De Wi‑Fi 8‑standaard is nog ver weg van afronding; dat wordt op zijn vroegst in 2027 verwacht, waarna de eerste apparatuur in 2028 op de markt moet komen. Toch kwam TP‑Link halverwege deze maand al met het nieuws dat de eerste praktijkexperimenten met Wi‑Fi 8 inmiddels een feit zijn. Hoewel de standaard daarmee nog verre van afgerond of zelfs compleet gedefinieerd is, betekent dat wel dat een aantal van de nieuwe technieken die Wi‑Fi 8 introduceert nu vorm hebben gekregen. Dat betekent ook dat het hoog tijd is dat we, voortbordurend op de traditie van de vorigeartikelen, uitleggen welke nieuwe technieken hoogstwaarschijnlijk onderdeel worden van Wi‑Fi 8 en hoe ze werken.
Zoals inmiddels gebruikelijk is bij de introductie van een nieuwe wifistandaard, is er ook aan Wi‑Fi 8 een thema of doelstelling gekoppeld. De introductie van Wi‑Fi 6 draaide om reactiesnelheid en bij Wi‑Fi 7 lag de focus op doorvoersnelheid. Ditmaal luidt het thema 'Ultra High Reliability', ofwel: enorme betrouwbaarheid.
Wat met name opvalt, is dat dit de eerste introductie is van een wifistandaard waarbij de maximale doorvoersnelheid van de verbinding maar weinig aandacht heeft gekregen. De veranderingen van Wi‑Fi 8, ook wel aangeduid als IEEE 802.11bn, richten zich vooral op heel andere aspecten van de verbinding. De veranderingen hebben met name invloed op capaciteitsverdeling, bereik en betrouwbaarheid. Uiteindelijk hebben die verbeteringen ook een positieve invloed op de doorvoersnelheid. De maximale snelheid blijft wat die is, maar met name onder minder ideale omstandigheden moet Wi‑Fi 8 een verschil kunnen maken ten opzichte van de voorgangers.
In dit artikel behandelen we de nieuwe en hernieuwde technieken die onderdeel uitmaken van de Wi‑Fi 8‑standaard. Wat kunnen en mogen we verwachten van de nieuwe wifistandaard? We moeten ons bij het schrijven van dit artikel nog baseren op voorlopige documentatie en onderzoeken over de nieuwe standaard. Sommige technieken halen wellicht de eindstreep, die ergens rond 2028 wordt verwacht, niet. Mogelijk verschijnen ze pas in Wi‑Fi 9 of 10. Desondanks is het erg interessant om te zien welke mogelijkheden worden verkend om het wifinetwerk nog betrouwbaarder te maken.
Unequal modulation
Met unequal modulation pakt Wi‑Fi 8 het probleem aan dat wifisignalen de afgelopen jaren steeds sneller zijn geworden, maar vooral op korte afstand. Om goed te snappen hoe ongelijkwaardige modulatie werkt, is het goed wat kennis te hebben van de basis van wifitransmissies. Ben je al op de hoogte van de werking van modulatie en spatial streams, dan kun je direct door naar het einde van dit hoofdstuk.
Modulatie
Als je een signaal verzendt van een zender naar een ontvanger, kun je door modulatie meer data tegelijkertijd overdragen. Modulatie zorgt ervoor dat een wifitransmissie bijna nooit direct de enen en nullen van de oorspronkelijke data hoeft te verzenden, maar een vertegenwoordiging van een serie daarvan in één transmissie kan verpakken. Hoe ingewikkelder de modulatie, hoe meer informatie die enkele transmissie kan bevatten.
Frequentie
Vertegenwoordigde data
400Hz
00
800Hz
01
1200Hz
10
1600Hz
11
Een simpel voorbeeld van modulatie is toonhoogte. Als de zender en ontvanger vier toonhoogtes kunnen onderscheiden, kunnen beide partijen die toonhoogtes vastleggen in een modulatieschema.
Met dit eenvoudige modulatieschema kan een zender door één toon te verzenden twee bits tegelijk overdragen. Hoe meer toonhoogtes − of in modulatietermen: symbolen − de ontvanger kan onderscheiden uit het verzonden signaal, hoe meer data tegelijkertijd kan worden verzonden. Modulatie heeft directe invloed op de efficiëntie van de verbinding.
Bij wifi wordt gebruikgemaakt van meerdere modulatiemethodes. De eenvoudigste is binary phase shift keying (bpsk). Deze vorm van modulatie, waarbij de fase van het signaal wél of niet 180 graden wordt verschoven, is zeer eenvoudig van aard en kent slechts twee symbolen. Hiermee verzend je vrijwel letterlijk alle enen en nullen van de brondata, maar dan gemoduleerd in een begrijpelijke vorm voor een radio. Optimalisatie is niet van toepassing, waardoor deze methode zeer inefficiënt is.
Een stap omhoog is quadrature phase shift keying (qpsk), die de fase van de sinus over twee assen moduleert. Hierdoor ontstaan vier symbolen waarmee elke overdracht twee bits aan informatie kan bevatten. Deze modulatie is niet efficiënt, maar wel robuust door haar eenvoud. Deze modulatievorm komt dan ook alleen onder zeer slechte radio‑omstandigheden naar voren.
Zodra de kwaliteit van het wifisignaal het toelaat, wordt gebruikgemaakt van quadrature amplitude modulation (qam), die moduleert op twee eigenschappen van het signaal: fase en amplitude. Voor er een transmissie plaatsvindt, wordt de data die moet worden verzonden aan de hand van het modulatieschema omgezet in twee sinussen. De tweede sinus wordt 90 graden verschoven ten opzichte van de eerste, waarna deze worden gecombineerd en een symbool ontstaat.
Dit symbool kan in één transmissie worden verzonden, waarna de ontvanger aan de hand van het modulatieschema kan bepalen wat het symbool voor sequentie van enen en nullen vertegenwoordigt.
Hoe meer mogelijke tussenstappen je aan de fase en amplitude toevoegt, hoe uitgebreider het modulatieschema wordt en hoe meer data een enkele transmissie kan vertegenwoordigen. Het meest uitgebreide modulatieschema dat wifi gebruikt is op dit moment 4096‑qam, dat is geïntroduceerd met Wi‑Fi 7. Bij 4096‑qam kan elke transmissie twaalf bits aan informatie bevatten.
De maximale modulatiemogelijkheden zijn uiteindelijk beperkt door het onderscheidingsvermogen van de ontvanger. Bij een sterk, onverstoord signaal kan de maximale modulatie worden gebruikt. Als het signaal zwakker wordt, daalt het aantal verschillende combinaties dat de ontvanger kan onderscheiden en daarmee dus uiteindelijk de doorvoersnelheid van de verbinding.
16-qam
Op dit moment meten we bij Wi‑Fi 7‑apparatuur vooral verbetering ten opzichte van Wi‑Fi 6‑verbindingen als de verbindingskwaliteit zeer goed is. Dat is het moment waarop een Wi‑Fi 7‑verbinding 4096‑qam kan inzetten. Als de verbindingskwaliteit verslechtert door meer ruis of demping, schakelt qam steeds verder terug in het aantal symbolen dat wordt gebruikt. Dat is nodig omdat de amplitude van het signaal steeds zwakker wordt of wordt overschreeuwd door interferentie. Je kunt dit vergelijken met een gesprek voeren tijdens een concert: uiteindelijk kun je alleen nog hard schreeuwen om het geweld van de geluidsinstallatie te overwinnen. Bij een wifiverbinding wordt het bij toenemende ruis en demping steeds moeilijker om aan de ontvangstzijde onderscheid te maken tussen de verzonden symbolen. Uiteindelijk komt er een moment dat zelfs 16‑qam, die vier bits per symbool overdraagt, niet meer functioneert.
