Introductie
Liefhebbers van role-playing games kunnen hun hart ophalen deze periode. Nadat Microsoft met Fable II al een voor elke rpg-fan verplichte titel op de markt bracht, doet ontwikkelaar Bethesda nu een duit in het zakje. Fallout 3 deelt veel kenmerken met de voorgaande twee spellen binnen de spraakmakende franchise, maar schotelt de speler een volledig losstaand verhaal voor. Het is dus niet nodig om de oude games te hebben gespeeld, maar als je dat wel hebt gedaan ben je direct bekend met de setting van deel 3.
Getest op: Xbox 360
Ook verkrijgbaar op: Playstation 3, pc
Net als Fallout en Fallout 2 speelt Fallout 3 zich af in een post-apocalyptische wereld. Het is het jaar 2277 en nucleaire oorlogen hebben de wereld verwoest. Die oorlogen betekenden niet helemaal het einde van de wereld, ze leidden 'slechts' tot een ingrijpende verandering. Een klein groepje mensen leeft onder het aardoppervlak voort, in grote schuilkelders. Vault 101 is een van die kelders en als enige Vault bedoeld om nooit te worden heropend. De Overseer, de baas van de Vault, ziet hier dan ook streng op toe. In Vault 101 no one ever enters and no one ever leaves...

Dat blijkt echter een illusie. Nadat de vader van de hoofdpersoon is ontsnapt uit Vault 101, kom je er al snel achter dat de Overseer een eigen uitgang heeft en dat er teams naar buiten zijn geweest om de omgeving te onderzoeken. Niet lang daarna zet je zelf je eerste stappen buiten de Vault en kom je terecht in een wasteland vol puin: de overblijfselen van wat ooit de Verenigde Staten van Amerika waren, meer precies: Washington D.C.

Het beeld van het zwaar vernietigde Washington en de steden en gebieden daar omheen is indrukwekkend. Het eerste wat ik dacht toen ik buiten kwam was, letterlijk, 'Holy sh*t!'... Natuurlijk heb je een bepaald beeld bij een post-apocalyptische wereld en er waren al screenshots van Fallout 3 vrijgegeven, maar het moment waarop je de vernietigde wereld voor het eerst voor je ziet liggen is zonder meer indrukwekkend. Auto's liggen schots en scheef op elkaar, huizen staan nauwelijks nog overeind of zijn daadwerkelijk ingestort en overal zie je aanwijzingen dat op de plaats van de puinhoop ooit normaal leven is geweest. Het gevoel dat je in een oorlogsgebied rondwandelt is bijzonder sterk aanwezig.
Vrijheid en keuzes
Eenmaal bijgekomen van de eerste indruk is het tijd om het avontuur op te zoeken. Je vader is verdwenen uit de Vault en jij bent ontsnapt om achter hem aan te gaan. Hier blijkt meteen dat Fallout 3 wellicht meer op The Elder Scrolls IV: Oblivion lijkt, dan op de oude Fallout-games. Net als Oblivion kent Fallout 3 een proloog die je lineair doorspeelt, waarna je zelf mag uitzoeken hoe je verder gaat. In de verte zie je de ruïnes van Washington D.C. liggen, maar dichterbij kom je al andere stadjes tegen.
In deze stadjes, zoals het als een moderne sloppenwijk ogende Megaton, is genoeg te doen. Veel inwoners kunnen je hulp goed gebruiken bij een of ander klusje, en soms hebben ze informatie over je vader of informatie die je kunt gebruiken bij een van je andere quests. De hoeveelheid klussen die je uit mag voeren is overweldigend. Binnen tien minuten was ik in Megaton al betrokken bij drie verschillende quests, bovenop de main quest - en dan had ik tijdens mijn rondje door de stad niet eens iedereen gesproken. Bedenk daarbij dat de spelwereld van Fallout 3 talloze stadjes en nederzettingen kent, en je begrijpt dat het spel goed is voor een flinke hoeveelheid gameplay.

Het is natuurlijk gokken als je wilt bedenken hoe lang je ongeveer bezig bent om al die content door te spelen, maar aangezien Fallout 3 meer content biedt dan Oblivion, en Oblivion al goed was voor ruwweg 150 tot 200 uur, zul je met 200 uur wel aardig in de buurt komen. Heb je geen zin in alle extra quests, dan zou je het spel uit moeten kunnen spelen in vijftien tot twintig uur - maar dan mis je natuurlijk heel veel verdieping, en dat is toch de charme van een uitgebreide game als deze.
De vele opties zorgen ervoor dat je alle kanten uit kunt, en dat wordt versterkt door de opzet van het spel. Niets moet, alles mag. Zodra je Vault 101 hebt verlaten kun je doen waar je zin in hebt. Je beslist zelf of je een quest accepteert of niet en als je de opdracht aanneemt, beslis je zelf of je die uitvoert zoals de opdrachtgever het heeft bedoeld. Op die manier bewandel je je eigen pad door de wereld. Ik kreeg bijvoorbeeld al vrij snel ruzie met de dokter in Megaton, die ik vervolgens maar naar de andere wereld heb geholpen. De positieve kant hiervan: meneer had een heleboel handige items op zak, die mij goed van pas kwamen. Minder positief: toen ze op waren moest ik ergens anders gaan zoeken, want Megaton zat zonder dokter...

