Inleiding
Het is nu lastig voor te stellen, maar de eerste smartphone met Android verscheen nog geen twee jaar geleden op de Nederlandse markt. De T-Mobile G1 kwam uit op 30 januari 2009 en was naar de huidige standaarden een middelmatig toestel: klein scherm, dik, matige processor en weinig geheugen. Het design viel bovendien bij veel mensen niet in de smaak.
Android werd in 2005 door Google overgenomen en in het najaar van 2007 officieel aangekondigd. Tot die tijd geloofden veel mensen dat Google alleen eigen hardware met eigen software uit zou brengen. Het was dan ook een verrassing toen bleek dat Android een heus platform zou worden.
De stroom hardware kwam - ondanks positieve berichten - maar langzaam op gang. In augustus 2009 waren er nog maar drie Android-toestellen op de Nederlandse markt, alle drie van HTC. Tegen het einde van vorig jaar had ook Samsung twee toestellen uitgebracht, maar Android was in alle opzichten nog steeds een dreumes.
Inmiddels is Android uitgegroeid tot een flinke puber: het is in veel opzichten volwassen, maar het mobiele OS heeft wel veel last van groeipijnen. Die groeipijnen zullen de komende jaren nog wel aanhouden.
Tweakers.net gaat in dit jaaroverzicht in op de ongekende groei van Android in 2010 en de oorzaak van dat succes. Ook werpen we een blik op de toekomst, die rooskleurig lijkt - maar er zullen nog een paar flinke hobbels moeten worden genomen voordat Android écht volwassen is.

Groeicijfers
De meeste analisten en marktvorsers hadden al wel voorspeld dat Android groot zou worden: in 2012 zou het in aantallen verkochte toestellen Apples iPhone voorbijstreven en een jaar later zou het marktleider worden. Dat leek een boude voorspelling voor een OS dat destijds een marktaandeel had van ongeveer 3 procent.
Het verliep allemaal even anders, en vooral veel sneller: de verkopen vlogen omhoog en er worden nu al veel meer Android-toestellen dan iPhones verkocht. Ook marktleider Symbian is in zicht: volgens marktvorser Gartner was het verschil tussen de twee OS'en in het derde kwartaal nog maar 11 procentpunten; een jaar ervoor was het verschil nog 41 procentpunt.
OS | Aantal Q3 '10 | Marktaandeel '10 | Aantal Q3 '09 | Marktaandeel '09 |
Symbian |
29,5mln |
36,6% |
18,3mln |
44,6% |
Android |
20,5mln |
25,5% |
1,4mln |
3,5% |
iOS |
13,5mln |
16,7% |
7,0mln |
17,1% |
Bb OS |
11,9mln |
14,8% |
8,5mln |
20,7% |
Windows Mobile |
2,2mln |
2,8% |
3,3mln |
7,9% |
Linux/other |
2,9mln |
3,6% |
2,5mln |
6,2% |
Totaal |
80,5mln |
100% |
41,0mln |
100% |
Die cijfers komen niet uit de lucht vallen. Waar fabrikanten in 2009 nog voorzichtig met Android waren, kwamen ze in 2010 met veel nieuwe en aansprekende toestellen op de proppen. Google liet zich ook niet onbetuigd en kondigde in 2010 drie nieuwe versies van Android aan: 2.1, 2.2 en 2.3.
Google schepte bovendien regelmatig op over het aantal nieuwe 'Android-activaties', het aantal Android-toestellen waarop een Google-account wordt ingesteld. Meestal wordt dit, net als bij de iPhone, gelijkgesteld aan het aantal verkopen.
Toen topman Andy Rubin in februari sprak op Mobile World Congress, noemde hij het getal van 60.000 activaties per dag. Tijdens Google I/O, half mei, was dat aantal gestegen tot 100.000. Een paar maanden geleden kondigde de zoekgigant aan dat het aantal was gestegen tot 200.000 activaties per dag. Vanaf toen stokte de groei wat, maar het aantal verkochte Android-toestellen stijgt onverminderd door.
Internetgebruik
Ook op Tweakers.net konden we de groei van Android volgen: het bezoek vanaf Android vertienvoudigde in het afgelopen jaar. In juni kwamen de bezoekcijfers uit boven die van de iPhone, tot op dat moment het meest gebruikte mobiele platform om de site te bezoeken.
In de grafiek zijn ook enkele groeispurts te zien. De eerste vond plaats begin april, toen de HTC Desire en de Sony Ericsson Xperia X10 uitkwamen. Een tweede groeispurt in de zomer is vermoedelijk te danken aan de Samsung Galaxy S. Ook buiten die pieken om groeide het bezoek vanaf Android als kool.
