De inlichtingendienst AIVD heeft bij het binnenhalen van grote algemene webfora in een aantal gevallen onrechtmatig gehandeld, oordeelt de toezichthouder Ctivd in een onderzoeksrapport.
Bij vijf operaties waarbij de gehele gevensverzameling van grote webfora door de AIVD zijn binnengehaald, had de dienst geen toestemming gegeven mogen worden omdat de motivering onvoldoende was, constateert de Ctivd na onderzoek, terwijl in nog eens vier gevallen het leegtrekken buitenproportioneel was. In alle gevallen waren de operaties daarom onrechtmatig. Niet bekend is om welke webfora het gaat.
De AIVD kwam vorig jaar in opspraak nadat uit Snowden-documenten bleek dat de dienst inbreekt bij internetfora en de data van alle gebruikers verzamelt. De spionagedienst verdedigde zich door te verklaren dat webfora legitieme doelwitten zijn, zich daarbij beroepend op artikel 24 van de Wi, waarin staat dat de AIVD mag 'binnendringen in een geautomatiseerd werk'. De Ctivd constateert nu dus dat de inlichtingendienst wel degelijk over de schreef is gegaan.
"In de meeste gevallen is de Commissie er overigens wel van overtuigd dat de verwerving van deze webfora noodzakelijk was en past binnen de taakstelling van de dienst", schrijft de Ctivd. Bij grote, algemene webfora zouden zwaardere eisen gesteld worden aan de dienst: "In die gevallen worden namelijk ook gegevens van personen verzameld die niet relevant zijn voor de taakuitvoering door de dienst." De toezichthouder beschrijft dat het 'verwerven van de gegevensverzamelingen' gebeurt met behulp van een menselijke bron, een hack of een buitenlandse dienst.
Er werden tientallen inlichtingenoperaties in de periode van 1 januari 2011 tot 1 januari 2014 onderzocht. Ook bij andere operaties van de AIVD met betrekking tot sociale media heeft de Ctivd onrechtmatigheden ontdekt. Onder andere heeft de dienst onvoldoende gegevens over acties vastgelegd, wat toetsing achteraf bemoeilijkt. Zo noemt de Ctivd vier gevallen waarbij medewerkers van de AIVD actief waren op sociale media onder een virtuele identiteit, waarbij ze toestemming hadden om strafbare feiten te plegen. "Nu de verslaglegging aanzienlijk tekortschiet, is de Commissie van oordeel dat de uitvoering van de toestemming tot het plegen van strafbare feiten ook onrechtmatig is.", staat in het rapport.
In het algemeen schetst de Ctivd een positief beeld van activiteiten van de AIVD met betrekking tot social media, meldt minister Plasterk van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer: "De Ctivd heeft bij het onderzoek naar het verzamelen van gegevens op basis van de algemene bevoegdheid geen onrechtmatigheden aangetroffen. De CTIVD heeft ook geen aanwijzingen dat de AIVD bij de samenwerking met buitenlandse diensten de eigen bevoegdheden omzeilt." Hij heeft de AIVD verzocht waar nodig maatregelen te treffen en procedures aan te scherpen, wat inmiddels gebeurd zou zijn.
Update, 15.30: Reactie minister aan de Tweede Kamer toegevoegd.