Door Mark van der Kruit en Jelle Stuip

AMD Ryzen 7000 op AM5: Duur, onzuinig, maar supersnel

29-09-2022 • 06:01

150

De nieuwe AMD Ryzen 7000-processors op basis van de Zen 4-architectuur zijn, gecombineerd met de AM5-socket en de nieuwe chipsets, zonder twijfel de grootste technologische stap van AMD's processorportfolio van de afgelopen jaren. Een nieuwe generatie werkgeheugen, een geheel nieuwe socket en een beter productieproces zorgen ervoor dat AMD tot de tanden toe gewapend de strijd met Intel kan aangaan.

Die strijd is er een waar AMD eigenlijk niet omheen kan. Bijna een jaar geleden kwam Intel met zijn twaalfde generatie Core-processors, ook bekend als Alder Lake. De processors uit het blauwe kamp wisten met een geslaagde combinatie van een betere architectuur en een beter productieproces de Ryzen 5000-processors goed uit te dagen en in een aanzienlijk deel van de tests te verslaan. Met de Zen 4-architectuur in de Ryzen 7000-serie moet daar verandering in komen en AMD stelt dan ook dat het tegelijkertijd de snelste cpu-core voor gamers en de grootste hoeveelheid compute voor contentcreators heeft.

00:00 - Intro
00:21 - Nieuw platform
00:46 - AM5-socket
01:30 - B650(e) + X670(e)
02:33 - De cpu
03:40 - Benchmarks
05:56 - Conclusie

Lees onze eerdere review voor alle details.

Reacties (150)

150
149
108
11
0
35

Sorteer op:

Weergave:

Eigenlijk is het jammer dat AMD koste wat het kost de prestatiekeroon wil pakken. Wat blijkt, Zen 4 is enorm efficient als je een beetje gaat tweaken in de bios en de boel limiteert. Opgenomen vermogen gaat meer dan kwadratisch omhoog bij hogere frequencies en een hogere spanning.

Door tweaken kun je met een goede 7700X dezelfde prestaties halen op slechts 60 graden en 85W als stock:
https://youtu.be/FaOYYHNGlLs

En gezien de hogere TDP's gaat Intel Raptor Lake het nog erger doen qua vermogen. Wellicht iets voor Tweakers: welke CPU is het beste, na wat tweaken, en bij een limiet van ca 50W, 75W en 100W bijvoorbeeld? Lijkt me erg nuttig om te weten.

[Reactie gewijzigd door GENETX op 23 juli 2024 00:12]

Ja, maar is die prestatiekroon niet exact waar Intel jarenlang van heeft geprofiteerd? En ook het argument waarmee Intel terug wil komen aan de top?
Dus deze strategy van AMD is best wel slim te noemen: doe een forse overclock en versla Intel op rauwe prestaties, laat de overclock achterwege en versla Intel op prestaties per clock tik. Het geeft een duidelijk signaal af dat AMD's Zen 4 architectuur in alle opzichten beter is dan Intel's Raptor Lake.
Het is dan nogal schrijnend dat veel reviewers niet de "eco" mode hebben kunnen/willen testen voor de eerste ronde reviews. Dat zijn vaak de artikelen waar mensen het meest op terugvallen in plaats van bijlagen die er nog na komen. De gemiddelde consument zal dan snel concluderen dat de CPUs onzuinig zijn, terwijl ze met eco mode erg competitief zijn op prestaties per Watt.

Als deze 2-punt operatie modi zo belangrijk voor AMD is, dan hadden ze er wel een groot punt in de reviewers guide van kunnen maken, met de bijbehorende facilitatie voor reviewer en consument (bijvoorbeeld, de feature op tijd beschikbaar maken, en met weinig extra software poespas te activeren).

Daarintegen als je het hebt over GPUs met dual BIOS (bvb OC en Silent), dan worden beide vaak evenbreed uitgemeten. En terrecht, want met 1 switch omzetten kunnen sommige GPUs van kleine kacheltjes weer mooie stille kaarten worden.
Eco-mode? Ik koop een PC om te gamen, niet om 1:18 mee te rijden. Ik vermoed de meeste andere ook wel die zulk speelgoed kopen.
Ja, maar als je naast de aanschafkosten van het top model CPU/GPU PC ook nog eens €10/uur moet dokken omdat de stroomkosten zo enorm hoog zijn zullen een hoop mensen hopelijk wel 2x kijken. Want je bent dan, als je per dag een uurtje aan het gamen bent, na een jaar nog eens de aanschafkosten van je PC kwijt...

Er zal een moment zijn waarbij mensen wel degelijk naar stroom gaan kijken, die grens zal voor iedereen anders zijn.

[Reactie gewijzigd door Cergorach op 23 juli 2024 00:12]

Ja bij 10 euro per kwh wel maar de realiteit is wel anders ongeveer 1/10de en met het plafond komt niemand boven de 70 cent per kwh en verbruik van een kw haal je echt niet zomaar en zowel heb je blijkbaar ook een berg geld ;)

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 23 juli 2024 00:12]

Verbruik van 1 kWh met dit soort processoren haal je in een standaard gamingsessie wel hoor.

Een beetje systeem haal rustig de 600-800W onder load tegenwoordig.

Ik verbaasde me er laatst zelf al over dat ik met m’n huidige setup (inclusief monitoren en netwerk) al zo’n 600W uit de muur trek “Idle”. Dat kost me dus zo’n €1500 op jaarbasis met m’n huidige contract en vanaf volgende week zo’n €3000. Da gaan we dus niet meer doen.
Ik weet niet wat voorn systeem je hebt staan, maar idle(gewoon aan op bureaublad of met een website open) zit mijn bureau rond de 240W. dat zijn 2 27 inch 144hz hdr monitoren, een pc met 12700k en 3080, een printer en netwerk. Misschien toch eens naar de windows profielen kijken?
600W zonder load is idd veel rand apparatuur. Ik doe met mijn lichtshow en grote monitoren tijdens het werken zo'n 360W, zonder onder echte load te zijn. Heb wel een G9 en een 34UW als monitoren.

600-800W onder load haal ik wel. Dat is niet heel onrealistisch.
Ja ik heb ook een G9. Die trekt an sich al veel (108W) en heb zo’n 120W aan netwerk en randapparatuur verbruik.

Al met al kom ik dan voor de PC zelf ook wel rond 350W uit. Dat is onder “werk omstandigheden” en dan heb ik wat edge tabs en twitch dingen aanstaan.
Ik denk dat je netwerkapparatuur hier ook niet echt bij meehelpt, kan me voorstellen dat het wel wat vreet.
Maar het bllijft een onzuinige hobby een dikke pc, met wat optimizen kan je wel een heel eind komen.

Soms kan je niet lager. Zonnepanelen helpen daar wel echt goed, heb ze hier sinds eind februari en wat een jaar, nog geen maand gehad met netto stroomverbruik! Dat is met een server die 24/7 draait en Nederlands' meest onzuinige koelkast (gemeten op 1000kwh/j, moeders wilt hem maar niet vervangen). Nu alleen hopen dat thuisbatterijen goedkoper worden voordat de saldering wegvalt. Of ergens een tesla battery pack vinden.
Sorry wat? 1000 kWh per JAAR?

Daar kun je zowat ieder jaar een nieuwe koelkast van kopen.

Maar hoeveel panelen heb je liggen?

Ik heb er zelf 9, maar daarmee kom ik absoluut niet op netto 0. Eerder zo’n €130 per maand momenteel en dan staat de verwarming praktisch uit.
Wij hebben 11 panelen, en hebben vorige maand 595kWh opgewekt. Voor deze maand staan we op 368kWh. Wij hebben hier stadsverwarming en geen gas. Dus ons verbruik is al wat hoger qua energie, maar hoeven geen warmtepomp draaiende te houden. Vorige maand 100kWh teruggeleverd, en nu staan we op +45kWh (niet zo goed weer deze maand :) )

En ja het is echt zoveel, het is dan wel een Amerikaanse koelkast, en een nieuwe kost ongeveer 1700 als je een zuinige wilt. We hebben dan ook geen twee koelkasten staan zoals veel dat wel hebben. Maar een nieuwe haalt er 700kWh vanaf, maar voor de energiecrisis was een nieuwe koelkast niet echt rendabel. Nu is het zo'n 5 jaar terugverdientijd.
Ryzen 5900x, 3080, G9 en dell 27” 1440P (die vreten ook behoorlijk, zeker die G9).

Daarnaast nog een fikse network stack met 48 poort Ubiquiti pro, UDM-Pro, AP-pro en veel rgb randapparatuur.


Houd het bij met zo’n kill-a-watt meter. Zal vanavond even de totaalstand bekijken.
600 watt idle gaat er wel iets mis.

Mijn pc, die niet perse zuinig is, doet 40 watt idle (8700k + 6800xt + 32GB) en monitor doet ook 40 watt.
Voor de gehele stack he? Dus niet alleen de PC.

