De Scythe Mugen 5 PCGH Edition is ongeëvenaard als het aankomt op efficiënte luchtkoeling met een minimale geluidsproductie. Voor extreme processors is de koeler minder geschikt, maar voor de meeste gebruikers zal het koelvermogen prima voldoen.
De Noctua NH-D15 is al jarenlang op de markt en nog altijd populair. Terecht, want de koelprestaties zijn uitstekend. De koeler heeft zowel een behoorlijk formaat als een behoorlijke prijs, maar daar staat prima koeling tegenover die bovendien goed schaalt van een lage geluidsproductie naar volle ventilatorsnelheid.
De Be quiet Dark Rock Pro 4 is een goed presterende en goed gebalanceerde koeler. In veel van onze tests eindigt hij als nummer 1 als de ventilators de benodigde airflow geven. Moet de koeler echt onhoorbaar werken, dan vallen de koelprestaties wel wat terug.
De Cooler Master Hyper 212 Black Edition is een budgetvriendelijke processorkoeler met prima allround koelprestaties. De koeler kent maar weinig nadelen omdat hij voor zijn prijs erg goede koelprestaties neerzet in de meeste scenario's.
De Gelid Tranquillo Rev.5 is in de markt gezet als directe concurrent van de Cooler Master Hyper 212 Black Edition, en gaat die strijd succesvol aan. De Tranquillo koelt in de meeste tests net iets minder, maar de prijs is ook net iets lager. Een voordeel voor de Gelid is dat de koelprestaties op 15dB(A) dan wel wat beter dan Cooler Master zijn.
Wie in de Pricewatch naar een specifieke groep producten kijkt, ziet in eerste instantie een selectie gesorteerd op populariteit. Doorgaans kiezen we voor onze round-ups een specifiek prijssegment, maar voor deze round-up van processorkoelers namen we de tien populairste modellen van de afgelopen tijd. In dit artikel lees je dus hoe de tien meest gekozen luchtkoelers zich tot elkaar verhouden.
Omdat we naar de tien populairste luchtkoelers kijken, zit er nogal wat variatie tussen de modellen, zowel in prijs als in afmetingen, gewicht, koelvermogen en uiterlijk. Als overeenkomst zien we wel dat alle modellen zogenaamde towerkoelers zijn, die de hoogte direct boven de processor benutten en heatpipes gebruiken om de warmte van de processor met een of meerdere zijwaarts gerichte ventilators af te voeren. Ook beschikken deze tien koelers over vrij grote ventilators, met afmetingen van 120 tot wel 140mm.
AM4-perikelen bij een nieuwe koelertest
Met onze nieuwe testmethode voor processorkoelers hebben we na onze initiële validatie al een eerste test uitgevoerd om de invloed van ventilators op de koelprestaties te vergelijken, maar nu is het eindelijk tijd voor een echte round-up. De reden dat we hier nu pas mee komen, is dat ons testplatform voor de AM4-socket een nieuwe revisie nodig had. Na het monteren en testen van een groot aantal koelers bleek dat ons zelfontworpen pcb door de verschillende montagematerialen was kromgetrokken. Als gevolg daarvan maakte de heatspreader geen goed contact meer met de vermogensweerstanden. Om deze kinderziekte uit ons nieuwe testplatform voor de AM4-socket te verhelpen, hebben we het ontwerp van ons pcb aangepast. Dankzij een extra schroefgat is de nieuwe printplaat veel minder vatbaar voor doorbuigen en kromtrekken. Ook hebben we de aansturing aangepast zodat het platform automatisch uitschakelt als de vermogensweerstanden een temperatuur van meer dan 90 graden bereiken, om zo het testplatform te beschermen.
De geteste modellen
Bequiet Dark Rock 4 en Dark Rock 4 Pro
Deze twee koelers van bequiet verschillen amper in naam, maar de opbouw zit wel duidelijk anders in elkaar. Waar de ‘normale’ Dark Rock 4 het vermogen via zes heatpipes naar een enkel koelblok met daarop een enkele 135mm-ventilator verplaatst, gebruikt de Dark Rock 4 Pro zeven heatpipes, twee koelblokken en twee grote Silent Wings 3-ventilators, waarvan een 120mm is en een 135mm groot. Op de Pro draaien de ventilators bovendien net iets sneller. De Dark Rock 4 kost zo'n 65 euro, terwijl de Pro-uitvoering voor 80 euro over de toonbank gaat.
Cooler Master Hyper 212 Black Edition
De Hyper 212 van Cooler Master heeft er inmiddels ook de nodige revisies en uitvoeringen op zitten, maar het is de Black Edition die in de top 10 van onze Pricewatch stond. Vorig jaar heeft Cooler Master dit model vernieuwd om ook socket 1700 te ondersteunen, wat tegenwoordig dus standaard wordt meegeleverd bij de mounting kit. Gericht op zoveel mogelijk prestaties voor weinig geld - momenteel 37 euro - te leveren, is de Hyper 212 BE opgebouwd rondom vier heatpipes, een enkel koelblok en een 120mm-ventilator. De heatpipes zijn niet als zodanig verwerkt ín een baseplate, maar aan de onderkant daarvan opgenomen om direct contact te maken met de heatspreader van de processor.
Gelid Tranquillo Rev.5
Gelids nieuwe Tranquillo lijkt in veel opzichten op de hierboven besproken Hyper 212. Dat is geen toeval, want deze koeler wordt er lijnrecht tegenover gepositioneerd. Ook op deze Tranquillo, die alweer aan zijn vijfde revisie toe was, treffen we vier direct touch-heatpipes aan die naar een enkel koelblok en 120mm-fan leiden. De nieuwe Tranquillo heeft net iets bescheidener afmetingen dan de Hyper 212, maar het verschil is bijna verwaarloosbaar. Gelid heeft wel duidelijk moeite gedaan om het gewicht van de koeler zo laag mogelijk te houden, om dezelfde prestatie te kunnen leveren voor dezelfde prijs. Die bedraagt overigens 30 euro.
Noctua NH-D15, Chromax.black en NH-D15S
Toen we onze test begonnen, stonden drie processorkoelers van Noctua met vrijwel hetzelfde ontwerp in de top 10. De NH-D15 is alweer acht jaar oud en heeft in die tijd enkele updates gehad, zowel qua socketondersteuning als in de vorm van nieuwe varianten. Noctua heeft de koeler opgebouwd rondom zes heatpipes die naar twee koelblokken lopen, waarbij op elk blok een 140 millimeter grote NF-A15-ventilator is gezet. De Chromax.black-uitvoering van deze koeler is volledig voorzien van een zwarte coating op het koelblok, en ook de meegeleverde fans zijn in het zwart uitgevoerd. Ten slotte is de NH-D15S een uitvoering met een enkele ventilator, geplaatst tussen de twee koelblokken. Omdat deze uitvoering grotere compatibiliteit moet bieden, heeft Noctua de koelblokken asymmetrisch ten opzichte van de baseplate geplaatst, om zo het bovenste PCIe-slot van het moederbord zoveel mogelijk vrij te houden. De normale NH-D15 kost momenteel 95 euro, de Chromax.black-uitvoering een tientje meer en de NH-D15S komt uit op 80 euro.
Noctua NH-D12L en NH-U12S Chromax.black
Twee processorkoelers die Noctua met de toepassing van 120mm-ventilators ruimtebesparend heeft ontworpen, zijn de NH-D12L en NH-U12S. De eerstgenoemde is met vijf heatpipes naar twee koelblokken nog altijd niet heel klein, maar zijn hoogte van 14,5cm moet de koeler geschikt maken voor compactere behuizingen waar de grotere koelers van de fabrikant niet in passen. De NH-U12S torent hier met een hoogte van net geen 16cm bovenuit, maar dit model gebruikt evenveel heatpipes met een enkel koelblok in deze dimensie om juist in de diepte bescheiden te blijven. De Noctua NH-D12L kost momenteel 83 euro en voor de NH-U12S moet 75 euro worden betaald.
Scythe Mugen 5 PCGH
De Mugen 5 PCGH Edition van Scythe is al de nodige jaren op de markt en blijft een van de favoriete koelers onder de stiltefreaks. De gehele koeler is ontworpen om zo min mogelijk geluid te produceren en met een maximaal toerental van 800 zijn de ventilators ook op volle snelheid amper hoorbaar. De Mugen 5 PCGH is opgebouwd uit zes heatpipes en een enkel koelblok waarbij aan beide zijden een 120mm-ventilator in een pushpull-configuratie is geplaatst. De Scythe Mugen 5 PCGH Edition is momenteel vanaf 55 euro verkrijgbaar.
De test van een processorkoeler begint bij Tweakers met een geluidsmeting. Bij het testen van cpu-koelers zijn we vooral geïnteresseerd in de efficiëntie, dus hoe de koelprestaties zich verhouden tot de geluidsproductie. Een koeler die goede prestaties levert maar daarbij extreem veel herrie produceert, is immers minder aantrekkelijk dan een model dat deze koelprestaties benadert bij een veel lager geluidsniveau. Om een gelijk speelveld te creëren, testen we alle koelers allereerst op geluidsproductie, met een Larson Davis 831C-geluidsmeter gekoppeld aan een 378A04-microfoon die is voorzien van een preamplifier. Daarmee kunnen we nauwkeurig meten en hij heeft een lage noisefloor van 5,5dB(A). Vanwege onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidsarme ruimte ongeveer 12dB(A). Om een veilige marge te nemen, kunnen we vanaf 14dB(A) consistente metingen uitvoeren. Deze waarde hanteren we dan ook als ondergrens.
In onze geluiddichte kamer meten we bij processorkoelers op 50cm afstand wat de geluidsproductie is als de ventilator op volle snelheid draait, ofwel de maximale fan duty via pwm. Vervolgens noteren we bij welke toerental de ventilator 30dB(A) en 20dB(A) produceert. We hebben voor deze waarden gekozen omdat 30dB(A) overeenkomt met de gemiddelde geluidsdruk in een huiskamer. De lagere waarde van 20dB(A) ligt daar precies 10dB(A) onder, wat een hoeveelheid is die het menselijk gehoor als een halvering of verdubbeling van het geluid ervaart. Ten slotte proberen we de ventilator van een processorkoeler ook nog 15dB(A) te laten produceren. Als de ventilator daartoe (stabiel) in staat is, worden ook de koelprestaties voor dit allerlaagste, praktisch onhoorbare geluidsniveau meegenomen. Deze laatste test is voor de echte stiltefreaks bedoeld en zal voor de gemiddelde gebruiker minder relevant zijn omdat 20dB(A) voor hem of haar al stil genoeg is. Uiteraard zullen niet alle koelers in alle (sub)tests mee kunnen doen; sommige zijn daar ofwel te luid ofwel te stil voor.
