Bouw van Square Kilometre Array start waarschijnlijk begin 2021

De bouw van de Square Kilometre Array, een enorme geplande radiotelescoop waarvan de antennes in West-Australië en Zuid-Afrika worden geplaatst, gaat waarschijnlijk ergens in het begin van 2021 van start.

De directeur van de organisatie achter de Square Kilometre Array, de Britse hoogleraar astronomie Philip Diamond, zegt te verwachten dat volgend jaar de volledige ratificatie van het Verdrag achter de oprichting is afgerond en dat de bouw in ongeveer achttien maanden zal beginnen. Als die planning wordt aangehouden, begint de bouw waarschijnlijk rond februari 2021. In een eerder stadium werd voor de bouw van het eerste stadium nog uitgegaan van 2020.

De Square Kilometre Array moet de grootste en gevoeligste radiotelescoop ter wereld worden. In totaal hebben zeven landen getekend voor de bouw van de telescoop: Nederland, Australië, Zuid-Afrika, het Verenigd Koninkrijk, China, Italië en Portugal. Nederland is het eerste land dat het verdrag voor het observatorium inmiddels heeft geratificeerd en de Nederlandse minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, maakte begin dit jaar al bekend dat ze 30 miljoen euro in de telescoop investeert.

De overige landen doorlopen momenteel dit ratificatieproces. Het verdrag tot de oprichting van de intergouvernementele organisatie, genaamd Square Kilometre Array Observatorium, is op 12 maart in Rome al ondertekend, maar treedt pas in werking zodra minstens vijf landen de ratificatie hebben voltooid, waaronder in ieder geval de drie gastlanden Australië, Zuid-Afrika en het Verenigd Koninkrijk. Het SKA Observatorium heeft zijn hoofdkantoor bij Manchester; het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken en het Gemenebest is de beheerder van het verdrag.

De SKA is ontworpen om allerlei vragen over het universum beter te kunnen beantwoorden. Zo willen wetenschappers meer te weten komen over de vroege fasen van het heelal, waaronder de vorming van sterren en sterrenstelsels. Daarnaast wordt de telescoop gebruikt om de algemene relativiteitstheorie te testen in extreme omstandigheden en wordt het observatorium gebruikt voor onderzoek naar magnetische velden en de vraag of er behalve op de aarde elders wellicht leven in het universum is. De vele antennes zullen gezamenlijk een output van 1Pbit/s leveren.

Volgens de planning wordt in Zuid-Afrika een eerste reeks van ongeveer tweehonderd schotels neergezet in de regio Karoo, terwijl de telescoop in het westen van Australië wordt vormgegeven door ruim 130.000 antennes, verspreid over 512 antennevelden. Het ontwerp van de antennes is gebaseerd op de bestaande Westerbork Synthese Radio Telescoop en de Low Frequency Array. Beide telescopen zijn ontwikkeld door Astron, het Nederlands instituut voor radioastronomie. Het instituut speelt dan ook een belangrijke rol in het SKA-project. Het centrale punt van Lofar bevindt zich overigens in het Nederlandse Drenthe en staat in verbinding met antennes in Duitsland, Frankrijk, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

Reacties (33)

[ThunderThome]

Bij deze SKA moet ook wel een flink datacenter gebouwd worden, hoe ga je anders snel die 1Pbit/s afvoeren en opslaan? Of is die 1Pbit/s verdeeld over de verschillende locaties wereldwijd?

Stel de 1Pbit/s is verdeeld over 5 locaties, dat zou om en nabij op zo'n 200Tbit/s uitkomen. Daar heb je nog steeds wel een aardig cluster aan servers voor nodig om die data weg te kunnen schrijven.

[Reactie gewijzigd door ThunderThome op 23 juli 2024 11:44]

[burne]

Seagate heeft in 2016 233 exabyte aan harddisks geproduceerd. Met 1 Pbit/s vul je dat in ongeveer drie weken.

