ZX Spectrum viert 25e verjaardag

Precies 25 jaar geleden lanceerde Sir Clive Sinclair met zijn gelijknamige bedrijfje de ZX Spectrum. De sober vormgegeven computer met rubberen toetsen zorgde voor een revolutie in Groot-Brittannië en daarbuiten.

De derde thuiscomputer van Sinclair heette oorspronkelijk ZX82, maar werd later omgedoopt naar ZX Spectrum om de zestien kleuren die het systeem kon weergeven extra te benadrukken. De Spectrum was gebaseerd op een 8-bit 3,5MHz Z80-processor, 16KB ROM en 16 of 48KB RAM. Het goedkoopste model werd in het Verenigd Koninkrijk voor 125 Britse ponden verkocht en was daardoor een van de eerste betaalbare computers. De Spectrum werd een regelrechte hit en er gingen miljoenen van over de toonbank. In de Verenigde Staten werd door de Timex Corporation een officiële kloon uitgebracht, terwijl in Rusland zelfs namaakmodellen op de markt verschenen.

Op softwaregebied was de ZX minstens zo succesvol als de hardware, met een bibliotheek van zeker veertienduizend commerciële titels. Door de eenvoud van het systeem programmeerden miljoenen mensen hun eerste regels Basic op een Spectrum en op het gebied van games was het systeem ook een hit. Titels die voorheen alleen in de arcade te spelen waren, bleken ineens ook thuis speelbaar. Voordeel was dat veel arcadetitels draaiden op een Z80-processor, zodat een conversie snel gemaakt was. Veel grote namen uit de spellenindustrie, waaronder Dave Perry van Shiny Entertainment en Rare-oprichters Tim en Chris Stamper, deden hun eerste programmeerervaring op met de zwarte kastjes.

De Spectrum werd opgevolgd door vele verbeterde modellen, maar de weg naar de ondergang werd midden jaren tachtig langzaam zichtbaar toen Apple zijn gui ontwikkelde en Bill Gates aan de eerste versies van Windows rommelde. Sinclair werd overgenomen door Amstrad, maar het bedrijf wist zich steeds moeilijker staande te houden. Toen eind jaren tachtig en begin jaren negentig ook consoles als de Nintendo Game Boy en de Sony PlayStation verschenen, viel het doek definitief. De ZX Spectrum verdween in 1992 officieel van het toneel, maar veel bewonderaars kijken met de talloze beschikbare emulators met heimwee terug naar het werk van Sir Clive Sinclair.

Reacties (138)

Volgens mij hadden ze meer concurrentie van de Atari ST/Commodore 64 en Amiga dan van PCs en Macintosh. Vooral PCs waren in die tijd een lachertje (groen scherm, bliep bliepgeluid en peperduur).

Dat groene scherm had wel de beste resolutie onder de PC's in die tijd.

CGA dát was pas kut.

Alleen als je een Herculeskaart had, want de standaard IBM adapter had helemaal GEEN graphics !
(Hercules was 720x350 of zoiets).
Standaard IBM adaper was text only (80x25 chars)

Ik had een Hercules in me 8086!

Graphics

Word nix gezecht over mijn sinclair de QL
Met een MICRODIVE woot
Mjah ik heb ook een 48Kb ZX spectrum in de doos hiero
En ja ik had ook een PC 8088 4.75mhz BLEEP en 4 kleurtjes

http://tweakers.net/ext/i/1177341979.jpg
http://www.halflifeportal.com/info/images/freeman.jpg

Hmm...

http://images.43things.com/profile/00/01/9b/105416pw400.jpg

Hmmm ...

Hahaha, je bent me net voor, maar die lijkt er meer op !

Grandioos

Mod maar weg

ZX Spectrum Flash tribute van Rob Manuel met het nummer hey hey 16k van MJ Hibbett & The Validators

For n=0 to 2
Those were the days
Next n

De ZX Spectrum kan maar 8 kleuren weergeven...

De Commodore 64 kan er 16 weergeven...

edit:
ff opgezocht; "eight colours at two levels of brightness, which gave 15 shades (black was the same in both modes)"

15 kleuren dus...

Dat is bij de ZX exact hetzelfde !! 8 kleuren in 2 niveaus van helderheid is 16 minus wit en minus zwart = 14 kleuren (en dus geen 15 zoals jij stelt

Fout: wit met en wit zonder brightness zijn wel degelijk 2 kleuren.