Testopstelling met sockets
Onze testopstelling is opgebouwd rondom zelfontworpen pcb’s waarop meerdere vermogensweerstanden zijn geplaatst. Deze configuraties hebben we gebaseerd op verschillende sockets. Allereerst gaat het daarbij om de AM4-socket, die de momenteel populaire Ryzen-mainstreamprocessors vertegenwoordigt. Daarnaast hebben we een pcb ontworpen voor Intels socket 2066, waarvan de iets oudere en ook minder zuinige Core X-processors bekend zijn. Als derde hebben we de socket voor Threadripper, waarmee we in staat zijn om de doorgaans speciale koelers voor dit platform te testen.
Net als bij onze vorige testmethode kiezen we ook nu weer voor vermogensweerstanden in plaats van een echte processor als warmtebron. Dit doen we omdat we hiermee veel nauwkeuriger de vermogensafgifte kunnen bepalen dan met een echt systeem, dat zelfs met alle turbofunctionaliteiten uitgeschakeld en met vaste spanningen nog steeds fluctuaties in de daadwerkelijke vermogensafgifte heeft, aangestuurd door de vele sensors op een moderne processor.
In het ontwerp hebben we geprobeerd om de indeling van echte Ryzen-processors, met hun ccx'en op de die, zo goed mogelijk na te bootsen bij het plaatsen van de vermogensweerstanden. We gebruiken verschillende 45W-vermogensweerstanden van Nikkohm, waarbij we met labvoedingen de spanning variëren om het gewenste vermogen te genereren.
Boven op de weerstanden zijn Alphacool Eissicht-thermalpads geplaatst met een dikte van 0,5mm en daar weer bovenop zit de vernikkelde koperen heatspreader. Met deze heatspreader erop zijn onze warmtebronnen wat afmetingen betreft geschikt om de origineel meegeleverde bevestigingsmaterialen voor de betreffende socket te kunnen gebruiken. Als koelpasta tussen de heatspreader en de desbetreffende processorkoeler gebruiken we altijd Gelid GC-Extreme. We kiezen specifiek voor vernikkelde koperen heatspreaders om enerzijds de warmteoverdracht optimaal te houden en anderzijds onze nieuwe testplatforms voldoende slijtvast te maken om er grote aantallen koelers op te monteren, te testen en weer te demonteren.
Net als bij het testprotocol voor behuizingen meten we de temperaturen bij processorkoelers met digitale TMP117-temperatuursensors, die tot 50 graden een nauwkeurigheid van een tiende graad Celsius hebben, en tot 100 graden van twee tiende graad Celsius. Dat heeft als voordeel ten opzichte van de oude, analoge methode dat metingen nauwkeuriger zijn en dat sensoren met een eventueel defect gemakkelijker kunnen worden vervangen omdat ze in de fabriek al zijn gekalibreerd.
Boven: van links naar rechts pcb's voor AM4, TR4/sTRX4 en socket 2066 Onder: de pcb's zijn voorzien van heatspreaders
Bij AM4 is de temperatuursensor tussen de twee rijen met weerstanden in geplaatst. Bij Threadripper hebben we drie sensors geplaatst, verspreid over het pcb, en bij socket 2066 zit een enkele sensor naast de weerstanden. Elke sensor is thermisch verbonden aan een weerstand via een dunne koperbaan, die direct onder de weerstand de temperatuur kan meten.
Warmtetest
Voor de warmtetests met processorkoelers blijven we gebruikmaken van onze huidige testkamer. Deze bestaat uit een geïsoleerde box met een testcompartiment van 55x55x28cm. Aan de voorzijde van dit compartiment zitten drie grote, langzaam draaiende ventilators die lucht aanvoeren, terwijl aan de achterzijde één uitlaatventilator is aangebracht. In een gevouwen luchtkanaal aan de voorzijde van de kast zijn twee Selfa warmte-elementen van 400 watt aangebracht, elk voorzien van een ventilator. Vlak voor de ingang van de testkamer is een temperatuursensor aangebracht die meet hoe warm de lucht is die de testkamer wordt ingeblazen. Door middel van een closed loop-systeem met een Rex-c700 pid-controller kunnen we de temperatuur zeer constant houden. De pid-controller meet namelijk continu wat de temperatuur van de aangevoerde lucht is, waarna de controller indien noodzakelijk extra warmte kan laten opwekken door de warmte-elementen. Op deze manier kunnen we de temperatuur in de warmtebox nauwkeurig aansturen en heel constant houden.
Opstelling van de warmtetest met ons socket 2066-platform in de warmtebox. Alle drie de platformen worden hierin met een koeler verticaal gemonteerd.
Om verschillende redenen hebben we bij onze tests gekozen voor een luchttemperatuur van 35 graden. Ten eerste zijn de warmte-elementen onder alle omstandigheden krachtig genoeg om deze temperatuur vast te houden, zelfs als de omgevingstemperatuur slechts 18 graden is. Daarnaast wordt het in ons testlab (hopelijk) nooit warmer dan 35 graden, zodat we nooit lucht aanvoeren die warmer is. Daarnaast is de aanwezigheid van enige warmte rondom de koeler realistisch, want in een echt systeem produceren andere componenten, zoals de voeding, het moederbord en de videokaart, ook warmte. De basistemperatuur moet ook weer niet te hoog worden, omdat we goed willen zien waartoe de cpu-koelers in staat zijn. Een omgevingstemperatuur van 35 graden is, zo hebben we ook in afzonderlijke tests voor behuizingen gezien, een representatieve weergave van de temperatuur in een echt systeem.
We testen de processorkoelers op ons platform met verschillende vermogens, door middel van de Statron- en Tenma-labvoedingen. Bij AM4, de normale Ryzen-processors, hebben we gekozen voor 105 en 140W. Deze waarden komen overeen met respectievelijk de tdp en power limit van high-end Ryzen-processors op socket AM4. Op socket 2066 hanteren we 130 en 165W als twee scenario's. Bij socket sTRX4/TR4 (Ryzen Threadripper) hebben we gekozen voor 250 en 300W vermogen. Naar ons idee sluiten deze waarden het best aan bij het energiegebruik onder hoge of volle belasting van de snelste processors op deze sockets.
Socket
Vermogen test 1
Vermogen test 2
Gezamenlijke limiet weerstanden
AM4
105W
140W
225W
2066
130W
165W
270W
TR4/sTRX4
250W
300W
450W
We hanteren de gegevens in de bovenstaande tabel voor towerkoelers op de desbetreffende platforms. We testen bij deze vermogens alle eerder besproken ventilatorstanden. Als we op een later moment ook low profile-koelers voor ITX-systemen gaan vergelijken, willen we die ook op lagere vermogens zoals 65W testen.
De warmtetest duurt na het opwarmen tien minuten. We hebben voor die tijdsduur gekozen omdat uit onze tests blijkt dat elke luchtkoeler dan zeker ‘verzadigd’ is en de doeltemperatuur voor onze test is bereikt. We meten de stand van zaken echter niet enkel op dat moment; de hele duurtest wordt gelogd, waarbij elke seconde een waarde wordt genoteerd. De temperatuur die we uiteindelijk rapporteren, is het 98e percentiel van de hele log. Kortgezegd gooien we de hoogste 2 procent van de gelogde waarden weg om incidentele uitschieters uit de analyse te houden. De hoogste temperatuur van de resterende 98 procent van de waarnemingen is het 98e percentiel. Dit percentiel sluit naar ons idee beter aan bij het doel van de duurtest dan het noteren van enkel een kortstondige maximumtemperatuur.
Geluidsproductie
We beginnen de test van elke processorkoeler met een geluidsmeting. Hiermee stellen we primair de benodigde fan duty per koeler vast voor een specifieke geluidsdruk. In onze geluidskamer maken we gebruik van de gelegenheid en meten we meteen ook de maximale geluidsproductie en het daarbij horende toerental. Deze meting doen we met de ventilator(s) op het koelblok gemonteerd. Omdat niet alle koelers van een tweede ventilator zijn voorzien, ontbreken deze in de betreffende kolom van onderstaande grafiek.
Scythe heeft voor de Mugen 5 PCGH ventilators gekozen die simpelweg langzaam draaien en daardoor zelfs op de hoogste stand erg stil zijn. Dit zorgt er helaas ook voor dat deze koeler in onze tests op 20dB(A) en hoger niet mee kan doen. Andere opvallende modellen zijn de Hyper 212 Black Edition van Cooler Master en de Noctua NH-D12L, die een behoorlijk hoog toerental weten te combineren met een relatief lage geluidsproductie. Dat is op zich een prestatie, maar conclusies verbinden aan deze verhouding is niet erg verstandig omdat de luchtverplaatsing en luchtdruk veel bepalender zijn voor een ventilator dan alleen het toerental. Hoe een ventilator als onderdeel van een processorkoeler presteert, hangt bovendien af van het model en het koelblok.
De oplettende lezer zal zijn opgevallen dat de Noctua NH-D15 en NH-D15 chromax.black, twee koelers die op de kleur na volgens hun specificaties identiek zijn, toch iets verschillend presteren. Deze verschillen schrijven wij toe aan variaties die binnen een productlijn bestaan.
In de 15dB(A)-test doet de Mugen 5 PCGH waarvoor hij ontworpen is; efficiënt koelen bij een extreem lage geluidsproductie. In deze test eindigt de Scythe op beide vermogens dan ook bovenaan, terwijl hij in de andere tests ontbreekt omdat de koeler op volle snelheid stiller is dan 20dB(A).
Een koeler die het op AM4 over de gehele linie goed doet, is de Noctua NH-D15. Bij elk geluidsniveau zien we dit model uitstekend scoren, en de Chromax.black-versie zit er heel dicht tegenaan. Het kleine voordeel van de normale versie wordt doorgaans verklaard door de licht isolerende werking van de zwarte coating die de Chromax.black vanuit de fabriek meekrijgt.
Dan is er de bequiet Dark Rock Pro 4, die in de 30dB(A)-tests overtuigend de leiding neemt. Bij een lagere geluidsdruk en hogere vermogensafgifte presteert deze koeler minder optimaal. Zo zien we bij de 20dB(A)-test dat 105W nog prima gaat, maar bij 140W moet hij veel andere koelers voor zich laten. Deze processorkoeler lijkt daarmee afhankelijker van enige airflow dan enkele andere modellen.
Dat een NH-D15 met een ventilator minder ook iets lager in de grafieken verschijnt, valt te verwachten en we zien de NH-D15S dan ook terug in de middenmoot. Dat de Noctua NH-D12L het in verhouding zo goed doet, lijkt wellicht vreemd. Hoe kan een kleinere koeler met 120mm-ventilator in dezelfde opstelling het winnen van een groter koelblok en dito ventilator? In dit geval heeft dat te maken met het type ventilator. De NH-D12L is voorzien van de zeer hoogwaardige NF-A12, een ventilator die bij een gelijk geluidsniveau een veel hoger toerental kan aanhouden dan de relatief eenvoudige NF-A15 die met de NH-D15(S) wordt meegeleverd. Op volle snelheid wint de NH-D15S het vervolgens wel van de NH-D12L, maar daar staat een hogere geluidsproductie tegenover, ondanks dat het toerental ook dan nog flink lager ligt.