Maar nog steeds staat dat ding best wel te stampen. Vooral GPU decode volgens mij.
De hele pc doet idle 40watt, dat klinkt wel aan de zuinige kant voor die hardware. Heb je dat aan de muur getest? Mijn server met een 8700k zonder grafische kaart doet zo'n 120w met randapparatuur (maar wel veel HDDs en SSDs, en miss een AP en switchtje).
Ja was met een watt meter aan het stopcontact.

Maar wel gpu en cpu op enerziezuinige stand en 100 mv undervolt. Dus cpu op 800 mhz en iets van 0,6v. Heb geen harde schijven, enkel 2 nvme ssd's. In de bios alle stroombesparende functies op maximaal etc etc. Ook in windows power saving profiel.

Nu ik er over nadenk was de meting waarschijnlijk met mijn vorige videokaart (1080ti) maar dacht dat het idle verbruik niet zoveel anders was.

120 watt moet vast wel wat aan te tunen zijn. Accesspoint / wifi switch kunnen als je pech hebt zo samen 50 watt verstoken.

[Reactie gewijzigd door SpiceWorm op 23 juli 2024 00:12]

En belangrijker: de impact op het klimaat van zulk overdreven energieverbruik. Als je dezelfde games goed kan spelen met de helft van het energieverbruik, dan is het bijna misdadig om deze cpu's default op zo'n hoog verbruik te laten draaien.
Ligt er aan hoe je aan je stroom komt, als dat via zonne energie is dan valt het allemaal wel mee (geheel zelf voorziend). En helemaal als je om je heen kijkt hoeveel mensen in de afgelopen decennia hun prive gasguzzler hebben gereden...
Wat is de totale stroomverbruik voor uitvoeren van taak x.

Je kan 1 uur 1kwh verbruiken of 3 uur 0.5 kwh.

Die tweede in zuiniger, maar niet als totaal verbruik.

Voor gaming maakt dat natuurlijk niks uit. Maar voor desktop applicaties wel.
Dat is voor productief werk inderdaad het geval. Voor veel gamers is de keuze tussen 1 uur gamen op 1440 of 1 uur gamen op 4K, en dan hangt er dus een duidelijk prijskaartje aan de 4K.
Maar de grap is dat het vooral andersom is door het niet lineair gedrag! Je taak duurt bijvoorbeeld 3 uur op 100W = 300Wh, en 2 uur op 300W = 600Wh. Met de nieuwe generatie begint iets sneller snel te neigen naar 2 maal zoveel verbruik! Dus ja, als je de tijd hebt, dan kan dat uit...
Maar als de cpu 5% minder performed ben je in games nog steeds gpu-bottlenecked behalve in hele specifieke games en bespaar je toch flink wat energie kosten.
Daar is niets mis mee, maar dat is wel een emotionele keuze boven rationeel. Als je 1:18 kan rijden bij 110km/h, of 1:8 bij 130km/h, welke kies je dan? 130km/h is gevoelsmatig wel vlotter.. maar stuk duurder. Echter als je 130km/h in de spitstijd probeert te rijden, dan kom je toch snel andere bottlenecks tegen.

Voor een auto klinken deze verhoudingen onrealistisch, maar voor deze CPUs zijn dat wel de verschillen waar we het over hebben.
En ik zet mijn GPU op 50% TDP omdat ik een gebruik op maximale spanning en vermogen lomp vind. Verschillende mensen, verschillende wensen.
Wat is er mis met zuinig gamen? Dan heeft de volgende generatie ook nog een planeet om op te gamen. ;)
Niet iedereen pakt alle stroom van het net..
Overdag met zonnepanelen alle stroomslurpende apparaten laten draaien, zodat je savonds als de zon niet meer schijnt je pc draaiende kunt houden op het netstroom.. Ben je overdag met het klimaat en portemonnee bezig en savond heb je plezier van je dikke game pc, en voor wat het waard is, heb je tijdens het gamen het gevoel dat je overdag goed bezig bent geweest.. :)
Dan kan je toch nog steeds prima een iets zuiniger pc gebruiken? Het gaat hier om een kleine prestatiewinst die geen invloed op je gameplezier heeft, ten koste van een significante toename van het energieverbruik. Dat blijft zonde, waar je je stroom ook vandaan haalt.
klopt, maar sommige willen het snelste van t snelste ongeacht de resources/consessies en kijken nergens naar en laten zich niet beïnvloeden door klimaat en geld argumenten. Niet alles hoeft op milieu, kosten, efficiënte gegooid te worden. Het gaat AMD, Intel, Nvidia om te prestatie kroon, en niet om alles hierom heen. Take it or leave it. Als
het je om het milieu of om je centen gaat zijn er nog genoeg alternatieven waar je prima mee kunt. Er komt straks echt wel weer een race wie de meeste prestaties voor de minste wattage kan halen, wellicht gepushed door wet en regelgeving van overheidsinstanties die zeggen dat het portfolio van alle processoren die ze uitgeven aan een bepaald plafond kwa energie verbruik mogen zitten. Hierin is het speelveld bepaalt, een beetje zoals in de auto industrie, wie zal het zeggen? Of als de verkoop cijfers tegenvallen verzint de fabrikant weer wat nieuws om klanten te trekken. Elke tijd heeft zijn klanten. T is 1 groot spel.

[Reactie gewijzigd door Audione0 op 23 juli 2024 00:12]

Ik heb een hele zware PC om snel 3D scene's uit te kunnen renderen. Maar het gros van de tijd is dat ding gewoon een beetje op internet aan het browsen. Zou mooi zijn als die in deze tijd zeer efficient kan werken. En in de tijd dat ik echt brute processorkracht nodig heb, alles automatisch tot de max opvoert.
Als je je eigen reactie nog eens goed leest zie je precies wat er fout gaat.

Jij koopt een PC om op te gamen (waarbij elke fps meer nodig is ongeacht de prijs hiervan, zo interpreteer ik).

En je 'vermoedt' dat de meeste anderen dat ook doen. Hier zit je toch echt fout, als je de Steam hardware survey erbij pakt dan zie je dat het gros toch allemaal op mid-range hardware speelt. De meest gekozen videokaart is een 1060, 1065 of 2060. Dat zijn echt de mid range kaarten die passen bij een cpu als een ryzen 5 of 3 of een intel i5 of i3. De i7 en i9 en de 16-core monsters van AMD passen echt niet hierbij.

De mensen die klauwen met geld te besteden hebben zullen snel wat vlotters kopen, ergo, price-performance is kennelijk een ding.

Jouw PC die op vol vermogen misschien 500-600 watt uit de muur trekt tijdens gaming kost straks 50 cent per uur. Game je dagelijks 2 uurtjes gemiddeld kost het je 365 euro per jaar met de huidige prijzen. Na 3 jaar zit je op 1000 euro voor je gaming rig van 2500 euro. Dat tikt echt aan. 'vroeger' met elektraprijzen van 20 cent zat je op 200 euro, een fors kleiner deel van de aanschafprijs.

Daarbij vind ik dit soort achterlijke verbruikers onzin, je verliest, (zie review arstechnica) nagenoeg niks met het verlagen van de TDP naar 65 of 105 watt op gaming. Die laatste fps is echt stervensduur. 80% van de performance voor 20% van het geld kan je hier zowat voor toepassen.
Dat hangt er allemaal vanaf wat je over hebt voor die extra frames, wellicht wat minder frames hebben maar nog steeds een prima gaming experience hebben en het verbruik in deze tijden wat drukken kan interessant zijn.
Dergelijke CPU's draaien moderne games op hun sloffen, ook bij hogere framerates. Reviewers spelen op een PS3 resolutie en settings om verschillen aan te kunnen tonen qua performance, want op 1440p met hoge settings verdwijnen de onderlinge verschillen als sneeuw voor de zon.

De maximum performance die er uit wordt geknepen verhoogt het verbruik onevenredig en is enkel een marketingtool om in de grafiekjes als snelste naar voren te komen. Het is helaas een gigantische wedloop geworden waarbij CPU's (maar ook GPU's) met een configuratie worden uitgeleverd die de chips ver boven hun optimale bereik pusht. In dit geval zou 5% performance een halvering van het verbruik (een flinke gloeilamp) kunnen schelen.

5% die je in games niet eens zult merken, want gebonden aan de GPU.
Mijn x3900 gamed anders als een beest op ECO mode 65Watt,

Zijn bijna geen games die hem zelfs in eco mode naar de 100% cpu krijgen.
Ja das lachen allemaal maar als mn vaste energiecontract afloopt gaat dat niet zonder meer. Zitten genoeg “budget” gamers hier op tweakers.
In games zie je net dat de 7950x in zn 105 Watt modus even goed scoort als in de 170W modus, dus je levert geen frames in, gebruikt minder stroom, en houdt je case zelfs koeler wat .ogelijk net de performance van je GPU verbetert ;)
Maar dat hoge vermogen bij hoge presentaties is alleen van toepassing als je bv video encoding doet, en ja dan is het zeer nuttig om ECO mode aan te zetten, maar tijdens normaal gebruik zijn deze cpu's al bijzonder zuinig, zelfs tijdens gamen.