/i/1290508059.jpeg?f=imagenormal)
Deze ontwikkeling was niet alleen op Tweakers.net te zien. Diverse advertentiebedrijven melden dat Android en iPhone inmiddels een ongeveer gelijk marktaandeel hebben bij het uitserveren van advertenties. Een jaar geleden was de iPhone nog dominant.
Groeipijnen
Patenten
De toekomst van Android lijkt zonnig, maar er is een enorme wolk die zich samenpakt: een wolk vol patenten. Omdat Google geen algemene verantwoordelijkheid voor intellectueel eigendom neemt, konden diverse fabrikanten worden aangeklaagd. HTC sloot een overeenkomst met Microsoft en kreeg Apple achter zich aan, Motorola werd diverse malen aangeklaagd, en ook Google zelf werd voor de rechter gedaagd.
De rechtszaken en eventuele patentovereenkomsten kunnen de kosten voor het maken van Android-smartphones flink verhogen. Ook heeft Microsoft inmiddels Windows Phone 7 als sterk alternatief. Het is daardoor onzeker of mobieltjesmakers de komende jaren zo enthousiast blijven over het 'open' en 'gratis' besturingssysteem.
Het is niet waarschijnlijk dat Google dit probleem gaat oplossen: dat zou te duur worden en de winst uit advertenties op het platform te veel verlagen. Vermoedelijk laat Google het aan de fabrikanten over om deals te sluiten. Google kan fabrikanten er wel van weerhouden om Android-toestellen te maken. Ook fabrikanten met relatief weinig kapitaal en patenten, zoals HTC en Sony Ericsson, kunnen daardoor afzien van het uitbrengen van nieuwe Android-toestellen.
Fragmentatie
In november van 2010 bracht Sony Ericsson met de Xperia X8 nog een smartphone uit met Android 1.6. Dat was op zijn zachtst gezegd omstreden, omdat Android 2.2 inmiddels al maanden uit was. In november lagen er gelijktijdig drie Android-versies in de winkel: 1.6, 2.1 en 2.2.
De openheid van Android leidt tot fragmentatie van de software. Veel fabrikanten passen de software van Android naar eigen smaak aan: eigen homescreens, eigen applicaties voor contacten, eigen widgets en een eigen hoofdmenu. Soms worden er ook eigen browsers en andere eigen zaken toegevoegd.
Fabrikanten denken zich daarmee van de concurrentie kunnen onderscheiden. In werkelijkheid is dat voornamelijk een illusie: mensen kopen een toestel omdat het Android heeft en zelden vanwege de eigen skin. Alleen HTC Sense heeft misschien een dergelijke aantrekkingskracht.
Het is onwaarschijnlijk dat fragmentatie een probleem zal blijven. In 2010 werd duidelijk dat het uitbrengen van toestellen met oude Android-versies niet loont. Wie geen updates uitbrengt, zal weinig toestellen verkopen. Dat zal ertoe leiden dat fabrikanten óf updates aanbieden, óf toestellen aanbieden met de recentste Android-versie. Google heeft aan zijn kant beloofd wat minder vaak updates uit te brengen. Grote updates verschijnen in de toekomst waarschijnlijk nog maar een keer per jaar.
Zorgelijker is de diversiteit op hardwaregebied. Er zijn nu al Android-toestellen met de resoluties 240x320, 240x400, 320x480, 480x800, 480x854 en 1024x600. Het aantal verschillende resoluties zal in 2011 alleen maar toenemen als er meer tablets komen en smartphones met 720p-schermen verschijnen.
Ook de beschikbare processorkracht loopt flink uiteen: de goedkoopste hardware draait op ARM11-processors, terwijl er nu ook Cortex A8- en Scorpion-cpu's zijn. Daar komen straks Cortex A9-processors en multicores bij - voor ontwikkelaars is dat verre van ideaal. Rovio Mobile, ontwikkelaar van de game Angry Birds, heeft er nu al problemen mee: op goedkopere of oudere toestellen crasht de game vaak en dus moet er een 'light'-versie komen.
Vermoedelijk zullen ontwikkelaars kiezen voor de grootste gemene delers: toestellen waar geen miljoenen van worden verkocht, worden dan niet ondersteund. Het zou ook niet vreemd zijn als fabrikanten een dergelijke strategie volgen, want de aantrekkingskracht van Android ligt mede in het grote aantal compatibele applicaties.
Hardware: tablets en smartphones

Een van de opvallendste ontwikkelingen in 2010 was de opmars van de tablets. Ook voor Android was daarbij een flinke rol weggelegd: het besturingssysteem bleek bij uitstek geschikt om de concurrentie met Apples iOS aan te gaan en zowel hardware- als contentleveranciers stortten zich op tablets met Googles mobiele OS.