Twee koelers die in de verschillende tests om elkaar heen dansen, zijn de Gelid Tranquillo Rev.5 en de Cooler Master Hyper 212 Black Edition. Qua prijs zit dit duo niet ver van elkaar af en deze budgetkoelers presteren ook redelijk vergelijkbaar. Toch zien we dat de Gelid beter presteert bij de minimale geluidsproductie van 15dB(A), terwijl Cooler Master juist gunstiger naar voren komt als de ventilator wat harder mag draaien. Echt grote verschillen tussen deze twee komen we overigens niet tegen.
Bij de koelers die socket 2066 ondersteunen komen we in deze tests grofweg dezelfde verhoudingen tegen als bij AM4. Ook bij het hogere vermogen op socket 2066 blijft de Scythe Mugen 5 PCGH op 15dB(A) overtuigend presteren. Bij Intels sockets zien we de Noctua NH-D15 en bequiet Dark Rock Pro 4 nog dichter op elkaar zitten dan op AM4. De luxe koeler van bequiet weet zich op socket 2066 beter staande te houden bij lagere geluidsniveaus dan op AMD's platform het geval was.
Zelfs bij de 15dB(A)-test komen we met een vermogen van 130 watt nog geen problematische temperaturen tegen, maar de Hyper 212 en NH-U12S weten het niet echt koel te houden. In de 20dB(A)-test voelen deze koelers zich meer thuis. Hier nemen ook direct de modellen die standaard met twee fans zijn uitgerust de leiding.
Schroeven we het vermogen op naar 165W, dan blijven er in de 15dB(A)-test nog maar vier koelers over die de temperatuur van ons platform onder de 90 graden weten te houden. Omdat dit maar een klein deel is van de tien koelers waar we mee begonnen, bespreken we dit resultaat apart. In deze test zijn de koelers echt tot het uiterste gedreven qua vermogensafgifte, waarbij de ventilatorsnelheid wel laag is. Omdat de Mugen 5 PCGH hier zo ongeveer voor is ontworpen, zien we deze koeler ook nu bovenaan eindigen. Noctua zit daar met zijn grotere koeler niet ver vanaf. De Dark Rock Pro 4 lukt het nog net om ons testplatform voldoende te koelen om te voorkomen dat de temperatuurbeveiliging het systeem uitschakelt.
Met onze nieuwe testmethode hebben we voor dit artikel de tien populairste processorkoelers van de afgelopen tijd uitgebreid getest. Hier zitten modellen bij die al jaren op de markt zijn, zoals de Noctua NH-D15, maar ook veel nieuwere koelers zoals de Gelid Tranquillo Rev.5. Tussen de tien koelers zitten nogal wat verschillen als het aankomt op prijs, formaat, omvang, geluidsproductie en koelvermogen.
Omdat onze test voor een groot deel gericht is op het vergelijken van koelprestaties bij een specifieke geluidsdruk, kunnen we goed appels met appels vergelijken. Toch zit in een round-up als deze, met erg uiteenlopende modellen, ook de uitdaging om alle resultaten in perspectief te zetten. Sommige processorkoelers zijn ontworpen en geoptimaliseerd voor een bepaald scenario en vallen elders juist door de mand.
Doodse stilte
Zo is de Scythe Mugen 5 PCGH hét voorbeeld van een koeler die volledig is gericht op een minimale geluidsproductie. Dat de processorkoeler efficiënt werkt, hebben we wel gezien in onze 15dB(A)-tests. Met gemak laat hij de andere deelnemers achter zich, wat zeker een indrukwekkende prestatie genoemd mag worden. De 15dB(A)-test is meteen ook de enige waarin de Mugen 5 PCGH schittert. De koeler kán niet eens meedoen in tests met een hogere geluidsdruk, omdat hij daarvoor te stil is. Dan resteert enkel de test op volle ventilatorsnelheid en daarin eindigt de koeler steevast als laatste. Omdat ook dan nog nette temperaturen worden behaald, is dat geen probleem. Wel betekent het dat de Scythe Mugen 5 PCGH voor liefhebbers van stilte welhaast de perfecte keus voor een luchtkoeler is, maar dat eigenaren van een processor met een stroomverbruik van honderden watts, zoals een Core i9 12900K, beter verder kunnen kijken. Van ons krijgt de Scythe Mugen 5 PCGH in ieder geval een Excellent-award voor zijn hoge koelprestaties bij een minimale geluidsproductie.
Grof geschut
Met een grotere koeler kun je betere koelprestaties leveren, dat bewijst de Noctua NH-D15. Zowel de standaarduitvoering als de zwarte versie eindigen in de meeste van onze tests in de top 3. In de 15dB(A)-tests zit dit duo al vrij dicht op de koeler van Scythe, maar met de ventilators op volle snelheid overtuigt de NH-D15 het meest. Dat gaat wel gepaard met een duidelijk hoorbare werking van het 140mm-tweetal. De koelprestaties van de Noctua NH-D15 zijn eigenlijk even imposant als zijn afmetingen. Daarom voorzien we deze acht jaar oude koeler van een Ultimate-award. Voor een meerprijs is er de Chromax.black-uitvoering voor wie de standaard Noctua-kleuren niet aanspreken. Iets lager geprijsd is de variant met een enkele ventilator, de NH-D15S, die qua prestaties minder indruk maakt.
In balans
De bequiet Dark Rock Pro 4 staat al lange tijd hoog in onze Pricewatch en dat is goed te verklaren. Deze processorkoeler heeft een mooie balans tussen koelprestaties en geluidsproductie. In onze 15dB(A)-tests is hij niet de ster van de show, en ook op volle ventilatorsnelheid eindigt dit model niet altijd in de top 3. De resultaten zijn echter dik in orde bij 20 en 30dB(A). Voor de meeste gebruikers zal een geluidsproductie rond deze waarden prima acceptabel zijn voor een geluidsarm systeem, en is er voldoende marge. Daarom krijgt de bequiet Dark Rock Pro 4 een Excellent-award. Helaas weet de normale Dark Rock 4 'non-Pro' een stuk minder te overtuigen dan zijn grote broer, zelfs als we de lagere prijs meenemen. De Noctua NH-D12L doet het gezien zijn afmetingen behoorlijk goed tegenover de Dark Rock Pro 4. Als er te weinig ruimte beschikbaar is om bequiets luxe koeler te huisvesten, kan Noctuas compacte towerkoeler een interessante optie zijn om naar uit te wijken.
Centen schrapen
Hoogwaardige processorkoelers zijn leuk, maar in de lagere prijsklasse hebben we bij deze round-up ook twee capabele modellen voorbij zien komen. De Cooler Master Hyper 212 Black Edition en de Gelid Tranquillo Rev.5 gaan de strijd met elkaar aan, zowel qua prijs als qua koelprestaties. Het mooie is dat beide koelers elk hun sterke punten hebben, dus als koper heb je echt iets te kiezen. De Hyper 212 BE kan bij een gelijke geluidsproductie zijn ventilator harder laten draaien en koelt in onze 20- en 30dB(A)-tests net iets beter. Voor koeling bij een minimale geluidsproductie is de Tranquillo Rev.5 dan weer beter, getuige de 15dB(A)-resultaten. Op volle ventilatorsnelheid is het in de koelprestaties vrijwel gelijkspel tussen deze twee, maar blijft het model van Cooler Master beduidend stiller. Beide koelers doen in ieder geval hetzelfde of zelfs meer dan wat de Noctua NH-U12S Chromax.black voor elkaar krijgt, maar dan dus voor minder dan de helft van het geld. De Gelid Tranquillo Rev.5 en Cooler Master Hyper 212 Black Edition krijgen daarom allebei een Great Value-award.
Ergens toch ongemakkelijk en apart. Noctua van bijna 100,- "ultimate" noemen.
Bedoel, waarom zou je die kopen over zeg een Arctic Freezer 240/280/360 (of menig andere AIO)? Dan krijg je een betere en stillere CPU koeler.... Met als bonus een koelere GPU omdat er geen tweestrijd is om airflow in de kast zelf. Dat kan voor je GPU rustig 1-3 graden schelen.
Dat allemaal voor een lager bedrag.
IMO dus eerder de Scythe muggen "ultimate" noemen. Doet wat het hoort te doen, doet dat super goed, en bij dat budget is er geen alternatief dat domweg beter is.
Maar de.noctua van 100,-? Gevalletje je kunt beter krijgen, of je kunt met de helft aan budget ook prima uit.
[Reactie gewijzigd door Xanaroth op 22 juli 2024 14:48]
Blijkbaar weet je niet wat de toekenning Ultimate betekent:
Ultimate
Dit is een uniek, innovatief, mogelijk zelfs baanbrekend product, dat bovendien de ultieme keuze in zijn klasse is. Ultimate producten bieden een zeldzame combinatie van vernieuwing en kwaliteit. De prijs is daarbij secundair.
Wat is er dan uniek en innovatief , zelfs baanbrekend, aan de noctua?
- Niet de beste prestaties. Wordt verslagen door darkrock pro in de meeste gevallen.
- Niet het stilste. Als het niet wordt verslagen door darkrock pro is de mugen beter.
- Niet vernieuwend, gewoon een aircooler net zoals elk andere.
- Geen unieke prijs/prestatie, of prijs uberhaupt.
Tikt geen enkel punt, en ook niet de secundaire box.
Ik heb de Noctua NH-D15 een Ultimate-award gegeven omdat de allround koelprestaties van een erg hoog niveau zijn. De Mugen 5 PCGH is ontzettend sterk in de 15dB(A)-tests, maar valt daarbuiten aardig weg. De Dark Rock 4 Pro is eigenlijk het tegenovergestelde, die presteert juist bij het laagste geluidsniveau ineens een stuk minder. Dat is ook de reden dat de DR4P net geen Ultimate heeft gekregen. De NH-D15 doet het over de gehele linie erg goed en is daardoor heel breed inzetbaar, hij kan zich in al die verschillende tests meten met de beste 'gespecialiseerde' luchtkoelers.
Zo allround goede prestaties, dat het op zo'n beetje elk vlak wordt verslagen door andere CPU koelers die euro's minder kosten. Ligt het aan mij, of is een CPU koeler misschien *niet* zo goed allround, als je beter voor minder kunt krijgen?
Gewoon om te overweging te nemen:
- Is puur budget het aller belangrijkst, dan eindig je bij de CM Hyper/Gelid. 30,- en klaar.
- Is budget&geluid relevant, dan eindig je bij de Scythe Mugen. 50,- en klaar
- Is budget&prestaties relevant, dan begint vanaf 70,- de omslag van betere AIO met de Gammax 360. Of eventueel nog de Deepcool AS500Plus (goedkoper dan de Pro 4 of NH-D15, koelt net zo goed, echter kleinere vorm dus geen gedoe met ram keuzes).