Type maar eens

BRIGHT 1

tadaaa!

Het is maar hoe je het bekijkt. Noch zwart, noch wit zijn kleuren in de letterlijke bedoeling van het woord. Als je écht wil, dan stel ik gewoon dat de Spectrum evenveel kleuren had als de Commodore, niet meer/niet minder

Wit / 0,5 = grijs?

Beetje laat met mijn reactie. Moet je nagaan hoe goed ik alle reacties lees van de oude garde

Old memory lane. Door die ZX ben ik de IT in gesleurd ;-)

Nog wat leuke links voor als je de ZX niet uit de kast wilt halen.

http://tezxas.ticalc.org/collecti.htm

De spelletjes, online te spelen. Bere traag vandaag maar zal door het jubileum komen.

http://www.worldofspectrum.org/archive.html

Type Home computer
Released August 1982
Discontinued April 1994
Processor MOS Technology 6510 @ 1.02 MHz (NTSC version) / 0.99MHz (PAL version)
Memory 64 KB
OS Commodore BASIC 2.0

48k ram ?
Hij heet niet voor nix de CBM64 (eerste naam was VIC-40)

een overklokking van 0.02 Mhz was al snel een 20% snellere cpu

Ik weet niet hoe jij rekent maar bij mij is 0.02 van nog altijd 2% van 1.00 en niet 20%.

Jij hebt zeker ook een spaarrekening met 20% rente?

De Sony PlayStation kwam toch pas in '94
Denk dat je beter naar de 1e 8bit consoles kan referen zoals de Sega Mastersystem en de NES.

edit: tip! lees de bron bij de BBC echt een aanrader, zie je ook dat Sir Clive Sinclair niet heeft stilgezeten

edit2: idd Michel, betere suggestie

Idd, wat de PS hiermee te maken heeft is me een beetje en raadsel. Die kwam pas toen de ZX Spectrum al goed en wel onder de zoden lag.

yup eens met michel keyzers, zelfs de msx is een v.d. redenen als zijn de goedkope homecomputer (den aan LG dat toen nog goldstar heette, of yashica en andere onbekende oosterse merken) er waren wel pricecuts natuurlijk maar de sinclair QL was natuurlijk de echte tegenhanger van aplle, atariST en commodore amiga.

commodore vic20,c16 waren de eerdre spectrum tegenhangers, en vergeet de beste tegenhanger niet: de aquarius ! die gepromoot werd als een spectrum voor de prijs v.e. zx81 !

Sorry hoor maar de C16 was een van de nieuwste Commodores nieuwer dan de C64.

Intel 8008 1972 (dingggg ook wel de 1201 genoemd 0.8Mhz !)
Xerox Alto 1973
Intel 8080 1974
Intel 8085 1975
Zilog Z80 1976
PET 1977
Atari 400/800 1979
Intel 8086 1979
Intel 8088 1979
VIC20 1980
ZX80 1980 (cpu van 4 jaar oud wie koopt zoiets ? )
Xerox Star 1981 (apple's moeder)
TI-99/4A 1981
P200T 1981 (langzaam ding)
C64 1982
Atari 1200XL 1982
BBC Micro 1982
ZX81 1981
ZX Spectrium 1982
Apple Lisa 1983
Atari 600XL, 800XL 1983
aquarius 1983
C16(+) 1984
Sinclair QL 1984 (ZX83)
Comodore 128 1985
Atari ST 1985
Amiga 1985 (Jay Miner ontwerper,, Manic Miner ?

In February 1982, AMD signed a contract with Intel, becoming a licensed second-source manufacturer of 8086 and 8088 processors. IBM wanted to use the Intel 8088 in its IBM PC, but IBM's policy at the time was to require at least two sources for its chips. AMD later produced the 80286, or 286, under the same arrangement, but Intel canceled the agreement in 1986, and refused to convey technical details of the i386 part. The growing popularity of the PC clone market meant Intel could produce CPUs on its own terms, rather than IBM's.

info is niet helemaal juist hoor.
de Sinclair ZX81 was DE absolute doorbraak, vooral door zijn prijs. ik weet nog goed dat die toen 4000 bfr koste, of omgerekend 100 euro. hij was ook in een soort bouwdoos te verkrijgen aan nog scherper prijs.
Het ding had een Zilog Z80 cpu en 1K ram, rom size weet ik niet meer.
pas enkele jaren later kwam de Sinclair Spectrum als color versie uit en meer ram ook.
zeer opmerkelijk is ook dat het Intel van heden, eigenlijk 2 ingenieurs waren die toen bij fairchild werkte en zelf de firma intel zijn begonnen.
Hier zie je ook dat de 8086 als eerste PC cpu een grote gelijkenis had (lees "afgeleide") was van ontwerp van de Z80
De Z80 cpu dateert van de jaren 70 ergens al

conclusie om te onthouden: plagiaat verkoopt, maakt de mark goedkoop.
dat pattenten sucken en de markontwikkeling doen stagneren is mijn inziens hier goed bewezen.