Op zo’n moment schakelt wifi terug naar qpsk‑modulatie, die alleen gebruikmaakt van faseverschuiving. Hierdoor ondersteunt qpsk twee bits per symbool. Dat heeft een stevige invloed op de doorvoersnelheid, maar doordat het signaal eenvoudiger te decoderen is, functioneert qpsk beter dan qam onder zeer slechte omstandigheden.
Streams
Bij een moderne, sterke wifiverbinding wordt gebruikgemaakt van mimo. Dit staat voor multiple-input en multiple-output en draait om het gebruik van meerdere simultane transmissies, ofwel spatial streams. Clients bieden over het algemeen ondersteuning voor twee streams, maar backhaulverbindingen tussen accesspoints kunnen meer dan twee streams gebruiken. De ontvanger van meerdere streams kijkt naar de verschillen in de ontvangst van het signaal op zijn twee antennes en kan door de verschillen in fase en ontvangstniveau de twee streams van elkaar onderscheiden. Een uitgebreide uitleg over mimotechnieken vind je hier.
Spatial multiplexing (4x4)
Terug naar unequal modulation
Unequal modulation maakt het mogelijk dat streams afzonderlijk verschillende modulatieniveaus kunnen gebruiken. Zonder unequal modulation functioneren streams altijd op dezelfde snelheid, wat betekent dat je verbinding slechts zo snel is als de langzaamste stream toelaat. Door unequal modulation kan een Wi‑Fi 8‑verbinding in theorie langer hogere snelheden bieden en verloopt snelheidsverlies geleidelijker als de verbindingskwaliteit verslechtert. Als dit één stream treft, blijft de andere stream sneller functioneren.
Enhanced long range
Enhanced long range (elr) gebruikt een combinatie van bestaande en nieuwe technieken op een slimme manier om het bereik van het netwerk te vergroten. Elr is alleen actief op de 5GHz‑ en 6GHz‑banden. Elr is niet altijd actief, maar komt pas in het spel als een client de grens van het bereik opzoekt. Het wifinetwerk, dat op deze banden normaal gesproken minimaal 40MHz-bandbreedte in gebruik heeft, kan het netwerk verdelen in subkanalen, zogenoemde distributed resource units (dru), die elk minimaal 20MHz breed zijn.
Een variant op de techniek zagen we eerder al bij de introductie van orthogonal frequency-division multiple access (ofdma), waarbij een wifikanaal wordt opgesplitst in verschillende resource units (RU's) die verdeeld kunnen worden onder meerdere clients. Een enkele ofdma-transmissie kan daarmee meerdere clients tegelijk voorzien van data.
De dru's van elr zijn anders verdeeld dan de RU’s bij ofdma. In plaats van netjes opvolgend zijn ze kriskras verdeeld over het kanaal. Dat maakt de techniek beter bestand tegen effecten die optreden bij grote afstanden en drukte. Bij drukte kan een concurrerend netwerk een RU overlappen en daardoor in de weg zitten. Doordat dynamische RU's niet in een blok naast elkaar liggen, maar willekeuriger zijn verdeeld over het kanaal, zorgt overlappende storing veel minder snel ervoor dat meerdere dru's geblokkeerd raken.
Een ander effect dat aan de rand van het bereik voorkomt, is dat niet elke frequentie binnen het wifikanaal even goed wordt ontvangen. Ook voor dit scenario helpen dru's om de invloed van uitdoving van delen van het signaal te beperken.
Enhanced long range physical layer protocol data unit
De introductie van elr brengt ook een ander soort physical layer protocol data unit (ppdu): elr‑ppdu. Ppdu is een frame of pakket dat over wifi wordt verzonden en bestaat uit een header, payload en trailer. De header bevat metadata over het pakket, zoals de lengte, modulatie en codering. Dit wordt ook wel de preamble genoemd. De payload bevat de daadwerkelijk te verzenden informatie, en de trailer bevat extra informatie zoals een checksum (foutcontrolecode).
Elr-ppdu’s zijn specifiek aangepast om beter te presteren bij slecht bereik. Zo kan de payload met rate repetition meerdere keren worden uitgezonden. De datasectie van de ppdu bevat dezelfde data meerdere keren. Dat vergroot de kans op succesvolle foutcorrectie aan de ontvangstzijde. Ook kunnen ppdu's worden opgedeeld in meerdere fragmenten die worden uitgezonden op verschillende dru's om de kans te vergroten dat het pakket de ontvanger bereikt, ondanks interferentie en uitdoving.
De introductie van elr heeft ook invloed op de gebruikte modulatie. De techniek heeft voordelen bij het gebruik van 16‑qam (4 bits), het laagste modulatieniveau waarbij qam wordt gebruikt. Dit modulatieniveau vormt een tussenstap tussen qpsk (2 bits) en 64‑qam (6 bits). Door elr kunnen verbindingen onder slechte omstandigheden langer gebruikmaken van 16‑qam, wat de prestaties ten goede komt en ervoor zorgt dat de verslechtering van de verbinding geleidelijker verloopt en het verlies in doorvoersnelheid in kleinere stappen plaatsvindt.
Het is duidelijk dat elr is ontworpen om het bereik van 5GHz‑ en 6GHz‑netwerken te optimaliseren. Een laatste eigenschap die daaraan kan bijdragen, is het feit dat een elr‑transmissie gebruikmaakt van één stream. De zender kan hierdoor de tweede stream inzetten voor beamforming om de elr‑transmissie nog meer kracht bij te zetten, waardoor de techniek nog verder reikt.
Non-primary channel access en dynamic subband operation
In Nederland en België zijn er nog maar weinig plekken waar je de enige bent die een wifinetwerk in de lucht brengt. Je deelt het spectrum vrijwel altijd met anderen. Het is dus niet altijd mogelijk om een vrij wifikanaal op te zoeken en je kunt ook te maken krijgen met overlappende netwerken. Doordat er over de jaren heen verschillende kanaalbreedtes zijn ondersteund door wifi, kunnen netwerken die gebruikmaken van naburige vrije kanalen elkaar toch overlappen als de kanaalbreedte van de twee netwerken groot genoeg is.
Hoewel de twee netwerken elkaar niet geheel afdekken, willen beide netwerken gebruikmaken van het gehele spectrum en moeten ze dus op elkaar wachten tot het kanaal vrij is als dat door een van beide partijen in gebruik is. Non-primary channel access (npca) biedt mogelijkheden om overlappende ruis te lijf te gaan doordat het kanaal van het netwerk dynamisch kan worden veranderd om zo om de ruis heen te werken.
Een wifinetwerk heeft een primair kanaal, maar aan de hand van de ingestelde bandbreedte gebruikt het netwerk ook secundaire, naastliggende kanalen. Een 80MHz‑netwerk op 5GHz‑kanaal 36 gebruikt op die manier kanaal 36, 40, 44 en 48.
Zodra ruis op het primaire kanaal verschijnt, wijkt het accesspoint uit naar een van de secundaire wifikanalen op een rustiger deel binnen de bandbreedte die het netwerk al in gebruik heeft. Clients met npca‑ondersteuning kunnen op dat moment samen met het accesspoint om de ruis op het primaire kanaal heen communiceren. De techniek werkt goed samen met netwerken die oudere standaarden gebruiken; een Wi‑Fi 8‑netwerk met npca verschuift binnen het al bestaande wifikanaal en zit andere netwerken niet dwars, maar weet de ruis te ontwijken en een verbinding te behouden. Doordat dit binnen het eigen kanaal gebeurt, heeft dit invloed op de bandbreedte. Het eerdergenoemde 80MHz‑netwerk op 5GHz‑kanaal 36, met ruis op kanaal 36, 40 en 44, zal uiteindelijk gaan opereren op kanaal 48 met 20MHz‑bandbreedte tot de ruis voorbij is.