- Is budget&geluid&prestaties relevant, begint vanaf 90,- de Castle 280ex/Arctic Freezer 280 (280's doen het meestal beter dan 360's; vrijwel gelijk koeloppervlak maar 2x140's fans zitten beter in prestatie/geluid dan 3x120's).
- Boeit alleen prestaties (en evt geluid) kan je vanaf pakweg 200/250,- eigenlijk geen verkeerde AIO meer kiezen.
Dus zeg eens, vanuit tweakers bedrijfsmatig oogpunt. Wat is een Ultimate label waard als dat component nooit het aanraden/gebruik waard is, of in een BBG zal eindigen? Is dat waar het Ultimate stikker voor bedoeld is: "er is altijd een betere keus"?
Al review je dan nu enkel een paar luchtkoelers, lijkt het mij niet verstandig de test als in een vacuum (pun intended) te hanteren alsof er verder geen alternatieven bestaan op de wereld.
[Reactie gewijzigd door Xanaroth op 22 juli 2024 14:48]
Maar kun je ook een luchtkoeler aanwijzen die de NH-D15 in alle usecases kan evenaren?
De DRP4 kan hem bijhouden op hoog geluidsniveau, maar niet op laag.
De mugen pcgh kan hem bijhouden op laag geluidsniveau, maar niet op hoog.
Dus geen van beide is echt een allround vervanger voor de NH-D15, want ze hebben mankementen in bepaalde tests. De NH-D15 doet het overal goed. Dat lijkt me genoeg reden om ultimate te zijn.
AIO’s kan je eigenlijk niet meerekenen. Die gaan gewoonweg niet zo lang mee als een luchtkoeler. Hebben meer bewegende delen en hebben veelal last van vloeistofverdamping op de lange termijn.
Als een NH-D15 een kapotte fan krijgt, kun je die vervangen. Als een AIO een scheur in zijn slang krijgt door uitdroging of teveel vloeistof is kwijtgeraakt aan verdamping, dan zijn ze niet navulbaar of repareerbaar.
Daarnaast is een NH-D15 ronduit veiliger omdat hij geen kortsluiting in je pc kan veroorzaken met vloeistof die hij niet kan lekken.
Het is leuk dat die arctic dingen 7 jaar garantie hebben, maar een goede ventilator kan zomaar veel meer dan 6 jaar oud worden. En dat kun je gokken, want als hij stuk gaat neemt hij je pc verder niet mee, een aio mogelijk wel.
Bovendien claimt noctua een 150.000 uur MTTF voor de koeler. Dat is 17+ jaar bij 24/7 operation
Bovendien vind ik het niet onverdedigbaar dat het Ultimate label hier wordt verdedigd als Ultimate luchtkoeler, niet ultimate koeler algemeen.
Dus tenzij jij een luchtkoeler aan kunt wijzen die de NH-D15 op ALLE fronten kan verslaan…
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Blijkbaar werkt de NH-D15 niet voor de budget bouwer met z'n factor 3 hogere prijs.
Blijkbaar werkt de NH-D15 niet voor degene die geluid belangrijk vindt - scythe is stiller voor de helft van het geld.
Blijkbaar werkt de NH-D15 niet voor degene die geluid/prestatie belangrijk vindt. Onder andere DRP4 en de AS500plus doen het beter voor minder geld, net als menige AIO en je krijgt 33% korting ook.
Blijkbaar werkt de NH-D15 niet voor degene die enkel prestatie belangrijk vindt - AIO is altijd superior vanaf pakweg 25% korting.
Dus welke user/usecase blijft er dan over voor wie de NH-D15 interessant zou kunnen zijn?
Wat betreft hoe lang AIO meegaat, risico op lekkages, etc. Wanneer een 'goedkopere' AIO langere garantie krijgt dan je 100,- Noctua kun je vraagtekens zetten of een AIO nog de kinderziektes bezitten van de 2010-2015 periode.
Kinderziektes? Alle AIO’s kunnen lekken, scheuren en verdampen. Voor een workstation heb je bijvoorbeeld niks aan “ja maar wanneer gebeurt dat nou, dat kwam vroeger wel eens voor maar nu” Want het mag NOOIT gebeuren. Een luchtkoeler heeft 0% kans op die problemen. Niet bijna nul, maar echt nul.
Workstations staan vaak dag en nacht aan en moeten een bij benadering oneindige uptime kunnen hebben. Er is maar 1 ding duurder dan een mooie workstation en dat is de werknemer die betaald uit zijn neus zit te vreten tot zijn PC het weer doet.
De DRP4 doet het niet beter dan de NH-D15. Hij is sterker op het ene geluidsniveau en zwakker op het andere, en heeft maar 3 jaar garantie.
De mugen is marginaal stiller, maar stiller ja. Dus als je een goedkopere, lichtgewicht processor hebt, dan hoef je daar ook geen dure koeler bij te nemen voor stilte, dat weten we al jaren.
Echter als je een daadwerkelijke Ultimate usecase hebt, waarbij je je processor echt voor 100% gaat belasten voor lange tijd, dan kun je niet af met de Mugen. Een 5900X bijvoorbeeld oververhit dan simpelweg.
Dat noctua duur is, dat weten we na al die jaren wel. Bij Ultimate is er nog NOOIT rekening gehouden met de prijs. Gloednieuwe dikke oled tv’s krijgen ook vaak zat de Ultimate sticker terwijl ze 3x zo duur zijn als een tv die 90% van de prestaties kan halen.
Daar heeft tweakers andere labels voor.
Welke usecase blijft er over voor de NH-D15? De gebruiker die stilte bij hoge én lage fansnelheden wil. Dat is zo’n beetje iedere workstation klant. Een heel groot deel van de dat moet hij een beetje voor zich uit staren terwijl de gebruiker zit te programmeren of tekenen of editten in zijn programma en als het erop aankomt en er moet een groot project gecompileerd/geexport/uitgerendere worden dan moet de koeler de stampende processor aankunnen op een acceptabel geluidsniveau.
De NH-D15 kan dat. De mugen en DRP4 kunnen beide maar 1 van die twee dingen net zo goed of beter dan de NH-D15. Dan is de NH-D15 dus de betere oplossing.
Niet zo raar toch, dat een product waar je de hoofdprijs voor betaalt alleen voor hoofdprijs doeleinden is waar je een veelzijdige oplossing nodig hebt? Daar betaal je immers voor
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
En hier nog aan toegevoegd:
Als je koeler fan of fans stuk gaan kun je ze gewoon vervangen voor een nieuwe fan. Vrij makkelijk en snel te doen.
Als je AIO pomp het begeeft (heb ik persoonlijk meegemaakt met corsair i100) dan moet je maar hopen dat je case een gat heeft waar je bij de achterkant van je cpu socket kan.. want je moet heel dat ding vervangen voor een nieuwe koeler wat duurder is en meer werk is.
[Reactie gewijzigd door Ayporos op 22 juli 2024 14:48]
Zeker als de PC al op leeftijd is. Als een ventilator sterft in je oude pc op de koeler kun je altijd een goedkope vervanger bestellen, of een van je casefans tijdelijk gebruiken zodat je verder kan voor weinig.
Bij een AIO pomp of slang mag je een hele nieuwe koeler aanschaffen in alle gevallen. Dan moet je dus een hele koeler achter de hand hebben om dezelfde garantie te hebben als met lucht
Het mag gezegd worden, dat de NH-D15 wat weg moet geven aan de concurrentie omdat die stillaan kwa prijs wordt verslagen, terwijl die kwa prestaties wordt geëvenaard. Maar hij blijkt hier toch weer een dijk van een cooler te zijn over de hele lijn.
Uit ervaring kan ik alvast meegeven ... het is een geweldige cooler. Mijn temps liggen vaak lager dan die van andere spelers in mijn groep met een AIO - al vermoed ik dat betere AIOs hem wel verslaan. En na 4 jaar werkt die nog als nieuw, wat ook niet van elke AIO kan gezegd worden, heb ik de indruk.
Je betaalt wel een kleine premium voor die kwaliteit maar wil je een top-cooler, no questions asked, dan is de NH-D15 toch een referentiepunt.
Het verslaat waterkoelers, klopt! Het verslaat de budget AIO's van 50,- zoals de Gammax/CM materliquid/MSI MAG, de budget 240's zegmaar. En natuurlijk zo'n beetje alle AOI's met een 120 rad enzo.
Maar de Gammax 360, Castle 280Ex, Freezer 280/360.. die verslaan dezelfde AIO's die de Noctua ook aan kan. Rond 70-80 euro zit menige AIO het aanzienlijk beter te doen dan simpelweg mooie looks. Dan praat je al snel over 5-6 graden noise-normalized verschil bij de hogere TDP's in het voordeel van AIO's tegenover de aanzienlijk duurdere Noctua.
En wat betreft kapot gaan enzo. Arctic heeft zojuist de garantie op 7 jaar gezet van de Freezer II serie, sterker nog zelfs met terugwerkende kracht voor alles wat reeds uitgeleverd is. Over kwaliteit gesproken. Dat is meer garantie dan de 6 jaar die Noctua je durft te geven, daar kun je best conclusies uit trekken hoe goed een moderne AIO is.
[Reactie gewijzigd door Xanaroth op 22 juli 2024 14:48]
Ik kom zelf van de Artic 360 freezer 2 af en heb nu een Noctua luchtkoeler. De Artic freezer heeft zelfs plastic bevestiging schroeven/schroefdraad welke op de backplate komen als het ware, dat brak zelfs bij mij af tijdens het monteren.
Ik kan met zekerheid zeggen dat de Noctua kwaliteit uitstraalt en ook daadwerkelijk is en waarbij ik bij de Artic Freezer toch echt wel het idee had dat het low/midrange is qua kwaliteit. Daarnaast zijn de standaard fans van de Artic wel oke, echter hebben ze op bepaalde RPM ranges een mega irritant buzz/zoemend geluid.
Doe maar maar lekker weer een luchtkoeler. Alle aios die ik ervoor heb gehad (3) begonnen redelijk snel kuren te geven, vage temp spikes en pompen die soms uitvallen en na reboot weer even kort werken en gaande weg meer lawaai geven.
[Reactie gewijzigd door marco-ruijter op 22 juli 2024 14:48]
Ik heb het idee dat in het "allround" ook is meegenomen dat deze koeler in deze vorm al 8 jaar op de markt is. Fijn dat AIO's van maximaal zo'n 3 jaar oud zo goed presteren, als die over 5 jaar nog steeds zo populair zijn dat ze in de top tien staan en dan nog steeds zo goed meekomen in de tests zullen ze dan ook wel een Ultimate award krijgen.
