ACM wil betrouwbaarheid online reviews in kaart brengen

De Autoriteit Consument & Markt gaat onderzoek doen naar online reviews. De organisatie wil een indicatie van de betrouwbaarheid van reviews op internet, omdat deze in toenemende mate een rol zouden spelen bij aankopen van consumenten.

De ACM heeft vragenlijsten gestuurd over online reviews naar adverteerders, marketingbureaus, branche- en consumentenorganisaties, en reviewwebsites, waaronder Tweakers. De organisatie opent op Gathering of Tweakers een eigen topic in Lieve Adjes voor de inventarisatie. Via ConsuWijzer betrekt de organisatie consumenten bij de verkenning. Het doel is inzicht te krijgen in het belang van recensies op internet bij het aankoopgedrag van consumenten. De ACM denkt een rol te kunnen spelen op dit gebied, omdat in het buitenland is gebleken dat consumenten misleid kunnen worden.

Als voorbeeld noemt ACM de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië, waar consumentenorganisaties constateerden dat bedrijven uit naam van niet bestaande consumenten valse online reviews lieten plaatsen. Uit die onderzoeken bleek ook dat consumenten steeds vaker van reviews op internet gebruikmaken als ze iets kopen.

De ACM wil onder andere van deelnemers aan de vragenlijst weten welke voor- en nadelen zij zien bij het plaatsen en gebruiken van online reviews, hoe ze de betrouwbaarheid schatten en welke rol de ACM op dit gebied kan spelen.

Reacties (55)

Onlangs had ik een negatieve ervaring met een webshop welke op z'n homepage positieve reviews had staan via Trustpilot.com Na de negatieve ervaring ben ik dus wat dieper gaan graven en bleek dat de reviews gefilterd waren op 4 of 5 sterren !

Na contact met Trustpilot over dit voorval wisten ze doodleuk te vertellen dat ze een handelaar toelaten de reviews te filteren... tja, dan heb je objectieve reviews (want die negatieve waren er dus wel degelijk voor de laatste maanden) maar krijg je ze niet te zien (tenzij je helemaal onderaan het Trustpilot bannertje klikte).

Je mag dus de review sites ook al niet meer vertrouwens dus !

Goed dat je dit vermeld, kan ik ook weer nét wat scherper zijn bij het evalueren ;-)

Zelfde bvb in Google playstore, men gaat er altijd vanuit dat we alleen maar de 'fantastic' 'fabulous' reviews willen zien, maar zelfs al hebben 10 mensen op een miljoen tevreden gebruikers slechts 1 of 2 sterren gegeven, dié reviews wil ik lezen, ik wil weten waarom dié 10 mensen juist NIET tevreden waren, want vaak komt daar het echte 'bemerkenswaardige' aan bod. En je kan NIET filteren van slecht naar goed en daar erger ik me al jaren aan.

Bvb "app reactiveert steeds push-meldingen of verzenden van persoonlijke gegevens" of "deze app installeert zonder medeweten een service/stukje malware mee dat ik pas erg laat doorhad dat het met deze app te maken had" of "je kan niet verder dan level 8 zonder deze 2 upgrades te kopen, maar men doet alsof het puur vrijwillig te kopen upgrades zijn"... en dat soort fratsen die de meute niet opmerkt.

1-ster-reviews zijn helaas vaak zéér zwak onderbouwd, maar als ze goed onderbouwd zijn kunnen ze duizenden 5-sterren reviews in één ruk onderuit halen.

Bij de iOS App Store ook altijd irritant gevonden dat je op een iPhone nog steeds niet de reviews kunt filteren op 'negatief' + datum (periode). Nu kun je alleen 'Huidige versie' en 'Alle versies' reviews zien en van die laatste staan ze ook nog eens in omgekeerde volgorde dus bovenaan bijvoorbeeld februari 2014 en onderaan de laatste review van mei 2016. Dit is ook zo niet handig al er nog geen reviews zijn van de laatste versie. Echt jammer dat Apple dit nog steeds niet heeft aangepakt.

Op de iPad heb je gek genoeg wel meer filter mogelijkheden (Most Helpful","Most Critical" en "Most Recent" qua reviews al blijft het daar ook beperkt. Dit heeft blijkbaar wel ooit bij de App Store ook voor iPhone er in gezeten maar ergens rond iOS8 is dit eruit gehaald.