Morderne cpu's hebben allemaal "race to idle" (Google maar wat het is), en vooral AMD laatste mobiele cpu's zijn bijna 2x zo zuinig als Intel mobiele cpu's, en deze desktop cpu's zijn gewoon ge'binde mobiele cpu's voor desktop gebruik.
Race to idle is in deze niet meer van toepassing. De Turbo Boost gaat naar zulk ongelofelijk onzuinige regionen (want exponentieel hoger verbuik bij hogere klokfrequentie) dat de langere tijd in idle dat bij lange na niet kan compenseren.
Dynamic frequency scaling by itself is rarely worthwhile as a way to conserve switching power. Saving the highest possible amount of power requires dynamic voltage scaling too, because of the V2 component and the fact that modern CPUs are strongly optimized for low power idle states. In most constant-voltage cases, it is more efficient to run briefly at peak speed and stay in a deep idle state for longer time (called "race to idle" or computational sprinting), than it is to run at a reduced clock rate for a long time and only stay briefly in a light idle state. However, reducing voltage along with clock rate can change those trade-offs.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dynamic_frequency_scaling

Die gaat enkel op in "most" constant voltage cases. Maar door toepassing van DVFS is race-to-idle een concept wat gewoon de prullenbak in kan. Bij een beetje redelijke implementatie van DVFS kan je wiskundig gezien nooit voordeel hebben bij een race to idle. En om je te laten zien hoe belachelijk het is, pak ik Intel's eigen slides van Raptor Lake: nieuws: Intel deelt prijzen en specificaties Raptor Lake-processors voor desk...

41% meer performance voor bijna 4 keer zoveel vermogen 8)7. Laten we het even vereenvoudingen, 50% meer performance voor exact 4 maal zoveel vermogen, want dan kan ik gewoon hoofdrekenen terwijl in praktijk de berekening nog slechter zou uitpakken:

Dat houdt in dat waar we op topsnelheid een taak in 2 uur uit kunnen voeren bij 260W, deze op de 65W 3 uur nodig heeft. Op topsnelheid zitten we dan op 260*2 = 520Wh aan energieverbruik. De 65W versie zit daarentegen op 3*65W = 195Wh aan energieverbruik voor dezelfde taak en berekeningen. Dat is dus 325Wh aan besparing op lagere snelheid. Een race-to-idle heeft in dat geval alleen zin als de rest van het systeem continue 325W verstookt en ook daadwerkelijk volledig uit gaat na de taak 8)7 .

Voorheen was het minder extreem. Doe de berekening maar met 50% winst tegen een dubbel vermogen, dan is het verschil nog maar 65Wh en dan is 65W voor de rest van het systeem nog niet heel absurd en snap ik de trade-off wel. Om dezelfde reden is wat mij betreft de performance/watt nu echt dood als metric...

Een lagere kloksnelheid met lager vermogen is praktisch altijd efficienter, maar wellicht niet echt werkbaar, mijn 5W Intel Celeron J4105 quadcore (Atom cores) in mijn server en de 4.5W Core m3 in mijn Surface Pro zijn niet echt iets om op te gamen, maar is wel rete efficient. Eigenlijk kan men beter de andere kant op gaan redeneren: Welke performance wil je, dan zorgen we er voor dat we de CPU zo constant mogelijk op een zo laag mogelijke frequentie laten draaien om die performance bij de hoogste efficientie te behalen. En performance zou dus bijvoorbeeld FPS kunnen zijn.

[Reactie gewijzigd door GENETX op 23 juli 2024 00:12]

Race to idle of sleep is allang een mythe. Enkel als het statisch verbruik van een systeem erg hoog is maakt dit veel uit. Je kan een simpele rekensom doen:

Stel we nemen een "ouderwetse" CPU met:

- Sleep mode: PCPU=10W
- f = 1GHz hebben we PCPU=150W
- f = 2GHz hebben we PCPU=250W

In dit geval is het systeem "sleep" van 10W bedoeld voor zaken als RAM geheugen. Zodra een CPU core actief wordt, wordt deze gepower-gate, en komt er 40W bij het verbruik bij. Het verbruik per GHz is 100W en in dit voorbeeld nog lineair (oudere CPU generatie waarbij het process niet zo ver werd gepushed).

Al moeten we kiezen voor een frequentie die de minste energie verbruikt voor een bepaalde taak, kunnen we dat doen met 1GHz of 2GHz. Op 1GHz duurt de taak twee keer zo lang. We hebben dan bijvoorbeeld:

- E1G = 10 * (T - 2*d) + 150 * 2*d
- E2G = 10 * (T - d) + 250 * d

Waarbij T het interval is waarbij de taak wordt afgevuurd, en d is de duty cycle of rekentijd van de taak op 2GHz. Stel we pakken een duty cycle van 10% (6s) over T=60s, waarbij er dus genoeg tijd is om langer over de taak te doen, dan hebben we:

- E1G = 10 * (60 - 12) + 150 * 12 = 2280J
- E2G = 10 * (60 - 6) + 250 * 6 = 2040J

Hoera! Race-to-idle werkt ;)

Nu voor een moderne CPU. Op basis van T.net review, kitguru en arstechnica kan je rekenen. We hebben dan:

- Sleep mode: PCPU=9.13W
- f = 5.12GHz hebben we PCPU=170W
- f = 3.90GHz hebben we PCPU=88W

Aangenomen dat IPC hetzelfde blijft voor hogere frequenties (wat ongetwijfeld niet zo zal zijn wegens DRAM en cache latency die onafhankelijk kunnen zijn van de core clock), kan je stellen dat de CPU op 3.9GHz ~80% van de prestaties haalt t.o.v. 5.12GHz.

Als we een taak nemen die 6s kost op 5.12GHz, dan kost dat dus 7.5s op 3.9GHz. De verbruikte energie is dan:

- E3.9G = 9.13 * (60 - 7.5) + 88 * 7.5 = 1139J
- E5.1G = 9.13 * (60 - 6) + 170 * 6 = 1513J

Voor deze CPU is 5.1GHz een stuk onzuiniger, ondanks dat het idle verbruik bijna 50% van de 1139J bedraagd (het actieve verbruik is 46% zuiniger!). Wil je efficientie prestaties, dan is het totaal onredelijk om de CPU op 5.1GHz te laten turbo'en. Daargegeven.. het is een desktop en voor sommige taken wil je graag wel die 1.5s minder wachten op een taak (omdat dit midden in een storende aandachtsspanne zit).
Maar er zijn ook genoeg situaties te bedenken waar het niet uitmaakt of waarbij het overbodig is, bijvoorbeeld als een taak op de achtergrond door mag lopen. In laptops, waarbij het verbruik van stroom wel een beperkende factor is omtrent koeling, zie je al wel dat er slim wordt geschoven tussen CPU en GPU power. Eigenlijk zou ik op desktops dat ook willen zien; bijvoorbeeld een driver waarbij de applicatie (een spel bijvoorbeeld) kan aangeven hoeveel slack (om een jargonterm uit digital design te lenen) er in de berekentijd zit, zodat de CPU dynamisch z'n frequentie kan terugschalen.

[Reactie gewijzigd door Hans1990 op 23 juli 2024 00:12]

Het probleem met deze CPU's is dat AMD de temperatuur als leidraad heeft genomen. De boost-clock is erg hoog, en de CPU zal proberen om die snelheid te bereiken, mits de temperatuur niet 95 graden is. Dat betekent dat, indien je een zwaardere koeler installeert, de CPU gewoon harder gaat lopen in plaats van koeler wordt.

Persoonlijk vind ik dat een slechte manier van werken. Echter, mijn use-case voor een desktopcomputer is een beetje uniek. Hetgeen voor mij belangrijk is op dit moment is:

- Het hebben van zoveel mogeijk cores. Liever 16 dan 12, liever 12 dan 8.
- Deze cores moeten allemaal hetzelfde zijn; geen E-cores en P-cores onderscheid dus
- De snelheid waarop deze cores draaien moet consistent zijn. Dus geen terugloop van kloksnelheid aan de hand van de temperatuur, en geen op- en neer gaande snelheden vanwege wel of niet aan staan van de turbo-boost.
- De snelheid per core is minder belangrijk dan het bovenstaande.

Nu gebruik ik een i7-6700K, die voor alles wat ik ermee doe, volledig voldoet, behalve voor de zwaarste workload die ik heb; ik ben wat aan het prutsen met AI en neurale netwerken (processorgebaseerd), in combinatie met mijn eigen schaakprogramma. De testen vereisen een gelijk speelveld (letterlijk) voor alle programma's; vandaar de eis van allemaal dezelfde cores en geen zwabberende kloksnelheden.

