moment is (op dit moment zou dat 4G zijn)
-- GPS

Nog even los van de discussie of die modules inderdaad goedkoper/duurder zijn dan geassembleerde telefoons (ik denk het eigenlijk niet, maar dat is speculatie). Behalve dat hij goedkoper is past hij ook nog eens veel beter bij mijn (rare) wensen.
No way dat dit ooit, ever gaat aanslaan:
  • Losse componenten zijn per definitie duurder. Deze telefoon prijst zich dus bij voorbaat uit de markt.
  • Losse componenten betekent ook ruimte weggooien, wat superbelangrijk is voor een mobiel product bedoeld voor in je broekzak.
  • Het gaat uit van de op-maat gedachte maar dat is niet zo relevant als de telefoon er daardoor zelf duurder door wordt. Waarom een telefoon met met goed geluid en slechte camera kopen als je voor hetzelfde geld beide goed kan krijgen?
  • Het ziet er niet uit. Strak design en lego-opbouw gaat nou eenmaal niet goed samen.
  • Praktisch onhandig. Componenten kunnen kwijtraken en in de praktijk blijkt dat je alles toch in een keer vervangt. Verouderde processor met gloednieuwe camera werkt gewoon niet.
  • Beperkte carrier support. De Vodafones van deze wereld kopen groot in om een aantrekkelijk contract te kunnen aanbieden. Ze hebben geen baat bij een op-maat product dat een hoop kosten met zich meebrengt.
Dat dit niet aan gaat slaan in de zin dat dit de 'complete' telefoons gaat vervangen ben ik met je eens. Maar de Raspberry Pi is inmiddels ook al 5 miljoen keer verkocht. Dat is voor mij toch wel bewijs dat er een markt is voor dit soort dingen. Ik denk ook dat het lastiger is om de Pi werkend te krijgen dan een modulaire telefoon.

http://tweakers.net/nieuw...iljoen-keer-verkocht.html
Dat dit niet aan gaat slaan in de zin dat dit de 'complete' telefoons gaat vervangen ben ik met je eens. Maar de Raspberry Pi is inmiddels ook al 5 miljoen keer verkocht. Dat is voor mij toch wel bewijs dat er een markt is voor dit soort dingen. Ik denk ook dat het lastiger is om de Pi werkend te krijgen dan een modulaire telefoon.
5 miljoen exemplaren is natuurlijk ook weer niet heel erg veel, als je dit vergelijkt met de smartphone markt; in 2014 zijn er meer dan een miljard smartphones verkocht.

Maar dat de Pi toch nog aardig verkoopt komt natuurlijk ook omdat het ding geen drol kost en daardoor altijd leuk is om het er als speeldingetje bij te hebben. En wat ook aardig is van de Pi: hij verbuikt ook nog eens zeer weinig stroom, dus ideaal als je iets zoekt om 7x24 aan te hebben staan. Wat dat betreft bedient het ding eigenlijk een apart marktsegment.

In tegenstelling tot de modulaire telefoon die naar alle waarschijnlijk dezelfde functionaliteit zal hebben als normale telefoons, maar vermoedelijk wel duurder zal worden.
  • Initiële aanschaf misschien, maar over de levensduur van het geheel is dat echt niet "per definitie"
  • Telefoons worden steeds groter, dus hoe belangrijk is het formaat nou daadwerkelijk?
  • De telefoon is al jaren niet meer het belangrijkste, of heb jij de afgelopen jaren enige ontwikkeling gezien in het telefoon gedeelte van de telefoon? Misschien interesseert iemand zich niet in het geluid en wel in de camera of andersom. Of je voor hetzelfde geld beide kan krijgen staat niet vast. Ik zie namelijk geen prijzen.
  • Uiterlijk is subjectief.
  • Deels mee eens, hoesje eromheen en dat is opgelost.
  • Alsof carrier support de doorslag geeft. Apple hield juist carriers af, die exclusiviteit maakte juist dat het aansloeg.
Ik zou zeggen, we zien vanzelf wel of er een markt voor isl. Maar met jouw argumenten ben ik het grotendeels dus oneens.
  • Je kan inderdaad kappotte onderdelen makkelijker vervangen maar de meerderheid vervangt zijn telefoon sowieso als het (meestal tweejarig) contract afloopt. Over de effectieve levensduur van slechts enkele jaren is dit daardoor een duur product.
  • Formaat en gewicht blijft altijd belangrijk en er zit een limiet op hoe groot een telefoon kan worden. Bij deze telefoon lever je daar dus op in.
  • Met geluid bedoelde ik audio weergave, niet belkwaliteit.
  • Uiterlijk is subjectief maar een strak design ga je nou eenmaal niet zo makkelijk krijgen met modulaire opbouw. Er is een reden dat iPhones niet open kunnen.
  • Met een hoesje erom heen doe je nog meer consessies aan handzaamheid en gewicht.
  • En carrier support is wel degelijk belangrijk. De meeste merken kunnen niet zonder en het ziet er niet naar uit dat deze telefoon ineens een Apple status gaat krijgen.
Lang verhaal kort: De markt voor dit soort telefoons zal zeer beperkt zijn en zelfs de tweakers waarvoor dit bedoelt lijkt te zijn, letten op de centen.