"In zijn klasse" dus qua waterkoeling: goede tip om dat ook te overwegen, maar geen reden om geen award toe te kennen aan de beste luchtkoeler.
Ik vind het trouwens een goede formule om gewoon de top 10 uit de price watch the vergelijken. Je krijgt dan verschillende prijsklassen, maar kunt wel goed kiezen uit producten met de beste prijs/kwaliteit verhouding en vergelijken of een duurder product de meerprijs waard is.
De Mugen 5 PCGH is de stilste en superieur op dat vlak, onder alle omstandigheden. Dat is uniek. Zeker in combinatie met de prijs. Nee, ik vind da t,net hier wel heel erg zijn best doet om de Noctua te laten shinen, maar voor dubbel het geld zie ik amper zoniet geen meerwaarde. Zeker niet voor non overklokkers.
Helaas is T.net tegenwoordig een commercieel bedrijf en dat merken we al jaren.
... De Mugen 5 PCGH is ontzettend sterk in de 15dB(A)-tests, maar valt daarbuiten aardig weg. ...
Hoe weet je dat? Misschien presteert hij ook goed met een andere ventilator, die wel harder (en luider) kan draaien.
Ik vind het ergens jammer dat de Noctua er nu met de ultimate kroon vandoor gaat. Het kán terecht zijn, maar dat is niet bewezen bij deze roundup. En ik begrijp dat je dan een andere ventilator moet kopen voor de Scythe, maar het zou wel interessant zijn om dit te testen.
Vroeger heb ik veel reviews op silentpcreview gelezen, die nu enkele jaren inactief is. Deze site was de benchmark als je écht voor stilte ging. De testopstelling kon tot 11dB(a) meten, daaronder was het het omgevingsgeluid wat er gemeten werd. Maar 11dB(a) is ook écht stil, van een heel ander kaliber dan dat Tweakers vroeger had met een minimum van 30dB: die tests waren totaal niet relevant als je ging voor échte stilte.
Maar wat silentpcreview (ook) deed, was de koelblokken voorzien van een referentieventilator: dan krijg je een ander en vollediger beeld waarin een koelblok in staat is. De fankeuze voor de Scythe is niet handig. Omdat je PWM fans gebruikt, is het totale bereik niet optimaal: waar 800rpm het maximum is, zal het minimum ergens rond de 100~200rpm liggen, een bereik wat eigenlijk niet realistisch is. Op 500rpm zijn 120mm ventilatoren over het algemeen, zeker in je kast, praktisch onhoorbaar. Ik zou zelf kiezen voor ventilatoren die je terug kan regelen (PWM) tot 350rpm, maar je ook tot zo'n 1.500 of 2.000rpm kan laten draaien. Dan heb je namelijk een veel interessanter bereik.
Ik vind "wordt verslagen" een beetje extreem. Er zit eigenlijk nergens een echt merkbaar verschil tussen de D15 en DRP4
Niet de stilste inderdaad. Maar op de mugen na, die gewoon niet boven 800 toeren kan draaien, staat hij gewoon bij de top.
Geen unieke prijsprestatie op basis van de getallen in deze test. Noctua producten zijn vrij premium qua duurzaamheid. Dat zie je in deze test nergens terug, maar is wel zo.
De DRP4 bijvoorbeeld heeft een vrij krasgevoelige zwarte coating en het mountingsysteem laat te wensen over, al is het beter dan bij de 3.
Noctua heeft met hun secufirm de ideale air cooler mount uitgevonden imho. En je kunt bij noctua, als een van de enige, op de site een hele extensieve lijst met moederborden en cases vinden bij iedere koeler voor compatibility.
Daarbij zit op een NH-D15 ook 6 jaar garantie. Op een DRP4 maar 3.
Persoonlijk vind ik de NH-D15 een vrij duur product, maar je krijgt er bij noctua ook echt wel wat voor.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Begin jij nou over een krasgevoelige coating van een CPU cooler? Dat ding heb je normaal gezien in de lifespan van heel je computer toch maar een goeie 5 minuten vast?
Ja, en hij krast binnen die 5 minuten. Namelijk bij ieder fan bracket dat je monteert.
Dat is gewoon matige bouwkwaliteit imho.
Een product mag niet onoverkomelijk beschadiging oplopen tijdens een stap die je moet uitvoeren om het te gebruiken. Zonder dat bracket werkt de koeler niet en om hem je monteren moet je die krassen maken omdat je hem er nu eenmaal overheen moet spannen.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Het mountingsysteem van die DR4P is Kwalitatief Uitermate Teleurstellend, maar volgens mij is het me toch echt gelukt zonder krassen op het zwarte deel (of anywhere else) te krijgen
Dat zou mij dus helemaal niet interesseren zo lang het werkt. Maar goed, deze producten zijn ook wel voor de open case mensen en voor die zal het wel een factor zijn.
Een luchtkoeler is een sink, wat plastic en een motor. De features zijn koelvermogen, geluidsproductie en evt uiterlijk. Kwaliteit lijkt me minder relevant, een cheapo aliexpress fan gaat jaren mee.
Wat mij betreft is prijs dan een bepalende factor die mag mee worden genomen, een vergelijking gaat immers om meerwaarde en die zie ik amper terug in het prijsverschil.
Omdat pump noise. Als iemand met een AIO. De pomp is bij kantoortaken luider dan de rest van de pc. En ik heb hem in de ideale houding hangen voor stilte, namelijk met de radiator bovenin de kast, zodat de pomp altijd zonder luchtbellen loopt.
Ik heb al mijn casefans op basis van systeem temperatuur lopen en die staan dus tijdens kantoortaken op minimaal toerental. Zelfse geldt voor de videokaart, waar 2 ML120’s op zitten die idle 400 rpm draaien.
Je hoort de pomp constant én de HDD soms. Een NH D15 zou dit probleem oplossen, maar dat ziet er minder mooi uit én werkt zoals je zegt de warmte niet direct de kast uit
Coolermaster AIO's maken amper geluid! Doet het nog beter dan de rest qua pompgeluiden. Heb zelf de Arctic geprobeerd en nog een tig andere maar die maken allemaal een irritante hum/hoge pieptoon.
coolermaster AIO's heb ik ontzettend slechte ervaringen mee. Vrij matige koelprestaties en best wel goedkope ventilatoren. Die bieden imho weinig meerwaarde tov een goede luchtkoeler. Zijn meer value dingen voor mensen die perse een RGB waterkoeler moeten.
De nieuwe flux doet het net zo goed als de Arctic, RGB ben ik al te oud voor, dus dat mot ik niet ;-).
Moet zeggen dat de pomp ook niet op 100% staat. Want dan hoor je 'm wel.
Daarnaast de standaard fans vervangen met Noctua fans. A12x25
[Reactie gewijzigd door BliXem op 22 juli 2024 14:48]
Dan heb je in ieder geval onder load een hele stille koeler met die noctua fans. Toch zou ik waarschijnlijk volgende keer een NH D15S ofzo monteren. Lekker stil en weinig bewegende delen.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Pompen op moderne AIO's gaan via PWM, niet 100% via pump-header op het moederbord. Mijn voorbeeld (arctic) is bijvoorbeeld 800-2000 voor de pomp. Ook geen apart pomp kabeltje meer, 1 daisy chain die gezamenlijk op de cpu header wordt aangesloten en verder met PWM wordt aangestuurd op basis van fanprofiel/cpu temperatuur.
Moderne AIO zit dan ook rustig op 20-30% (zowel fans als pomp) bij idle/office werk.
Ik heb een Kraken X62, waarvan de pomp snelheid onafhankelijk regelbaar is over USB via een GUI op basis van koelvloeistof temperatuur, CPU of GPU temperatuur. Veel moderner dan een pwm kabel. Die staat dan ook zo laag mogelijk bij normale temperaturen.
Ik zeg ook niet dat het luid is. De gemiddelde laptop is luider. Maar het is veruit de luidste component in mijn systeem gezien alle case, radiator en gpu fans op ~400 toeren zitten.
Ik heb mijn hele systeem voor stilte geoptimaliseerd. GPU fans draaien net wel net niet 1000 rpm tijdens het gamen. Ik heb veelal een frame cap aanstaan op exact het aantal hz van mijn monitor, en anders pragmatisch ingesteld op de fps die de game 90% van de tijd kan halen, zodat mijn systeem niet luider wordt voor performance die ik niet gebruik.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Oh, daar kan ik het prima mee eens zijn. Dat alles met een AIO zo laag ingesteld kan worden, dat zelfs je pomp op minimale setting weer de 'luide' component wordt.
Echter moeten we niet vergeten dat de fans zo stil worden (~250rpm kaze flex 140's in mijn geval voor case/radiator) omdat we AIO hebben.
Niet hebben van aircooler betekend tevens geen gevecht om aanzuigen van binnenkomende airflow en dat zie je weer terug in je GPU temperatuur. Waardoor je die ook stiller kunt laten draaien dankzij AIO.
Het is dan makkelijk om naar de pomp te wijzen in je superstille build en zeggen 'daar komt nu het meeste geluid vanaf'. Echter zonder de AIO zouden al die andere fans harder moeten draaien en heb je uiteindelijk meer lawaai.
In mijn ervaring niet waar. Met een NH-D15 kun je in de meeste gevallen ook gewoon de fans zo langzaam mogelijk zetten bij alle temperaturen onder de ~45 graden. Die mega koelers hebben meestal wel genoeg thermische massa om dat te trekken.
Niet dat ik mn AIO helemaal kut vind. Dat niet. Ik ben reuze blij met de koelvloeistof temperatuur feature, waardoor ik veel geleidelijker kan afregelen.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Hier een NZXT Kraken Z63, onlangs de fans vervangen door Arctic P14 PST fans. De pomp is onder de 70% onhoorbaar, de standaard NZXT fans zijn wel erg luid en naar mijn idee ondermaats qua kwaliteit. Voordat ik deze AIO ging kopen had ik de Scythe Mugen 5 PCGH er in zitten, echter werd daarmee m'n CPU te warm. En eigenlijk ben ik van mening dat een AIO koeler per decibel meer rendement levert qua koeling dan een luchtkoeler.
Z63 heeft een nieuwere generatie pomp dan de X62 voor zover ik weet. Ik dacht dat de X62 namelijk nog asetek gen 5 is. Met die gele driepoot impeller. De latere AIO's gingen over op de nieuwere impellers, welke veel efficienter zijn. Volgensmij zijn de X63 en later uitgerust met nieuwere pompen
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Hoe kom je tot de conclusie dat een aio stiller is? Daar zitten ook gewoon fans op, vaak van mindere kwaliteit dan de Noctua. Je kan de fans wel vervangen, maar dan ben je weer duurder uit. Daarnaast zit er in een aio een pompje die ook geluid maakt.