Als ik op mijn quadcore een nieuwe versie van mijn programma wil testen, kan ik dus 4 partijen tegelijk laten afwerken. Op een 7950X kan ik 16 partijen laten afwerken. (Als ik hier eerder mee was begonnen, dan had ik waarschijnlijk allang een 5950X gehad, maar toen ik hiermee begon waren de geruchten over Ryzen 7000 al zo druk dat ik het niet de moeite waard vond om nog voor een 5950X te gaan.)

Ik zie het daarom wel gebeuren dat ik een 7950X aanschaf, en dan turbo-boost volledig uitschakel. (Ik ga ervan uit dat er wel zoiets bestaat als speedstep bij AMD, die de kloksnelheid terugschroeft naar iets als 800 MHz als je weinig of niks met de computer doet, en dat dit niet automatisch mee uit staat als turbo-boost uit staat.)

De processor zou dan op een lage kloksnelheid draaien als ik er normaal mee werk (kantoortaken, internet, een ouder spel, etc), maar opschalen tot, en niet voorbij, de base-clock van 4.5 GHz. Wellicht is dat al genoeg om de temperatuur en het energiegebruik te beperken tot rond de 100W. de i7-6700K heeft een TDP van iets van 95W, als ik het me goed herinner, en dat is prima te koelen.

Dan verlies ik wel de extra snelheid van de 4.5 -> 5.7 GHz turbo-boost, maar die heb ik voor mijn dagelijkse workload niet nodig, en is voor de zware workload van het testen van die schaakprogramma's zelfs ongewenst omdat de kloksnelheid zwabbert. Ik gebruik de processor dan misschien niet op 100% van zijn capaciteit, maar een 7950X op 4.5 GHz is onvergelijkbaar veel sneller dan een 6700K op 4.2 GHz, nog los van het feit dat ik 4x zoveel partijen tegelijk kan afwerken.

Dus ja, ik ze me wel een 7950X aanschaffen, en rekening houden met het energiegebruik; en mogeijk de processor niet volledig tot de max benutten om energiegebruik en hitte binnen de perken te houden.
Ten eerste leuk dat je een schaakprogramma aan het maken ben. Mijn opmerking: reken jezelf niet te snel rijk met heel veel cores, want voor je het weet wachten ze allemaal op de memorybus. Een grote reden waarom Intel zo lang op 4 cores bleef zitten was volgens mij de bussnelheid.
Ik heb OpenCL geprogrammeerd op de GPU met 2000+ cores. Maar helaas moest de code het GPU geheugen vaak raadplegen. Al die cores waren daardoor aan het wachten op de memorybus. Daar ging de snelheidswinst....
Ten eerste leuk dat je een schaakprogramma aan het maken ben. Mijn opmerking: reken jezelf niet te snel rijk met heel veel cores, want voor je het weet wachten ze allemaal op de memorybus.
Het schaakprogramma bestaat al maar het programma en de documenatie liggen tijdelijk stil vanwege flinke drukte op mijn werk (uitfaseren van een enorm bestaand systeem naar een nieuw te schrijven systeem, stap voor stap) en privé (aankomende verhuizing).

Multi-core is nog een tijd ver verwijderd. Daar ga ik pas aan beginnen als ik single-threaded 3000 Elo kan halen. Dan weet ik niet eens of ik daarna verder ga dan 4 cores, want daarboven neemt de speelsterkte per core af. Als je 3000 Elo haalt met 1 thread, dan zit je rond de 3200 met 4 threads. Daarboven wordt het HEEL lastig om nog verbeteringen door te voeren, zowel qua programma als qua multi-threading.

Het grootste probleem is dat de hash-table teveel tijd gaat kosten; de mutexes duren te lang. Er zijn manieren om "lockless" te hashen, maar dat vereist per definitie onveilige geheugentoegang, iets wat ik eigenlijk in Rust wil vermijden.

De reden waarom ik veel cores nodig heb is niet omdat ik mijn eigen programma wil uitbreiden tot 16 cores, maar omdat ik dan 16 partijen tegelijk kan laten spelen. Als ik een round-robin doe tussen mijn engine en 16 anderen, dan kan ik die in stappen van 16 laten afhandelen in plaats van in stappen van 4. Met 16 cores wordt mijn test-tijd 4x korter.
Goed punt, het staat wel een beetje terloops vermeldt in de tekst, maar het zou inderdaad handig zijn als de prestaties in eco-mode ook getest worden. Van wat ik uit het artikel begrijp scheelt het over het algemeen maar zijn 5% in prestaties, maar het zou inderdaad nuttig zijn om dat ook in grafieken te laten zien zodat potentiele kopers beter kunnen inschatten hoe deze nieuwe serie zich verhoudt tot de vorige generatie.
De pentium 4 "nam de leiding" met eenzelfde inefficiente kookpot. Dat is waar de leek en de jonge gamer naar kijkt, hoge cijfers om mee te patsen. Dat is een doelgroep, maar niet de hele markt, die zal voornamelijk uit de I3/5 en R3/5 bestaan.

En wat anderen ook zeggen, met 40% undervolten behoud je 90% van de prestaties(Zie tech yes city). Als ze "cool and quiet" een soort revamp kunnen geven dat dergelijke opties automatisch goed gaan werken hebben ze een sterk product.

Echter lijkt met wat tuning de nieuwe gen van intel ook flink efficient te maken zijn,
Die oude Pentiums hadden ook geen schijntje van de features die de huidige CPU’s hebben. Je kunt nu de eco mode gewoon met 1 druk van de knop aanzetten, vroeger had je 1 stand voor alles. De vergelijking is mank.
Schijntje aan features, sure. Maar zijn tijdgenoten de P3(welke een efficientere core had), en de Athlon hadden deze problemen niet. De vergelijking is dat die warmer word als wat voorheen normaal was voor een CPU, zodat je er hogere prestaties uit kan persen, niet de featureset.
De featureset waar ik het over heb is precies dat waar je over klaagt tho. Dat CPU’s heethoofden zijn terwijl ze ook efficient kunnen zijn - je kunt letterlijk met 1 instelling de CPU op een lagere TDP locken, net zo ‘efficient’ als die oude Athlons, en 90% performance behouden.

[Reactie gewijzigd door Boxman op 23 juli 2024 00:12]

Zou het een idee zijn om een automatische detectie in de CPU's en het BIOS van de nieuwe generaties moederborden op te nemen zodat dat dynamische geregeld kan worden?
Werk je of ben je wat aan het surfen oid dan automatisch eco-mode, ga je gamen of renderen dan gaan de CPU en het moederbord automatisch overclocken. Op die manier krijg je het beste van beide werelden lijkt mij.
Dit kan ook, en jaren geleden(2005) deed de Athlon64 met Cool and Quiet aan ging dit prima, feature enablen in de bios en nooit geen omkijken om naar gehad een 8 jaar lang voor 4GB ram echt te krap werd.

Dit was waar ik naar verwees van Tech Yes City: https://www.youtube.com/watch?v=7JiYAwKIHRY
Het automatisch detecteren werkt niet goed schijnbaar, en met de hand instellen boek je veel betere resultaten.Als ze onder de knie krijgen dit kinderlijk simpel of liefst volautomatisch te doen.. aan de andere kant is de CPU er net, dus wie weet wat er nog geoptimaliseerd gaat worden in deze architectuur over de jaren.
Alleen deze strategie is dus niet echt gelukt , ze hebben als de uitgelekte benchmarks van raptor lake kloppen waarschijnlijk niet de snelste cpu in de meeste benchmarks en ze zijn in bijna alle segmenten duurder dan de raptor lake equivalenten. Nog zonder de ddr5 en am5 kosten meegerekend.

Voor wat betreft de maximale verbruik cijfers die zijn alleen echt belangrijk voor mensen die deze CPU’s dag en nacht tot het uiterste pushen (en dat is bijna niemand) terwijl het meerendeel van de tijd de turbo’s niet nodig zijn en dan gebruiken ze al meteen flink minder.

Al met al had ik meer verwacht van AMD .
Kijk even naar de benchmarks van de nieuwe intels vs amd in een 'fair' setup. Intel heeft schijnbaar die benchmarks niet echt fair uitgevoerd, zie ook de kritiek van linus hierover in zijn video.
Nou juist gekeken naar de benchmarks en ook die van Intel en vooral niet de officiële van Intel maar de diverse leaks uit China . Trouwens alle benchmarks van een leverancier zelf vind ik onzin.

Maar ik ben dus gewoon not impressed met amd zen 4 voor de desktop markt. Denk dat de laptop en server markt interessanter zijn voor zen4 want daar is de efficiency veel belangrijker dan op de desktop.

Dus zodra de raptor lake benchmarks reviews binnen zijn wordt het besteld tijd .