Als je denkt: "Dat klinkt als de ouderwetse automatische kanaalselectie", dan zit je er niet ver naast. De technieken lijken sterk op elkaar. Er zijn twee grote verschillen: npca zal altijd binnen de originele bandbreedte van het netwerk blijven opereren. Een 80MHz‑netwerk op kanaal 36 blijft binnen het bereik van kanaal 36 tot 48, terwijl automatische kanaalselectie over de gehele radioband schuift en dus ook op kanaal 52 kan gaan opereren. Daarnaast is npca dynamischer: het kan zeer snel op ruis reageren, terwijl automatische kanaalselectie alleen op gezette tijden een analyse van de band maakt en op basis daarvan beslist of de eigenschappen van het huidige kanaal nog gunstig zijn.
Dynamic subband operation
De werking van dynamic subband operation (dso) lijkt enigszins op npca. Beide technieken bieden de mogelijkheid om deels overlappende ruis op het wifinetwerk te ontwijken. Het grote verschil tussen beide technieken is dat dso niet werkt op kanaalniveau, maar RU's gebruikt om binnen de bandbreedte van het kanaal ruis te vermijden. Terwijl npca het primaire kanaal en de kanaalbreedte dynamisch kan aanpassen en zelfs uitbreiden, verdeelt dso het bestaande kanaal in RU's, net zoals bij ofdma. Dso gebruikt alleen de RU's die niet worden beïnvloed door ruis. In theorie kan het daardoor heel precies om ruis heen werken, maar dat vereist wel dat alle verbonden clients compatibel zijn met het gebruik van RU's. Legacyclients zonder die ondersteuning kunnen het netwerk nog steeds gebruiken, maar missen de voordelen van dso. Het accesspoint zal in dat geval wisselen tussen transmissies die dso inzetten voor clients met dso‑ondersteuning en transmissies die het hele kanaal gebruiken voor de legacyclients. Op die momenten moeten de client en het accesspoint hun uitzendmomenten weer coördineren met het concurrerende netwerk.
Multi-access point coordination
Meshnetwerken zijn niet meer weg te denken in het huidige wifilandschap. Daarom voegt Wi‑Fi 8 een aantal functies toe die specifiek zijn gericht op het gebruik van meerdere accesspoints binnen een wifinetwerk. De functies binnen multi-access point coordination (mapc) zorgen ervoor dat accesspoints beter samenwerken, met name op plekken waar het bereik van meerdere accesspoints elkaar overlapt.
Coordinated spatial reuse
Coordinated spatial reuse borduurt voort op spatial reuse, dat al bij Wi‑Fi 6 werd geïntroduceerd. Spatial reuse is een techniek die het 'probleem van de verborgen node' aanpakt. Dit probleem doet zich voor bij netwerken met meerdere accesspoints op hetzelfde kanaal waarvan het bereik elkaar gedeeltelijk overlapt. Als accesspoint 1 gegevens zendt naar client 1, detecteert een naburig accesspoint 2 dat het kanaal in gebruik is en zal wachten met communicatie met zijn client 2. Dit wachten gebeurt vaak onnodig, omdat het signaal van accesspoint 1 misschien te zwak is om client 2 daadwerkelijk te storen. Aan de andere kant kan client 2 tevergeefs uitzenden op een moment dat accesspoint 2 wordt gestoord door communicatie met accesspoint 1, zonder dat client 2 weet heeft van deze storing.
Bij spatial reuse maakt het accesspoint een profiel van de signaalsterkte van alle verbonden clients. Bij interferentie onder de signaaldrempel negeert het accesspoint deze en communiceert erdoorheen, in de verwachting dat het eigen signaal de interferentie weet te overstemmen.
Coordinated spatial reuse gaat een stap verder en betrekt de overige accesspoints in dit proces. Door gezamenlijk een profiel te maken van de ontvangststerkte van de clients ten opzichte van alle accesspoints die deelnemen, kunnen deze hun uitgezonden vermogen op elkaar en de clients afstemmen, zodat ze niet meer op elkaar hoeven te wachten bij gelijktijdige communicatie.
Coordinated beamforming
Beamforming is een techniek die al langer wordt ingezet binnen wifinetwerken. Beamforming werkt door hetzelfde signaal over twee antennes uit te zenden met een zeer klein onderling tijdsverschil. De elektromagnetische golven die worden uitgezonden, kunnen elkaar hierdoor zowel versterken als uitdoven. De techniek heeft aardig wat parallellen met geluidstechniek, waar beamforming veel praktische toepassingen kent. Bij een concert zie je vaak linearrays: een banaanvormige opstapeling van speakers die in combinatie met een geluidsprocessor elkaars werking kunnen versterken en het uitgestuurde geluid heel exact kunnen richten op een deel van de zaal. Net als bij een linearray kan een accesspoint met beamforming het bereik van het signaal vergroten en zelfs fysiek richten naar een client.
Coordinated beamforming
Een accesspoint kan coordinated beamforming inzetten om naburige clients en accesspoints in een ander segment van het netwerk te ontzien, door het signaal in die richting juist uit te doven, zodat de communicatie met de eigen client een ander segment van het draadloze netwerk niet verstoort. Ook hier zijn parallellen te trekken naar de audiowereld, in dit geval noisecancelling.
Joint transmission
Experimenteler, maar zeker interessant om te benoemen, is joint transmission, ook wel aangeduid als distributed mimo, waarmee meerdere accesspoints tegelijk dezelfde pakketten verzenden om zo meer zekerheid te hebben dat de client deze goed ontvangt. Dit is geen sinecure: zodra meerdere accesspoints hetzelfde signaal uitsturen, is het goed mogelijk dat ze elkaar uitdoven als de fase van de signalen niet goed is uitgelijnd bij de ontvanger. Accesspoints die joint transmission gebruiken, moeten hun timing onderling zeer strak coördineren, wat niet alleen stevige eisen stelt aan de hardware, maar ook aan de backhaul tussen die accesspoints. De documentatie spreekt daarbij over een out‑of‑band 10Gbit/s‑ethernetverbinding, die apart moet worden voorzien naast de bestaande netwerkverbinding met het achterliggende netwerk. De zware eisen aan de hardware en verbinding maken het minder waarschijnlijk dat dit onderdeel wordt van de standaard, en in dat geval ook alleen te zien zal zijn in apparatuur op enterpriseniveau.
Distributed multi-link operation en accesspoint power saving
Bij de introductie van Wi‑Fi 7 zag ook multi-link operation (mlo) het licht. Een accesspoint en client met mlo‑ondersteuning zijn niet meer gebonden aan het gebruik van één radioband. Zodra de omstandigheden daarom vragen, kan een client met mlo een van beide streams verbinden met een andere radioband op hetzelfde accesspoint. Zo kan een client tegelijk verbonden zijn met het 5GHz- en 6GHz-netwerk op een accesspoint. Zodra de verbindingseigenschappen voor een van beide radiobanden verslechteren, kan de communicatie direct, zonder vertraging of dataverlies, overschakelen naar de andere band.
De implementatie van mlo op Wi‑Fi 7 is gelimiteerd tot gebruik op één apparaat. Wi‑Fi 8 breidt de techniek uit over meerdere apparaten.
Distributed multi-link operation (dmlo) breidt de werking van mlo uit over meerdere accesspoints. Een client kan met dmlo tegelijk een verbinding onderhouden met meerdere accesspoints, zelfs op verschillende radiobanden. Zo wordt seamless roaming eenvoudig, maar komen er ook meer mogelijkheden vrij voor een client om een goede verbinding te krijgen zodra meer accesspoints binnen bereik zijn. Bij twee accesspoints met drie radiobanden krijgt een client zo de keuze uit zes afzonderlijke wifikanalen om zijn twee streams over te verdelen.
