Inleiding
Voormalig Microsoft-baas Steve Ballmer heeft in zijn tijd behoorlijk wat gekke dingen gezegd. Zo zou de iPhone floppen, en zou iedereen tegenwoordig met touchscreens werken en daarom Windows 8 omarmen. Hij zei echter ook, in 2009 al, dat de verschillende Windows-versies naar elkaar toe zouden groeien en uiteindelijk zouden samensmelten. Dit was nog in de tijd van Windows Mobile, dat gebaseerd was op Windows CE, nog voordat iemand ooit van Windows Phone gehoord had.
/i/2000580797.jpeg?f=imagenormal)
Het heeft even geduurd, maar Ballmers voorspelling lijkt met Windows 10 uit te komen. Waar Windows Phone 8 al voor een deel hetzelfde was als de desktopversie van Windows - ze delen dezelfde kernel en gebruiken dezelfde ontwikkeltools - gaat Microsoft bij Windows 10 nog verder. De telefoonversie van het komende besturingssysteem is in vrijwel alle opzichten hetzelfde, je krijgt alleen een iets andere interface voorgeschoteld omdat telefoonschermen nu eenmaal kleiner zijn dan desktopmonitoren of laptopschermen. Dat komt ook terug in de naam. Microsoft noemt het besturingssysteem geen Windows Phone meer, maar gewoon Windows 10, net als de reguliere versie.
Donderdagnacht kwam een eerste Technical Preview uit, die getest kan worden op een select aantal Lumia-toestellen: de Lumia 630, 635, 636, 638, 730 en 830. Door de Windows Insider-app uit de Store te plukken krijg je toegang tot de testversie. Wij installeerden de preview op een Lumia 830 en doken in Microsofts nieuwe mobiele besturingssysteem om te kijken wat voor vernieuwingen het allemaal met zich meebrengt.
Minder 'Metro', meer mainstream
Microsoft wil zijn desktop- en smartphonebesturingssysteem niet alleen onder de motorkap gelijktrekken, ook grafisch moet alles dichter bij elkaar komen. Dat houdt in dat de stijl die ooit bekendstond als Metro, met grote, opvallende typografie, veel horizontaal scrollen en regels tekst die van het scherm aflopen, ruimte moet maken voor een stijl die een stukje conservatiever is en meer overeenkomt met wat we zien op iOS en Android. Dat betekent dus kleinere fonts, meer verticaal scrollen en zogenoemde hamburgermenu's, te herkennen aan drie liggende streepjes in de bovenhoek.
Uit de demo's die Microsoft tot nu toe gegeven heeft, kunnen we opmaken dat deze stijl op veel nieuwe apps toegepast gaat worden, waaronder de nieuwe Office-apps. In de Technical Preview zien we er echter nog maar weinig van terug. Microsoft zegt dat ook duidelijk; de nadruk voor deze preview ligt op het technische vlak, het visuele werk komt later.
Toch zijn er al wat plekken in het besturingssysteem waar Microsoft het uiterlijk op de schop genomen heeft. Dat geldt bijvoorbeeld voor het instellingenmenu en daar was het ook hard nodig. Op Windows Phone 8.1 was dat een enorme rij met ogenschijnlijk ongesorteerde opties, waarin het vaak moeilijk was om te vinden waar je naar op zoek was. In Windows 10 is de initiële rij terugebracht tot een reeks hoofdcategorieën, waarop je kunt klikken om dieper de instellingen in te gaan. Dat maakt het geheel een stuk overzichtelijker, zeker voor nieuwe gebruikers.
De styling van dat menu is nu nog een mengeling van oud en nieuw. Het hoofdmenu heeft bijvoorbeeld een zwarte achtergrond en kleine tekst, een duidelijke vernieuwing. Klik je daarentegen op een submenu, dan krijg je een scherm voorgeschoteld met een witte achtegrond en kleine tekst, vergelijkbaar met het instellingenmenu van Windows 10 op de desktop. Bij sommige opties krijg je weer de 'ouderwetse' Windows Phone-styling, met grote letters en een zwarte achtergrond. Kortom, het is duidelijk work-in-progress en we hopen dat Microsoft uiteindelijk voor één stijl kiest.
Uitgebreid startscherm en notificaties
De meeste vernieuwing is te vinden rondom het startscherm en de notificaties. Om te beginnen zijn de tegels nu halftransparant als je een achtergrondafbeelding instelt en niet meer volledig doorzichtig, zoals in WP 8.1. Die optie zal in de uiteindelijke versie weer aanwezig zijn, belooft Microsoft.
Wij vinden het effect eigenlijk wel mooi, al zou het fijn zijn om de mate van transparantie te kunnen instellen. Daarnaast is het nu mogelijk om tegels verder te vergroten naar twee keer de hoogte en twee keer de breedte van een normale variant. Op die manier passen er niet veel tegels meer op het startscherm, maar we kunnen ons voorstellen dat het voor ouderen wat gemakkelijker is
Het startscherm kent verder nog wat kleine, nieuwe handigheidjes. Pas geïnstalleerde apps verschijnen bijvoorbeeld boven aan de applicatielijst, zodat je minder hoeft te zoeken. Daarnaast zijn er ook in het actiecentrum wat welkome toevoegingen. Zo zijn er, net als in Windows 10 voor de desktop, veel meer quick toggles aanwezig om zaken snel te regelen. Voorheen was er ruimte voor vier, nu is er plek voor twaalf.