[Reactie gewijzigd door Rolfski op 23 juli 2024 08:05]

Ik denk dat je hierin overal gelijk in hebt.

Zelf vergelijk ik het een beetje met een desktop PC en een laptop. Een desktop PC is heel erg modulair en wordt regelmatig geupgrade, daar heeft het echter ook de ruimte voor. Een laptop wil je zo klein mogelijk houden en daar wordt in de praktijk niks aan vervangen. Bij een telefoon geld nog veel meer het principe dat je het klein en efficiënt wilt houden.
Tja, het kan 2 kanten op om eerlijk te zijn. Of het flopt tot en met, maar ik hoop de andere kant: dat het echt een super model wordt die niet is aan te slepen.. Nou ja.. het moet wel betaalbaar blijven
maar dat is juist het idee hierachter. Wil je een high end smartphone maar niet alle onderdelen die er altijd bijkomen, dan is dit juist het ideale ding.
Wil je wel een 20MP camera maar niet meer dan een 1280x720 display? Grote accu, geen NFC, snelle CPU en geen flitser?
Kan allemaal.. En dat is het m juist.
Als je een snellere CPU wil na een jaartje ofzo hoef je niet je hele telefoon opnieuw aan te schaffen maar alleen datgene wat je daadwerkelijk wil upgraden! _/-\o_

Ik hoop echt zoooo erg groot dat dit een slaand succes wordt, Het wordt echt hoog tijd dat het tijdperk der "buy everything in one" over is en we overstappen wat de PC al jaren lang geweldig doet: onderdelen die je zelf kunt samenstellen.
Maar dan heb je weer dat de software niet up to date is.

Hoevaak zie je nou dat Android toestel helemaal niet up to date zijn, of laat met updates zijn.

Soms zijn ze niet eens 2 jaar ondersteund, dan kun je wel modulaire toestel hebben, maar als de software niet met zich mee brengt dan houdt het snel op.
Daar heb je wel een punt, hoe wordt de software (OS) ondersteuning geregeld? Door Google? Of de fabrikant van de soc module?
Het zou me niet verbazen als de fabrikant die de module maakt dit ter beschikking stelt via het internet. Net zoals destijds drivers via de floppy/CD werden aangeboden ter ondersteuning in het desbetreffende OS.
Leuk voor ons tweakers, maar de meeste mensen willen zelf geen PC of telefoon samenstellen. Ik denk dat dit nooit meer dan een niche gaat worden (wel een coole niche). Je bent ook afhankelijk van de beschikbare modules en het is nog maar de vraag of als er na een tijdje een nieuwe versie uitkomt oude modules bruikbaar blijven (ik kan me voorstellen dat op een gegeven moment een nieuwe bus of formfactor gekozen wordt).

Bedenkt ook dat telefoons, nog meer dan bijvoorbeeld laptops waar dit ook speelt, compact en mobiel moeten zijn. Daar lever je onvermijdelijk op in wanneer je de onderdelen zelf moet kunnen vervangen.

Als dit een beetje betaalbaar wordt haal ik er zelf misschien ook wel een om mee te spelen, maar ik betwijfel of dit m'n telefoon voor dagelijks gebruik gaat worden.
Het punt is dat eigenlijk juist al die componenten een relatie met elkaar hebben. Een snellere CPU betekent ook dat je sneller memory moet hebben. Wil je een betere camera, dan zul je ook meer rekenkracht moeten hebben, want je wil geen 20 seconden wachten voordat je na een foto maken weer iets met je telefoon kan doen. Etc etc.