"Hier zie je ook dat de 8086 als eerste PC cpu een grote gelijkenis had (lees "afgeleide") was van ontwerp van de Z80
De Z80 cpu dateert van de jaren 70 ergens al"

je hebt het precies fout:

De Z80 is compatible met de eerder uitgebrachte 8080 maar heeft een uitgebreidere instructieset. En de 8080 was een Intel processor. De 8086 was een opvolver van de 8080 en had inderdaad betere mnemonics dan de 8080 (wat een zooitje was).

Ding wat jij bedoel is een ZX80 geen ZX81 Jim
Sinclair ZX Spectrum is de Z81
De 8086 is een vervolg van de 8008 uit 1972 4jaar voor de Zilog z80.
After Intel introduced the 8008 8-bit microprocessor, Fairchild developed the Fairchild F8 8-bit microprocessor,

Ding wat jij bedoel is een ZX80 geen ZX81 Jim
Sinclair ZX Spectrum is de Z81

Nope:

ZX80 en ZX81 waren beide computers die uit kwamen voor de ZX Spectrum.

Verder kwam de 8086 uit in 1979, de Z80 in 1976 en de 8080 in 1974. De Z80 is een 8080 compatible processor met een veel uitgebreidere instructieset, en andere mnemonics. Maar een 8080 programma draait gewoon op de Z80.

De opmerking over Intel en Zilog Z80 is verkeerd om, Zilog is gevormd door twee engineers die bij Intel zijn weggelopen.
De Zilog Z80 is gebaseerd op de 8080 van Intel.
De 8086/8088 is voor Intel gewoon het vervolg op hun voorgaande modellen.

Volgens de intel hall of fame:
1978: 8086-8088 Microprocessor
http://www.intel.com/museum/online/hist_micro/hof/

De 8088 is intel's een van de eeste 16 bitters.

Je vergeet mijn P2000T. Vanaf 1981 ook met een Z80 en die kleine bandjes. Nauwelijks software voor verkrijgbaar, dus dan maar zelf spelletjes leren programeren. Mijn eerste regels Basic schreef ik overigens op de VIC20 van mijn oom. Tjonge wat is er veel veranderd in 25 jaar.

P200T liep maar 2,5Mhz ZX80 liep 3.25 VEEEL sneller

En de MSX vergeten te vermelden is natuurlijk helemaal een schande.

Van de C128 kwam later trouwens een nieuw model uit, de C128-D en van de Amiga waren volgens mij ook 2 modellen (2000 en 3000 als ik me niet vergis)

dan vergis je je toch behoorlijk, waren er wel een paar meer

Euh..
Ik mis de Atari 400/800 en 600xl/800xl
(16 /64kb)
De 400/800 uit 1978/79 en later de 800xl uit 1983/84
(en ja, die konden al 128 kleuren weergeven en met een trucje zelfs 256 en ja, het geluid was wat minder dan een c64, maar latere software uit 90er jaren komt erg dcht in de buurt van de c64 sid chip)

Een geweldig ding! Helaas wat minder populair hier in europa door de komst van de c64 en oo kde sinclair zx spectrum, spectrum + en sinclair QL (ql werkte met microdrives en weer NIET compatible waren met de microdrives van de sinclar spectrum! lekker handig!)
Toen kwam de msx nog...

Gefelici Sinclair !

Yep je heb gelijk Jim zx80 zx81

De Aquarius! Memories! Dat was mijn droomcomputer.. eerste PC die betaalbaar in de winkel lag!
Kwijlend zat ik ernaar te kijken!

Ik was nog maar 14 jaar toen, en begon toen te sparen voor een Aquarius! Ik geloof dat ze voor 99 gulden aangeprijsd werden.