Accesspoint power saving
In het huidige tijdperk lijkt het er soms op dat geen standaard mag worden afgerond zonder dat er ook naar het milieu wordt gekeken. Ook Wi‑Fi 8 bevat plannen om de aarde minder hard te belasten. Energiebesparing voor accesspoints zal daarom zeer waarschijnlijk ook onderdeel van de standaard vormen. Er zijn nog geen concrete technische uitwerkingen beschikbaar; op dit moment zijn alleen voorstellen opgesteld waarin wordt aangegeven waar of op welke manier besparing zou kunnen plaatsvinden.
Termen die al genoemd zijn, zijn scheduled power save en dynamic power save: energiebesparing op basis van het tijdstip of netwerkbelasting. Ook cross-link power save wordt genoemd, die tijdens de inzet van dmlo energiebesparing kan toepassen.
Analyses laten zien dat tot wel 28 procent energie zou kunnen worden bespaard, al is dat cijfer met de nodige voorzichtigheid te interpreteren, omdat het puur op theorie is gebaseerd en niet op praktische experimenten.
Conclusie
De conceptversie van Wi‑Fi 8 bevat veel technieken om wifiverbindingen betrouwbaarder te maken. Toch is de standaard nog lang niet af. Dat zien we op dit moment bijvoorbeeld goed aan de plannen voor energiebesparing voor accesspoints: die zijn nog lang niet uitgewerkt. Op de Wi‑Fi 8‑pagina van TP‑Link zien we technieken zoals multi‑AP‑coördinatie, npca, dru, unequal modulation, dso en dmlo genoemd, wat de kans groot maakt dat we die technieken terugzien in de uiteindelijke standaard. Of dat ook geldt voor ingewikkelder technieken als joint transmission en coordinated beamforming, is de vraag, aangezien die aanzienlijke technische en praktische eisen hebben.
De uiteindelijke standaard kan nog veranderen en sommige technieken zullen mogelijk pas bij Wi‑Fi 9 of Wi‑Fi 10 worden geïmplementeerd, afhankelijk van technologische en economische haalbaarheid.
Praktische tests en verdere ontwikkeling zullen uitwijzen welke technieken daadwerkelijk de eindstreep halen en hoe ze zich vertalen naar gebruiksvriendelijke oplossingen voor consumenten en bedrijven. De nadruk op betrouwbaarheid is in elk geval een goede match met de huidige drukke praktijkomstandigheden waarmee veel wifinetwerken dagelijks te maken hebben.
Het gaat best hard zo met de ontwikkeling van de standaard. Ik begin eigenlijk nu pas 6 breder tegen te komen. Apparatuur met 7 heb ik nog niet eens, en daar komt 8 alweer aan. Wat is de volgende versie? Wifi 9 in 2030?
Zoals met iedere verbetering is de vraag altijd: Hoe hard heb je het nodig?
Natuulrlijk hebben de verbeteringen in zijn algemeenheid toegevoegde waarde. Alleen is 'toegevoegde waarde' altijd relatief voor iedere gebruiker.
Fijn dat er autos zijn die van 0 tot 100 kunnen optrekken in 4 seconden. Maar als je in het dagelijks gebruik deze eigenschap niet kunt gebruiken dan is de toegevoegde waarde 0.
Als je thuis al probleemloos diverse UHD streams probleemloos kunt facilteren in je netwerk dan voegt WiFi 8 minder waarde toe aan je huidige WiFi 5 of 6 netwerk.
Dat niet alleen, de vraag is ook hoe vaak je het tegenkomt. Pas sinds dit jaar kom ik regelmatig wifi 6 netwerken tegen terwijl de migratie van 4 naar 5 naar mijn gevoel een stuk sneller verliep. Ook in de hardware die aangeboden werd. Veel nieuwe smartphones en laptops zijn bijvoorbeeld nog voorzien van wifi 5 en niet van 6 of later.
6E en 7 ben ik al helemaal nog niet tegengekomen in het wild.
Routers voor 6e zijn inmiddels wat goedkoper, wifi 7 is nog steeds de hoofdprijs en wordt niet ondersteund op veel apparaten incl. windows 10 (onafhankelijk van wifi kaart). Dat zal nog wel even gaan duren.
Waar ik me meer aan stoor is alle wifi apparatuur dat nog steeds niet overweg kan met WPA3, zo blijf je op mixed zitten
Die zijn dan neem ik aan wel zonder 6GHz band gezien de prijs?
6GHz ondersteuning is (helaas) optioneel binnen WiFi 7 en moet je echt voor in de specificaties om te kunnen achterhalen, het is niet zoals bij Wifi 6 dat je het simpelweg kunt zien aan de 'E' toevoeging.
Wat mij betreft is dit net zo'n grotere verwarring voor de consument als eerder als met USB en HDMI gemaakt is, had het 7 en 7E genoemd ofzo
“Veel nieuwe smartphones en laptops zijn bijvoorbeeld nog voorzien van wifi 5 en niet van 6 of later.”
Dat gevoel klopt niet helemaal met de data in de Pricewatch.
Van de 5.065 laptops in de pricewatch (>€100, dus verkrijgbaar) hebben 4.722 laptops Wifi 6 of hoger en 3.374 stuks WiFi 6E of WiFi 7.
93% van de huidige laptops in de Pricewatch hebben Wifi 6 of hoger en 67% Wifi 6E of Wifi 7.
Voor nieuwe smartphones geldt dit wel in minder mate, maar nog steeds geldt: van de 3.218 smartphones (>€30) heeft 52% Wifi 6 of hoger en 24% Wifi 6E of Wifi 7
Als t specifiek over nieuw spul gaat, kan je mss beter ook filteren op "Verkrijgbaar sinds".
Van laptops >€100 verkrijgbaar sinds n jaar, heeft 98% Wifi 6, dus dat scheelt nog n stuk meer.
Bij smartphones maakt het blijkbaar minder uit, nog steeds 53%.
Vrijwel niemand zal actief alles gaan vervangen voor een nieuwe wifi standaard, maar als je dingen vervangt dan kom je al snel op de nieuwste standaard uit.
Dus uiteindelijk kom je er toch wel.
Dit is zo waar! Mijn oude router was EOL en ontving geen security updates meer. Dus na 12 jaar vervangen voor nu een WiFi 7 router. Over 12 jaar lekker naar WiFi 9E of whatever het dan is overstappen :)
Zoals met iedere verbetering is de vraag altijd: Hoe hard heb je het nodig?
Uiteindelijk een groot deel van de mensen wel. Is het niet over 2 jaar, dan wel over 10 jaar. En dat klinkt ver. Maar voordat zo'n techniek defintief is, uitgebracht is, apparatuur voor beschikbaar is en sommige gebruikers pas over gaan..
Bij zulke nieuwe technieken moet je niet kijken naar de behoefte van nu, maar van over een tijdje.
Gevoelsmatig ga ik met je mee, maar als ik kijk naar de introductiedata van de verschillende wifi-standaarden dan loopt het aardig in pas met het verleden. (alleen tussen 5 en 6 zit een groter gat volgens sommige bronnen) Zijn we dan wat trager dan vroeger met het vervangen van de apparatuur? Mijn gloednieuwe smartphone is het eerste apparaat in huis wat wifi 6 ondersteunt! En het is wat je zegt want 6E en 7 ben ik in het wild nog nooit tegengekomen. Terwijl de stap van 4 naar 5 een stuk sneller genomen leek te worden.
Wat is het alternatief? 20 jaar hetzelfde behouden?
Niemand verplicht je te upgraden, apparatuur met met oudere wifi standaarden blijft perfect werken zoals het nu werkt.
Als je kijkt naar de Wifi standaarden zie je dat sommige elkaar snel opvolgen (3-4 jaar) en dat er soms periode van rust zijn met 7 jaar tussen versies.