Bij de mobieltjesmakers bleef HTC een van de meest aansprekende bedrijven met Android in het portfolio. In februari werden de Legend en de Desire aangekondigd, respectievelijk een designtoestel en een smartphone met spierballen. Android-gebruikers hielden kennelijk meer van prestaties, want de Desire kreeg in het najaar twee varianten: de Desire HD en de Desire Z. De Legend kreeg geen opvolger. Verder kwam HTC met budgettoestellen zoals de Wildfire en de Gratia. Vooral de Wildfire deed het goed.
Op Tweakers.net - van oudsher een verzamelplaats voor HTC-liefhebbers - bleek de Desire populair. De forumtopics barstten uit hun voegen en de review groeide uit tot de bestgelezen telefoonreview uit de geschiedenis van Tweakers.net.
Samsung was de grote verrassing: na de weinig aansprekende Galaxy en Galaxy Spica pakte de Koreaanse fabrikant groots uit met de Galaxy S. Het toestel met het Super Amoled 4"-scherm en de 1GHz Hummingbird-cpu werd veel verkocht, ook al omdat er veel versies verschenen. In december kwam er bijvoorbeeld nog een Armani-versie uit.
Sony Ericsson bracht de X10-serie uit, bestaande uit de Xperia X10, X10 Mini, X10 Mini Pro en X8. Vooral de Mini-toestellen konden zich onderscheiden van de concurrentie, mede door hun compacte vorm. LG kwam met de Optimus Android, de GW620 en de Optimus One. Alle drie de toestellen deden het redelijk, maar konden in Nederland geen potten breken - zeker niet bij tweakers.
Google deed ook een duit in het zakje met de door HTC gemaakte Nexus One en de met Samsung gefabriceerde Nexus S. Deze toestellen waren echter bedoeld om nieuwe functies en mogelijkheden te tonen en zijn geen massamarktsmartphones.
Motorola kwam dit jaar kortstondig terug op de Nederlandse markt: eind maart kwam de Milestone uit. Het toestel was al vier maanden verkrijgbaar in het buitenland en veel geïnteresseerde tweakers hadden de smartphone daardoor al in huis. Motorola lijkt inmiddels weer helemaal verdwenen uit de Nederlandse schappen. Ook de Nederlandse afdeling lijkt niet meer te bestaan.
Voor volgend jaar staat er een nieuwe generatie toestellen met dualcore-processors op stapel. Op de CES, die begin januari plaatsvindt, worden de eerste aankondigingen verwacht van smartphones met Nvidia's Tegra2-processor. De LG P990 Star zou een van de eerste toestellen met een Tegra2 zijn. HTC wordt vermoedelijk de eerste fabrikant die een Qualcomm-dualcore in een toestel stopt, en ook Samsung werkt aan een telefoon met een tweekoppige processor. Dat zou vermoedelijk om de Galaxy S2 of de Elite gaan; geruchten over deze twee toestellen zijn al wijdverbreid.
/i/1289908037.jpeg?f=imagenormal)
De toekomst
Het ligt voor de hand dat 2011 een forse groei van de markt voor Android-tablets brengt. Google werkt hard om het OS, in de vorm van Honeycomb, voor deze ontwikkeling klaar te stomen. Samsung en LG zullen diverse tablets met Android uitbrengen en volgens de geruchten komen Motorola en HTC daar ook bij.
Op het gebied van smartphones heeft de toekomst verdere fragmentatie van de Android-markt in petto. Enerzijds zullen er meer goedkope modellen voor de massamarkt verschijnen, en anderzijds krijgen de high-end toestellen dualcoreprocessors. Die stellen gebruikers in staat om efficiënter te multitasken en grafisch zwaardere games te spelen.
De grootste bedreigingen voor Android zullen in 2011 nog geen weerslag hebben op het aantal nieuwe modellen en de verkopen: fabrikanten hebben hun roadmaps al klaar en zullen daar niet veel van afwijken. De uitkomst van de patentoorlogen ligt echter ook nog niet vast en hoe die strijd zich gaat ontwikkelen, is nog onduidelijk. Het lijkt er in elk geval op dat het probleem van fragmentatie vooralsnog kan worden opgevangen door de groei: er is plek genoeg voor iedereen in het Android-universum.
De echte problemen zullen wellicht pas in 2012 de kop opsteken, als Android wat meer volwassen is en er zicht is op wat de effecten zijn van de patentclaims en de fragmentatie. Dan zal ook duidelijk worden of Android een blijvertje is, want groot worden is in de drukke dynamische telecommarkt al een hele prestatie, maar groot blijven is een trucje dat - wellicht met uitzondering van Symbian - nog niemand heeft geflikt.