Commodore is terug in de handen van fans, met als doel het verleden te eren en tegelijkertijd te innoveren. Dat is althans de boodschap die youtuber Christian Simpson ons wil meegeven. Hij is sinds deze maand officieel de eigenaar van het oude computermerk. Dat was in eerste instantie helemaal niet zijn plan, vertelt hij in zijn video. Hij vroeg de huidige eigenaren eerder dit jaar of ze mogelijk een exclusieve naamlicentie aan hem beschikbaar wilden stellen, waarna ze hem vroegen of hij niet liever gewoon het hele bedrijf zou willen overnemen.
Zodoende belandde hij afgelopen maand in het Noord-Brabantse Roosendaal om de overnamecontracten te ondertekenen. Hoewel je bij de naam Commodore waarschijnlijk niet meteen denkt aan Nederland, zijn de merkrechten namelijk al decennialang in handen van een Nederlandse bv. Alleen, daar is niet iedereen het mee eens. In Italië bevindt zich namelijk ook een bedrijf genaamd Commodore dat beweert de échte merkrechten in bezit te hebben. Dit bedrijf is allesbehalve blij met de berichten dat Perifractic Commodore zou hebben gekocht, want daar is helemaal niets van waar, beweren ze. Hoe zit dit precies?
Merkgetouwtrek
De geschiedenis van Commodore na het faillissement in 1994 is op zijn zachtst gezegd nogal een soepzootje. Toen het bedrijf failliet ging, waren er tientallen dochterondernemingen in diverse landen die allemaal de naam 'Commodore' droegen. Het gros daarvan werd in de opvolgende maanden ook gesloten, maar sommige dochterondernemingen wisten het hoofd nog wat langer boven water te houden.
Commodore UK uit het Verenigd Koninkrijk bleef het langst nog winstgevend. Sterker nog, het overwoog in 1995 om een bod uit te brengen voor de overname van het moederbedrijf. Dat is uiteindelijk niet gebeurd, omdat de Duitse pc-fabrikant Escom al een onovertrefbaar bod van 14 miljoen dollar had uitgebracht (omgerekend en met inflatiecorrectie meer dan 25 miljoen euro). Dat bedrijf ging er dat jaar met de rechten voor de handelsmerken, patenten en auteursrechten van Commodore en dochtermerk Amiga vandoor.
Escom gebruikte de Commodore-merknaam bij verschillende computers, maar deze wisten geen groot publiek te bereiken. Twee jaar na de overname ging de fabrikant zelf failliet, waarna de merk- en auteursrechten van Amiga en Commodore werden opgesplitst: alle Amiga-rechten en de auteursrechten van Commodore kwamen in handen van Gateway 2000 uit de VS, terwijl de handelsmerken van Commodore onderdeel werden van de Nederlandse computerfabrikant Tulip.
Tulip verkocht het merk in 2004 aan het Baarnse Yeahronimo BV voor 22 miljoen euro (ongeveer 35 miljoen euro in 2025), dat Commodore in 2009 onderbracht in dochteronderneming C=Holdings BV. In 2010 werden de aandelen van C=Holdings BV (en dus de merkrechten van Commodore) gekocht door Asiarim Corporation, om na een juridisch conflict niet veel later weer te worden overgenomen door de nieuwe eigenaren van C=Holdings. Nog wat naamsveranderingen (en een verhuizing naar Roosendaal) verder is het merkrecht van Commodore momenteel in handen van Yamzz Holding, als dochteronderneming van Commodore International BV.
:strip_exif()/i/2007666282.jpeg?f=imagenormal)
Ongeautoriseerde Commodore-smartphone
De afgelopen jaren probeerden verschillende partijen een graantje mee te pikken van de naamsbekendheid van Commodore. Er verschenen onder meer mediaspelers, netbooks en gaming-pc's onder de Commodore-naam. De meeste producten waren afkomstig van de toenmalige eigenaar van Commodore of van een bedrijf dat een licentie voor de naamrechten had gekocht van die eigenaar, maar er zijn uitzonderingen.