Met andere woorden: dit ga je (net zoals de data van de LHC) niet opslaan en dan verwerken, maar eerst verwerken en dan pas opslaan. Voor LHC komt dat neer op 20 petabyte per jaar.

Ik weet niet of er een Astron-medewerker meeleest die weet hoeveel er overblijft van de SKA?

[Lancer]

Volgens mij doet LOFAR maximaal rond de 400Gbit/s. Per dag blijft daar iets van 18TB aan over. Totale opslagcapaciteit van LOFAR is iets richting de 20PB geloof ik. (Cijfers van begin 2018)

[g0tanks]

De data output van de LHC is wel slechts een fractie van de 1 Pbit/s, namelijk 'maar' 25 GB/s: https://home.cern/science/computing/processing-what-record

[burne]

De netto data rate van de vier sensoren van de LHC, ALICE, CMS, LHCb en ATLAS is 24Pbit/s. De experimenten zelf doen de eerste data-reductie, dus er gaat 'maar' 25GB/s van de experimenten naar het datacenter.

Bron: https://indico.cern.ch/event/572800/ , de talk op 7 oktober van Edoardo Martelli (CERN).

[Reinier2]

De dataoutput in het CERN is veel kleiner dan de data rate van de sensoren van de detectoren in het LHC(ALICE, ATLAS, CMS, LHCb en nog wat kleinere detectoren). Maar er wordt veel gefilterd voordat de data opgeslagen wordt. De eerste stap in de filtering gebeurd zelf hardwarematig. Op dit moment wordt er nauwelijks data verzameld want het LHC staat uit voor een grote update

[Lethalshot]

Heel veel van deze data wordt eerst 'lokaal' opgevangen in een datacenter waar een hele berg FPGAs of ASICs zitten die een berg preprocessing en filtering toepassen. De datahoeveelheid na die eerste slag is al een heel stuk minder en dat is wat wordt opgeslagen.

Op die data wordt dan vervolgens de 'normale' processing losgelaten en daar worden de resultaten uit geproduceerd.

[lenwar]

Er staat dat de gezamelijke antennes 1Pbit/s is. (aan ruwe data)
Er zijn pakkembeet 130.000 antennes. Dat komt neer op ongeveer 7,6Gbit/s per antenne. Is nog steeds een boel. Maar als iedere antenne zelf (of een groepje antennes) een deel van de voorverwerking doet, moet dat wel te behappen zijn lijkt mij.

Vervolgens gooi je alles in Splunk en je bent klaar ;-)

[TWyk]

Ploink

[Geim]

Raar, als je dan een onderdeel van het SKA op het noordelijk halfrond nodig hebt, waarom dan Lofar niet gebruiken, of hier op voortborduren.

[Wut]

Raar, als je dan een onderdeel van het SKA op het noordelijk halfrond nodig hebt, waarom dan Lofar niet gebruiken, of hier op voortborduren.

SKA is dus een voortborduursel van o.a. LOFAR maar dan op het zuidelijk halfrond...

[Geim]

Sorry, verkeerd gelezen. Het UK krijgt alleen het hoofdkwartier, ik dat dat er daar ook schotels geplaatst zouden worden.
Maar dan is het toch niet meer dan logisch dat dit gewoon een uitbreiding van Lofar wordt?

[monesj]

Voor zover ik weet wordt LOFAR voor een deel waarde loos door https://www.drentsemonden...over/veelgestelde-vragen/

Verstoren de windmolens de telescoop van LOFAR?

Een belangrijk aspect is hoe de LOFAR-telescoop in Dwingeloo en de 45 windmolens naast elkaar kunnen bestaan. Deze telescoop doet onderzoek naar de ruimte, maar de elektromagnetische straling van de windmolens kan deze gevoelige telescoop verstoren. De initiatiefnemers van het windpark en Astron – eigenaar van de telescoop – hebben daarom afspraken gemaakt. Die liggen vast in een convenant. Deze afspraken moeten ervoor zorgen dat de telescoop en het windpark naast elkaar kunnen bestaan.