Dezelfde vrijheid kom je ook tegen als het om keuzes gaat die je bij bepaalde quests moet maken. Uiteraard kom je een aantal recht-toe recht-aan quests tegen, maar vaak sta je tussen twee partijen in en moet je de voor jou meest efficiënte oplossing vinden. Meestal heeft je keuze invloed op verschillende aspecten. Zo kan de ene optie je een bepaald item opleveren, terwijl een andere optie toegang geeft tot nieuwe questlines, waar je vervolgens misschien veel meer mee kunt verdienen.
Ontwikkeling & Vechten
Behalve items en het betaalmiddel 'caps' verdien je ook ervaringspunten, waarmee je je personage verbetert. Je personage is opgebouwd uit drie onderdelen. Allereerst kies je al vroeg in het spel een aantal basiscategorieën, zoals kracht, uithoudingsvermogen en charisma. Daarna mag je kiezen in welke skill-categorieën je met meer punten dan normaal wilt starten. Daarbij kun je bijvoorbeeld kiezen uit categorieën als 'sloten openbreken', 'omgaan met bepaalde soorten wapens' en 'omgaan met medische voorwerpen'. Tenslotte kun je elke keer als je een level omhoog gaat een bepaalde 'perk' kiezen, die voor een bonus zorgt. Dat kan een speciale vaardigheid zijn, of een boost voor een bepaalde skill. Zo kun je je personage op zeer veel verschillende manieren ontwikkelen, en dat is wel zo leuk als je besluit Fallout 3 nog eens opnieuw door te spelen.

Dit systeem is flink op de schop genomen sinds Oblivion. Waar die role-playing game uit 2006 nog kampte met een scheef level-up systeem, waarbij vijanden sneller aan kracht wonnen dan de speler, gaat dat in Fallout 3 wel goed. Toch heeft het systeem minpunten. Het spel laat je namelijk zó vrij in het kiezen van je eigenschappen, dat de mogelijkheid bestaat dat je met een soort manusje-van-alles komt te zitten, een karakter dat eigenlijk nergens echt goed in is. Uiteraard is dat dan je eigen schuld, had je maar een andere verdeling moeten kiezen, maar de makers hadden je hierbij iets meer bij de hand kunnen nemen. Onervaren spelers kunnen door de bomen het bos wel eens uit het zicht verliezen.
Het level-up systeem is dus duidelijk anders dan in Oblivion, maar daarmee is het grootste verschil - afgezien van de setting - wel genoemd. Het is duidelijk zichtbaar dat Fallout 3 op dezelfde engine is gebouwd en ook de manier van spelen komt erg overeen, tot aan de skills die je kunt leren toe. Zo zul je in Fallout 3 bijvoorbeeld geen moeite hebben om het equivalent van een Thief uit Oblivion te vinden. Het inbreken en spullen jatten gaat op dezelfde manier, en nog steeds kun je door slim met handelaren om te gaan winst maken. Daardoor voelt Fallout 3 eigenlijk meer als een vervolg op Oblivion dan als het vervolg op Fallout 2. Dat is ook merkbaar aan de manier waarop je personage beweegt. Je melee-wapens worden op exact dezelfde manier gehanteerd als het zwaard in Oblivion. Toch kent Fallout 3 in het vechten een grote vernieuwing: de toevoeging van het Vats-systeem. Het Vault-Tec Assisted Targeting System wordt met een druk op de knop geactiveerd, zolang je combatpunten hebt. Deze punten zijn vergelijkbaar met de werking van mana in een spel als World of Warcraft; elke actie kost punten en die punten worden langzaam aangevuld. Wanneer het Vats-systeem wordt geactiveerd pauzeert het spel en kun je rustig kiezen welke vijand je wilt aanvallen en op welk lichaamsdeel je wilt mikken.