De noctua's hebben een serieuze naam en reputatie uit het verleden, die vandaag de dag niet per se meer te verantwoorden is. Links en rechts zijn/worden ze ingehaald door revisies van corsair, scythe, bequiet en arctic (onder andere). Op zich ook niet gek, als je bedenkt dat het basis Noctua ontwerp bijna 10 jaar oud is.
Je kan de fans wel vervangen van P14 naar Noctua als je dat graag wilt, maar dan ben je weer duurder uit en gaat je prestatie mogelijk omlaag ook.
Wat betreft AIO pomp, de permanente 100% via pump-header is ook ingehaald de afgelopen jaren met bijbehorende geluidswinst. Was een dingetje bij de eerste generaties AIO (toen we net begonnen ermee, en het op basis van 1x120 was enzo) samen met tal van andere kinderziektes.
Tegenwoordig gaat dat gewoon variabel via PWM en/of in te stellen in de bios (eigen pump curve, net zoals je fan curves hebt voor je cpu en je case fans).
[Reactie gewijzigd door Xanaroth op 22 juli 2024 14:48]
Noctua zijn stiller als je goede oren hebt. Heb hier ook naar gekeken voor de P14's maar die maken zeer vaak een rare 'hummend' motorgeluid. Dit stoort mij al, bij de noctua's ervaar ik dit totaal niet.
Dat en ze blijven tijdens een erg lange levensduur ook structureel net zo stil. Met ventilatoren van andere merken heb ik altijd gehad dat ze initieel weliswaar stil zijn maar in de loop der jaren steeds meer geluid gingen maken.
Grappig dat we echt totaal omgedraaide ervaringen hebben.
Ik heb juist mijn Artic Freezer II en al mijn P14 fans de deur uit gedaan omdat ze echt vervelende humm en zoem geluiden hebben op best wat RPM ranges. En ben er wel klaar mee om allemaal fan curves te maken die bepaalde RPM ranges skipt.
Ja het zijn oke fans voor de prijs, maar noway dat het met Noctua fans vergeleken kan worden op het gebied van kwaliteit.
Dat kan ik bevestigen. Ik heb sinds korte tijd de Corsair h100i met twee stuks Noctua NF-A12x25, want die had ik nog liggen. Fluisterstil, zelf in de Lian Li A4 H2O. Maar de pomp is goed hoorbaar, zelfs op silent mode.
Edit:typo
[Reactie gewijzigd door ZatarraNL op 22 juli 2024 14:48]
Mijn moederbord (m-itx) is nogal eigenzinnig met welke aio past. De kraken x53 past bijvoorbeeld niet. En de Cooler master lijkt dezelfde maat, als ik dat zo visueel kan beoordelen.
En kom je dus uit bij de scythe. Niet de noctua. Vandaar dat ik Ultimate zo'n rare stikker vindt gezien het prijsniveau.
Pomp gaat bij de moderne versies AIO's van vandaag ook gewoon mee in de fan PWM aansturing trouwens. Niet non-stop 100% via de pomp-fan-header met bijbehorende geluidsproductie, dat is niet meer iets om je zorgen om te maken.
"En kom je dus uit bij de scythe. Niet de noctua."
Klopt. Ik heb er zelf trouwens wel een enkele Noctua fan opgezet die ik nog had liggen (450-2000rpm). Die combinatie is eigenlijk ultimate . Tijdens warme dagen >30+ en zware belasting levert dat net even wat extra koelvermogen om de pieken onder 70 C te houden. De twee fans die waren meegeleverd zitten op in- en outtake.
Voor mij geen AIO meer, al moet iedereen zelf de afweging maken natuurlijk. Niet iedereen is even gevoelig voor geluid. Mijn oude waterkoeling maakte al gebruik van PWM via Fan Control (mooi stukje software btw..), maar werd juist luidruchtiger bij rpm onder 100%.
Pomp gaat bij de moderne versies AIO's van vandaag ook gewoon mee in de fan PWM aansturing trouwens.
Mega irritant juist, eigenlijk omdat we het over een zeer korte loop hebben met vrij weinig restrictie in de water flow zelf wil je gewoon een vaste RPM houden voor de pomp. A. Het is beter voor de levensduur van de pomp. B. Een pomp die hele tijd op en neer gaat qua snelheid is juist het geluid dat erg hoorbaar is.
Inderdaad.. Ik zit om dezelfde reden met mijn nieuwe build sinds een half jaar ook weer op luchtkoeling (Mugen 5 PCGH Edition). Dat was echt een 'ultimate' beslissing. De rust..
Ik mijn mij ergens is video te herinneren over AIOs vs goede luchtkoels, waar de luchtkoels toch echt beter uit de test kwamen. Kan het alleen zo snel niet terug vinden welke video dat het ook alweer was.
Gamersnexus vind ik altijd wel een goede bron, maar menige andere (hardware chanucks, hardware unboxed, etc etc) vinden allemaal ongeveer hetzelfde. https://youtu.be/KPaSEGe6ML0?t=1012
Veel koeler bij dezelfde geluidsprestaties. Of anders gezegd, bij bepaalde wens aan prestatie kun je veel stiller gaan.
Omdat de oordelen op basis van de context (deze test/roundup) uitgedeeld wordt en als appel niet vergeleken wordt met peer. AIO's zijn wat dat betreft niet de heilige graal of zo en zoveel koeler is een AIO ook niet.
De Scythe mugen + noctua fans (mijn setup atm) komt voor de 90 euro in totaal ook in de buurt van de noctua koeler
Dus je kan altijd beginnen bij de goedkopere en als dan je workflow/spellen (en/of baggeren kast in een computer cast of dergelijke) het niet trekken kun je altijd nog upgraden
Ik zie "Ultimate" als: Binnen de context van de test (dus high end goede luchtkoelers) is dit de meest complete en best presterende. No compromise. Dat betekent niet dat het automatisch de beste keus is mocht je budget groot zijn; maar daarom heb je ook de Excellent awards. Mocht je budget kleiner zijn is er de Great Value award.
Eigenlijk is de Dark Rock Pro wat mij betreft een betere keus; nauwelijks slechtere prestaties op de hogere fan speeds en een heel stuk stiller. Misschien moet er een Editor's Choice-award komen o.i.d. Natuurlijk weer met enorme disclaimer, want er zal altijd een Tweaker zijn die het weer beter weet
[Reactie gewijzigd door A Lurker op 22 juli 2024 14:48]
Luchtkoeling en waterkoeling vergelijken is zoiets als appels en peren vergelijken. Ja het is allebei koeling en fruit, maar de ultimate luchtkoeler of ultimate appel kun je volledig vergelijken met respectievelijk een waterkoeler of een peer.
Ja volledig mee eens, voor 90+EUR zou ik ook eerder voor watercooling gaan, ookal zijn die niet zoveel beter in het koelen, het is wel een pak practischer!
Je hebt veel meer ruimte in je kast over.
Zoals je al zei, gaat de warmte uit je kast ipv die er in blijft.
Je airflow in je kast is veel beter.
Ook altijd bezorgd geweest om het gewicht van dergelijke blokken die op je moederbord en CPU zitten, zeker als je van tijd je PC verplaatst, bvb naar LAN party.
Doen hun AIO aan de bovenkant van de kast als exhaust en doen de fan curve op basis van CPU temps.
Je krijgt dan dat de gpu een stuk warmer wordt (sowieso de kast zelf) omdat de exhaust flow niet optimaal is. Eigenlijk moet je dat de fans van de AIO dan juist sneller laten draaien om een betere flow te houden voor zaken zoals GPU.
Dus meer ruimte in de kast zelf is zeker niet altijd praktischer.
Ik neem hier wel even de verdediging op voor deze Noctua-koeler.
Jazeker, hij is duur en 100 euro is geen geintje. Maar toch is de NH-D15 echte kei van een luchtkoeler die gelijk op kan lopen aan een redelijk aantal waterkoelers of er zelfs voorbij kan gaan in koelprestaties.
De koeler heeft zelfs een variant met een bracket voor een Threadripper-chip, en kan deze prima koelen verder.
En dan vergelijk ik hem overigens niet alleen met koelers die de helft van het geld kosten maar zelfs in dezelfde prijscategorie.
Zelfs Linus van LTT heeft aangegeven dat deze koeler het in vele gevallen beter heeft gedaan dan veel waterkoelers die hij heeft.
En extra voordeel dat je wel hebt is dat deze luchtkoeler geen plaats in de case hoeft te hebben buiten de CPU socket om.
Het is in dit geval echt meer de vraag waar je voorkeur ligt en niet meer welke koeler beter is.
Met als bonus een koelere GPU omdat er geen tweestrijd is om airflow in de kast zelf. Dat kan voor je GPU rustig 1-3 graden schelen.
als je deAIO voorin doet dan heb je warmere lucht bij je GPU en word je GPU warmer.
Doe je je AIO als exhaust dna word je CPU warmer omdat ie de warme lucht er door blaast
de NH-D15 is een koeler die net zogoed presteerd als een AIO zonder de onderhoud van een AIO.
een AIO heeft vloestof, dit kan gana lekker, de pomp kan stuk gaan of herrie gaan maken, of.. de vloeistof word minder, dat verdampt. dit laatste duurt heel lang maar is wel een ding. Daarnaast tast het vloestof de verschillende materialen aan, zoals de Rubbere O-Ringen en het metaal dat word gebruikt. Dit zorgt er voor dat er deeltjes in het vloestof komen wat blijft zitten in het koelblok van de CPU en de radiator wat voor verstopping kan raken.
Een AIO is veel gevoeliger voor fouten dan een luchtkoeler. Ik heb zeld een lucht koeler gehad maar ik kon niet merken dat het merkbaar beter was dan mijn Cryorig H5 Ultimate daarnaast had ik last van het "water drup effect waardoor de koeler luiderwerd.
Dit is dat je het water hoort druppen in het bovenste deel van de rad waar de tube is. dit maakte de AIO ook luider terwijl deze 130 euro was.
Je onderschat de NH-D15.
Met CPU koeling is het niet zo dat je maar een AIO moet hebben. Ik zou zelf gana voor een NH-D15 ipv een AIO want het is aanzienlijk makkelijker en betrouwbaarder dan een AIO al presteerd hij misschien ietsjes minder.
Om de rust in idle, die pomp ronkt altijd. Waar een groot koelblok bij idle de fans zowat stil kan zetten en gewoon al passief door zn massa kan koelen.
Ik mis in de reacties, iets wat ik fijner vind, dat is met een luchtkoeler je ook koeling voor VRM's zorgen. Met vele AIO's, zetten ze deze erop, en heb je in dat hoek amper lucht dat over deze moederbord VRM's kan gaan. Ja men kan bijvoorbeeld een fan vastmaken aan zijpaneel, maar dat zie ik amper tot nooit.