En laten we eerlijk zijn: hoevaak wordt de gemiddelde PC geupgrade? Praktisch nooit. Mogelijk alleen een grotere of snellere HDD/SDD. Nou, de meeste smartphones bieden je al de mogelijkheid om storage uit te breiden. Daar wat dat niet kan is een bewuste keuze van de fabrikant om jou er een veelvoud van de hoofdprijs voor te vragen.

Hoe meer ik er over nadenk, hoe kanslozer ik het project inschat. Wellicht leuk voor een tweaker om te spelen, maar de gemiddelde gebruiker heeft hier geen behoefte aan. Die wil componenten in een telefoon die goed op elkaar zijn afgestemd in een handzame behuizing.

Kijk naar een van de meest succesvolle smartphones: de iPhone. Als er een ding is wat je niet kan met een iPhone is het uitbreiden (zelfs een kabeltje om op te laden wordt al tegengewerkt door Apple) en toch verkopen ze als een dolle.

[Reactie gewijzigd door Draconian Devil op 23 juli 2024 08:05]

Met project Ara weet ik het nog niet. Aan de ene kant is het een verschrikkelijk innovatief product, maar ik geloof niet dat dit echt een hit zal worden in het westen. Hier heeft men geld zat om echt high end telefoons te kopen a 600-800 euro. Modulariteit zal niet zo heel veel toevoegen voor de meeste mensen, daarvoor zijn we te verwend met de mooie alles in een oplossingen van Apple Samsung en HTC.

Maar ik kan me goed voorstellen dat op plekken waar dit niet is wel potentie is voor een modulaire telefoon. Laten we niet vergeten dat op die plekken mensen niet beginnen op een desktop computer, maar dat mobiel hun voornaamste computing platform is. Als je dan modules met je hele gezin kunt delen scheelt dat weer in de kosten. Je kan best de camera module met een aantal mensen delen, of zelfs de radio module, zodat je maar 1 abonnement hoeft af te sluiten.

En laten we nu eindelijk even afscheid nemen van het idee dat dit in wat voor manier beter voor het milieu zou zijn. Juist door alles steeds meer in elkaar te integreren heb je minder componenten nodig, minder ondersteunende electronica, minder verpakking van elke module, het versturen en bijhouden van voorraden in winkels ect. En wat gebeurt met oude modules die niet verkocht zijn als de nieuwe variant uitkomt?

Maar we kunnen hier allemaal wel meningen vormen en speculeren of het wel of niet werkt. Maar respect voor google dat ze het gewoon het gaan proberen! Dan krijg je tenminste antwoorden op alle vragen die iedereen heeft over project Ara.
"En laten we nu eindelijk even afscheid nemen van het idee dat dit in wat voor manier beter voor het milieu zou zijn. Juist door alles steeds meer in elkaar te integreren heb je minder componenten nodig, minder ondersteunende electronica, minder verpakking van elke module, het versturen en bijhouden van voorraden in winkels ect. En wat gebeurt met oude modules die niet verkocht zijn als de nieuwe variant uitkomt?"

Omgekeerd geldt: waarom een telefoon weggooien na twee jaar, waarom moet je naar de winkel om iets simpels als een batterij te laten vervangen, waarom gooi je 100% van de telefoon weg als 10% verouderd is, waarom draait niet alle software op alle telefoons maar zit je vast aan de grillen van een fabrikant, wat gebeurt er met telefoons die niet verkocht worden, wat gebeurt er met telefoons als ze afgeschreven worden, waarom is het bijna onmogelijk om zelf je telefoon te repareren, waarom gooi je de hele telefoon weg na de garantie als slechts één onderdeel het begeven heeft?

Ik denk dat de modulaire telefoon een gigantische milieustap vooruit is. En ik weet niet of je al eens in je telefoon hebt gekeken, maar die bestaat nu ook al uit een heleboel losse modules.
Als eerste, je hoeft natuurlijk niet elke 2 jaar een nieuwe telefoon. Die trend was voornamelijk omdat providers telefoons met flinke kortingen bij abonnementen gaf. Maar je ziet dat steeds meer mensen zelf hun telefoon koop en dan een abbo erbij nemen. bron

Want ben nu eerlijk, de meeste telefoons kunnen best nog wel langer mee dan de 2 jaar die een abonnement duurt. Het is gewoon een marketing trucje om je elke 2 jaar weer vast te leggen aan een winstgevend product, en daarom willen veel mensen een nieuwe telefoon. of beter, ze 'krijgen' een nieuwe telefoon omdat het abbo verlengt wordt. Kijk dat is iets heel anders dan de daadwerkelijke levensduur van je telefoon. Kijk maar eens op marktplaats, het staat er vol van iphones en samsung die na 2 jaar nog in perfecte staat te koop worden aangeboden.