Dit klopt, als je gebruik maakt van de widget(s) van Trustpilot kan je zelf kiezen welke ratings je allemaal weer wilt geven. Ik doe dat ook op sommige plekken waar ik de reviews terug laat komen.

Wat echter niet verandert is het totaalcijfer, dus als je een shop een 5 gemiddeld staat, maar je laat alleen de 5-sterren reviews zien, blijft je gemiddelde hetzelfde.

Betekend natuurlijk niet dat die goede reviews ook niet verdient zijn, alleen is de verhouding wat anders. En je moet inderdaad doorklikken naar TP zelf voor alles.

Bij producten voegen negatieve reviews vaak wel iets toe, het hoeft ook niet negatief richting de webshop te zijn, ze kunnen namelijk ook weer sturen naar een ander (bij voorkeur duurder) product.

Al os het gemiddlede bij trustpilot ook te beinvloeden. Veel reviews voldoen namenlijk niet helemaal aan de voorwaarden van trustpilot en betalende trustpilot klanten kunnen deze laten verweideren. Natuurlijk doen ze dit niet bij positieve recenties.

Zo kan een bedrijf namenlijk claimen dat iemand die een review geplaats is geen klant van ze is en dan moet de reviewer bewijzen dat ze klant zijn. Zolang ze dat niet doen is de review niet meer te zien.

Natuurlijk gaat dit alleen op voor betalende trustpilot klanten. En je zal altijd zien dat deze hogere ratings hebben.

Kortom ik zou trustpilot nooit vertrouwen.

Overigens zullen bedrijven die actief naar recenties op zoek gaan overal een hogere score krijgen. De meeste tevrede klanten laten namelijk geen review achter zonder motivatie.

Je kan inderdaad het gemiddelde niet veranderen... maar de site in kwestie staat vermoedelijk aan de rand van het faillissement en het is dus pas de laatste weken dat het grondig blijkt fout te gaan... ook al heeft de site dus een gemiddelde van 4.9 vanwege een fantastische service uit het verleden dan heb ik daar nu weinig aan.

Soms word je als "userreviewer" inderdaad gecontacteerd door een bedrijf, net als Tweakers soms gecontacteerd wordt door een bedrijf. Echter is dat geen garantie dat het product ook "positief" ervaren wordt en er dus een "positieve review" wordt geplaatst. Als ik bijvoorbeeld naar mijzelf kijk: Ik studeer lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TU Delft en schrijf af en toe een review op tweakers.net voor mijn hobby. Hoe moet ik ooit nog carrière maken als ik zou worden betrapt op zulk bevooroordeeld gedrag? Afgezien van het feit dat de lol van het reviewen er dan een beetje vanaf gaat. Immers zou elke review dan toch positief worden...

Ik vind het zelf persoonlijk belangrijk dat een fabrikant kan leren van mijn commentaar om zo een nog beter product op de markt te zetten. Immers heb ik ook commentaar geleverd met mijn blog van een evenement van de Samsung Galaxy S6 vorig jaar. Toevallig genoeg hebben ze alle punten die ik aankaartte opgelost in de Galaxy S7. Is dat toeval? Ik denk niet dat Samsung mijn blog heeft gelezen en daarna dacht van: Hé, laten we eens doen wat deze jongeman zegt. Echter denk ik wel dat meer mensen hebben lopen "klagen" en ze daarom de tekortkomingen hebben proberen op te lossen. Het heeft dus zeker wel nut om negatieve punten te noemen, voor de fabrikant, maar ook voor de consument.

Regelmatig komen wij (users van t.net) vreemde reviews tegen, of reviews waar een luchtje aan kan zitten. Mensen die bijvoorbeeld alleen maar producten van één fabrikant reviewen zonder testresultaten, mensen die 1 dag lid zijn en een shopreview plaatsen, etc. Tweakers plaatst sinds kort naast zo'n review "newbie" zodat overige gebruikers weten dat de auteur van de (shop)review nieuw is. Dat betekent overigens niet dat reviews van "newbies" niet te vertrouwen zijn, het betekent wel dat deze mensen nog geen (goede/slechte) reputatie hebben op Tweakers en je weinig kunt zeggen over de integriteit van de review.