Ook zijn er AIO's dat er een extra kleine fan gemaakt is, dat VRM's koelen. Ik zou bijna zeggen dat dat niet voor niets is. Bij AIO's heb je ook te maken dat er meer zaken defect kunnen raken en dan bedoel ik niet alleen lekkage(s), maar ook dat deze pomp amper of niet vervangen kan worden bij een defect. Een luchtkoeler, of de fan ervan, merk je wel of deze ophouden met draaien. Nee, geef mij maar een goed presterende luchtkoeler.
Dat is hetzelfde idee als een Pizza met Nutri score A. Dat lijkt een gezonde pizza maar de Nutri score wordt alleen binnen dezelfde productgroep gebruikt. Een pizza is natuurlijk zo ongezond als wat.
Betreft de koelers hetzelfde idee. Dit is de beste luchtkoeler die je kunt kopen maar in vergelijking met de huidige AIO's is het overpriced rommel.
Ergens toch ongemakkelijk en apart. Noctua van bijna 100,- "ultimate" noemen.
Bedoel, waarom zou je die kopen over zeg een Arctic Freezer 240/280/360 (of menig andere AIO)? Dan krijg je een betere en stillere CPU koeler.... Met als bonus een koelere GPU omdat er geen tweestrijd is om airflow in de kast zelf. Dat kan voor je GPU rustig 1-3 graden schelen.
Dat allemaal voor een lager bedrag.
IMO dus eerder de Scythe muggen "ultimate" noemen. Doet wat het hoort te doen, doet dat super goed, en bij dat budget is er geen alternatief dat domweg beter is.
Maar de.noctua van 100,-? Gevalletje je kunt beter krijgen, of je kunt met de helft aan budget ook prima uit.
Tja, net wat je wilt.
In mijn 5900X(OC) config koelt de Noctua ~4 graden beter dan de DR pro 4. (beide getest onder zelfde omstandigheid) Voor een samenstelling van E1000,- past het eigenlijk niet nee, ook niet nodig waarschijnlijk.
En wat als je een AIO zoals de Arctic Freezer 240/280/360 niet in je systeem kwijt kan? Zoals in een Fractal Design Torrent case. Hij kan er wel aan de onderkant in, maar dat vind de pomp niet erg tof.
De pcgh is niet lga 1700 out of the box terwijl bovenstaande koelers dat wel zijn.
De pcgh word door scythe uitgefaseerd in december. De pcgh branding komt dan bij scythe te vervallen. Wel zijn er plannen om dan zelf een scythe mugen 6 Silent te lanceren in Januari 2023.
Men kan nooit de alles testen natuurlijk en de subtitel van het artikel maakt al snel duidelijk welke keuze is gemaakt. Met een dergelijke keuze vallen een boel (zeker de nieuwen!) buiten de boot.
De review zelf is al interessant en daaronder het commentaar is minimaal net zo waardevol, mede-tweakers vinden altijd wel een ander interessant perspectief
Dat weerspreek ik ook niet, maar ik geef alleen aan dat ook de redactie keuzes moet maken en daardoor bij dit soort artikelen altijd wel (naar de inzicht van een Tweaker) een bepaald product "mist".
[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 14:48]
Dat klopt, ik bedoel meer te zeggen dat het voor de redactie bijna onmogelijk is om perfect te kiezen omdat er altijd wel een tweaker rondloopt met meer verstand van zaken van specifiek-onderwerp-x
Ik denk dat de peiling van populairste koelers van de redactie wat ouder is, een dergelijke roundup maak je ook weer niet in vijf minuten. Hou dus rekening mee dat populariteit dan enorm kan wisselen over tijd.
[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 14:48]
Ik denk dat ik jouw punt nu niet begrijp. Ik bedoel dat de peiling van de redactie eerder is gedaan en daardoor waarschijnlijk een andere top 10 teruggaf. Natuurlijk geven de links nú een boost in populariteit, maar je komt ook niet zomaar de top 10 in, lijkt me.
[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 14:48]
Maar als de redactie naar de 10 populairste koelers heeft gezocht voor 1 juli, krijg je dus waarschijnlijk andere resultaten en is de koeler nu dus niet meegenomen.
Ook heeft de Scythe Fuma 2 Rev. B geen reviews, dus ik begrijp niet waarom je zegt in jouw eerste reactie dat de koeler getest is. De data van het product in de Pricewatch is namelijk geen testdata, bij het tabje reviews van het product staat ook geen enkele review (van zowel de redactie als van mede Tweakers) vermeld.
[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 14:48]
De Testdata die je ziet bij het product is de testdata van de nieuwe set-up , vraag het maar aan de reviewer @Trygvepricewatch: Scythe Fuma 2 Rev. B Scroll Down
[Reactie gewijzigd door Gipsy King op 22 juli 2024 14:48]
Check, en uiteraard begrijp ik de keuze die er nu gemaakt is hoor , Time is key. De Jongens zullen het vast ook super druk hebben met alle data en testen.
Bij het kiezen van de koelers waren deze beide nog niet uit, vandaar dat ze er niet tussen staan(Plus het feit dat het geen top 10 koelers waren op het moment dat ze wel te koop waren). wellicht dat @Trygve hier op termijn nog iets over gaat schrijven.
Voor deze review hebben we bij het begin van onze test de populairste 10 luchtkoelers gekozen, daar stonden toen die twee nieuwe Scythes niet tussen. Je had al (scherp) gespot dat die inmiddels wel volledig getest zijn, dat is inderdaad de volgende koeler review die er spoedig aankomt Wat betreft je vraag over de gebruikte koelpasta, dat staat bij de testmethode; we gebruiken Gelid GC-Extreme.
Beide alternatieven die je geeft hebben een veel hoger maximum van 26 dB / 28 dB in plaats van de 14.5 dB van de PCGH. Dus ik vind het helemaal niet jammer dat de Scythe Mugen 5 PCGH is meegenomen in de test. Dit is juist een redelijk unieke koeler die niet mag ontbreken in de test.
Dat klopt , alleen heeft ie nog maar een 6 maandig bestaan voor de boeg, gaat Confirmed end of life einde 2022. (ook geen lga 1700 support) , hiervoor moet je dan weer extra erbij kopen : pricewatch: Scythe LGA1700 Mounting Kit Rev. B , wat hem dan voor lga 1700 ineens een stuk duurder maakt weer. Am5 krijgt zelfde mounting als Am4 , dus dat gaat wel weer
[Reactie gewijzigd door Gipsy King op 22 juli 2024 14:48]
Wellicht dat hij volgend jaar geen plek meer heeft in deze test omdat hij dan EOL is en de prijs omhoog is geschoten door schaarste. We gaan het mee maken. Maar om daar nu al op voor te sorteren door hem uit te sluiten van de test vind ik niet zo nodig .
Als ik nu zelf een (gaming)systeem zou bouwen dan zou dat een 12600K worden en dan wordt het toch die PCGH met mounting kit. Puur omdat hij onhoorbaar is en voldoende koelcapaciteit heeft.
Overigens is het natuurlijk niet zo dat wanneer een product over 6 maanden uit productie gaat het na 6 maanden en 1 dag niet meer leverbaar is. Er zijn nogal wat producten die letterlijk nog jaren op de pricewatch te vinden zijn.
Ik ben wel nieuwsgierig wat er gebeurd, als je bijvoorbeeld op de Scythe 2x een A12x25 erop zet. Zou dit nog veel effect hebben voor de zwaardere processsoren.
Ik vind het sowieso bij iedere luchtkoeler vergelijking/review een goed idee om alle deelnemers ook te testen met een "standaard" fan, zoals die noctua of bijvoorbeeld een arctic p12. Dat wordt een beetje lastig als je 120mm vs groter gaat testen, maar als je een roundup hebt met koelers van dezelfde fan maat kun je het doen als verdieping. Dan weet de lezer ook gelijk of er hoop is voor de heatsink met betere fans.
Sommige koelers zijn namelijk overall best goed, maar hebben gewoon een matige fan. Maar een upgraded fan is vaak maar een tientje ofzo
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 14:48]
Ik heb de twee Scythe Kaze Flex 800rpm fans op mijn Mugen 5 PCGH vervangen door één Phanteks T30 (i.e. zeer gelijkaardig aan de Noctua NF-A12x25 maar iets performanter wegens iets dikker) en wat mij het meest opvalt is dat de T30 (en hoogstwaarschijnlijk ook de A12x25) veel sneller kunnen draaien voor eenzelfde hoeveelheid lawaai, e.g. de Kaze Flex aan 600rpm zijn al zo luid als de T30/A12x25 aan 850rpm.
Mijn prioriteit is stilte, dus laat ik de 120mm fans in mijn computer nooit boven de 1000rpm gaan, want dat is voor veel Gentle Typhoon-stijl fans (Noctua NF-A12x25, Phanteks T30, Thermaltake Toughfan 12, Arctic P12, etc) het kantelpunt waarop ze ineens veel luider worden.
Het uiteindelijke verschil tussen de originele fans en de enkele T30 is hoogstens enkele graden voor dezelfde hoeveelheid lawaai, máár je kan fans van Noctua of Phanteks uiteraard een pak sneller laten draaien. Met de T30 op de Mugen 5 aan 1600rpm werd mijn 5800X makkelijk 10 graden minder warm dan aan 1000rpm, maar ik heb het nooit zorgvuldig getest, dus neem dit met veel korrels zout. Dat was véél te luid voor mij, dus heb ik alles teruggezet naar 1000rpm (i.e. een zacht gezoem in plaats van irritant geblaas)
[Reactie gewijzigd door RuddyMysterious op 22 juli 2024 14:48]
Waar ik mij enorm aan irriteerde met mijn Noctua lucht koeler op mijn AMD 3700x is de temp die zelfs in idle van 30 naar 55gr gaat, Bij de porcessen zie ik zelfs niks gebeuren.
Ik had daarom de arctic freezer II 280 gekocht met daar 2 x 140mm ML erop geplaatst. CPU temp blijft nu mooi stabiel en ik hoor hem zelden. Enige wat ik hoor blazen wanneer ik ga games in de 2070s GPU fans.
Hoe kan dat? Het feit dat de temperatuur zo springt bij AMD Ryzen processoren is doordat AMD zijn Zen 2 en Zen 3 processoren op een zeer kleine node bakt (TSMC N7) waardoor de chipoppervlakte zodanig klein is dat het niet lukt om die warmte snel kwijt te geraken, waardoor de warmte zich plots kan opstapelen binnenin de chip voordat die langs de IHS via de koeler kan weggevoerd worden.
Een waterkoeler heeft doorgaans meer warmtecapaciteit (i.e. voordat die volledig is verzadigd van warmte) dan een luchtkoeler, dat klopt, maar het opvangen van het plots hoger worden van de temperatuur heeft eerder te maken met de geleiding van de koeler eerder dan de capaciteit.
Ik zou graag willen weten naar welke temperatuur jouw CPU springt bij iets kort maar krachtig zoals het openen van je browser of een andere zware applicatie. Is die sprong met je waterkoeler significant lager?