Een speciale coördinatiecommissie zorgt ervoor dat deze afspraken worden uitgevoerd. Die commissie bestaat uit de initiatiefnemers van het windpark, Astron, Agentschap Telecom en heeft een onafhankelijke voorzitter.

Een afspraak is dat er turbines worden gebouwd die minder elektromagnetische straling uitstralen. Zo wordt de telescoop minder verstoord. Het effect daarvan wordt gemeten. Als LOFAR dan toch nog te veel wordt verstoord, worden de windmolens op belangrijke momenten stilgezet.
Astron zorgt ervoor dat de telescoop beter wordt beschermd tegen de straling. Ook wordt voortaan ander ruimteonderzoek gedaan dat minder last heeft van de straling. Een gevolg is dat het LOFAR-onderzoek naar het vroege heelal stopt. Wel zijn andere ruimteonderzoeken mogelijk. De windmolens staan hierdoor waarschijnlijk ook vaker tijdelijk stil. Dan wekken zij minder stroom op en zo leveren ook de initiatiefnemers van het windpark iets in.

[killercow]

Je stelt waardeloos is je eerste zin, en daarna quote je het artikel waaruit blijkt dat het niet een issue gaat zijn omdat ze afspraken hebben gemaakt over en weer om elkaar niet in de weg te zitten...

[monesj]

Klopt "Voor een deel". Het heeft 100 miljoen gekost om te bouwen en het belangrijkte doel was onderzoek te doen naar het ontstaan van het heelal.
Dit onderzoek kan nu niet meer plaatsvinden. Ook niet als de turbines stilstaan.

En het artikel komt van de initiatiefnemers van het windpark. Dus dat zal niet heel objectief zijn.

[Reactie gewijzigd door monesj op 23 juli 2024 11:44]

[Wut]

LOFAR is niet gebouwd met één doel.
Het is een meetinstrument dat vanaf het allereerste begin veel verschillende onderwerpen zou tackelen.
Dit zijn de key science projects:

Epoch of Reionization
Deep Extragalactic Surveys
Transient sources and pulsars
Ultra-high energy cosmic rays
Solar science and space weather (vooral Ierland)
Cosmic magnetism
(Zie https://astron.nl/index.php/telescopes/lofar)

Na jaren van meten blijkt LOFAR erg succesvol in al deze onderwerpen. Al schiet het hard en softwarematig uiteindelijk net iets te kort om bij de epoch of reionization te komen (met of zonder windmolens). De SKA is hier meer op gespecifieerd (hogere sensitiviteit, sowieso op een plek met minder aardse radio verstoringen) en zal op dit onderwerp het verschil maken. Voor Deep Extragalactic Surveys en Cosmic magnetism zal LOFAR (door zijn enorme rijkwijdte; stations van Ierland tot Letland; enorm hoge resolutie), nog jarenlang (misschien altijd) betere resultaten leveren dan de SKA.

Met beide telescopen valt dus nog jarenlang veel kennis te vergaren

[Wut]

Het is geen uitbreiding van LOFAR. De telescopen zijn niet te combineren omdat ze aan de andere kant van de wereld staan en dus een ander zicht op het heelal hebben (probeer in google maps, zuid-afrika, australie en nederland tegelijk in beeld te krijgen).

SKA is echt een andere telescoop, met andere partners, andere antennes en een ander (deels overlappend) frequentiebereik. Wel geinspireerd op LOFAR.

[Geim]

Klinkt aannemelijk.

[Reactie gewijzigd door Geim op 23 juli 2024 11:44]

[Vuurvoske]

Wat ik altijd zo moeilijk vind is dat in het astronomie vak de samenwerking ongekend is. En we daardoor allerlei natuurkundige vraagstukken kunnen oplossen. Maar dat de problemen dichter bij huis. Zoals klimaat verandering, microplastics in de oceanen ( nu zelf in antarctica en in regen), veel minder grote stappen maken. Ik snap de drang naar de oplossing van de vragen "wie zijn wij" "waarom zijn we hier" "waar gaan we naartoe". Maar toch ettert het bij mij, het voelt soms alsof de mensheid te vaak kiest om problemen te vermijden die echt opgelost moeten worden. Begrijp me niet verkeerd, ik verwacht niet dat een astro fysicus zich ineens gaat richten op milieukundige problemen. Maar het voelt toch wrang dat er zoveel aandacht voor de ruimte is, terwijl er zoveel ellende en problemen op onze eigen planeet zijn.