Ik was eerst aan het sparen voor een (tweedehands) Intellivision, van dezelfde makers.. super! Een 16 bit spelcomputer! Maar toen kwam deze PC dus, van dezelfde makers. (Mattel). Dus DIE zou het gaan worden!
Tegen de tijd dat ik het geld had, was die alweer verdwenen en waren er alweer betere computers voor dezelfde prijs.

Beiden heb ik dus nooit in mijn bezit gehad.
Achteraf misschien maar goed ook, de Aquarius had 4 Kb ram, waarvan maar 1,7 kb te gebruiken! Dus na een paar zinnen moest je al een geheugenkaart erbij kopen, en die waren toen al nauwelijks te krijgen, neem ik aan.

Ik had er dan ook niet veel tijd voor, om te sparen.
Released: June 1983
Discontinued: October 1983

Het zal wel NA die tijd zijn dat ze opgeruimd werden, want in de USA werden ze destijds voor 200 Dollar verkocht.
1984 zal het inderdaad geweest zijn.

Het werd uiteindelijk een tweedehands Atari 800 XL.
Daarna heel lang Atari gebleven ;-)

Heb ook nog een werkende ZX Spectrum 48K inclusief een Speccy DOS interface met 4 Shugart compatible floppies eraan (ieder 640 KBytes) !! Een Spectrum met 2,5 MEGABYTE aan disk storage dus ;-)
PS: ik vind het na al die tijd nog altijd zonde dat de Commodore met 48 K RAM de naam C64 kreeg De ZX Spectrum met 48 K RAM had gewoon ook ZX Spectrum 64 moeten genoemd worden ;-)

Pardon?

The C64 had 64 kilobytes of RAM, of which 38 KB were available to built-in Commodore BASIC 2.0.

http://en.wikipedia.org/wiki/CBM_64

Hij had echt gewoon 64K, alleen kon je in basic maar 38 KB gebruiken.

De Motorola kan écht ook maar 64 K adresseren, net zoals de Z80 (16 adres lijnen).
De ZX heeft 16 K ROM (met o.a. BASIC interpreter) en 48 K RAM. De beschikbare ruimte om te programmeren is ongeveer 42 K t.o.v. de aangehaalde 38 K.
Tenzij er met paging wordt gewerkt kan er nooit 64 K RAM aangesproken worden én de ROM uitgelezen worden toch ?

Op de Commodore C-64 had je wel degelijk 64KB RAM geheugen en die kon je volledig gebruiken. Paging is niet het juiste woord, maar met bankswitching kon je adreslijnen omzetten.

0000-03FF: Memory I/O
0400-07FF: Display memory (characters)
0800-7FFF: RAM memory
8000-9FFF: RAM memory / Cartridge memory
A000-BFFF: RAM memory / BASIC interpreter
C000-CFFF: RAM memory
D000-DFFF: Memory mapped I/O (video & audio)
E000-FFFF: RAM memory / Kernel

Er zit dus wel echt 64KB RAM in dat ding. Alleen onder basic was standaard alleen 0800-9FFF beschikbaar. Een beetje assembler programmeur maakte ook wel gebruik van de rest.

De 6510 processor was hetzelfde als de 6502, maar kon bankswitchen en was dus noodzakelijk voor de C-64.

De wat latere ZX Spectrums hadden ook 64 KB Ram. Om geld uit te sparen gebruikte Sir Clive afgekeurde memory chips, die maar voor de helft werkte. Alleen later waren er geen afgekeurde chips meer en werden er volwaardige memorychips geplaatst. Door simpel wat contactjes door te verbinden kon je die ongebruikte memory ook beschikbaar maken middels bankswitching.
Jammer dat Sinclaire deze modificatie niet standaard op de ZX Spectrum + had uitgevoerd, zodat comerciele software hier gebruik van kon maken. De ZX Spectrum + 2 maakt hier wel gebruik van, maar toen was het al te laat.

De C64 had wel degelijk 64k hoor. Maar omdat het adres bereik van een 8bitter slechts 64k is, lag de basic rom, kernel rom en i/o space (allen 8k) er overheen. Je had dus shadow ram, net als met de bios rom op de pc. Met wat truken kon je de volle 64k gebruiken.

De oermachine!
Wat wordt ik oud

Het blijft toch het mooiste systeem, voor hardware op en aanbouw.

De zx spectrum past prima op je postbank pas!

De eerste paar bytes rom.
DI
XOR A
LD DE,FFFF
JP 11CB


Stom dat ik dit uit me hoofd weet.

POKE 23609,35

Om het toetsenbordklikje een piepje te maken. Zodat je hoorde wanneer het rubber toetsje ingedrukt was...