Denk dat mijn setup voor komende jaar 13900k, z690 en ddr4 wordt. En in 2023 de stap naar ddr5 gemaakt wordt met zen5 of meteor lake.
Yes, dit is exact waarom ik direct een 7950x heb besteld. Bij de delid video analyse viel op dat veel hitte als t ware gevangen blijft achter de heatspreader. Daar alles wat bijschaven tot t niveau van optimale warmtedoorgifte zou voor al deze chips tot gelijke of wellicht betere prestaties moeten leiden. Echter zullen veel kopers deze chips waarschijnlijk met stock settings draaien, en dan is t in deze tijd toch wel echt een duur geintje om zoveel overbodig te verspillen. Klimaattechnisch wellicht zelfs onverantwoord.
Als je hem terugklokt dan hoef je toch niet de heatspreader bij te schaven? Je genereert dan toch al minder warmte. Zie ik iets over het hoofd?
Nee je hebt gelijk dat is exact wat ik ga doen. Ik heb me wat ongelukkig uitgedrukt :). Met bijschaven doelde ik op het finetunen van de processor adhv undervolten etc. Hoewel ik een MSI mobo erbij heb gekocht die ook andere temperaturen als doel kan stellen; dus wellicht dat ik die kant op ga. Maar in eerste instantie wordt er nog niet gelapt of delidded. Wellicht in de toekomst.
Helemaal eens. Wellicht zou men hier ook eens een energielabel aan moeten hangen wat je dan wellicht zelf variabel in kan stellen bij het aanmaken van je eerste account in Windows.
Maar als je juist minder performance en minder verbruik wil pak je toch de vorige generatie ? Dat is juist het mooie van de keuze die je nu hebt.
De nieuwe generatie is wel een stuk efficiënter, dus AMD had hier een mooie kans om dezelfde/iets hogere performance te bieden, voor flink minder verbruik. Dat ze die kans hebben laten liggen is onbegrijpelijk, met het oog op het klimaatprobleem.
Nee, want Zen4 zou efficienter moeten zijn. Dat Zen4 meer verbruikt op OMGQTFBBQ-stand, wil niet zeggen dat deze niet minder efficient is dan Zen3 op de ecomode (want dat zel deze zeker zijn). Ik ben meer op zoek naar het antwoord op de vraag: Hoeveel sneller (= efficienter) is Zen4 op een "normaal" vermogensbudget van zeg 75W ten opzichte van Zen3 op datzelfde dieet.
de 7000 series is een hele mooie CPU met mogelijkheid tot zwaar overclocken en top performance
OF je kiest voor 95% performance met ondervolting/clocking en dan 55c en de helft van het wattage...

Jammer? Dacht het niet.
Precies. Vooral kijkend naar personen die upgraden van een oud systeem (zoals ik in mijn geval een i7 4790) naar een AMD 7000 series CPU, maakt die laatste 5% uiteindelijk niets uit.
Je kan natuurlijk ook de kloksnelheden iets omhoog gooien vanwege de undervolt en dan alsnog op stock performance zitten voor een paar extra graden en wattage, dat nog steeds aanzienlijk lager is dan met stock voltages.
Ik blijf het toch vreemd vinden dat we kijken naar wat de eco performance is. Bij reviews keken we vroeger altijd naar hoe maximaliseer je de performance. Undervolten is toch echt iets dat niet OEM is, net zoals overclocken dus als je al die aspecten ook meeneemt in reviews dan lijkt het me echt absurd om dit netjes uit te voeren. Voor je het weet heb je 20 pagina's met charts en benchmarks.

Uit de default benchmarks kan je toch heel goed opmaken dat er een grote sprong is in IPC en je kan dan zelf toch wattages gaan beperken door power limits en undervolting?

Is beetje zoals reviews kijken van de nieuwste Ferrari of Porsche GT3 en dan vragen stellen over benzineverbruik en wat het verbruik is bij een herprogrammatie van de ECU voor nog zuiniger te rijden.
Dat had ik er al wel lang uitgehaald inderdaad, ik heb een heel ander oordeel bij Zen4: Lekker zuinig en efficient platform. Volkomen anders dan de titel. Ben benieuwd wat de titel voor Raptor Lake wordt...
Bij reviews keken we vroeger altijd naar hoe maximaliseer je de performance.
Vroegâh, maar tijden veranderen. Het verbruik is echt buitensporig geworden (125W was een paar jaar geleden nog behoorlijk veel) terwijl alle apparaten om ons heen zuiniger worden. De nieuwe generatie is zich meer bewust van het nut van duurzaamheid en last but not least, de energierekening explodeert. Nieuwe tijden, nieuwe inzichten, en dan verwacht je nieuwe manieren van reviewen met accenten op andere punten. Maar helaas, de reviewwereld is nog niet mee met de tijd. Dat vind ik jammer. Niet dat ik pleit dat we de prestatiekroon niet meer laten zien, maar het feit dat deze andere kijk op prestaite ontbreekt. Daarnaast, de hele performance/watt metric loopt helemaal mank. In deze multicore tijd kan het ook heel handig zijn wat je MT performance is voor een bepaalde cap qua vermogen is.


Ik wil vooral even de slides van mijn toenmalige professor 10 jaar geleden bij het vak Embedded Computer Architectures 1 aan de UT opzoeken. We zitten bijna aan het verbruik (zeker bij Intel) van een chip die destijds voor nagenoeg onmogelijk werd gehouden :+
En gezien de hogere TDP's gaat Intel Raptor Lake het nog erger doen qua vermogen. Wellicht iets voor Tweakers: welke CPU is het beste, na wat tweaken, en bij een limiet van ca 50W, 75W en 100W bijvoorbeeld? Lijkt me erg nuttig om te weten.
Het TDP is natuurlijk configureerbaar. Volgens Intel gaat de 13900K dezelfde multithreaded prestaties met 65W behalen als de 12900K in 241W modus. In 253W modus is de nieuwe cpu 41% sneller. Met andere woorden; het is aan de user (dan wel de OEM die het systeem levert).
Maar hoe kan ik als consument een goede trade-off maken als de reviews me niet laten zien welke keuze ik heb? Dat is exact waar ik dus om vraag 8)7
Ik heb hier ook een beetje op ingelezen en de 7700X is nu wel heel erg aantrekkelijk. Het is een beest op het gebied van gamen en voor productieve taken ook al draait ie op de lagere wattage.

Nu alleen nog de B650 moederborden
Intel gaat verwacht ik idd exact hetzelfde doen. Het is wel heel toevallig dat hun aankondiging 1 dag na de Ryzen review release komt, en dat het max PL limiet nog verder doorgesteden is van 241W naar 253W. Waarschijnlijk hebben ze dat nodig om nipt voor te staan in een synthetische benchmark.

Maar AMD doet hetzelfde vermoed ik, anders hadden ze deze CPUs veel sterker de markt in kunnen zetten met 65W of 105W max TDPs/verbruik. De algehele release van AMD 7000 serie was voor mij daardoor niet heel overtuigend: ja ze zijn snel, maar niet efficienter. Je zou verwachten dat ze daar altijd wel op inzetten.
De kleine marge die ze over hebben op i5/i7 12th gen zal waarschijnlijk betekenen dat ze het (ook) op mainstream gebied moeilijk kunnen gaan krijgen.

Niettemin zou er eigenlijk wel iets gedaan moeten worden met deze absurbde vermogens. Er zijn tal van PCs die niet getweak'ed worden, deels omdat mensen het niet weten, snappen of geen risico willen lopen van een onstabiel systeem. De beslissing om een 50 of 100W max TDP na te jagen is ook een keuze van vele MWh extra energieverbruik.

Gek idee: eigenlijk zouden ze een energie-cashback moeten instellen. Doe maar 1000 bedrijfsuren o.i.d. @ max TDP terugbetalen @ 70ct/kWh. Dat is dan 119 euro cashback voor de 7950X :+

[Reactie gewijzigd door Hans1990 op 23 juli 2024 00:12]

Niet alleen jammer, maar gezien de huidige klimaatsituatie is dit zelfs onbegrijpelijk. AMD (en Intel) krijgt het voor elkaar flink efficiëntere processors te ontwerpen, maar kiest er vervolgens bewust voor het vebruik toch hoger te maken dan van de vergelijkbare modellen uit de vorige generatie, voor een verwaarloosbare extra prestatiewinst. Ik hoop dat AMD hier flink kritiek op krijgt, zodat ze van strategie veranderen.

Gaming pc's zijn één van de grotere verbruikers in veel huishoudens, dus daar energiewinst boeken maakt daadwerkelijk verschil. Misschien wordt het tijd voor een energielabel op PC's, CPU's en GPU's, net als op wasmachines en koelkasten?

[Reactie gewijzigd door thomas_n op 23 juli 2024 00:12]

En stel dat je de AMD 7900X met iets lagere kloksnelheid instelt, heb je ook misschien leuke prestaties en met meer cores!
Waarom ze kunnen de vorige generatie toch prima gebruiken?
Als consument wil ik een nieuwe CPU kopen en liever gelijk iets duurzaams richting de toekomst. Dus liever een nieuw AM5 platform met DDR5 wat ik mee kan nemen. Maa rik heb geen zin in een heethoofd, dus ik ben erg geïnteresseerd in dit soort zaken! Daarnaast, de chip lijkt wel zuiniger te zijn, dus ik zie graag een review met hoeveel extra performance ik krijg voor hetzelfde aantal Watts!