Als je overigens denkt dat er iets vreemds aan de hand is bij een userreview, dan is dat te melden: Meldingen 'onreine' productreviews

[Reactie gewijzigd door Frozen op 21 juni 2016 15:48]

Af en toe moet je er ook doorheen kunnen prikken.
Zoals nu mooi te zien is met de komst van de nieuwe Nvidia kaarten.
De "OMG MY NEW CARD ROCKS, ITS THE BEST IN THE WORLD" reviews (al mogen ze die naam niet eens hebben) zijn niet van de lucht.

Mensen die reviewen zitten vaak in 1 van 2 uiterste kampen. Of uiterst tevreden of juist ontevreden.
Daarom zoek ik ook altijd meerdere sites af en hecht meer waarde aan een gemiddelde mening.
Dus met positieve en negatieve kanten. Dat heeft mij er bijvoorbeeld van weerhouden om een van die nieuwe samsung NVMe ssd`s te halen. Door een top userreview kwam ik er achter dat ja het een retesnelle SSD is, maar dat de meeste mensen daar helemaal niks aan hebben als je toch al een SSD hebt.

En verder blijft het natuurlijk een persoonlijke mening, bij een review van de HTC m7 las ik destijds de grootte als minpunt. Tja ik met mijn kolenschopjes vind dat nou wel fijn.. Je moet je toch vooral goed inlezen en een gemiddelde pakken.

Toevallig genoeg hebben ze alle punten die ik aankaartte opgelost in de Galaxy S7. Is dat toeval? Ik denk niet dat Samsung mijn blog heeft gelezen en daarna dacht van: Hé, laten we eens doen wat deze jongeman zegt. Echter denk ik wel dat meer mensen hebben lopen "klagen" en ze daarom de tekortkomingen hebben proberen op te lossen. Het heeft dus zeker wel nut om negatieve punten te noemen, voor de fabrikant, maar ook voor de consument.

Klopt wat je zegt, echter ook wel een beetje een open deur.
Tweakers reviews zijn over het algemeen niet meer zo hoogstaand en diepgaand als vroeger.
Dus ook de waarde ervan wordt minder. Coolblue heeft bijv 500+ reviews met gemiddeld 4,5 sterren voor Galaxy S6. De meeste vernieuwingen of aankopen door gewone consumenten worden niet gebaseerd op negatieve reviews oid. Elke high-end smartphone scoort tegenwoordig een 8 of hoger. Verder is een prijsvraag leuk en helemaal dat je het toestel mag houden na een review (zoals op Tweakers regelmatig gebeurt) maar dit levert meestal geen kritische reviews op.

Je vergeet nog 1 hele grote categorie reviews : De niet geplaatste reviews / de door een collega gedane reviews

Er zijn genoeg fabrikanten die spullen verzenden onder voorwaarde dat ze de review voor plaatsing mogen lezen, niet om het mooier te maken dan het is, maar gewoon om te kunnen vragen om het niet te plaatsen.

Zoek hier op t.net maar eens naar echt slechte reviews, dus van een 3 of een 2 ofzo. Ik kan me ze niet heugen.
Denk je nou echt dat er geen spullen voor die reviews worden gestuurd, nope.
Alleen T.net en de fabrikant weten allebei dat die review slechte pr is, dat het ten positieve van de relatie is. En dat het wellicht beter is als een collega er nog eens naar kijkt, of als de review gewoon niet geplaatst wordt.

Want een zesje is niet erg, dat is onderdeel van het spel (maar nog net een voldoende) maar een echt slecht cijfer, dat gebeurt bijna alleen als er iemand echt een hekel aan de fabrikant heeft.

De standaard reviewers zitten altijd een beetje in het midden, bijna nooit een 10 en bijna nooit een 5.

Even belangrijk als reviews, wat laten sites als kieskeurig/ beslist zien?
Jaren geleden kocht ik een MP3 speler bij Dixon voor 159 gulden. Bij kieskeurig was de goedkoopste zaak 198 gulden. Dus stuur ik een mail naar kieskeurig... Nee Dixon namen ze niet op want die was niet bij hen aangesloten.
Ofwel vergelijkingssites lieten (laten ??? ) alleen maar winkels zien die meebetalen.
Dat vind ik niet zo keurig. van kieskeurig.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) is een onafhankelijke toezichthouder die zich sterk maakt voor consumenten en bedrijven. ACM houdt toezicht op de mededinging, een aantal specifieke sectoren en het consumentenrecht. Met als doel een gelijk speelveld met bedrijven die zich aan de regels houden, en goedgeïnformeerde consumenten die voor hun recht opkomen.