Ik denk nu vooral dat het marktgedreven is en er is concurrentie met bijvoorbeeld 5G/6G standaarden. Overigens, in de praktijk zie je dat features van versie A pas goed zijn geïmplementeerd in de eerste chips van wifi standaard versie B. Bij Wifi 7 zie je nu behoorlijk veel kinderziektes - bij de wifi 8 chips zijn die er uit.
Ik heb ook moeite met het tempo. Maar, de nieuwe technologie lijkt wel echt voordelen te bieden als je die inzet. Je hoeft natuurlijk niet mee te gaan, want in de meeste huis tuin en keuken situaties is wat je hebt al ruimschoots snel genoeg.
Ik heb onlangs mijn thuisnetwerk helemaal geüpgraded. Ben van een Unifi DreamMachine met een Wi-Fi 5 en een Wi-Fi 6 access point overgestapt naar een Unifi UCG Fiber met twee U7 Pro Wall access points. Ondanks dat ik van 3 naar 2 Wi-Fi punten ben gegaan, is de verbinding aanzienlijk sneller en is het bereik ook beter. Dat laatste snap ik nog niet helemaal vanuit technisch perspectief, maar ik ben blij met het effect. Het zal vast niet 100% aan de Wi-Fi punten liggen. Ook de UCG Fiber is natuurlijk een flinke upgrade vanaf de DreamMachine.
Een Bugatti met 1600pk bestaat ook al met de nieuwste technieken. Betekend niet dat je met je Fiat Punto niet meer over de weg kan.
Ontopic: mooie vooruitgang, eindelijk verbetering in stabiliteit. Ook met 5Ghz zat ik te klungelen met interferentie in sommige ruimtes. Of het bekabeling gaat evenaren moet ik nog zien.
Het gaat best hard zo met de ontwikkeling van de standaard.
Elk jaar worden er nieuwe auto- en laptop-modellen geïntroduceerd. Dat is toch ook geen reden om elk jaar een nieuwe te kopen?
Waarom zou dat bij Wifi wel moeten of een probleem zijn?
Sterker nog: wat is in jouw geval relevant? Als ik b.v. kijk naar frequenties: de 5 GHz en 6 Ghz banden: mooi hoor en snel - als het werkt! Ik zie vaak na 1 muur al dat 5 GHz en 2.4 GHz elkaar niet veel meer ontlopen, voor alles wat "verder" is, is 2.4 GHz vaak beter (mogelijk iets minder snel, maar stabieler). Afgezien van het feit dat ik maar weinig apparaten heb die 6GHz aankunnen, moet ik zo ongeveer naast de router zitten om dat beter dan 5 GHz te laten werken...
Dus pas upgraden als je werkelijk tegen problemen op gaat lopen, en dan is het maar de vraag of je nieuwe router ook echt zoveel beter is. Ik zit nu op een AVM 5690, het fijnste eraan is dat de glasvezelkabel er direct inkan, zodat dat modem wegkan. Snelheid en bereik zijn wat beter, maar niet spectaculair.
[Reactie gewijzigd door batteries4ever op 5 november 2025 12:16]
Gevoelsmatig draait de wereld erg lang op wifi 5, en is het sindsdien heel snel gegaan?
Ik heb naar mijn idee 2 jaar geleden nog een mesh setje wifi 5 gekocht. 6 was toen nog veel te duur. En ik zou niet weten waarom ik naar 6/7/8 moet, dit werkt meer dan goed genoeg in mijn geval. Voor een drukke flat snap ik wel dat je wat nieuws wilt zodat je een van de weinige bent in die frequentie.
Ik ben geen fysicus, maar hoeveel frequentie banden zijn er in de wereld?
Ik krijg toch altijd het idee dat door extreem stricte overheids regulaties, de Wi-fi bij elke nieuwe versie 'foefjes' moet verzinnen om het beter te krijgen in die extreem kleine marge die ze hebben.
Of zie ik dat nu verkeerd? (En ja, ik snap dat er veel cruciale services ook op allerlei bands zitten, maar toch voelt wifi als squeazed)
[Reactie gewijzigd door Marctraider op 5 november 2025 07:47]
Er zijn gewoon maar een beperkt aantal (bruikbare) banden beschikbaar, en die worden voor vanalles gebruikt. Natuurlijk kunnen we voor WiFi wellicht meer beschikbaar maken, maar die moeten dan ergens anders vandaan komen. 4/5G bijvoorbeeld inperken? De home-automation kanalen (zigbee/zwave) opschorten?
Er zijn gewoon maar een beperkt aantal (bruikbare) banden beschikbaar, en die worden voor vanalles gebruikt. Natuurlijk kunnen we voor WiFi wellicht meer beschikbaar maken, maar die moeten dan ergens anders vandaan komen. 4/5G bijvoorbeeld inperken? De home-automation kanalen (zigbee/zwave) opschorten?
Zwave zit op een lagere frequentie met daardoor minder potentiële snelheid, lijkt me niet zo interessant. En zigbee zit al op 2.4 GHz, grotendeels gedeeld met o.a. wifi en (bepaalde?) bluetooth. Vandaar dat voor zigbee ook vaker slechts één of twee kanalen “handig” zijn, om uit de wifi-kanalen te blijven.
Een Wifi zender ontvanger gebruikt watts. Een zigbee ontvanger/zender milliwatts. Daarom zigbee. Wifi is leuk, maar een temperatuursensor in je badkamer verplicht aansluiten op de 220v met een trafo omdat je wilt weten hoe warm het is, is ook niet heel slim. En daarbij: waarom zou je een temperatuursensor met 100+ megabit uit willen lezen....
Er zijn ongelofelijk veel frequentiebanden, maar de meeste komen niet eens door een dunne binnenmuur heen. Er zijn maar een relatief beperkt aantal frequentiebanden die voor communicatie nuttig zijn. En b.v. de magnetron zit al in de buurt van zo'n frequentieband en kan tot storing leiden. Met radio, mobiel, Wi-Fi, satelliet en ga zo maar door, is er heel veel competitie voor het relatief beperkte spectrum dat voor communicatie nuttig is.
Een paar jaar geleden was in het nieuws dat we mobiel 5G niet volledig kunnen uitrollen in Nederland ivm een zendstation van ons leger in Friesland, dat dan niet meer kon werken. De ruimte is zo beperkt dat dit soort problemen al spelen. Wat zou er gebeuren als we de banden voor Wi-Fi verder uitbreiden? Zowel 5G als zo'n zendstation van het leger zouden dan geen plek meer hebben. Is dat wat we willen, thuis sneller en betrouwbaarder bereik, maar buitenshuis minder? Hoe vervelend en beperkt het ook voelt, ik denk dat we de juiste balans tot nog toe vinden.
[Reactie gewijzigd door jmvdkolk op 5 november 2025 08:40]
Er is een schier oneindig aantal frequentiebanden in de wereld.
Sterker nog: wat een band is bepalen we zelf.
Een (nog steeds enorm) deel is geschikt voor snelle datacommunicatie. Ga je naar te lage frequenties wordt de snelheid beperkt. Ga je naar te hoge frequenties dan kun je last hebben van tussenliggende materialen. Ga je naar te hoge vermogens wordt het gevaarlijk. En dan zijn er nog een paar frequentiegebieden die direct gevaarlijk zijn. (Je herkent het gebruik daarvan aan het Duke Nukem logo 😋)
Het is regulering die bepaalt tot welk deel wij gewone consumenten ons toe moeten beperken, maar dat is zoals gezegd geen technische beperking.
Wifi heft het niet smal. Op 2,4 GHz wel, op 5 en 6 GHz veel minder.