En ja, performance per Watt is tegenwoordig officieel stuk. Die is zo sterk afhankelijk geworden van turboboosts, koeling, wellicht zelfde VRMs, weet ik veel wat niet, dat het een waardeloze metric is. En dat is goed te zien hier: nieuws: Intel deelt prijzen en specificaties Raptor Lake-processors voor desk...

Van 100% performance bij 65W (dus 1,5 procentpunt per W aan performance) naar slechts 141% bij 253W (dus 0,5 procentpunt per watt)! 8)7 .
Er is inmiddels al een undervolt test gedaan en de resultaten zijn als volgt:

Standaard instellingen:
Kloksnelheid: 5.1ghz
Temperatuur: 94c
Stroomverbruik: 230 watt

Undervolt:
Kloksnelheid: 4.8ghz
Temperatuur 55c
Stroomverbruik: 136 watt

Prestatieverschil tussen deze instellingen in Cinebench R23 is 37615 vs 35749, oftewel slechts 5% prestatieverschil met 70% hoger stroomverbruik. Tijdens gamen is het verschil niet eens merkbaar. Mijn inziens gewoon belachelijk dat AMD om marketingtechnische redenen een CPU met deze standaard instelling verscheept. Dit is totaal niet efficiënt. Intel deed het ook al met de 12900K maar dit is nog een stap extremer.

https://www.youtube.com/watch?v=7JiYAwKIHRY

[Reactie gewijzigd door TheDukemaster op 23 juli 2024 00:12]

Tijdens gamen is het verschil niet eens merkbaar
Tijdens gamen kan je ook niet merken of je nou een 5600 of een 7600 hebt, deze leveren allebei ruimschot genoeg FPS, toch is de 7600 een heel stuk sneller

Ik snap wel wat je bedoeld, maar als ze dit niet hadden gedaan hadden mensen weer geroepen dat het een faal was omdat het niet eens Intel's 12 gen kan verslaan
Dat heeft te maken met een one-size-fits-all aanpak met name tot schalen van cores of CCD's. Het kost enorm veel tijd en geld om iedere CCD het best mogelijke voltage te gaan geven terwijl AMD in dit geval een one voltage fits all om een zo maximaal mogelijk goede CCD's uit een wafer te halen.

Ze betalen grofweg 10.000$ tot 15.000$ per wafer en hoe meer je eruit haalt hoe groter je winst. Het is alleen maar positief dat er ruimte is met name tot tweaken. Dat geeft ons weer materiaal om mee te spelen. CPU reviewers gaan niet al te diep op bovenstaande materie in, je koopt immers een chip zoals die is.
Sorry, wat is een CCD?
AMD is met Ryzen op het pad van modulariteit gegaan. In plaats van vanouds één grote chip die bij fabricagefouten meteen afgeschreven moet worden of goedkoper verkocht als deels functionele chip, maken ze kleinere chips en plakken die samen.

Ryzen 1000/2000/3000:
Cores worden per 4 functioneel gegroepeerd in een Core CompleX (CCX), een stukje chip met een communicatiebrug naar buiten toe. Die worden apart gefabriceerd als ik het goed heb.

2 van die CCXen worden dan samengepropt in een Core Complex Die (CCD). Nu heb je 8 cores die ingezet kunnen worden in een CPU. Desgewenst koppel je meerdere CCDs aan elkaar voor meer cores.

Verder is het qua kosten en efficiëntie ook een voordeel: Heb je CCXen met 1 slechte core? Gooi ze allemaal samen en je verkoopt ze als 6-core of 12-core. Fouten blijven beperkt tot de kleinst mogelijke eenheid. Ook qua gebruik van de wafers is het optimaal: kleinere chips laten toe om meer uit een cirkel te halen.
AMD heeft zelfs te weing uitval gehad om echte low-core CPUs te produceren/verkopen.

Ryzen 5000 en later:
Intern is de CCD geen 2 groepjes van 4 meer, maar 1 groep van 8. Er is ook een aparte Input/Output die met o.a. de geheugencontrollers. Je kan meerdere CCDs aan één IO die hangen, tot wel 8 voor een totaal van 64 cores.
Wederom: als je een CPU met 64 cores wil bouwen in één stuk zal elke béétje uitval er voor zorgen dat die niet als zodanig verkocht kan worden. Als je het opbouwt uit legoblokjes van 8 cores per stuk is dat minder problematisch en goedkoper. Dit maakt het goedkoper voor AMD én de koper.

Op dit moment heeft AMD hetzelfde principe ook soort-van toegepast op een GPU. RDNA3, hun volgende consumenten-GPU, zou zo'n principe ook toepassen. Als dat even goed gaat als het bij Ryzen is gegaan mogen we in onze handjes wrijven.
Waar Nvidia zegt dat die absurde prijzen van de RTX 40-serie het nieuwe normaal zijn, zou AMD daar wel eens tegenin kunnen gaan.
een groep van cores ofzo geloof ik.
Ik vind de veelgeplaatste observatie dat ongeacht de koeler de processor altijd erg heet wordt en je dus een monster koeler nodig hebt een beetje spreken van onbegrip.
Je moet het zo zien; de processor heeft niet een monster koeler nodig maar haalt altijd het maximale uit de koelprestaties van je koeler. Met een duurdere koeler ga je de CPU niet koeler krijgen - dat is de hele opzet.
Als je er een koeler opzet met matige prestaties zal je dat een % performance schelen, maar of dat opweegt tegenover de meerprijs van de koeler en het hogere verbruik bij hogere boost speeds is maar de vraag.
Sterker nog; koop een degelijke koeler, limiteer de fanspeeds tot een niveau dat de oren fijn vinden en de processor past zich vervolgens vanzelf aan om daar het beste uit te halen, bij 95 graden.
Persoonlijk zou ik (als dat kan) zowel de fanspeed als de max temperatuur willen kunnen limiteren en de CPU het vervolgens met die limieten zelf laten regelen. Zo kan ik een stil en koel systeem maken, waarbij de CPU niet de koeling zo erg belast dat er weinig ruimte meer is voor de warmte van de GPU.

Wat me interessant lijkt is een vergelijking tussen koelers van verschillende prijsklasses en de hoeveelheid performance verlies. Het zou me niet erg verbazen als de meerprijs van de 'monsterkoeler' die zogenaamd nodig is niet eens opweegt tegen het kopen van een duurder model CPU.

[Reactie gewijzigd door leon001 op 23 juli 2024 00:12]

Het probleem is dat je een duurdere koeler nodig hebt omdat goedkopere modellen zelfs op maximale snelheid de processor niet koel genoeg kunnen krijgen.
Persoonlijk zou ik (als dat kan) zowel de fanspeed als de max temperatuur willen kunnen limiteren en de CPU het vervolgens met die limieten zelf laten regelen.
Dat gebeurt natuurlijk in zekere zin al, maar dat is natuurlijk niet wat je wil als je een dure processor koopt voor de maximale prestaties.
Het probleem is dat je een duurdere koeler nodig hebt omdat goedkopere modellen zelfs op maximale snelheid de processor niet koel genoeg kunnen krijgen.
Misschien is dat zo, maar ik kan geen test vinden waaruit blijkt dat je minimaal een koeler van prijs X nodig hebt om de processor te kunnen gebruiken.
In de tweakers review staat dit wanneer lucht koeling en waterkoeling vergeleken worden:
Het verschil in temperatuur lijkt maar marginaal impact te hebben op de behaalde kloksnelheden en ook het opgenomen vermogen verschilt niet wezenlijk in de twee scenario's.
Dat ondersteunt het punt dat ik probeer te maken; als je dit doortrekt zou je met een goedkope koeler dus allicht ook maar marginaal mindere prestaties behalen, maar werkt de processor verder prima.

Misschien heb je gelijk hoor, en heb je echt minimaal een dure koeler nodig voordat de processor uberhaupt presteert, maar ik kan dat zosnel niet concluderen uit de Tweakers review. (heb helaas niet de tijd om uitgebreid te zoeken naar andere reviews)
Daarom lijkt het me interessant om een vegelijkende test te doen tussen koelers van verschillende prijzen en het wezenlijke prestatie verschil.
Wat ik bedoel is dat goedkopere koelers vaak minder goed ontworpen zijn. En daardoor veelal minder koelcapaciteit hebben. Kijk naar de standaard koelblokken die de fabrikant mee levert. Een koeler met voldoende koelcapaciteit hoeft niet per definitie duur de zijn. Toen ik bij mijn I7 de stockkoeler verving door een Arctic Freezer scheelde dat ruim 10 graden. En die zijn redelijk betaalbaar.
Zen4 is niet on zuinig mast de Ryzen 7000 chips zoals ze out of the box geconfigureerd zijn helaas wel. Zet je de power targets in de bios naar 65 watt dan is de 7700X nog steeds sneller dan de 5700X maar verbruikt hij evenveel.