Heb je je telefoon zelf gekocht, zonder abonnement, ga je er waarschijnlijk toch iets langer mee doen.

En laten we niet doen alsof een modulaire foon heilig is qua upgradability. Net zoals bij desktops, zodra de basis techniek wisselt (socket) of nieuwe PCI standaard, dan is je oude modulaire spul net zo nutteloos als niet modulair spul.

Qua reparatie, sure dat zal wat makkelijker mogen, maar het huidige systeem is nou ook weer niet zo vervelend. Genoeg shops die een 30min batterij vervanging aanbieden. €50 later en je hebt weer een frisse batterij.

qua integratie in de telefoon zeg ik ook niet dat het perfect is op dit moment. maar je ziet wel steeds meer ontwikkelingen die minder chips mogelijk maken.

[Reactie gewijzigd door MenN op 23 juli 2024 08:05]

Anoniem: 112442 @MenN3 maart 2015 10:19
Met project Ara weet ik het nog niet. Aan de ene kant is het een verschrikkelijk innovatief product, maar ik geloof niet dat dit echt een hit zal worden in het westen. Hier heeft men geld zat om echt high end telefoons te kopen a 600-800 euro. Modulariteit zal niet zo heel veel toevoegen voor de meeste mensen, daarvoor zijn we te verwend met de mooie alles in een oplossingen van Apple Samsung en HTC.
Niet iedereen is het zelfde. Van mij hoeft een telefoon niet mooi te zijn. Maar functioneel en goed.
Voor mij liever een Thinkpad telefoon dan een Macbook Air telefoon.
Maar ik kan me goed voorstellen dat op plekken waar dit niet is wel potentie is voor een modulaire telefoon. Laten we niet vergeten dat op die plekken mensen niet beginnen op een desktop computer, maar dat mobiel hun voornaamste computing platform is. Als je dan modules met je hele gezin kunt delen scheelt dat weer in de kosten. Je kan best de camera module met een aantal mensen delen, of zelfs de radio module, zodat je maar 1 abonnement hoeft af te sluiten.
Inderdaad, of even geen camera maar een extra accu. Omdat die op dat moment belangrijker is.
En laten we nu eindelijk even afscheid nemen van het idee dat dit in wat voor manier beter voor het milieu zou zijn. Juist door alles steeds meer in elkaar te integreren heb je minder componenten nodig, minder ondersteunende electronica, minder verpakking van elke module, het versturen en bijhouden van voorraden in winkels ect.
Door de integratie heb je veel minder invloed op de telefoon. Ik zag de Galaxy S6 zitten met ene Samsung SOC. Maar niet zonder verwisselbare accu, microSD en QHD. Bij zo'n modulaire smartphone zou ik dit aan kunnen passen.
En wat gebeurt met oude modules die niet verkocht zijn als de nieuwe variant uitkomt?
Het zelfde als een bij een smartphone. Die gaat in de uitverkoop. Er zijn genoeg mensen die niet het nieuwste van het nieuwste willen, maar meer op de prijs letten.
Maar we kunnen hier allemaal wel meningen vormen en speculeren of het wel of niet werkt. Maar respect voor google dat ze het gewoon het gaan proberen! Dan krijg je tenminste antwoorden op alle vragen die iedereen heeft over project Ara.
Dat klopt, voor mij zal het zeker gaan werken, mits er voldoende keuze is.
FullHD, Tegra K1 of andere NVidia SOC, GPS met GLONASS, 4G, geen NFC, geen selfie camera.
Deze modulaire bouw geeft specialisten als Sennheiser juist een kans, super toch! Hopelijk springen de chinaphones ook op de wagen. Er zijn ook goedkope modules nodig voor voor jou minder relevante onderdelen.
Ik vermoed ,juist door de modulaire opbouw, dat het toestel best prijzig zal worden, zoniet de losse modules.

