Dertig jaar Wolfenstein 3D - Romero had geen zin in meer Commander Keen

Wolfenstein 3D viert zijn dertigste verjaardag. De game van id Software was de grondlegger van de first person shooters zoals die nu nog verschijnen. De serie is in de afgelopen decennia meermaals opnieuw leven in geblazen, maar het origineel was in feite ook al een remake.

Begin jaren negentig behaalde id Software succes met de Commander Keen-2d-platformgames. In 1992 maakte het team een prototype voor een zevende episode, die bewegingsparallax zou gebruiken voor een diepte-effect. Ontwikkelaar John Romero had echter geen zin meer om een Commander Keen-episode te maken en hij stelde voor om in plaats daarvan een nieuwe 3d-game te ontwikkelen.

Id Software had in 1991 naast diverse Commander Keen-episodes ook al Catacomb 3-D en Hovertank 3D uitgebracht. Medeoprichter Tom Hall stelde voor om een opvolger voor Hovertank te maken, maar Romero kwam met een tegenvoorstel: een 3d-remake van Castle Wolfenstein. Die game van Muse Software verscheen in 1981 voor de Apple II-computer. Volgens Romero kreeg zijn idee direct goedkeuring. Hij vertelde daarover in een postmortemsessie op de Game Developer Conference in maart, waar Ars Technica en GameDeveloper verslag van deden.

Het werk aan Wolfenstein 3D begon al voordat id Software en uitgever Apogee de rechten op de klassieker van Muse Software hadden veiliggesteld. Een optie was om het spel onder een andere naam uit te brengen, maar volgens Romero kon het team geen naam bedenken die 'cool genoeg' was. Muse Software was in 1987 al opgeheven en het was onduidelijk wie de Wolfenstein-rechten bezat. In april 1992, een maand voor de release van de game, ontdekte id Software dat de rechten voor alle Muse-producties in het bezit waren van een persoon die activa van failliete bedrijven opkocht. Zij was bereid om het Wolfenstein-handelsmerk over te dragen voor 5000 dollar.

Zo geschiedde en op 5 mei 1992 werd de eerste episode van Wolfenstein 3D door Apogee gratis uitgebracht als shareware. Ook was direct de originele trilogie bestaande uit drie episodes te koop, al werden de extra episodes pas een paar weken later geleverd. Snel daarna bracht id Software nog drie episodes uit onder de naam The Nocturnal Missions. De twee trilogieën konden toen los aangeschaft worden of als bundel, maar latere uitgaves van Wolfenstein 3D bevatten alle zes de episodes.

Over de geschiedenis van Wolfenstein 3D en wat er daarna volgde, is al veel geschreven, onder andere op Tweakers. Om stil te staan bij de dertigste verjaardag blikken we terug op hoe de game in de jaren negentig werd ontvangen. 'Een heel erg fout spel', kopt de Volkskrant. Volgens de recensie is het 'verwerpelijk ogende' spel 'uitermate verslavend' en 'zo ongelofelijk fout dat het weer leuk wordt'. De krant bestempelt het 'verhaal' van Wolfenstein tot een van de beste die ooit tot computerspel zijn verheven. Het Japanse tijdschrift Famitsu schrijft een veel drogere review: "Gezien vanuit het oogpunt van het personage. Het is een realistische weergave. De game is makkelijk om te spelen en draait goed. Dit is het enige spel in zijn soort".

Apogee en id Software mikten met Wolfenstein 3D vooral op de Amerikaanse markt. In Duitsland werd de game vanwege de Nazi-symbolen op de zwarte lijst gezet. "We wisten niks over Duitsland. Ook niet dat het toen de grootste Europese afzetmarkt was voor pc-games", zei Romero daarover tijdens zijn GDC-sessie. Ook memoreert hij positieve reacties die de studio kreeg. Zo zeiden Joodse kinderen dat ze het spel graag speelden, omdat ze het gevoel hadden dat ze daarmee wraak namen. En van krijgsgevangen uit de Vietnamoorlog kreeg id Software te horen dat Wolfenstein 3D hun flashbacks had verholpen.

De MS-DOS-versie van Wolfenstein 3D is in de browser te spelen via een emulator op het Internet Archive. De klassieker is ook nog altijd te koop via platforms als Steam en GOG. Achter de schermen wordt al jaren gewerkt aan een nieuwe game. Dat wordt Wolfenstein III, de opvolger van Wolfenstein II: The New Colossus. Bethesda kondigde de komst van het nieuwe spel in 2018 aan, maar een releasedatum is nog niet bekend.