Geweldig hoe je dat soort dingen onthoudt....

Oh ja, poke en peek, dat kon de c64 ook, dan kon je met een klein BASIC loopje de kleuren van het beeldscherm wijzigen. Zal zoiets geweest zijn:

100 LET COLOUR = 0
110 POKE 15740,COLOUR
120 LET COLOUR = COLOUR+1
130 IF COLOUR > 15 THEN COLOUR=0
140 GOTO 20

Op school in het compjoeterlokaal (zo moest je toen toch spellen?) stonden ook commodores maar net iets anders. onze arme scheikundeleraar had een of ander programmaatje geladen in de pauze ("GEEN HANDEN OP HET TOETSENBORD!") en was daar lang mee bezig geweest (zal ook wel met cassettes gegaan zijn?), dus die was niet zo blij toen ik dat scheikundetooltje overschreef en nog met een verkeerd poke adres ook .

Zo vaak werd ik er niet uitgestuurd...

110 POKE 15740,COLOUR

Bij de C64 waren dat 53280 en 53281 voor voor en achtergrond.

Edit: respectievelijk achter- en voorgrond.

Haal bijvoorbeeld hier je nostalgie (open-source):

http://www.viceteam.org/

En voor de ZX spectrum:

http://www.worldofspectrum.org/emulators.html

Oh ja en hoe ging die poke om een C64 op te blazen ook al weer? Dat was mijn favoriet (als een echte C64 hater)!

En wat dacht je van deze: Dat maffe resetknopje op die DIN plug aan de achterkant van de C64.

Resetten en dan met POKE 2050,1 het prog weer terug in memory zetten en opnieuw kunnen starten :-)

Kon de C64 ook? Dat was op de C64 de enige manier om bepaalde essentiele dingen (zoals de schermkleuren veranderen bijvoorbeeld) te doen. De ZX-spectrum had wat dat betreft een veel geavanceerdere Basic ingebouwd..

(Volgens mij weten de meesten hier wel, waar mijn nick vandaan komt.. )

@RvanE: poke 1,4 - toetsenbord blokkeren :-)

Pakt zonder zijn stoel te verplaatsen "The complete Spectrum Rom Disassembly' van Dr Ian Logan & Dr Frank O'Hara" uit de kast.
Check! Het klopt.
Verslonden heb ik dat boek.

Ja, ja, die had ik ook in de kast staan. Geweldig, those were the days.

Jij ook al ?! Toch fantastische tijden

stom dat ik het nog kan lezen!

Hmmm, c16 eerder als c64? Ff opzoeken...

Volgens mij was het: Vic20, C16 , C64, C128 (cpm/128 en c64 in 1), amiga 1000, amiga 500, amiga2000 Amiga 500+ / 600. Tenminste, zostaat het hier in de Ultimate 68000 programmers guide...:-)

Tja, goeie oude tijden, was je nog een held, als je dat allemaal wist...nu weet iedereen iets......

Zo gaat het dus...

Hehehe, ik ben nog jong maar ik weet nog de tijd dat een vriend van mijn vader kwam logeren om onze eerste PC in te stellen / software te installeren. . Die kwam met dozen vol diskettes. Kon het niet echt volgen maar het eerste spelletje (AAgent? AAman? Help!) vond ik geweldig

Sjah ik liep af en aan met bakken vol disken overal en nergens copieeren

Neen, onzin. De C64 kwam voor de C16. De C64 werd uitgebracht in 1982, de C16 in 1984. De C16 werd wel gepresenteerd als de opvolger van de VIC-20 voor de prijsbewuste consument terwijl de C64 als meer "high end" gebracht werd, maar de C16 werd geen succes en de C64 werd al snel als "entry level" herwaardeerd.

Vetrouw nooit een guide met "68000" in de naam als we het over computers met 65xx processoren hebben. :-)

Da's nu ook 23 jaar MSX, Het eerste en enige besturingssysteem van Microsoft zonder dat vervelende BSOD maar wel helemaal basic!

Yep daar heft Microsoft zijn eerste CASH lekker vediend.
Ze waren ook flink duur met hun MSX basic (net als met de rest)

Nee, het BEGON met een blue screen
http://bertelli.name/stuffs/comp/msx_microsoft.png
http://bertelli.name/stuffs/comp/msx_microsoft2.png
http://netnotes.narod.ru/about/msx/screen2.gif