Maar zeker een leuk project.
Een ding valt me al wel op, de bus die alles met elkaar verbind, die is nu 10Gb en tweakers geeft al aan dat dat in 2020 waarschijnlijk niet meer voldoende is. Dat is vier jaar, dus dan zou je na vier jaar een nieuw toestel moeten kopen. Ik doe nu ook vier jaar met een toestel, erg veel winst is er dan natuurlijk niet. Tuurlijk, je kan tussentijds nieuwe modules halen maar die kosten ook weer geld. En hoe zit het met Android? Het is nu al lastig om 2 jaar support te krijgen, met een modulair systeem vraag ik mij af of de support dan wel langer is, anders kan je wel nieuwe modules halen maar werkt het niet.

Ik vindt het een mooi concept, maar ik zou se eerste drie jaar de kat uit de boom kijken en eerst willen zien of het het doel haalt en of het concept wel gaat werken met de support die je erbij nodig hebt. Want support is in deze wel een noodzaak en haast een verplichting. Rn laat dat nu niet het sterkste punt zijn bij android.
Ik verwacht dat het os ook iets zal worden als windows. Driver afhankelijk met een basis aan ingebouwde drivers.
Het is wel van Google... Dus ik weet niet of Windows het zal worden. Misschien dat dit juist er voor zorgt dat Google met Android meer backwards compatible gaat werken. Wie weet.
Dat is niet wat ik bedoel. Ik bedoel dat het misschien wel net zoals windows zal gaan werken met drivers. Uiteraard op android. Waarom zou je namelijk android in een keer aan de kant schuiven.
Oh zo :) sorry, ik was toen net wakker

Wat voor effecten zou dat hebben op android? Niet alleen op de project ara, maar op andere telefoons?
Of de module levert een driver mee (klein stukje ROM of Flash) die na het inpluggen automatisch geïnstalleerd wordt. Updates via Play store of eventuele andere update functie voor hardware ondersteuning.
Dat zie ik ook wel zitten, een soort package die zich op de achtergrond installeert, ff opnieuw opstarten en klaar. Playstore updates.

Overigens zie ik project ara veel beter voor me in een tablet dan in een smartphone. En dan bijvoorbeeld een toetsenborddock met extra uitbreiding mogelijkheid voor geheugen en accu en audio.
Misschien na vier jaar de bus vervangen zonder alle modules te moeten vervangen?
Ik vind het een straf concept, vooral omwille van de creatievere/voor-grote-spelers-commercieel-niet-interessante modules.
Misschien na vier jaar de bus vervangen zonder alle modules te moeten vervangen?
De databus is de ruggegraat van het systeem: de backplane waarover alles met elkaar communiceert.

Dit kun je niet vervangen door iets nieuwers of snellers. In het uiterste geval ontwikkel je een bus(protocol) met ingebouwde backwards compatibility, maar dan wordt je snelheid beperkt door de oudste en traagste modules die je erop aansluit.

Ik vind het eigenlijk een oplossing voor een niet bestaand probleem. (wat betreft oude hardware gebruiken)

Je zou nog kunnen stellen stellen dat een modulaire telefoon voor maximale configureerbaarheid kan zorgen, maar er liggen al zo veel telefoons in het schap, daar moet toch wel iets voor je bij zitten.
Juist de zaken die je aangeeft, zijn te ondervangen door een modulair toestel. Niet alle componenten gaan vier jaar mee, dus dan hoef je die enkel te vervangen om je toestel te upgraden.

Vraag blijft tot hoe lang nieuwe componenten worden ontwikkeld die passen in dit eerste model. Ongetwijfeld zal de basis en de aansluitingen t.z.t. wijzigen naar beter, kleiner, efficiënter etc. Dus ook deze vorm zal een redelijk beperkte levensduur hebben voor degenen die graag up-to-date blijven.
De bus die alles met elkaar verbindt is ook gewoon een module ;) Het zou mooi zijn als je over een paar jaar een nieuwe kunt kopen die backwards compatible is met alle modules die al op de markt zijn. Ook de modules zelf kunnen backwards compatible zijn met oudere besturingsproblemen. Het is nu toch ook niet dat als een nieuwe app uitkomt dat deze alleen op Android 5.0 draait?

Uiteindelijk blijft de keuze bij de gebruiker. Wil je het nieuwste besturingssysteem, dan zul je moeten upgraden. Boeit je dit niet, dan kun je er jaren mee doen.
Wil je de beste camera module. Dan kun je iedere 2 maanden je module upgraden naar de beste camera van dat moment. Boeit je de camera niet, dan kun je jaren met dezelfde module uit de voeten. Prachtig concept toch :)
Als jij op zoek bent naar een telefoon waar je 4 jaar mee doet zonder extra kosten dan denk ik niet dat dit concept voor jou geschikt is.