Zelfde geld voor de 7950X. Het is jammer dat AMD voor zulke hoge out of the box waardes gegaan is om om. Intel bij te blijven. Intel doet met de 12900k hetzelfde en met RTL waar schijnlijk ook weer zo iets in ieder geval voor het top model.

Dit is helaas geen fijne situatie nu we juist steeds meer over duurzaamheid praten zie je AMD, Intel en nVidia met CPU's en kaartje komen die meer verbruiken dan ooit tevoren omdat ze de kroon willen pakken / houden. Dat is voor ons voor de out of the box verbruik cijfers niet gunstig

Met tweaken kan je heel veel winst halen maar dat doet 95/98% nooit of heel minimaal. Ik vind dit wel een zorgelijke ontwikkeling.
Sommige moederbord fabrikanten springen er op in maar dan moet je als gebruiker nog wel de bios in om een low power preset te kiezen net zo iets als xmp aan of uit. Al wordt dat ook al vaak niet gedaan of vergeten of men weet niet hoe. (hier op Tweakers natuurlijk wel maar de standaard gebruikers niet).
Hard klagen over het stroomgebruik maar er niet genoeg om geven om de eco-modus te testen :?
Die 95 graden is de optimale bedrijfstemperatuur daar stuurt AMD ook op aan.
Snap dit niet. Omdat amd zegt dat de cpu gebouwd is om 95 graden te worden, is het ineens heel normaal dat iedereen het ook maar wenselijk moet vinden. 95 graden is gewoon belachelijk hoog in een cpu case.

Daarnaast blijkt dat de headspreader behoorlijk dik is, niet altijd even vlak is, en zonder headspreader pikant 20 graden winst behaald kan worden.
Temperatuur is slechts 1 deel van de rekensom 'hoe warm' het in de kast gaat worden. Warmte is per saldo energie, energie is de wattage dat de CPU op dat moment verbruikt.

Een 60watt soldeertool kan 400 graden worden, denk jij dat jouw kast dan een rood-gloeiende massa wordt? Diezelfde 60 watt doet een zuinige processor ook, dan wordt jouw kast toch ook niet warm?

Deze CPU's brengen niet meer warmte dan alle huidige en oudere CPU's die dezelfde wattage verbruiken, of daar een puntje 105 graden wordt (intel) of slechts 40, het blijft dezelfde warmte overdracht.
Dus als ik jou goed begrijp maakt t niet uit of deze cpu nu 95 of 75 word. De warmte die de koeler moet afvoeren is gelijk, en zal in de case omgevingstemperatuur gelijk blijven?
De basis principes vanuit thermodynamic, wattage = energie = warmte (met wat regels, maar even simpel genomen). Elke CPU die ~250watt verbruikt genereert dezelfde hoeveelheid warmte (restproduct van energie is warmte, eerste regel van thermodynamic), als jouw kast 'om kan gaan' met 250watt warmte dan blijft de temperatuur hetzelfde. Om 2 CPU's even te vergelijken, een 5800x en 7700x zijn beide 105TDP's, kan jij een 5800x nu koelen, kan jij een 7700x koelen.

De nieuwe 4xxx series van Nvidia zijn een factor 2 probleem, kaarten die tot 600watt gaan, bijna 50% hoger dan huidig snelste kaart (3090ti op ~400watt), dat is 200 watt extra wat jij moet zien af te voeren.

Intel komt volgende jaar in zijn 13th gen nog met een 6Ghz 'hand picked' CPU, het zal mij niet verbazen dat deze gewoon 280 tot 300watt top gaat draaien.

[Reactie gewijzigd door SinergyX op 23 juli 2024 00:12]

Correct, in aanvulling op SinergyX: De nieuwe AMD CPU's hebben een hogere temperatuur omdat ze hun hitte niet zo goed kwijt kunnen. Ze zijn kleiner, bij een gelijk verbruik. Er wordt dus niet meer warmte gegenereerd.

Het is bij design, dus voor oververhitting hoef je ook niet bang te zijn. Het enige nadeel is werkelijk van andere aard: Ze lopen zo warm omdat men graag maximale performance wil hebben om Intel te verslaan. Met wat tweaken kunnen ze ook flink zuiniger en koeler lopen, met slechts een minimaal performance verlies. Maar ook stock zijn het al prachtige chips dus. Enkel het dure platform is een reden nog ff te wachten.
Nee net als en soldeerapparaat maar 40watt aan warmte genereert terwijl het 250/300 graden wordt, kan een cpu dus met 5 a 6x zo hoog verbruik 'maar' 95 graden worden.

Temp zegt eigenlijk helemaal niks over de hoeveelheid warmte, zonder de afgifte in de berekening me te nemen.
Het is geen verbrandingsmotor ... 8)7

De chip zou zelfs optimaler lopen op 50 graden ipv 95 graden. Waarom? Je hebt minder stroom of voltage nodig en kunt daardoor zelfs op verbruik besparen.

Chips die heter lopen hebben meer voltage nodig. Ze benutten gewoon de thermal headroom zo maximaal mogelijk.
Het kan zijn dat bij 95 graden er een kantelpunt komt, dat er to 95 graden er maar een marginaal hogere spanning nodig is om de stabiliteit te garanderen en dat daarboven de chip significant minder efficiënt wordt. Plus, als je zou kijken naar systeemvermogen, wat niet zo relevant is voor een cpu op zichzelf, maar wel voor een systeem, waar we allemaal mee werken, zou het zomaar kunnen dat je effectief minder zuinig werkt als je je CPU minder hard laat werken.

Simpel rekenvoorbeeld: stel je systeem verbruikt exclusief CPU 50 watt en je cpu zou op 50% rekenkracht 50 watt verbruiken en op 100% rekenkracht 120 watt, dan verbruikt je totale systeem 100 watt bij 50% rekenkracht en 170 watt bij 100% rekenkracht, dan is je systeem netto efficiënter bij 100% CPU belasting.
Als dit het geval is dan mogen ze terug naar de tekentafel, want 95 graden zit op het randje van wat binnen de grenzen van gebruik ligt. Daarboven gaat het gewoon stuk.
Dat je het voltage ineens meer moet verhogen om stabiel te blijven (met de daarbij horenende oplopende temperatuur), is ook een teken aan de wand; Er moet blijkbaar meer stress op het systeem gezet worden om naar behoren te functioneren.
Uhm nee het is geen water wat bij ~100 graden gaat koken.

Het die jou genoemde limiet is gewoon verzonnen zolang je het niet kan onderbouwen.

AMD zegt zelf dat 115 graden zelfs nog wel oke is, dus 95 is sowieso niet het limiet.
Laat deze discussie maar zitten. Ik heb me in de luren laten leggen door @homernt, want kijk maar eens op https://www.amd.com/en/products/cpu/amd-ryzen-7-7700x

Daar staat dat de "Max. Operating Temperature (Tjmax)" een waarde van 95 graden is, dus niet de optimale operating temperature....

Dus 115 graden is volgens de specs pagina van de 7700x helemaal niet ok...
Lees jezelf toch nog maar wat beter in: https://youtu.be/-P_iii5si40?t=789

TJ MAX kan 24/7 zonder schade. 95 is niet heet volgens AMD, 115 is waar het pas fout gaat.

[Reactie gewijzigd door germania op 23 juli 2024 00:12]

Waarom geven ze die temperatuur dan op hun eigen pagina aan?

Overigens gaat het niet alleen om de processor zelf, maar ook om het omliggende materiaal. Die zetten bij een zelfde temperatuurverhoging niet allemaal evenveel uit waardoor er spanning op komt te staan en spoortjes bijvoorbeeld kunnen breken.

Edit: je link verwijst naar een reviewer die beweert dat die temperaturen normaal zijn volgens AMD. Waarom zie ik dat dan niet op hun eigen website staan?

[Reactie gewijzigd door Raymond Deen op 23 juli 2024 00:12]

Ik denk dat het probleem hier zit bij jouw definitie van Tjmax. Tjmax verwijst naar de temperatuur die een chip als constante bedrijfstemperatuur kan aanhouden zonder dat hierdoor iets mis gaat. Hier zit ook al een bepaalde marge ingebouwd. Tjmax verwijst níet naar de maximale piektemperatuur.

Dat betekent dat als er eventjes een piekje naar de 98C is, je processor meteen niet stuk is. Die maximale piektemperatuur wordt door AMD niet openbaar aangegeven, maar ligt blijkbaar rond de 115C. Als je processor boven die temperatuur piekt, gaat er dus waarschijnlijk wél iets mis. Maar net als de revlimiter in je auto zitten er limiters op een processor die ervoor zorgen dat het verbruik naar beneden geschaald wordt zodra de temperatuur in de buurt van de 95C komt, dus in de praktijk zal dit niet voorkomen.

