Duitsland erkent demoscene als cultureel erfgoed waaronder kunst van Nederlander

De Nederlander Piter Pasma, eind jaren negentig actief in de demoscene onder de alias Ritz, is met zijn demokunst onderdeel van de erkenning van de demoscene als immaterieel cultureel Unesco-erfgoed in Duitsland.

Het Duitse ministerie van Educatie en Cultuur heeft deze week de demoscene als Duits immaterieel cultureel erfgoed benoemd en daarmee komt de demoscene op de Unesco-lijst voor cultureel erfgoed, op initiatief van Digitale Kultur e.V. De Groninger Piter Pasma, die in de jaren negentig als negentienjarige jongen actief was in de demoscene en naar demoparties in Duitsland ging, kwam er bij toeval achter dat ook zijn kunst gearchiveerd is en aangezien de hele scene nu cultureel erfgoed is in Duitsland, hoort zijn werk daar ook bij.

Demokunst is digitale kunst, demo's van meestal een paar minuten lang, die bestaat uit door software gegenereerde animaties, muziek, video, tekst en 3d-afbeeldingen. Demoartiesten programmeren de kunst zelf en een deel van hen beperkt zich via size coding, waarbij geprobeerd wordt de programmacode zo slank mogelijk te maken. De bekendste categorieën daarbinnen zijn 4KB, waarbij maximaal 4096 bytes aan geassembleerde code gebruikt mag worden, 64KB, waarbij ze zich beperken tot 65.536 bytes code. Anderen beperken zich door demo's die moesten kunnen draaien op een 8bit-computer, zoals een Atari 800 of Commodore 64, of een 16bit-systeem zoals de Amiga of Atari ST.

Een van de bekendste langere demo's, gemaakt door Future Crew voor de Finse demoparty Assembly in 1993 op een IBM PC:

De demoscene is een grotendeels Europees fenomeen, maar heeft wereldwijde bekendheid. De Duitse scene is een van de grootste, met grote demoparty's als Evoke en Revision, dat tot 2010 Breakpoint heette, en in de jaren negentig Mekka & Symposium. Op die demoparty's komen sinds begin jaren negentig honderden of zelfs meer dan duizend demoartiesten bij elkaar voor een weekend programmeren, feesten en de belangrijke competities, waarbij de beste demo's van het evenement worden gekozen. Die evenementen zijn te vergelijken met grote lanparty's. Niet zo gek ook, want lanparty's zijn voortgekomen uit demo- en copyparty's.

Piter Pasma ging eind jaren negentig, begin 2000 naar dit soort feesten, een aantal in Nederland, maar vooral naar Duitsland. "In 1997 ontdekte ik op een BBS, een bulletinboardsysteem met filesharing, korte intro's waarin de BBS audiovisuele reclame maakte voor zichzelf. Toen ik zeventien was, ging ik zelf wat intro's maken voor dit soort bulletinboards. Onlangs kwam ik erachter dat al die intro's online staan op demozoo.org, inclusief een aantal die ik zelf vergeten was."

Pasma begon als 'Ritz' en ontdekte de demoscene. Omdat hij een pc had, besloot hij zich te richten op de 4KB-categorie omdat dat beter te doen was in zijn eentje, al maakte hij ook een aantal demo's met anderen. "In die categorie deed ik mee op verschillende demoparty's in Nederland en Duitsland. Al snel haalde ik steeds de top drie, waaronder op Mekka & Symposium 2000. Dat was cool, want ik werkte een half jaar aan een kunstwerk en dat werd vervolgens op een gigantisch bioscoopscherm getoond, met audio uit huge speakers."

"De 4K die ik daar maakte, Meuk, heeft 1100 bytes aan geluid, de rest is graphics, de letters, en animaties. Het is best wel puzzelen om dat allemaal in 4KB te proppen. Zo'n 4K maakte je zonder software, het is gewoon allemaal echt code." In 2002 stopte Pasma met demoparty's vanwege zijn studie, maar hij stopte niet met het maken van computerkunst. Hij maakt nu generatieve kunst en plotterkunst, dat wordt gegenereerd door een computerprogramma dat hij schrijft, en uitgevoerd door een tekenrobot.

Vorig jaar werd de demoscene in Finland ook al benoemd tot immaterieel cultureel erfgoed. Initiatieven vanuit demoartiesten proberen ook in Frankrijk, Zwitserland en Polen erkenning te krijgen voor de demoscene. In Nederland was in de jaren negentig ook een actieve scene, met als bekendste jaarlijkse evenementen Bizarre en Takeover, en later ook Outline. Die laatste vindt nog steeds jaarlijks plaats.

Pasma is niet de enige Nederlandse demoartiest die actief was bij de demoscene in Duitsland en dus waarschijnlijk ook niet de enige wiens kunst behoort tot het immaterieel cultureel erfgoed van Duitsland. "Bij die party's waren ook andere Nederlanders, zoals de groepen The Black Lotus en Aardbei." Dat de hele Duitse demoscene is erkend, betekent acceptatie van de demoscene als kunstvorm en het kan helpen met subsidies voor het behoud van deze digitale traditie.