Volgens mij staat of valt dit concept bij het aantal modules dat beschikbaar komen. En zoals het er nu naar uit ziet hoeven we ons hier niet druk over te maken. Een tweede ding dat belangrijk is, is de prijs. Hopelijk krijgen we hier binnenkort meer over te weten.

[Reactie gewijzigd door Brandts op 23 juli 2024 08:05]

Denk ook dat het doel juist is meer winst. Het stuk voor stuk verkopen van componenten zal de prijs altijd opdrijven. Als ik nu al kijk hoe snel de prijzen omlaag gaan en de specs omhoog vraag ik me af of dit echt gaat scoren.

Daarnaast veel mensen die naar design kijken en met een lego telefoon heb je toch niet echt het mooie design waar veel mensen voor gaan.
iK denk net van wel, ander scherm erop, andere backcover erop (die eventueel zelfs de hele vorm kunnen veranderen hoekig <-> ronde hoekjes... etc... zo verandert het design in het handomdraai. Alleen zit ik een beetje met de dikte, daar ben ik erg benieuwd achter.
Ach ja style over substance.

Een telefoon heeft drie standen:

Je kijkt naar het scherm.
Je hebt hem tegen je oor.
Hij ligt aan de oplader.

Voor mij is vooral belangrijk dat ik er meer opslag in kan gooien en dat ik het scherm snel kan vervangen als ie tipt.
Heb je de legohoesjes wel eens gezien voor de iPhone 5 e.d.?
- "Hé kijk mij, ik heb een retrophone met 'classic' design, écht vintage dude!" :9

[Reactie gewijzigd door GS88 op 23 juli 2024 08:05]

Zie er iedereen ook massaal mee rondlopen met die logo hoesjes
Ik dacht even dat we 'm werkend zouden zien, maar het zit nog in de LEGO fase zie ik.

Ben ook benieuwd wat er gebeurt als je dit toestel laat vallen...
Gewoon een hoesje eromheen doen :)
Zal leuk worden met al die verschillende modules.. Probeer maar iets te vinden dat goed past met bijvoorbeeld een uitstekende accu, verplaatste camera, 3,5mm jack aansluiting aan alle kanten en een dikkere/dunnere display. Dit alleen al is een reden waarom ik nooit een modulair telefoon zou willen.

Nieuwe processor erin? Wat denk je dat dit gaat kosten? Dit concept is perfect voor leveranciers om een leuke marge te draaien voor de losse componenten. Waar telefoonfabrikanten grote partijen opkopen is het maar de vraag hoe hard het zal lopen met de verkoop van de onderdelen, waardoor de prijs stijgt. Je moet je ook maar afvragen of je, na dat je een complete telefoon hebt gekocht/geassembleerd, ooit de behoefte krijgt om te upgraden en zo ja, hoe snel? Zijn Galaxy S3 telefoons langzaam met lolipop? Nope, een snelle telefoon is niet afhankelijk van de nieuwste octocore met 6gb, de software is belangrijker voor de ervaring. Het is niet voor niets dat Apple het al jaren goed/beter doet met een dualcore met maximaal 1gb.

Project Ara is een leuk experiment, maar niets meer. Normale consumenten zijn al gauw tevreden met hun Galaxy S3 mini of iphone 4s. Degene die iets sneller/nieuwer willen kopen halen wel een s6 of iphone 6 maar vraag dan die mensen eens hoe snel hun vorige processor was.. Wat gebeurt er uiteindelijk? Er komen te dure modules op de markt die amper verkopen, niemand investeerd meer in de losse modules en het project Ara bloed dood.
De meeste projecten van Google lopen dood, maar geef ze credits voor het proberen :-)
Overigens wat ik wel jammer vindt dat Google dit niet zelf bedacht heeft, maar gekocht heeft. Je zal dus wellicht alleen Android varianten vinden en daar zit ik weer niet op te wachten. Hopelijk dus ook een module voor het os, maar dat zal wel niet. Iemand?
en dan een module hebben die een beetje uitsteekt....
De standaard modules zijn van gelijke dikte. De dikke module die je zag is een extended battery modules met meer capaciteit dan een standaard battery module. Als je een hoesje wilt gebruiken zul je dus keuzes moeten maken of zelf iets specifieks moeten ontwerpen^^.