Vanaf 2.5 tot 6 GHz heb je o.a. 4G een 5G netwerken, militaire,, civiel een weer-radar, aardobservatie door satellieten, videoverbindingen voor (nieuws)camera's, satellietcommunicatie, hoogtemeters voor vliegtuigen, militaire communicatie, radio-astronomie, satnav (uitbreiding Galileo), vliegtuig-telemetrie, en wifi.
In dat stuk heeft Wifi tot meer dan 1 GHz aan bandbreedte. Voor een flink deel wel gedeeld met weerradar en zo.
Frequentiespectrum is schaars en (dus) duur. Het is bovendien handig als je één dienst internationaal op ongeveer dezelfde frequenties kan houden zodat bijvoorbeeld mobiel bellen efficiënt is.
Hoe spannend het allemaal is kun je bijvoorbeeld zien in Amerika waar een satellietaanbieder een stukje wil gebruiken in de zendamateur band. Deze trend is al langer gaande. De FCC werd bedolven onder de reacties van ongeruste zendamateurs die hun hobby steeds meer in de knel zien komen.
De Amerikanen zien het ook als ze een LMR licentie willen (als logistiek bedrijf bijvoorbeeld voor hun wagenpark en portofoons). Dat is een heel proces met veel administratie om te voorkomen dat twee bedrijven elkaar gaan storen.
Zie Wikipedia: List of WLAN channels voor een overzicht van beschikbare ruimte in de verschillende regio's. Een sqeezed gevoel is lastig weg te nemen, maar, maar misschien stelt het enigszins gerust dat Wi-Fi, hoewel het sommige kanalen moet delen, honderden, zelf duizenden MHz aan bandbreedte kan gebruiken zonder dat hiervoor een betaalde licentie nodig is.
Analyses laten zien dat tot wel 28 procent energie zou kunnen worden bespaard, al is dat cijfer met de nodige voorzichtigheid te interpreteren, omdat het puur op theorie is gebaseerd en niet op praktische experimenten.
Het is goed dat er bij Wifi8 eindelijk ook wat aandacht gaat na het energieverbruik nadat Wifi6 en 7 resulteerde in een hoger verbruik voor APs. Maar dit is nog steeds een kleine besparing als je iets verder kijkt. Als ik van mijn Wifi5 AP de Wifi7 versie aanschaf schiet het energieverbruik 2x-3x omhoog terwijl een doorsnee gebruiker geen verschil zal merken tussen Wifi5 en Wifi7.
Zeker voor apparaten die 24/7 aanstaan en waarvan men er tegenwoordig al gauw meer heeft tikt dat snel aan.
[Reactie gewijzigd door Caayn op 5 november 2025 08:18]
Ik weet niet of dat zo is, energieverbruik is erg afhankelijk van het gebruik. Als een AP niets staat te doen is verbruik niet bijster hoog. Zijn er veel clients en verkeer, dan wordt dat hoger.
Ik werk in de wireless industrie en het is wel een vaststaand feit dat inderdaad sinds 'wifi 5' icm 5 ghz er geen echt merkbare verbeteringen meer zijn voor de huidige eindgebruikers en normaal gebruik. De nieuwe standaarden worden dan ook ontwikkeld en er doorheen gepushed d.m.v. support die afloopt op oude netwerken. Hierdoor zijn gebruikers verplicht te migreren naar de nieuwe standaard, maar dat is dus niet vanwege capaciteitsgebrek. Zogezegd, is dit een teken dat de sector verzadigd is en de vervangingscyclussen voorspelbaar zijn en daarmee de marktgrootte.
Ik weet niet of dat zo is, energieverbruik is erg afhankelijk van het gebruik. Als een AP niets staat te doen is verbruik niet bijster hoog. Zijn er veel clients en verkeer, dan wordt dat hoger.
Als consument zie ik toch echt een gestegen verbruik in vergelijkbare scenario's. Bijvoorbeeld in "idle":
Unifi AC Lite ~3w
Unifi U7 Lite ~6w
Unifi AC Pro ~3w (incl de Gigabit passthrough poort actief)
Unifi U7 Pro ~8w (zonder tweede ethernet poort)
Dit zie je bij meer APs terug.
[Reactie gewijzigd door Caayn op 5 november 2025 10:00]
Het hogere verbruik is ook deels te danken aan hogere ethernetsnelheden. De 2.5G poorten, en vooral de 10G poorten verbruiken aanzienlijk meer stroom dan de 1g poorten. Verder spelen de snellere chipsets (dus niet persé de radios) ook een rol. Alles bij elkaar zorgt voor een hoger energieverbruik, maar het is niet alleen de wifi standaard aan te rekenen.
Terecht punt. Beide U7 APs die ik noemde hebben een 2.5Gbit poort, dat inderdaad meer zal verbruiken dan de 1Gbit poort op de AC APs. Echter heeft de AC Pro twee Gigabit poorten (waarvan eentje voor passthrough) ipv één 2.5Gbit poort op de U7 Pro, dat op zijn beurt ook al extra stroomverbruik en complexiteit met zich mee brengt.
De snellere chip die nodig is voor Wifi 7 snelheden en zaken als MLO zal de grootste boosdoener zijn, niet zozeer het protocol zelf. Maar die chip is nog steeds het gevolg van Wifi7. Je gebruikt geen duurdere/snellere chip als het niet hoeft om de bandbreedte te behalen.
Mijn probleem is voornamelijk dat bij gelijk gebruik een Wifi7 AP (als totaal pakket) altijd meer zal verbruiken dan een vergelijkbare Wifi5 AP, in plaatst van dat het enkel meer verbruikt bij een hogere load/bandbreedte gebruik. Ergens is dat ook tegen de trend in van vrijwel alle andere elektronica waar het verbruik bij gelijke omstandigheden veelal lager is. CPUs die bijv. steeds verder kunnen terug schakelen en met minder stroom hetzelfde werk of zelfs meer werk kunnen verzetten.
Edit: @HKS-Skyline helaas mag ik je geen +1 geven.
[Reactie gewijzigd door Caayn op 5 november 2025 20:16]
Ik denk ook dat dat niet zo zeer aan de wifi standaard zelf ligt (los van inderdaad MLO dat meerdere radios tegelijk belast). Kijk je naar videokaarten, dan zie je dat die flink in prestaties zijn gestegen de afgelopen jaren, maar het stroomverbruik van de gemiddelde kaart is ook flink gestegen. Dat zal voor de chipsets voor access points waarschijnlijk vergelijkbaar zijn, ook omdat er steeds meer rekenwerk door de chips gedaan moet worden. Access points krijgen steeds meer (machine learning "ai") features die op het apparaat zelf draaien.
775Mhz single core voor de AC Pro en 1,5Ghz quad core voor de U7 Pro, Dat zal ook nog een verschil in verbruik opleveren.
Ik denk overigens dat er nog een hoop te winnen valt als de software beter wordt geoptimaliseerd. Developers zijn verwend met snelle hardware en hoeven dus minder te optimaliseren. Het wordt natuurlijk ook steeds moeilijker naarmate de code complexer wordt. Een quad core cpu in een access point lijkt mij overkill, maar als het een veel geproduceerde chip is en daarmee goedkoper is, dan gebruik je die ondanks dat je de prestaties misschien helemaal niet nodig hebt. En dan is er ook geen incentive om de software te optimaliseren.
Dan leef je onder een steen, de signaal kwaliteit is enorm verbeterd bij WiFI 6 maar alleen duidelijk zichtbaar in gebieden met veel lucht congestie.
Omgevingen met veel apparaten zie je veel voordeel, bij weinig niet nee.
Zo heb ik met wifi 6 veel minder last van de overlappende kanalen op de 5ghz(buren hebben ook wifi 6).
Nee de dfs kanalen zijn niet zo geweldig in praktijk, 80mhz is bij wifi 6 redelijk ondanks overlap(bedankt bss coloring en OFDMA), bij wifi 5 moest je echt terug naar de 20mhz om stabiel te houden bij overlap
Niet je accesspoint volle bak transmit power geven helpt ook.
