Tja, waar begin ik met dit stuk over RyanAir.....
Ryanair gaat dus vanaf 12 november volledig over op digitale boardingpassen waarbij de papieren instapkaarten verdwijnen en waardoor je alleen nog maar aan boord kunt als je de app installeert. Volgens de maatschappij is dat sneller, slimmer en beter voor het milieu. In werkelijkheid schuurt deze verplichting weer met meerdere Europese wetten over keuzevrijheid, privacy en toegankelijkheid. En het zogenaamde milieuvoordeel blijkt bij nadere blik vooral marketingpraat.
De kern is simpel maar zeer beperkend want zonder smartphone met de app kun je niet meer mee. Daarmee schendt Ryanair het principe van vrije toegang tot betaalde diensten wat is vastgelegd in de Europese Consumentenrichtlijn 2011/83/EU en de Richtlijn oneerlijke bedingen 93/13/EEG. Die bepalen dat bedrijven consumenten geen onredelijke of onevenwichtige contractuele voorwaarden mogen opleggen. Het verplichten van een app-installatie om een dienst te gebruiken waarvoor al is betaald, is daar een klassiek voorbeeld van.
Daarnaast; de Digital Services Act (Verordening (EU) 2022/2065) versterkt dat principe: digitale toegang tot een dienst mag niet afhankelijk worden gemaakt van onnodige digitale middelen of voorafgaande registratie tenzij strikt noodzakelijk. Ryanair stelt de app niet alleen verplicht maar koppelt er ook functies aan die niets met het inchecken zelf te maken hebben zoals Order to Seat en commerciële notificaties. Dat maakt het nog moeilijker te verdedigen dat de app “noodzakelijk” zou zijn.
Daarnaast druist dit in tegen het recht op toegankelijkheid, dat wordt beschermd door de European Accessibility Act (Richtlijn (EU) 2019/882). Die verplicht luchtvaartmaatschappijen en andere dienstverleners om hun diensten toegankelijk te houden voor mensen met een beperking of zonder digitale middelen. Door geen gratis alternatief te bieden en een extra toeslag te rekenen aan de balie sluit Ryanair feitelijk een deel van het publiek uit.
Dat kan worden aangemerkt als indirecte discriminatie onder artikel 21 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.
Ook vanuit privacyoogpunt is dit problematisch omdat de AVG bepaalt in artikel 6 dat persoonsgegevens alleen mogen worden verwerkt als dat noodzakelijk is voor de uitvoering van een overeenkomst of als er sprake is van vrije en geïnformeerde toestemming (artikel 7 AVG). Vrij betekent dat de gebruiker de dienst ook mag weigeren zonder nadelige gevolgen. Bij Ryanair is dat niet het geval want zonder app geen vlucht.
Dat maakt de toestemming niet vrij, en dus juridisch ongeldig.
Daarnaast verplicht artikel 5 AVG tot dataminimalisatie omdat alleen die gegevens mogen worden verzameld die strikt nodig zijn voor het doel. Een boardingpass genereren vereist geen toegang tot locatiegegevens, notificatievoorkeuren of commerciële profielinformatie. Door de app verplicht te stellen, dwingt Ryanair passagiers om structureel meer data te delen dan nodig is wat een overtreding van dat principe is.
Dan het milieuargument. Ryanair claimt dat het verdwijnen van papieren boardingpassen jaarlijks 300 ton papier bespaart. Dat lijkt veel, maar bij meer dan 200 miljoen passagiers per jaar gaat het om gemiddeld 1,4 gram papier per reiziger. Dat is minder dan een half vel A4. Ter vergelijking: 1 enkele retourvlucht Dublin–Barcelona stoot ruim 250 kilo CO₂ per passagier uit. De zogenaamde "groene winst" van het afschaffen van papier weegt dus letterlijk niets. Sterker nog: meer appgebruik betekent meer dataverkeer, servercapaciteit en energieverbruik; allemaal met hun eigen milieu-impact.
De echte drijfveer achter dit alles is simpelweg kostenbesparing: minder personeel, geen printers, geen balies. Alleen betaalt de klant de rekening. Wie geen smartphone heeft of de app niet kan gebruiken, betaalt eenvoudigweg extra aan de incheckbalie. Dat is niet alleen onredelijk, maar kan ook worden gezien als een oneerlijke handelspraktijk in de zin van Richtlijn 2005/29/EG, omdat de voorwaarde onvoldoende transparant is en consumenten op kosten jaagt.
Ryanair verkoopt deze stap als vooruitgang maar juridisch en ethisch is het eerder een stap terug. Het beleid beperkt keuzevrijheid, vergroot digitale ongelijkheid, dwingt tot dataverwerking en steunt op een twijfelachtige milieuclaim.
De Europese Commissie, de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Ierse Data Protection Commission (DPC) zouden dit serieus moeten onderzoeken.
Digitalisering is prima zolang het vrijwillig (zonder coërcitie), transparant en dus voor iedereen gebeurt. Maar wat Ryanair doet, is digitalisering met dwang. En dat hoort niet thuis in een Unie die vrijheid van keuze, privacy en gelijke toegang juist als kernwaarden beschermt.
Dus als ik dit lees, en voor mijn werk reis ik enorm veel, neem ik altijd een papierkopie mee. Just in case.....en dat papieren kopie is mijn recht!
[Reactie gewijzigd door NEK op 10 november 2025 15:39]