[boels069]

Wellicht dat astronomen een gemeenschappelijk doel hebben: de zucht naar kennis.
En daardoor onderlinge verschillen in inzichten kunnen uitpraten en een gemeenschappelijk doel stellen.
Het helpt ook mee dat natuur- en wiskunde zonder emoties toegepast kunnen worden.
Babbeltruuks werken daar niet.

Zodra er aan een maatschappelijk probleem gewerkt moet worden gaan oplossingen door politieke emoties, gebrek aan kennis en inzicht al snel richting schijnoplossing.

[Wut]

In 2019 zijn 0.4% van de uitgaven van de rijksoverheid specifiek voor onderzoek en wetenschap.
(Voor alle wetenschap is dat geld, niet alleen de sterrenkunde.)
Het is niet meer dan logisch dat we in Nederland meer dan 100x meer uitgeven aan zorg en sociale zekerheid.

Op praktisch vlak heeft de sterrenkunde en ruimtevaart ons bijv. GPS opgeleverd en specifiek radio-sterrenkunde heeft draadloos internet (WIFI) opgeleverd.

Indirect is de ontwikkeling van satellieten en instrumenten van praktisch nut omdat ze de basis vormen van instrumenten die onze planeet observeren. Zonder deze data zou de omvang van erosie, gasemmissie-levels en temperaturen van landmassa's en de atmosfeer veel minder goed bekend zijn.
(Zie ook bijv. iSPEX voor metingen aan luchtkwaliteit als een Nederlands voorbeeld dat uit het Leids sterrenkunde departement voortkomt.)

Toch is dat wat mij betreft niet de belangrijkste reden om in beperkte mate fundamenteel onderzoek te doen. Als een dak boven je hoofd en genoeg eten en drinken het enige was wat we als mens nodig zouden hebben om een voldaan leven te hebben zouden we grof gezegd alles opdoeken behalve agricultuur, horeca en het justitieapparaat. Toch wil bijna niemand zoiets. We halen intens plezier uit het vinden van nieuwe ogenschijnlijk nutteloze dingen: nutteloze culinaire vernieuwingen, nutteloze gave gadgets om te tweaken, nutteloze verhalen verteld via nutteloze vernuftige media, nutteloze prachtige nieuwe atletische prestaties, nutteloze zalige muziek(instrumenten), nutteloze inspirerende en fascinerende kennis over het heelal en de wereld waarin we leven. Iedereen die niet hoeft te vrezen voor zijn leven, hoe arm of rijk ook, put kracht en hoop uit al die fascinerende, inspirerende, nutteloze dingen die we toevoegen aan het leven.

[System]

Soms vraag ik me af of ze die energie en middelen niet beter in onderzoeken stoppen die wel iets uit maken?
Wat maakt het uit hoe snel of traag het heelal uit deint en zo.
Zelfs als we iets te weten kunnen komen dat bv de melkweg binnen 5000 jaar ontploft, het lijkt er niet op dat we er iets aan kunnen doen.

[Geim]

Soms vraag ik me af of ze die energie en middelen niet beter in onderzoeken stoppen die wel iets uit maken?

Onze oorsprong, het ontstaan van het heelal vind je dat werkelijk niets "uitmaken". Je bent daar niet nieuwsgierig naar?

[System]

Op zich wel, maar het staat niet bovenaan mijn prioriteiten lijst.
Maar strijd tegen kanker, onderzoek in milieuvriendelijke energie en zo lijkt me een pak relevanter dezentijd

Ik kijk liever waar ik heen ga dan waar ik geweest ben. Maar dat zijn persoonlijke voorkeuren.