Heel interessant dat de ACM zich nu interesseert voor online reviews waarbij een marginale hoeveelheid reviews (op dagbasis) mogelijk worden geschreven door betaalde "reviewers" of door bots of iets dergelijks. Er is geen enkele correlatie tussen het onderzoek naar reviews en het opkomen voor consumenten.

Hoe weet jij of de hoeveelheid "nep reviews" marginaal is?

Er is wel degelijk een belang van consumenten dat online reviews over artikelen en winkels correct zijn. Hierdoor is het namelijk beter in te schatten welk product het beste aansluit bij de wensen en wat de kwaliteit van dat product is.

Ik heb bij één van de Nederlandse vergelijkingssites gewerkt en ja: het aantal nepreviews is marginaal. Mijn compleet-uit-de-losse-pols-schatting is 1 promille. Dus 1 op de 1000 reviews is nep.

Bij een produkt als een iPhone of een populaire monitor, maakt dat eerlijk gezegd geen fluit uit: gezien het aantal reviews, zal de invloed op het gemiddelde cijfer minimaal zijn. Pak je daarentegen bijvoorbeeld pricewatch: MSI Z170A KRAIT GAMING 3X dan zie je dat er nog geen enkele review is. Als ik dan ga neppen, zul je wellicht als gebruiker beïnvloed worden, wat natuurlijk een slechte zaak is.

*disclaimer* Ik heb dat moederbord gekozen door willekeurig in de pricewatch te klikken en dan het eerste produkt te pakken dat geen review had.

fake reviews is maar een deel van het probleem, een veel groter probleem zijn de reviews die het ongeveer houden op dit: (en we hebben het dan over een review bij een product)

de bezorging was veels te laat
1/10 sterren

en dat gebeurd aan de lopende band bij de diverse sites waar reviews gegeven kunnen worden..
in dat opzicht zijn online reviews echt helemaal niets waard.

Daar kijk je toch doorheen ?

Waarom niet? Neppe reviews zijn een vorm van misleiding, het lijkt mij terecht dat de ACM daar onderzoek naar doet.

Marketing is vaak ook misleiding c.q het soms mooier voorstellen dan het is.

Reviews is een onderdeel van marketing maar nep review zou je kunnen zien als misleiding. De vraag is echter of de review die nep is een product zo aanprijs dat het niet meer echt is.
als een product goed is en een nep review prijst het aan, somt alle kenmerken op is het dan misleiding ?

Het is in ieder geval een grijze zone.

Laat ik beginnen met te zeggen dat marketing géén misleiding is. Het is wel je voornamelijk richten op de positieve onderdelen. Ik vergelijk het altijd met een eerste date: je gaat wel vertellen dat je dol bent op reizen en gek bent op kinderen, maar niet dat je snurkt en je houdt van aan je kont krabben.

Een nepreview = een nepreview. Dat is inderdaad misleiding. Bij een reclame (in welke vorm dan ook) is duidelijk dat de afzender het bedrijf achter het produkt is. Een review wordt door een daadwerkelijke gebruiker gedaan. Als je dan, zonder aan te geven wie je bent, een dergelijke 'review' plaatst, ben je misleidend bezig. Ik zie totaal geen grijze zone.

Overigens heb ik jaren terug bij een Nederlandse vergelijkingssite gewerkt en me bezig gehouden met het zoeken naar nepreviews. Ik kan je vertellen: in de macht der grote getallen, hebben ze weinig invloed op het gemiddeld oordeel. Gaat het echter om een produkt dat slechts door weinigen beoordeeld is, dan merk je het verschil wel duidelijk. Uiteraard werden alle 'foute' reviews verwijderd van die site.

Leuk verhaal maar ook als een review door een daadwerkelijke gebruiker gedaan is, wil dat niet altijd zeggen dat het ook zo is.

Ken voorbeelden van bedrijven die doodleuk schrijven bij een positieve review krijgt u van ons iets, waardebon, geld noem het maar op.
Dat zijn dan in die vorm betaalde reviews, hoe betrouwbaar zijn die.

Oh, interessant! Geef eens voorbeelden van bedrijven die dat doen?

Zoek eens op versio.nl

Op aliexpress heb ik meermaals meegemaakt, niet tevreden, slechte review gegeven en men wilde wel geld terug geven als ik er iets positiefs van maakte. Daar doe ik niet aan mee, dus dreigen met chargeback creditcard werkt dan we l na 8 mails. Vele doen dat niet maken er positief van en krijgen geld terug.
Daarom reveiws op aliexpress zijn per definitie onbetrouwbaar op die manier.