[Reactie gewijzigd door mr_evil08 op 5 november 2025 18:51]
ik zie dat je het over jouw individuele consumenten ervaring hebt. Natuurlijk als jij veel download kan je hogere doorvoer snelheden ervaren.
Ik heb het niet over consumenten netwerken of accesspoints, maar over het gebruik ervan binnen bedrijven en organisaties. Die hebben geen noemenswaardige verbetering ervaren van de standaarden na ‘wifi 5’ icm 5 ghz frequenties bij een goed ingemeten netwerk. Zogezegd is een nieuwe standaard dus onverkoopbaar, tenzij het oude product niet meer ondersteund wordt.
Dit heeft niets te maken met onder een steen leven, maar meer met ervaring met de standaarden bij grootschalig gebruik binnen organisatie en bedrijven. Waarbij technologische vooruitgang vanwege allerlei slimmigheden dus mee zou moeten tellen. Het voegt dus niets toe, want men merkt het niet op in het gebruik. De toepassing is er niet.
Heel veel mensen willen heel erg graag razendsnel internet (lees een 1 Gbps glasvezel aansluiting, zo ook ik) en dan connecten ze aan hun super-duper router met .... WiFi. That makes sense. Zelfs m'n laptops sluit ik met een USB naar Ethernet snoertje aan op mijn bedrade netwerkje. Telefoon en tablet niet. WiFi is leuk, makkelijk en je struikelt niet over ethernet kabels, en dat is het (in ieder gevel voor mij). Een kennis van me zei recent tegen me dat hij een 8Gbps glasvezel abo had afgesloten. Razendsnel. Mijn vraag; en wat is de doorvoersnelheid van je ethernet aansluiting op die 5 jaar oude desktop die je gebruikt?
WiFi is leuk, makkelijk en je struikelt niet over ethernet kabels,
Ik bekabel hele woningen. Geen enkele kabel om over te struikelen. Mijn vuistregel is dat als iets een vaste locatie heeft, dat het bekabeld aangesloten wordt. Wi-Fi is voor mobiel speelgoed, dus hoeft niet zo snel te zijn.
Natuurlijk zijn daar uitzonderingen op. IoT prul met lage bandbreedte krijgt een eigen kanaal in het 2,4 GHz spectrum dat niet conflicteert met het lokale Zigbeenetwerk. Zolang de verbinding maar stabiel is hoeft dat niet zo snel te zijn. De rest van moderne draadloze apparatuur draait exclusief op 5 GHz of hoger.
[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 5 november 2025 08:31]
Ik bekabel hele woningen. Geen enkele kabel om over te struikelen. Mijn vuistregel is dat als iets een vaste locatie heeft, dat het bekabeld aangesloten wordt.
Ben wel benieuwd hoe dan. Slijp jij in elke muur een gleuf voor een lege buis waar je een kabel door kunt trekken?
Ik bekabel hele woningen. Geen enkele kabel om over te struikelen. Mijn vuistregel is dat als iets een vaste locatie heeft, dat het bekabeld aangesloten wordt. Wi-Fi is voor mobiel speelgoed, dus hoeft niet zo snel te zijn.
Ik ben net van kabels naar 100% WiFi gegaan. Goedkoop, flexibel en tegenwoordig totaal betrouwbaar. Zelfs met de 8Gb internet connectie die ik heb, is WiFi geen bottleneck. Ubiquity for the win.
Wel vreeemd overigens, na decennia met UTP heb ik nu alleen fiber (als backbone) en WiFi. Weg met het patchpanel!
En weg met je 8gbps verbinding, tenzij je een asociaal breed kanaal (160mhz) hebt ga je de gigabit niet halen. Scheelt weer een paar tientjes per maand.
Onwaarschijnlijk, want dat vereist minstens een 4x4 antenne setup en dat zit in geen enkele telefoon en ik heb nog geen laptop gezien met 4x4 wifi 7. Los daarvan, als hij ubiquiti gebruikt, dan moet hij een E7 AP gebruiken, en hoewel niet onmogelijk, lijkt het mij onwaarschijnlijk dat dit AP één client 8Gb laat voltrekken, meestal zijn dit soort high density ap's meer gericht op heel veel clients allemaal een deel van de snelheid bieden, maar de snelheid van een enkele client ligt vaak lager dan bij een consumentenproduct dat juist op hoge snelheid voor weinig clients is gericht. Maargoed, ik heb geen hands on ervaring met de E7.
Bij 8gb moet je nu nog wel goed nadenken om dat volledig te benutten. Bij 1gb is dat volgens mij niet zo'n issue meer. Ik haal bijvoorbeeld ook 1gb via wifi op mijn telefoon. Vraag is wel wat je voor thuisgebruik eigenlijk nodig hebt. Op dit moment zou 100mb voor mij ook prima voldoen denk ik. 1gb heb ik alleen iets aan als er weer eens een gigantische game update moet worden gedownload.
Ik denk dat de gemiddelde telefoon ook prima uit kan met 10Mbps. Een paar duizend telefoons op een mobiele GSM zendmast gebruiken ook tussen de 1 en de 10Gbps bij elkaar inclusief spraak. Waarom zou je thuis dan opeens meer dan 1Gbps nodig hebben.
Als ik op mijn laptop de netwerk monitor start en ik ga rondklikken dan kom ik echt niet over de 10Mbps heen. Laat staan mobiele versies die nog kleiner zijn.
De 1gbps via je telefoon vereist een 160mhz kanaal, anders stopt het rond de 800-900mbps. Die kanalen zie ik regelmatig via de modemrouters van isp's en is echt de belabberdste keuze. De bandbreedte is niet eens nodig, je transmit power tov een 80mhz of 40mhz kanaal neemt met 3db of 6db af, wat op grensgebieden gewoon een verschil is tussen net niks en kut of nog prima werkbaar. En je stoort je buren en je bent storingsgevoeliger.
Maarja, die 1200mbps op speedtest op je telefoon in de meterkast is supergeil natuurlijk. Daar doe je het voor.
Je gaat er voor het gemak even van uit dat er maar 1 gebruiker is op een netwerk.
Als je met meerdere mensen (lees, een gemiddeld gezin) op dezelfde aansluiting zit dan heb je gemiddeld maar een paar honderd mbit beschikbaar. Dan is wifi meer dan snel genoeg.
Daarnaast heeft niet iedereen zin om overal in huis kabels te leggen. Nieuwbouw heeft soms wandcontactdozen voor internet, oude huizen zeker niet.
Dan is een stabiele snelle wifi verbinding erg prettig.
Dan ga je er vanuit dat je ook met meerdere mensen continu bandbreedte aan het trekken bent en dat is meestal niet zo. Het zijn korte bursts en dan weer praktisch niks. Dus als je WiFi maar een paar honderd mbit ondersteunt dan ga je alsnog nooit de volle gigabit benutten. Alleen als meerdere mensen tegelijk grote files gaan verplaatsen zul je effectief samen de bandbreedte vullen.
Even los van of dat erg is natuurlijk... Mijn pc hangt aan Ethernet en kan werkelijk richting de gigabit gaan met downloaden. De rest gewoon op WiFi en komt niet verder dan ongeveer de helft. Maar de enige plek waar me dat wel eens een klein beetje stoort is de steam deck omdat die net zulke grote files moet downloaden als de pc. Voor de rest merk ik er weinig van.
Ja, kan, maar punt een stoort het me ook weer niet zo erg en punt twee kan de cpu in de steam deck volgens mij ook al geen gigabit downloads aan (omdat steam in de achtergrond meer doet dan alleen downloaden) dus zoveel winst valt er niet te halen.