De keuze hangt daarbij natuurlijk af van het wapen dat je hanteert en hoe ver je van je doel verwijderd bent. Van grote afstand zul je met een pistool niet snel een headshot maken. Een sniper rifle is dan effectiever, maar het afvuren daarvan kost zoveel punten dat je wellicht maar één aanval kunt uitvoeren, terwijl je je pistool voor hetzelfde aantal punten wel drie of vier keer kunt gebruiken. Het Vats-systeem is toch de sleutel tot succes in Fallout 3, aangezien je door dit systeem een stuk effectiever met de meeste wapens omgaat dan wanneer je ze uit de losse pols zou gebruiken.
Het Vats-systeem is niet alleen bruikbaar om vijanden zo snel mogelijk dood te hebben, ook kun je vijanden er op een andere manier mee aanvallen. Zo is het mogelijk bepaalde lichaamsdelen afzonderlijk uit te schakelen, wat de snelheid van je doelwit niet ten goede komt. Dat geeft jou de mogelijkheid het gevecht af te maken met een handwapen, of de kans om weg te rennen, mocht dat nodig zijn. Hierin ligt overigens wel een aandachtspuntje verscholen; ik vind het op zijn minst opvallend dat een mens in staat is vier kogels met zijn hoofd op te vangen en dan nog niet dood te zijn. Het is een spelletje en het hoeft allemaal niet per definitie realistisch te zijn, maar raar is het wel.

Wegrennen is natuurlijk pas nodig als je niet kunt winnen. Hoewel dat mij af en toe wel gebeurde, heb je genoeg wapens tot je beschikking om het je vijanden flink lastig te maken. Je kunt in Fallout 3 de nodige standaardwapens vinden, maar interessanter is de mogelijkheid om je eigen wapens in elkaar te knutselen. Zo kon ik in Megaton het bouwschema van een soort rocket launcher kopen, die allerlei voorwerpen zou kunnen afschieten. De standaardwapens zijn vaak goed genoeg, maar met wat creativiteit breid je je arsenaal eenvoudig uit.
Sterke sfeer
Het genoemde Vats-systeem heeft nog een leuke bijwerking. Het uitschakelen van ledematen wordt namelijk treffend in beeld gebracht in Fallout 3. Mik je op een hoofd en sta je niet te ver weg of schiet je met een zwaar kaliber, dan zit het er dik in dat je dat hoofd van een romp schiet, wat uiteraard gepaard gaat met een flinke hoeveelheid bloedverlies. Ook andere ledematen kunnen zo worden afgeschoten. Fallout 3 deinst niet terug voor wat 'gore' en het is niet meer dan terecht dat het spel is voorzien van een 18+ leeftijdslabel.

Ook buiten de fijngevoelige gore-effecten ziet Fallout 3 er goed uit. Oblivion deed het op dat punt al goed en in Fallout 3 is zichtbaar dat de engine in twee jaar tijd verder is aangepast. Het verwoeste Washington D.C. ziet er goed uit en hetzelfde kan worden gezegd over de explosies die het beeld af en toe opsieren. Toch is niet alles in grafisch opzicht even goed verzorgd. Wat mij op dat punt het meest teleurstelt is de animatie van de hoofdpersoon. Als je in first-person speelt heb je daar geen last van, maar Fallout 3 biedt je de mogelijkheid over te schakelen naar third-person, waarbij je je personage dus in beeld ziet. Menselijke bewegingen waren in Oblivion al geen sterk punt en dat is in twee jaar tijd niet veranderd, zo blijkt.
Toch is dat niet meer dan een klein smetje op een grafisch verder indrukwekkend blazoen. Belangrijker dan welk grafisch dingetje dan ook is immers de manier waarop een spel op je overkomt, en de audiovisuele elementen zorgen in Fallout 3 voor een heerlijke sfeer. Om even een rare link te leggen: de sfeer doet me een beetje denken aan die in Bioshock. Je hoort op de achtergrond en in de radio-uitzendingen constant vrolijke deuntjes uit vervlogen muziektijden, terwijl je rondloopt in een wereld waar van alles mis is. Dat gevoel kwam in Bioshock heel goed tot uiting en in Fallout 3 is dat hetzelfde.

De sterke sfeer wordt voor een deel ook neergezet door de uitstekende voice-acting in het spel. De verschillende types die je tegenkomt zijn goed uitgewerkt en hoewel je in een vrij absurde omgeving rondwandelt, is het allemaal heel geloofwaardig. Op dit punt heeft het spel verbetering ondergaan ten opzichte van Oblivion, waarin uiteindelijk maar een beperkt aantal gezichten en stemmen zaten en je vaak dezelfde persoon in een ander jasje voor je had. Het probleempje van de terugkerende stemmen is in Fallout 3 overigens nog niet helemaal verdwenen, ook hier zul je vaak dezelfde zinnetjes horen.
Conclusie