Dan heb je reviews op eigen website die je kan modereren en dan kun je slechte weglaten en alleen goede tonen.
Bij 3de partijen is die moeilijker maar krijg je wel weer probleem van fake negatieve reviews.

Dat neigt naar de soms extreem goede service bij dat soort bedrijven. "Hoi ik had een donkerder kleur verwacht" antwoord "refunded". Dan geef ik wel de 5 sterren... met in de tekst wel verklaring.

Eigenlijk moet men reviewen wat betreft de shop en het product. 2 verschillende dingen in het algemeen.

Extreem goede service. In de verkooptekst staan specificaties maar het geleverde product is dan anders.
wil je dan je geld terug moet je gewoon bot worden en dan denken ze nog een 5 sterren review te krijgen, zo werkt het vaak op aliexpress.

Inderdaad.
Kan het *betalen* voor reviews niet gewoon verboden worden,
omdat dit valse (frauduleuze) reclame is?
.
Dan moeten we kwa handhaving de frauders nog wel ontmaskeren,
maar met een fors aantal nep-reviews is dat niet zo moeilijk...

[Reactie gewijzigd door Geekomatic op 21 juni 2016 20:34]

Fake reviews zijn een probleem, zeker als je deze zin leest. 'Uit die onderzoeken bleek ook dat consumenten steeds vaker van reviews op internet gebruikmaken als ze iets kopen.'
Voor je iets kan doen aan een probleem moet uiteraard onderzoek worden gevoerd. Hoe groot is probleem? Waar situeert het probleem zich? etc.

Zeer interessant dus, lijkt me. Indien ze dit dan nog linken aan een onderzoek naar misbruikpraktijken van reviewwebsites zoals Yelp, kan je er zeker veel goeds mee doen.

Als je het hebt over goed geïnformeerde consumenten (doel ACM) en 'neppe' reviews (onderzoek ACM) dan lijkt me dat er wel degelijk correlatie is tussen de twee. Zolang online reviews worden geplaatst door bedrijven met een (positief) gekleurd oordeel dan kan niet een goede beslissing worden gemaakt door de consument.

Maar alleen door bedrijven geplaatste reviews lijkt me niet ver genoeg gaan. Er worden veel reviews geplaatst waarin het product gesponserd is (en de objectiviteit minder kan zijn), maar dat dit niet duidelijk gemeld wordt aan de lezer.

Tja maar als je het hebt over de ACM (een relatief piepklein Nederlands instituut) en Nep reviews (een wereldwijd probleem) dan vraag je je af, wat gaat de ACM daar aan doen? En zou de ACM haar tijd niet beter kunnen besteden?

Nep reviews zijn vaak doorzichtig en het blijft een klein vergrijp, vergelijkbaar met die verkoper die dat product 'zelf ook thuis heeft' en die auto die van een 'oud dametje was die er alleen boodschappen mee deed'.

Ondertussen kocht ik iets op Marktplaats, stortte wat geld op een ABN Amro rekening maar werd nooit geleverd. Aangifte gedaan bleek dat meer mensen problemen hadden met hetzelfde rekening nummer (lees: zelfde persoon). We zijn nu jaren verder maar nooit meer iets van gehoord....
Even opnieuw: Meerdere meldingen van fraude, gewoon een bankrekening nummer, aangifte doen en er *nooit* meer wat van horen... Of lees eens iets als dit. Tenenkrommende verhalen van mensen die worden opgelicht en geen enkele hulp krijgen. Ooit aangifte gedaan van diefstal van een fiets of brommer? Echt zo'n nutteloze exercitie. Al stond je fiets op dat moment bij de gevonden voorwerpen, zou het de politie nog niet lukken dat feit en de aangifte aan elkaar te koppelen en je te berichten dat je fiets gevonden is. Maar de nep reviews, die gaan ze wel oplossen??

Ok is niet de ACM. Whatever. Feit is dat ik liever had dat men achter concrete zaken aan gaat i.p.v. leuke onderzoekjes te doen. Uiteindelijk is het allemaal gemeenschapsgeld wat er wordt besteed.

Offtopic
Even toelichting betreft aangifte politie. Aangifte is zo opgesteld dat mensen het niet volledig invullen en kunnen ze deze verwerpen.