Zo werd er in april 2011 een remake van de Commodore 64 uitgebracht door een fabrikant genaamd Commodore USA. Dat bedrijf zou de merkrechten in handen hebben gekregen van Commodore Licensing BV, een tussenholding van Asiarim. Eén probleem: dat bedrijf bezat de rechten op de naam Commodore op dat moment niet meer. Commodore Licensing BV was ten tijde van de release van deze 64x-pc zelfs al failliet verklaard. Uiteindelijk moest Asiarim 1 miljoen dollar schadevergoeding betalen aan C=Holdings.
In 2015 doken de merknaam Commodore en het bekende logo weer ergens anders op: als onderdeel van een Android-smartphone genaamd de Commodore PET, vernoemd naar de eerste computer van het bedrijf. De telefoon draait standaard de VICE C64-emulator en de UAE4All2-SDL-Amiga-emulator en wordt geleverd met verschillende retrogames, maar is verder een huis-tuin-en-keukensmartphone.
De telefoon werd ontwikkeld door een onbekend Italiaans bedrijf, dat zich Commodore Business Machines noemt. Dat bedrijf heeft geen banden met het Nederlandse Commodore International BV. Volgens de Italiaanse oprichter Massimo Canigiani kon hij de rechten van het oude Commodore-logo voor slechts 900 euro op de kop tikken, omdat het handelsmerk op dat moment was verlopen.
Drie Commodores
Canigiani lijkt momenteel nog altijd actief te zijn bij Commodore Business Machines. Daarnaast is er ook nog een ander Italiaans bedrijf, Commodore Industries, dat eveneens beweert de merkrechten in handen te hebben. Dat bedrijf verkoopt laptops met het Commodore-logo erop en heeft diverse games uitgegeven.
Dat betekent dat er momenteel drie bedrijven zijn die claimen de naam Commodore in bezit te hebben. Youtuber Perifractic heeft afgelopen maand de Nederlandse bv overgenomen, maar Commodore Industries bestrijdt de claim van de videomaker dat hij daarmee de rechtmatige eigenaar is van de naam Commodore. In een blogpost zegt Commodore Industries de enige te zijn die het handelsmerk mag gebruiken. "Perifractic heeft onlangs verklaringen geuit op zijn YouTube-kanaal die als doel hebben om onze positie te ondermijnen, door te beweren dat hij Commodore 'heeft gekocht' en door ons gebruik van de handelsmerken 'onrechtmatig' te noemen. Dergelijke beweringen zijn niet alleen juridisch ongegrond, maar ook brengen ze de waarheid in gevaar en brengen zo onterecht een bedrijfsproject in diskrediet dat tijd, geld en expertise heeft gestoken in het opnieuw opbouwen van het Commodore-merk."
Of deze Italiaanse bedrijven recht hebben op het gebruik van de merknaam en het logo is echter discutabel. Youtuber Nostalgic Nerd spoorde enkele jaren geleden de initiële handelsmerkaanvraag van Commodore Business Machines uit 2015 op en kwam erachter dat deze werd geweigerd door het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie, na bezwaar van het Nederlandse bedrijf. Hoewel Canigiani in tegenstelling tot zijn eigen bewering geen rechten had op de naam, besloot hij alsnog om een smartphone uit te brengen met de naam Commodore, om zijn bedrijf kort daarna op te doeken.
Canigiani kwam in de jaren erna meerdere keren terug met nieuwe bedrijven onder dezelfde naam, tot het in 2019 wél lukte om een logo te registreren: de herkenbare 'C=' met daaronder de letters 'CBM'. Hoewel de in Nederland gevestigde Commodore wederom bezwaar maakte tegen de registratie, werd dit bezwaar deze keer afgewezen, omdat het bedrijf dit specifieke handelsmerk de afgelopen vijf jaar niet zou hebben gebruikt.