[Username3457829]

Wordt daar dan geen onderzoek naar gedaan?

[System]

veel te weinig...

[Verwijderd]

Het probleem is dat geld niet altijd de juiste oplossing is. Zo kun je structureel wel miljarden gaan geven maar als ze dat niet allemaal kunnen gebruiken heb je er ook niets aan. Zomaar ergens geld tegenaan gooien heeft zelden nut.

[akooijman]

In de strijd tegen kanker winnen vooral de farmaceuten door de waanzinnige regels die onbegrensde patenten mogelijk maken.
Stop het geld in eerlijke rechtssystemen waardoor medicijnen voor een eerlijke prijs beschikbaar blijven.
Nee, die lui die patenten opkopen en medicijnprijzen vertienvoudigen gebruiken de winst niet om nieuwe medicijnen te ontwikkelen, maar om nog meer patenten te kopen.

[akooijman]

Een deel van de technologie die jij en ik gebruiken om hier tegen elkaar te praten is mogelijk geworden door onderzoek waar ten tijde van dat onderzoek niemand wist waar het goed voor was.

[System]

klopt, maar dat wil niet altijd zeggen da

[lenwar]

Ik heb altijd erg gemengde gevoels bij dit soort projecten. Ze kosten zo ongelofelijk veel geld, tijd en mankracht die misschien beter in andere zaken gestoken kan worden?

Enerzijds vind ik het erg mooi om te zien dat de wetenschap hier mee bezig is (ik vind het allemaal heel erg interessant), en het is ook heel erg fijn als er verschillende landen (nauw) samenwerken aan dit soort projecten. Samenwerking is altijd goed. Daar wordt iedereen beter van!. En wie weet wat voor goede zaken hier uit voort zullen vloeien, waar we allemaal heel veel aan hebben!

Aan de andere kant is er altijd zoveel ongein op de wereld aan de gang. Overal en nergens zijn (kleine) oorlog(en/jes) aan de gang. Er zijn continu conflicten tussen landen over alles en nogwat, er zijn overal grote en kleine sociale problemen (mensen die onvoldoende zorg krijgen, onvoldoende toegang hebben tot goed onderwijs, hele gebieden waar structureel te weinig voedsel is, enz. enz.)
Het zijn uiteraard wel typisch allemaal van die zaken waar je zoveel geld, tijd en energie in kan gooien als je wilt, en dat het probleem dan toch gewoon blijft bestaan.

Ik snap uiteraard, dat als we als mensheid nooit, 'oeveloos' door zijn blijven gaan met iets dat op het moment van doen, zelfs 'onmogelijk' was, we nu niet waren geweest waar we nu zijn. Maar op kleinere schaal, voelt het toch vreemd, dat als de Nederlandse staat, heel kort door de bocht, zegt "Hier is 30 miljoen voor een radiotelescoop, zodat we kunnen zien wat er voor de Big Bang is". En aan de andere kant tegen iemand moeten zeggen: "Sorry meneer, u kunt pas over 15 minuten naar het toilet. Dan laat u het toch gewoon in uw luier lopen?". Uiteraard maakt die 30 miljoen niet het verschil tussen het huidige zorgstelsel, en het stelsel dat we allemaal als minimaal humaan kunnen beschouwen, maar het voelt scheef.

[killercow]

Er zal altijd een reden zijn om geen onderzoek te doen, omdat je nu ergens een andere pijn kunt vinden, maar als we dan toch moeten bezuinigingen is het wellicht eens leuk om te kijken naar wat bijvoorbeeld de politie-inzet per jaar kost bij voetbalevenementen:

https://www.businessinsid...et-bij-een-potje-voetbal/

Ik zie liever geld hier naartoe gaan dan naar 3 jaartjes overheidssteun om doorgewinterde 'sporters' in bedwang te houden. Zeker gezien het intens commerciële oogpunt van de top-clubs die deze "feestjes" organiseren.