Ontwikkelaars hebben de vrijheid om in de 'z-richting', dus de dikte uit te breiden naar wens zolang het maar taps toeloopt.

[Reactie gewijzigd door noutvanderwael op 23 juli 2024 08:05]

De standaard modules zijn van gelijke dikte. De dikke module die je zag is een extended battery modules met meer capaciteit dan een standaard battery module. Als je een hoesje wilt gebruiken zul je dus keuzes moeten maken of zelf iets specifieks moeten ontwerpen^^.

Ontwikkelaars hebben de vrijheid om in de 'z-richting', dus de dikte uit te breiden naar wens zolang het maar taps toeloopt.
Het eerste wat ik zag was dat de modules allemaal anders van footprint zijn.
Lange, vierkant en klein vierkant.
Modulair zou imo beter zijn als je zelf kan kiezen waar de camera komt, en de accu.
Nu is het voorbestemd, en je kan nfc en de laadeenheid misschien uitwisselen, maar de accu en flitsmodule zijn anders van vorm.
Waarom niet 8x2, met evt tussenstukjes die je kan verwijderen om de flitser in de lengte OF in de breedte te plaatsen, of ipv 2 accupacks 3, 4 of zelfs 8 als je véél power wilt
Zover ik het uit de SDK heb kunnen begrijpen zijn er gewoon enkele designkeuzes gemaakt met betrekking tot de ribben die alle modules scheiden. Het zal ook wel te maken hebben met de buig- en torsiestijfheid zodat je geen Iphone 6 problemen krijgt.
Het is niet zo dat een camera module perse in de 1 of 2 blocks slots moet komen. Als een fabrikant een 4 bloks camera komt kan dat ook prima. Elke developer is helemaal vrij om de grote van zijn module te bepalen.

Het is alleen zo dat deze prototypes een beeld proberen te geven met wat een ideale configuratie eruit zou kunnen zien. En ik denk dat meer mensen de grote ruimtes bewaren voor accu's dan kleine accu's en een grote camera module die dan maar 2 uur mee kan.
Super ontwikkeling, leuk om te lezen. Ik kan me ook voorstellen dat juist 'de grote namen' als Samsung en Sony hier (een beetje) terughoudend in zijn. Hun verdienmodel zal anders worden als er minder kant-en-klare telefoons worden verkocht.

Ben benieuwd naar een vervolg. @Tweakers: reizen jullie af naar Puerto Rico t.z.t.?
Tegelijkertijd kan ik mij juist voorstellen dat Sony en Samsung et al. tzt juist gaan adverteren met "wij verkopen de beste x en y module". En juist daarin een hype creëren; het lijkt mij makkelijker om één module aan mensen te slijten dan weer een nieuwe galaxy s nogwat. Ik kan mij voorstellen dat juist zij hier heel veel in kunnen verdienen.
Nee, Rhitik heeft gelijk. De winst is een percentage van de omzet, wat het percentage is hangt af van de branche. De winst van een fabrikant op een complete telefoon van 400 euro zou bijvoorbeeld 40 euro kunnen zijn, maar die winst kun je nooit halen op een onderdeel van 80 euro.

Je zou kunnen zeggen dat bij 5 onderdelen van 80 euro de winst wel weer gelijk zou kunnen zijn aan die van een complete telefoon van 400 euro, maar dat verhaal gaat niet op omdat mensen in een modulair systeem nooit kiezen om alle onderdelen van Samsung te nemen. Dan koop je immers (voor minder geld) een Samsung telefoon!

Dus merken die nu groot zijn in 'complete' telefoons gaan voorlopig niets doen. Ze zullen pas modules gaan maken als dit project zodanig groot wordt dat ze wel 'moeten'. Tot die tijd laten ze dit links liggen. Voor elke ondernemer is dit zo logisch als het gras groen is!
Denk je? Want ik kan mij juist voorstellen dat je mensen kan overtuigen om vaker iets te kopen net deze methode. In plaats van eens in de twee jaar een nieuwe telefoon, misschien elk jaar een nieuw cameraatje, of een nieuw iets waar je anders een hele nieuwe telefoon voor zou moeten kopen - en nu kost het minder omdat het "maar één onderdeel is" (terwijl je dus misschien in dezelfde periode als "een telefoon" meerdere onderdelen verkoopt - die in totaal meer kosten). Ik denk dat het heel erg van de marketing af gaat hangen

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.