Wat meesten mensen invullen is merk kleur waar hij stond terwijl belangrijk is type nummer, persoonlijke kenmerken(speciale uitlaat aanpassingen soort slot etc).

En dan nog is het voor hun de laagste prijs.

Het ACM zal inderdaad concreet niks gaan uithalen, zoals bijvoorbeeld de politie zou kunnen (los van jouw ervaringen). Maar met onderzoek kunnen ze wel kijken hoe serieus de nep reviews zijn en daarmee de consument inlichten zodat die betere beslissingen kan maken op basis van de reviews die hij online vindt.

Natuurlijk denk je dan als Tweaker, gebruik je gezond verstand, maar de gemiddelde consument heeft hier geen erg in. Onderzoek doen en hem hierop wijzen, en vooral bewust maken, kan de consument veel helpen.

Reviews zijn voor mij niet doorslaggevend.
Een heleboel mensen durven er niet voor uit te komen dat ze iets gekocht hebben wat toch niet geheel naar hun zin is. Dat in een review erkennen maakt het nog teleurstellender, dus wordt er toch maar een positief verhaal van gemaakt. Ook voor de eigen gemoedsrust.

Ik gok er zelf op dat er een heleboel reviews zijn die niet de waarheid bevatten.

Werkelijk? Ik heb dat juist niet. Als ik mij gebrand heb aan een product ben ik juist eerder geneigd om dit openbaar te maken en volgens mij ben ik daar niet uniek in. Je ziet juist ook op internet het effect dat je vooral klagers tegenkomt omdat tevreden mensen het minder snel online komen delen.
Wel heb ik over het algemeen al behoorlijk veel research gedaan voordat ik een product koop en komt het om die reden gewoon al minder voor dat ik niet tevreden ben met een product.

Een mooi voorbeeld is een Apple-adapt die een product de hemel inprijst en de rest afdoen als imitatie.

Bij automerken heb je precies hetzelfde met Audi, BMW en Mercedes. Bepaalde vooroordelen zitten heel diep terwijl al heel lang verschillende onderdelen tussen merken worden uitgewisseld.

Het verschil tussen serieuze review, review van een aanhanger, gesponsord en een die ronduit fake is moeilijk te maken. Wat je sowieso niet moet doen is je aanschaf er afhankelijk van maken zonder extra info.

Maar wat voor extra info? Als je reviews totaal niet vertrouwt, wat heb je dan nog, marketing informatie? Vooral als er geen fysieke winkel meer in de buurt is waar je een product zelf kunt zien wordt het dan toch erg lastig, maar zelfs als dat wel nog lukt, een product in het echt bekijken vertelt je ook maar een klein deel.
Uiteindelijk denk ik dat je gewoon zoveel mogelijk bronnen samen moet pakken en vooral proberen af te gaan op goed onderbouwde meningen (waaróm is het ding zo goed of zo slecht?)

Forums zijn een goede indicatie.

Daarnaast is gezond verstand ook essentieel. Vaak is prijs essentieel, maar goedkoop is vaak duurkoop, wat zich op verschillende manieren kan uiten.

Een product van de action kan goed zijn, maar als die tegenvalt moet je er weer geen groot issue van maken.

Ok leuk... En wat voor al die review sites* waar alleen de positieve reviews door de moderatie heenkomen? Dat geeft net zo'n vertekend beeld van de werkelijkheid.

* socialdeal, iemand die ik erg goed kende schreef een serieuze doch negatieve review welke niet geplaatst werd.

Positieve ontwikkeling, ik baseer mijn aankopen ook vaak op basis van reviews, maar twijfel steeds vaker aan de authenticiteit van reviews.

Er zijn ook websites waar je gratis bepaalde producten ontvangt in ruil voor het plaatsen van reviews, mond-op-mond-reclame, enzovoorts.
Vraag me alleen af of je nog als 'tester' wordt geselecteerd als je een keer een kritische review plaatst....

Succes met onderzoeken. Je kunt het niet voorkomen, maar aandacht ervoor lijkt me prima.

Toch raar imho dat de acm zih hier in gaat mengen.
Ik zou toch eerder meer actie verwachten vanuit de voornaamste review sites..

Een Canadees tv programma deed ooit eens onderzoek naar nepreviews , erg interessant om eens te kijken!
https://www.youtube.com/watch?v=3y0pYUdfGiw