Bij apps die verschillende notificaties genereren, kun je die notificaties nu individueel wegvegen; bij WP 8.1 kun je ze alleen gelijktijdig in bulk weghalen. Diezelfde notificaties zijn nu interactief geworden, zoals we dat al kennen van Android en iOS. Krijg je dus een sms, dan kun je die meteen vanuit een klein tekstveld in de notificatiemelding beantwoorden, zonder de berichten-app te hoeven openen.
Hoewel het uiteindelijk de bedoeling is dat vrijwel alle meegeleverde apps een makeover krijgen, blijft het in deze preview beperkt tot een select aantal. Het gaat om een vernieuwde Foto-app, een nieuwe rekenmachine, een nieuwe File Explorer en een opgefriste versie van de wekker-app. Zoals we eerder al opmerkten, valt hierin weinig terug te zien van de traditionele Windows Phone-interface, die ooit voortvloeide uit Microsofts Zune-mediaspelers. Ook hier zien we het inmiddels bekende hamburgermenu.
Aan het toetsenbord heeft Microsoft eveneens gesleuteld, waarbij de opvallendste toevoeging een soort virtuele trackpoint is. Linksonder op het toetsenbord bevindt zich een klein rond knopje, als je dat lang ingedrukt houdt, verschijnen rondom vier pijltjes die je kunt gebruiken om de cursor door een tekst te bewegen, net als bij een trackpoint op een laptop dus. Het kan zijn dat het enige gewenning nodig heeft, maar heel fijn vinden we het niet werken. Als je een beetje snel wil zijn, is het niet nauwkeurig en als je nauwkeurig wil zijn, gaat het traag.
'Universal apps' komen eraan
Interessant is dat zowel de Foto-app als de rekenmachine een ‘universal app’ is. Deze zijn dus ontworpen om op zowel mobiel als desktop te kunnen draaien en codetechnisch zijn ze dan ook identiek aan hun equivalenten die in de Windows Store op de desktop staan. Programmeurs hoeven enkel wat code in te bouwen die rekening houdt met verschillende schermformaten en daarnaast moet de app opnieuw gecompileerd worden. Het idee hierachter is duidelijk; Microsoft hoopt dat bedrijven verleid worden om eerder apps voor Windows op zowel de desktop als mobiel te maken, doordat het minder tijd zal kosten om twee apps te maken.
We hopen ten zeerste dat Microsoft hierin slaagt, want hoewel er voor Windows Phone een degelijk basisaanbod bestaat op appgebied, gebeurt het vrijwel nooit dat een bedrijf of dienst zijn eerste apps uitrolt en dat daar een Windows Phone-app tussen zit. Het is vrijwel altijd alleen iOS en Android of soms zelfs alleen iOS. Windows Phone volgt dan vaak later of moet het doen met onofficiële apps van third-party-ontwikkelaars. Nu zullen ontwikkelaars hun keuzes voor een groot deel laten afhangen van marktaandeel en dat heeft Windows Phone niet mee, maar wellicht dat de effiëntere ontwikkeltools hun steentje kunnen bijdragen.
Er vallen dus zeker nieuwe dingen te ontdekken als je met de Technical Preview van Windows 10 op telefoons aan de slag gaat, maar als we deze build naast de demo’s en beloftes van Microsoft leggen, valt op dat er nog veel meer zaken zijn die op dit moment nog ontbreken.
Zo moet de uiteindelijke versie een compleet nieuwe browser krijgen, die nu nog schuilgaat onder de Codenaam Spartan. Deze moet betere compatibliteit met het ‘moderne web’ hebben. Daarnaast heeft Microsoft al een nieuwe Messagging-app getoond, waarop externe diensten kunnen inhaken. Ook vernieuwde apps voor onder andere Muziek, Office en Outlook staan op de planning, en virtuele assistent Cortana heeft in de huidige build veel minder functionaliteit dan we uiteindelijk zullen zien. Een andere toffe feature die we nog missen, is die van notificatiesynchronisatie tussen Windows 10 op telefoons en desktops, zodat je op je pc bijvoorbeeld een binnenkomend sms’je kunt lezen. VPN-ondersteuning werkt in de huidige build evenmin.
Tot slot
Microsoft heeft nog een heleboel werk te verzetten. Dat is niet erg; we hebben veel van deze functies al in demonstraties gezien, dus er wordt hard aan gewerkt en we hebben goede hoop dat Microsoft met Windows 10 een grote stap gaat zetten op smartphones. Het heeft wel tot gevolg dat de huidige Technical Preview aanvoelt als een erg vroege versie, met een rommelige interface die drie stijlen probeert te combineren, een forse hoeveelheid bugs en bovendien suboptimale prestaties. Zo wordt het startscherm met een lage framerate gerenderd en blijven apps regelmatig hangen nadat we de telefoon hebben gekanteld.
We zouden je dan ook afraden om de Technical Preview te installeren als het om je primaire telefoon gaat; daarvoor is deze build echt nog te buggy en incompleet. Heb je nog een geschikte Lumia liggen, dan is het leuk om een eerste indruk te krijgen van de kant die Microsoft op wil. Dat is overduidelijk richting een nieuwe horizon, weg van het oude Metro-concept en op naar een conventioneler uiterlijk. Of dat een goede zet is, valt nu nog moeilijk te zeggen; daarvoor moeten we echt nog even wachten tot de grootse plannen die Microsoft gepresenteerd heeft ook echt te testen zijn.