Commodore Industries wist in 2021 ook succesvol een merknaam en logo te registreren. Het verschil is echter dat dit bedrijf zijn handelsmerken alleen in Italië heeft laten goedkeuren en dus niet in heel Europa, in tegenstelling tot de twee concurrerende Commodores.
Het is nog afwachten wat het bestaan van deze naamgenoten concreet gaat betekenen voor Perifractic. Commodore Industries heeft in het verleden wel al vaker dwarsgelegen bij bedrijven die de Commodore-naam gebruiken. Vorig jaar stuurde het nog een cease-and-desistbrief naar MyRetroComputer, de makers van een Commodore 64x-replica. Deze werd echter ingetrokken nadat de Nederlandse Commodore International liet weten de naamrechten te hebben gelicentieerd aan MyRetroComputer. Commodore Industries zegt in zijn blogpost juridische stappen te overwegen tegen Perifractic. De youtuber zegt er in een interview met Tedium vertrouwen in te hebben 'dat we een oplossing zullen bereiken waar alle betrokkenen baat bij hebben'.
Wat is precies deel van de overname?
Het originele logo en de EU-brede naamrechten lijken dus enkel in handen te liggen van Perifractic. Daarnaast beweert de youtuber dat hij de 47 originele, nog niet verlopen handelsmerken heeft overgenomen, waarvan de oudste uit 1983 stamt. Om welke handelsmerken het precies gaat, is echter niet geheel duidelijk. Op basis van de openbare handelsmerkregistraties lijkt het voornamelijk om variaties van het Commodore-logo te gaan, die geregistreerd staan bij verschillende internationale intellectueeleigendomsbureaus.
Ook de handelsmerken van Amiga zijn geen onderdeel van de overname. Nadat deze merkrechten door Gateway 2000 werden overgenomen, zijn ze in de jaren daarna, net als bij Commodore, langs verschillende bedrijven gegaan, om uiteindelijk deels te belanden bij Hyperion en deels bij het Duitse bedrijf C-A Acquisition Corp, dat zijn naam in 2020 veranderde in Amiga Corporation. De eigenaar van het laatstgenoemde bedrijf, Mike Battilana, bezit ook Cloanto, dat de emulatorpakketten Amiga Forever en C64 Forever uitbrengt. Cloanto bezit niet het merkrecht op Commodore, maar wel het auteursrecht op de originele Commodore-roms, zoals Kernal. Daardoor kunnen er producten bestaan, zoals THEC64 Mini, die de Commodore-naam niet mogen gebruiken, maar wel van Cloanto een licentie hebben voor het gebruik van de software.
Op zijn Patreon-pagina zegt Perifractic dat ook Amiga 'op onze radar staat', zonder daar verder op in te gaan. De videomaker liet in een eerdere Patreon-update al weten Battilana te hebben gesproken. "Hij is logischerwijs terughoudend vanwege vele tegenslagen en juridische problematiek, maar we willen allemaal een overkoepelende Commodore/Amiga-organisatie vormen."
Concreet is duidelijk dat Perifractic in ieder geval meer Commodore-producten op de markt wil brengen. Het eerste product werd al aangekondigd voordat überhaupt alle overnamecontracten waren ondertekend: de Commodore 64 Ultimate. Deze vernieuwde versie van de populairste pc van het bedrijf poogt niet simpelweg C64-games te emuleren, maar wil ze native kunnen afspelen, waardoor ook de originele cartridges moeten werken. Er zijn tot dusver ongeveer 7000 computers vooruitbesteld.
Verder laat de kersverse ceo weten dat er vanaf volgend jaar ook volledig nieuwe producten moeten verschijnen, in plaats van enkel vernieuwde versies van oudere hardware. Hij wil tot slot de merknaam in licentie gaan uitgeven. Perifractic roept fans die Commodore-achtige producten maken, zoals de Commander X16-computer, dan ook op om een officiële licentie aan te vragen, zodat de merknaam nog lang niet vergeten wordt.
Redactie: Kevin Krikhaar Eindredactie: Monique van den Boomen