Onderzoekers willen dat gamers meer worden gestimuleerd om zelf in een gamewereld te navigeren zonder hulpmiddelen zoals een kompas. Dit leidt tot een groei van de hersencellen in de hippocampus. Bij fps- en actiegames met zulke hulpmiddelen neemt het aantal hersencellen af.
De onderzoekers hebben drie studies uitgevoerd, waarbij elke groep respondenten een ander genre games moest spelen. Daarna zijn bij iedere groep hersenscans uitgevoerd. Een groep kreeg enkel 3d-platformgames voorgeschoteld, waaronder Super Mario 64. Uit de mri-scans blijkt dat deze groep een groei van de hippocampus heeft, of in ieder geval een groei van de aan de hippocampus grenzende entorinale schors.
Het tegenovergestelde effect blijkt op te treden bij de onderzoeksgroep die enkel fps-games zoals Call of Duty, Battlefield, Killzone en Medal of Honor heeft gespeeld. Bij gamers uit deze groep blijkt volgens de hersenscans sprake te zijn van een afname van de grijze hersenstof in de hippocampus. Dit bleek ook te gelden voor de derde groep, die actie-rpg's zoals Dead Island of Borderlands 2 speelde.
De verklaring voor deze verschillen ligt in de mate waarin de games een beroep doen op cognitieve oriëntatie- en navigatievaardigheden van de spelers. De 3d-platformgames vragen van gamers om verbanden tussen kenmerken in het landschap te herkennen en op basis daarvan een route uit te stippelen om verder te komen in het spel. Dit stimuleert juist de hippocampus, het gebied in de hersenen dat een rol speelt bij emoties en het geheugen, en ons helpt om te oriënteren en te navigeren.
Bij shooters en actie-rpg's is volgens het onderzoek veelal de mate waarin het cognitieve navigatievermogen van games wordt aangesproken, beperkt. In deze games is, ook bij een open wereld, veelal sprake van een ingebouwd navigatiesysteem dat vaak grotendeels al een route voor de gamers uitstippelt. Gamers navigeren hier bijvoorbeeld door een uit het hoofd geleerde set instructies, mede op basis van eventuele hulpmiddelen zoals een kompas of waypoint-systeem. Hierdoor worden gamers niet aangemoedigd om via hun hersenen een cognitieve representatie te vormen van de omgeving in de game, en al doende te navigeren aan de hand van kenmerken in het landschap.
Op het moment dat gamers deze cognitieve representatie van de ruimtelijke omgeving in een gamewereld niet maken, leidt dat tot een stimulans van het gebruik van de nucleus caudatus, een onderdeel van het striatum in de hersenen. Dit is min of meer de tegenhanger van de hippocampus, en werkt als een soort autopiloot die we gebruiken om de weg naar het werk te vinden of om te weten wanneer het tijd is om te eten. Het striatum helpt ons ook bij het vormen van gewoontes, waardoor we niet verleren hoe we bijvoorbeeld moeten fietsen.
Het probleem is volgens de onderzoekers dat 85 procent van de gamers de nucleus caudatus meer stimuleert dan de hippocampus. De nucleus caudatus wordt bijvoorbeeld aangesproken bij het nemen van beslissingen als ergens snel op gereageerd moet worden. Het meer stimuleren van de nucleus caudatus leidt weliswaar tot een verbetering van het visuele kortetermijngeheugen en zorgt ervoor dat er snellere beslissingen kunnen worden genomen, maar dat heeft wellicht een prijs: een achteruitgang van de hippocampus. En uit ander onderzoek is gebleken dat mensen steeds meer gebruikmaken van de nucleus caudatus als ze ouder worden. Daardoor worden taken waarvoor de hippocampus nodig is, zoals navigeren, steeds meer een uitdaging voor oudere mensen.
Dit deel van de hersenen is een van de eerste delen van de hersenen die worden aangetast bij de ziekte van Alzheimer. De onderzoekers raden mensen met bijvoorbeeld Alzheimer of Parkinson, die relatief een verminderde hoeveelheid grijze stof in hun hippocampus hebben, af om actiegames te spelen. Ze zien graag een ander design van actiegames, waarbij gamers minder worden gestimuleerd om te navigeren via een al min of meer voorgeschotelde route of een ingame-gps, waardoor hun eigen cognitieve vaardigheden meer worden gestimuleerd.
De entorinale schors is belangrijk voor de codering en opslag van informatie voor het langetermijngeheugen; dit gebied grenst aan de hippocampus. Grijze hersenstof is de verzamelnaam voor cellen en neuronen die in de hersenen verantwoordelijk zijn voor het verwerken en opslaan van informatie. Het is de tegenhanger van witte stof; dat zijn zenuwcellen die in de hersenen zorgen voor de overdracht van elektrische signalen tussen de hersencellen.
De onderzoekers van de universiteit van Montreal hebben hun onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Molecular Psychiatry, onder de titel Impact of video games on plasticity of the hippocampus.