Wat je ook had kunnen doen is de temperatuur-snelheidscurve van de ventilator van je luchtkoeler aanpassen zodat die niet zo nerveus reageert op de nieuwe maar perfect normale manier waarop Zen 2 en Zen 3 CPUs kunnen spiken.
[Reactie gewijzigd door RuddyMysterious op 22 juli 2024 14:48]
In idle heeft hij geen spikes meer naar 55gr, maar blijft hij zitten tussen 25/35 gr en blijft de PC stil. Wel zo fijn, want de PC staat achter mijn primaire monitor. En met bv streamen, moest ik de mic weer zo instellen dat hij geen omgevingsgeluid opnam.
Ik heb elke FAN poort handmatig ingesteld en FANs geplaatst voor een goede airflow. Enige nadeel was wel dat de FAN van de koeler rechtboven de GPU zat, zodat hij de lucht naar bovenblaast, zo de kast uit. Betekende wel dat ALS de GPU warm werdt hij ook de warme lucht daarvan door de koeler blaaste.
Dan had je het niet goed gedaan, want je kon best de curve van de fan van je Noctua vlak laten tot pakweg 60-65°C en nadien licht stijgend tot pakweg 80, waardoor je helemaal geen last meer had van dat variabel lawaai. Enkel als je CPU dan door hoge load zwaar boven de 65°C gaat zou je hem pas beginnen horen.
[Reactie gewijzigd door RuddyMysterious op 22 juli 2024 14:48]
Dat klinkt alsof je hem niet goed gemonteerd hebt. Plasticje laten zitten? Zalf niet goed uitgesmeerd? Ergens een aircap gemaakt? Mijn Noctua houdt mijn 5900X idle maar net iets boven ambient.
Nahh dat 100% zeker niet. Daar heb ik iets tevaal PCtjes voor in elkaar gezet MAAR foutje kan altijd en had hem ook alweer uit elkaar gehaald, schoon gemaakt en andere CPU paste gebruikt.
Het verschil in load qua temp scheelt niet zo gek veel, geloof 5 a 7 gr. Ging mij alleen in idle, dat de temp zo gek spiked en dat die fans dan ineens flink gaan draaien, dat vind ik rete irritant. Ik was toen ook wezen lezen op het grote WWW en kwam elke x tegen dat meerdere dit hadden met hun 3700x.
De koeler ligt nu te wachten tot ik mijn zoontje zijn PC in elkaar kan zetten. Stock CPU koelers en gamen ..nahhh
Dat spiken is irritant. Ik heb voor mijn werk een tien jaar oude compu die dat ook heeft.
Heb er nieuwe CPU koelers op gezet, maar dat hielp ook niet.
Heb hem nu full load draaien om Mersennegetallen door te rekenen.
Beter BZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
dan bzzzZZZZZZ....zzzzZZZZZZzzzzz.....zzzzzZZZZZZzzzz... elke paar seconde.
En idd, met een Mugen 5 heb je bijna dezelfde koelprestatie als met de Noctua, voor een derde van de prijs. Wat ze goed hebben gedaan is wat meer afstand tussen de bladen gelaten, zodat de lucht er beter doorheen kan. Dan is er minder herrie van de airflow.
[Reactie gewijzigd door hooibergje op 22 juli 2024 14:48]
Sommige moederborden, zeker de wat oudere, hebben een issue als de fan RPM lager wordt dan de threshold van 'Fan draait niet' (Lower Non-Recoverable) en zet de fanspeed op 100% om weer terug te vallen naar minder. Dit resulteerde bij mij in een ventilator elke paar seconden op 100% terecht kwam.
Ik heb altijd de mugen 5, vind een lager geluid belangrijker dan de cpu temp. Boeit mij niks of een processor nu 50 of 60 graden word onder volle belasting, beide kan de processor prima aan.
Om het voor de auteur op te nemen: dat komt ook goed naar voren in de conclusie.
Tenzij je zwaar gaat overklokken of een van die inefficiënte, snelste Intels hebt is er eigenlijk geen reden meer geluid op de koop toe te nemen dan met de Scythe.
Het zou een goede opvolger zijn voor m’n huidige Mugen 2 Rev.b. Lomp groot ding, maar die draait ook altijd nog onhoorbaar in combinatie met z’n originele fan.
Andere conclusie die je zou kunnen stellen: Tenzij je zwaar gaat overclocken of een i7/i9 moderne intel hebt, is er weinig reden iets meer dan een goedkope luchtkoeler te nemen. Zelf heb ik een Scythe Kotetsu, die hier niet is meegenomen, maar even gecheckt, en die is nog wel wat koeler dan een Tranquillo volgens een oude hw.info review, maar het zijn geen gigantische verschillen. Ja hij zal een paar graden warmer zijn dan een mugen 5, maar dat wordt toch een beetje gerommel in de marge.
Oké, dat betekend natuurlijk nog steeds dat bij dezelfde temperatuur een Mugen 5 iets stiller is, maar ik heb bijvoobeeld een 65W 3700X, en dan gaat dat echt weinig uitmaken imo. En zal bijvoorbeeld een GPU al snel zwaar dominant zijn.
Wat valt e r tegenwoordig nog zwaar te klokken dan? Vroeger klokte ik een cpu van 2 naar 3Ghz , een whopping 50% boost! Wat pak je nu? een paar schamele 100 mhz en dan houd het al snel op. Nee, tegenwoordig is overklokken niet meer mijn hobby. Undervolten/onderklokken, dat is tegenwoordig pas leuk. Omdat tegenwoordig alles al min of meer " overklokt" is....haha.
dus ja, voor rond de 50 euro heb je perfecte, robuuste en stille koeling. Je hoeft echt geen cent meer uit te geven. Met een beetje onder-volt en/of klok bespaar je ook nog eens dik op je energie rekening en blijft het gehele spul nog stiller.
[Reactie gewijzigd door Madrox op 22 juli 2024 14:48]
Het probleem is koel capaciteit, de mugen 5 (PCGH edition) heeft die beperkt. Dat is, zoals anderen ook aangeven, geen issue als je de mugen 5 (PCGH edition) gebruikt binnen die capaciteit. Maar dat is lastig als je CPUs meer gaan trekken dan de hier geteste 165W op kamer temperatuur. Als je toch al geen i7/i9 (of Threadripper) gaat gebruiken, dan is dat geen (groot) issue.
het is eigenlijk jammer dat jullie niet iedere koeler met stock fans EN een reference fan hebben getest. Uiteindelijk is de koeler met name een heatsink. De efficientie van een koeler wordt met name gedefineerd door de effectiviteit om warmte vanaf de cpu naar de finnen te vervoeren. De hoeveelheid lucht die langs de finnen stroomt is louter een product van de fan die erop gebruikt wordt. Want wellicht is die mugen wel 10x zo goed als er een noctua fan op wordt geschroefd, of vise versa.
Nog zoveel uitgebreider testen zouden we graag doen, maar het testlab krijgt nogal wat andere productgroepen voor z'n kiezen We maken bewust de afweging om dit voor round-ups dergelijke extra tests niet te doen omdat de meeste gebruikers de stock fans erop laten zitten. Per koeler zijn we met alle tests bij elkaar al gauw een halve dag bezig, dat zou verdubbelen als we daarnaast ook een reference fan zouden testen (wat we overigens kortgeleden met twee koelers wel gedaan hebben).
Ik zou ook graag een baseline hebben gezien met de stock (boxed) koeler. Dit maakt de keuze gemakkelijker welke koeler je het beste kunt kiezen als consument als je weet hoeveel beter het is vergeleken met een default koeler.
Jammer dat je duurzaamheid niet vooraf kunt testen. Ik heb vroeger ook Scythe koelers gehad, maar de fans begaven het al naar een paar jaar. Vervangen door Noctua fans en die draaien al 11 jaar zonder probleem.
Misschien heb je dan net pech. Ik heb een Scythy Mugen 4 met de fans die er bij zaten, en die draaien ook al zo'n tien jaar probleemloos. Op een first gen i7, nota bene .
Yep, heb exact hetzelfde verschillende ninja en mugen varianten gehad en allemaal dode fans...
Vooralsnog doet mijn Dark rock 4 pro het prima en ik hoop dat dat zo blijft want vooral de middelste fan is een domper. Dat is een apart model die niet los te koop lijkt.
[Reactie gewijzigd door computerjunky op 22 juli 2024 14:48]
Same here, maar dan een arctic 34 duo op een 5800x
Nu bij 30°C omgeving en cpu load was hij wel niet meer volledig stil... Maar da's dan meestal bij games met voldoende volume om er geen last van te hebben
Ik mis de Arctic Freezer 34 esports Duo koeler, deze gebruik ik regelmatig, koelt gewoon goed, 2x fan, lekker stil, goede prijs.
Als ik 1 minpuntje mag/moet noemen, voor AM4 is deze iets minder geschikt vanwege de ligging van de die in Ryzens icm het kleinere oppervlak van de coldplate.
Maar voor Intel, ook socket 1700 zijn ze gewoon erg goed.
:fill(white):strip_exif()/i/2001457999.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1396961294.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2001919433.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004838092.png?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2005055790.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2005237100.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237102.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237090.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237094.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237096.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237098.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237106.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005237088.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004839480.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004839482.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004839484.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841540.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841542.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841550.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1396961294.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1365494138.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2001457999.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005493154.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/87978/crop566e036cc3e24_cropped.jpeg?f=community)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2002247117.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005032646.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2001919445.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2001919433.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005055790.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000614116.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2003959996.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/324515/crop627103b05ba2e_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/173388/crop5dbbf7660b2c7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
/u/75323/5procentoog.JPG?f=community){kind=small}
/u/346769/crop5b11526f40e15_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/153263/crop5dc2fc5fe8562.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/355633/crop611ab17eb2582_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/150678/crop59de66547c4d6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/56530/crop5bb12158a69d0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
. Tijdens warme dagen >30+ en zware belasting levert dat net even wat extra koelvermogen om de pieken onder 70 C te houden. De twee fans die waren meegeleverd zitten op in- en outtake. 
/u/463361/crop5c5017eed16bd_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/39096/crop5fb857f77b5aa_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/53522/crop583d477015a24.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1069079/crop5f7c4b60b3ac8_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/157772/crop646e49fe679e7_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/577935/crop5cba3792108de.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/463327/crop600a6c60be86a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/330720/crop57ef85670bb82_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/299039/dv3.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/65430/crop682448aef27f1_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/26425/got1.gif?f=community){kind=small}
/u/286277/crop5db061658c39b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/14965/crop6362b4571b01a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/967069/crop5be5817a8496f_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/80624/crop56269c878c330.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/312286/crop643543554636e_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
.
:strip_icc():strip_exif()/u/109168/crop5c6ad3dc9bc0f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/923793/crop63a0ef05d1003_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/303309/crop5e44e9981ce86_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1060321/crop5ac743b91666a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1157718/crop5e6d5ebf96a5f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}