Nog niet zo lang geleden wilde ik een zo snel mogelijke verbinding. Het was nooit snel genoeg. Ik twijfel nog steeds wel eens over 4 of 8 Gbps. Die twijfel komt inmiddels vooral uit technisch en hobby perspectief en heeft voor mij niets meer met de werkelijkheid te maken. Heeft jouw kennis hier ook last van?
Als ik naar de grafiekjes van mijn internet kijk, dan is de maximale throughput die ik daadwerkelijk gebruik ruim 600 Mbit/s. Er zijn maar heel weinig momenten dat ik hoger dan dat kom. Het gros van de tijd zit ik natuurlijk veel lager. Als ik op 4 of 8 Gbit/s zou overstappen, dan zou ik nog steeds maar 600 Mbit/s gebruiken, behalve die pieken die zelden voorkomen. En dan ga ik er nog aan voorbij dat de computers die de hoogste throughput verzorgen een 1 Gbit/s netwerkkaart hebben, dus individueel al beperkt zijn. Op Wi-Fi zou ik mogelijk sneller kunnen, maar apparaten op Wi-Fi hebben dat zelden nodig. Kortom, objectief slaat het nergens op om sneller te willen. En toch denk ik over verglazen van de infrastructuur in huis en hogere snelheden
Met 35 devices en drie meshed accespoints ben ik al 3 jaar aan het tunen om het circus stabiel te krijgen op elke locatie van de 900m2 met 190m2 beton. Naast het zoeken naar de juiste locatie van de accesspoints heb ik veel wifi opties zoals /r /k /v moeten uitschakelen. Laatste leerpunt vorige week is dat kanaal 13 niet is bruikbaar aangezien de hoeveelheid ruis daar veel te hoog is.
Veel wifi opties/verbeteringen zijn bedoeld voor mobieltjes die rondlopen, maar IoT wordt daar niet blij van. Ze blijven hangen in authenticatie, of verslikken zich in band steering omdat ze alleen 2.4Ghz ondersteunen.
Probeer eens een ander SSID getuned op IoT, ik heb een ssid voor oude meuk en iot, en een voor laptops en mobieltjes waar alle moderne toeters en bellen aanstaan. Ik gebruik op t moderne netwerk alleen 5Ghz en 6Ghz en IoT alleen 2,4Ghz
idd, ik zit in een redelijk modern huis en het 5g wifi van beneden komt al niet boven, lijnrecht nog geen 10 meter. Ik wou dat ze ook verbeteringen in de 2.4GHz band deden qua snelheid en bereik.
Naast het zoeken naar de juiste locatie van de accesspoints heb ik veel wifi opties zoals /r /k /v moeten uitschakelen.
Dan zou ik even goed kijken naar de apparatuur die je gebruikt en de clients. Deze opties zijn juist fijn omdat ze ervoor zorgen dat je naadloos overgaat van het ene wifi punt naar het andere. Als je dit moet uitzetten, dan klopt er iets niet of bij de clients of bij de accesspoints of bij de roaming configuratie.
Inderdaad. IoT devices houden niet van roaming tussen de accespoint, ze houden niet van forceren naar 5Ghz door 2,4Ghz kort uit te schakelen, ze houden niet van flipperen tussen 2 MAC adressen omdat door veranderende beamvorming de veldsterkte op en neer wappert
Zoals beschreven is er veel meer roamende mobieltjes.
/r is voor sommige printers al een totaal onbegrijpbaar iets en zorgt ervoor dat ze er niks van snappen. Laatst ovens gehad die niet overweg konden met een netwerk omdat er in de beacons vermeld werd dat er een 5ghz variant was. Ze hebben die radio niet, maar dat zorgde er toch voor dat het voor geen meter werkt.
Vrijwel al mijn iot devices zijn esp32 gebaseerd of wemos d1 en kunnen prima met -r -k en -v overweg. Het is vaak de bottom of the barrel chips voor dit soort apparaten (met name printers die zo goedkoop mogelijk verkocht moeten worden) die issues hebben.
M.i. is het zo dat als je iot device er geen moer van snapt daar het probleem zit, niet in je wifinetwerk. Ik kreeg laatst de vraag of ik op een campus de 5ghz uit kon zetten, vanwege een iot device.
Overigens is de impact zonder /r nihil voor wlans met een PSK ipv .1x. De meningen zijn erover verdeeld, maar wij hebben het vaak uit omdat er her en der nog een bugje is, maar de loss is vaak minder dan een seconde en we hebben geen voip toestellen.
Band steering moet je niet gebruiken dat is geen officiële IEEE standaard, nooit cliëns gaan forceren, de protocollen die je noemt kunnen gerust aan blijven heeft daar niks mee te maken.
Waar je mee moet uitkijken dat apparatuur niet perongeluk overschakeld op 802.11b, vaak staat die toch onbedoeld nog aan.
Wie had dat gedacht! Een 35 jaar geleden in bellen met een Acoustic coupler op een bulletinbord in Texas om wat autocad bestanden op te halen voor de baas. Gaan we helemaal draadloos?
[Reactie gewijzigd door niki_lauda op 5 november 2025 07:04]
Wij deden dat al met een deftig modem, eerst met Carbon-Copy later met Telix. Telix bestaat nog steeds las ik net , wel een recentere versie natuurlijk.
Ik weet niet wat je verwacht? Vind je het nog niet genoeg doordacht? Of is het juist waarop je wacht? Wil je er nog over nadenken vannacht? Of heb je er al over nagedacht?
Weinig, het draaide mij om de getallenreeks (6,7,8,...) en het leek me tof om daarvoor geen willekeurig toetsenbord van een bureau af te grissen maar de Commodore64 in te zetten. Natuurlijk ook met de stiekeme hoop daar wat oldschool nerds mee te triggeren
Het is ook absoluut geen uitsnede van een bestaande foto! Ik (en mijn collega-redactieleden) fotografeer en bewerk de omslagfoto's bij artikelen en reviews vrijwel allemaal zelf. Slechts in een zeldzaam geval laat ik het over aan de creatieve kunsten van de beeldredactie.
Of.... het is gewoon leuk om een foto met iets waar het cijfer 8 op staat te plaatsen omdat er nog geen wifi 8 apparatuur is en dit een leuke easter egg is.
Klinkt wel erg tof. Het lijkt op Zero Hand Off wat Ubiquiti vroeger op hun accesspoint kon.
Ieder accesspoint ging met hetzelfde bssid/kanaal het spectrum in waardoor je client nooit hoefde te roamen.
Nadeel was dat het enorm traag was en het geloof ik nooit uit beta is gekomen.
/i/2004729410.png?f=imagegallery)
/i/2007860486.png?f=imagenormal)
/i/2007860912.png?f=imagenormal)
/u/158148/crop5d2f87b2c1740_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/147791/crop56e423ed8d794_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/285020/crop6085b8acc4f0d_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/381607/have%2520a%2520nice%2520day%2520-%2520small.png?f=community){kind=small}
/u/246939/pingu.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/443373/crop5ed10069d8f77_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/295699/crop609bc9a510a14_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/427246/XB1_avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/78279/crop5a9fe3f83191c.jpeg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
/u/463361/crop5c5017eed16bd_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109539/avatar_kerst_still.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/52072/crop5de51ebf91960_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/177406/crop5ca60c3b4a6c7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140697/crop6180fb9103afa_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/155904/crop5ab030145f248_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/269377/arnoud8bit.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/77369/crop5c9e19bb76f02_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/382442/crop5bb654253fa3d_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/649844/crop5f804331d9657_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1672520/crop61f1e29690ef3.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/155080/ViceCityFan.jpg?f=community){kind=small}
/u/8830/crop5df8eadcd55ca_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/359001/crop619b9c75eefa9_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55250/crop5bfe6e8b5ddb6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