[Reactie gewijzigd door TweakingRens op 23 juli 2024 00:12]

Als over een chip tijdens een review gezegd wordt dat ie vrijwel de gehele tijd 95 graden is dan werkt hij tijdens de gehele review op zijn maximale operating temperature. Sinds wanneer is het normaal dat je de hele tijd op een grens werkt? Je hebt dan juist geen marge meer over.
Dat is volgens mij geen kwestie van een foute definitie mijnerzijds, maar van jouw begrip van wat een maximale waarde is.
Je kunt meerdere maximale waarden hebben. Een maximale waarde voor constant bedrijf en een maximale piekwaarde. AMD heeft het hier zoals beschreven in hun eigen communicatie richting reviewers over de maximale waarde voor constant bedrijf, waar dus al een marge van 20C in zit righting de maximale piekwaarde.
De Tjmax is volgens mij het punt vanaf waar de cpu gaat reageren op de temperatuur. Hij gaat zichzelf overclocken, tót dat punt.
Tjmax = Max. Operating Temperature = maximale bedrijfstemperatuur.

Meestal zit je nominale bedrijfstemperatuur daar wel een stukje vanaf, maar blijkbaar bij Zen4 nu niet.

Ik blijf erbij: een chip die zó heet wordt, is niet goed ontworpen, of wordt verkeerd aangestuurd. Denk ook aan de temperatuurwisselingen in de kast hierdoor; die temperatuur gaat daar ook behoorlijk schommelen, met alle thermische stress op de rest van de spullen in die kast als gevolg.
Eigenlijk hebben we hetzelfde al bij coffee lake gezien. Die werden ook warmer dan we gewend waren. Niet persé omdat er absurd veel stroom doorheen ging, maar omdat hij intern snel opwarmt en zijn temperatuur slecht kwijt kon. Je koeler zelf bleef dan bijvoorbeeld 40c terwijl die cpu al minuten lang boven de 90c stond. Deed je een delid dan werd hij intern flink koeler.

Dit is eigenlijk een herhaling van zetten, alleen dan nu van AMD. Ook deze cpu wordt 20c koeler na een delid. Ook bij deze cpu geeft de fabrikant aan dat het niet erg is als hij warm blijft.

Je zorgen om je fluctuaties in de kast zijn overigens onterecht. Het is niet zo dat je koeler ineens 95c wordt. De hoeveelheid warmte in de kast hangt echt af van de hoeveelheid stroom die erdoorheen gaat. In dit geval maximaal 170W.
Om even te beginnen met reageren op je laatste opmerking: mijn zorgen zijn zeker niet onterecht. Heb al bij twee moederborden meegemaakt dat er onder load ineens artifacts zichtbaar begonnen te worden en er onverklaarbare blue screens en dergelijke optraden.
Bij een lagere omgevingstemperatuur (kast open, airco gericht op interieur van de kast) traden deze problemen ineens niet meer op.
Daar waren blijkbaar componenten of spoortjes die onder invloed van teveel warmte ineens geen contact meer maakten of zo.

Het gaat ook niet zozeer om een plotselinge opwarming van de processor, want die schommelt nogal in temperatuur, maar om langdurigere opwarming van je processor waardoor de rest van de kast ook opwarmt.
Dit zag ik ook optreden bij mijn schijven: langduriger hogere processorload en mijn schijven werden een aantal graden warmer.

Wanneer zo'n probleem al eerder is opgetreden dan vind ik het persoonlijk nog erger dat het optreedt en ook het verschil van 20 graden vind ik erg fors. Dit zou toch voor release ook al bij AMD opgevallen moeten zijn?
Volgens mij hadden ze standaard gewoon voor die 95-98% van de prestaties moeten gaan met een flink lager verbruik en de overclock naar de nu standaard instellingen gewoon mogelijk moeten houden. Dan is iedereen happy.
De opwarming van de rest van de kast word niet bepaald door de temperatuur die je op de CPU meet.
Die word bepaald door de hoeveelheid energie die er van de CPU af komt.
En dat is gewoon 105W en 170W net zoals bij de vorige generatie.

De CPU zelf word warmer, maar voor de opwarming van de kast is er geen verschil.
Tjmax is de Thermal Junction temperature. Dus het punt vanaf waar de CPU gaat throttlen.
Je kan vrolijk naar Intel gaan maar ook Intel boost naar de Tjmax.
Het is letterlijk hoe beide kampen hun CPU's ondertussen ontwerpen dus ja ze kunnen dat heel goed aan daarnaast echt je Tjmax langdurig halen is bij specifieke taken als rendering en encoding waarop je het langdurig zal doen.
Bij gaming bv zal je het echt niet meemaken.
Waarom moeten ze terug naar de tekentafel? Jij denkt dat de engineers van AMD deze toleranties zomaar toelaten?
De tolerantie is niet zo gek, maar dat er blijkbaar pas optimaal gepresteerd wordt op 95 graden dat vind ik behoorlijk aan de hoge kant, want dat zit behoorlijk dicht bij de Tjmax.
Die 95 graden is de optimale bedrijfstemperatuur daar stuurt AMD ook op aan.
Optimaal voor hoogste prestaties zonder binnen de garantietermijn kapot te gaan. Voor de efficiëntie is het natuurlijk waardeloos om het voltage zo op te voeren voor een iets hogere kloksnelheid.
De reden waarom die CPU zo heet loopt is om de dikkere IHS ten opzichte van vorige modellen. Je zou bijna zeggen dat het lappen van de IHS enorme verbeteringen zou moeten laten zien. Aan de manier waarop de IHS aan de cores vastzit ligt het niet aan. Dat is gwoon gesoldeerd en heeft nauwelijks verschil met bijv. Liquid Metal. Derbauer heeft de gehele IHS gestript en met direct die koeling (dus een waterblok op de CPU) ruim 20 graden verschil gemeten.

Ik volg niet waarom de IHS veel dikker moest zijn. Wellicht om druk op de CPU met name de koeler beter te kunnen verdelen. Of mischien omdat ze de ruimte nodig hadden voor capacitors rondom de chip. Feit is wel is dat het een beest van een chip is op alle fronten. Van games tot aan rendering of zelfs de meest lichte taken. Ik heb eigenlijk al langer gewacht op een upgrade path. Van een 2700X naar 3x00 was niet zo denderend, naar een 5X00 serie begon er al op te lijken (een 5800X is ff 60% sneller dan een 2700x) en deze generatie schopt het helemaal.

Intel is momenteel ook geen match. Die releasen CPU's met een veel hoger verbruik. Nu zelfs binned 6Ghz modellen (Boost) maar die ga je in alleen uitzonderlijke workloads maar halen en hoogstwaarschijnlijk ook maar 1 of 2 threads. AMD is back in the game.
Ik volg niet waarom de IHS veel dikker moest zijn. Wellicht om...
Ik had ook een gedachtengang hierover, maar blijkbaar is het enkel en alleen voor backward compatibility van AM4 koelers volgens anderen hier.
Blijft een rare keuze als je het mij vraagt... Je hebt toch een nieuw moederbord (AM5) en nieuw geheugen (DDR5) nodig, en dan ga je de IHS (te) dik maken vanwege compatibiliteit met oude koelers? Tsja, het zal wel. :|
Ik dacht dat vanwege de nieuwe socket, de CPU lager kwam te liggen, door de dikkere IHS blijft het oppervlak dan op dezelfde hoogte wat beter is voor koeler compatibiliteit.

Ook zitten de cores niet in het midden maar in de hoek(en) van de IHS, dan wordt de hitte mss ook beter verdeeld over het oppervlak met een dikkere IHS.
Dan is dat mss wel de betere oplossing voor de basis gevallen (stock koeler + pasta etc).
Dat het met direct-die koeling met vloeibaar metaal _nog_ beter kan is mooi, maar die chips moeten ook gegarandeerd met minder kunnen werken (tenzij ze de heatsink eisen verhogen).

Weet het ook niet hoor maar dit lijkt me wel logisch.
Het hangt er maar vanaf wat je vindt van die hoge temperatuur. AMD zegt "geen probleem", als je dat van hen kunt aannemen, dan is er niks mis met die heatspreader.
Wel beperkt het dus de prestaties, maar in bijna alle reviews wordt ie gewoon met de stock IHS getest dus ook dat is geen probleem. Je weet wat voor prestaties je kan verwachten en velen vinden die prestaties al prima.
De reden waarom die CPU zo heet loopt is om de dikkere IHS ten opzichte van vorige modellen. Je zou bijna zeggen dat het lappen van de IHS enorme verbeteringen zou moeten laten zien. Aan de manier waarop de IHS aan de cores vastzit ligt het niet aan. Dat is gwoon gesoldeerd en heeft nauwelijks verschil met bijv. Liquid Metal. Derbauer heeft de gehele IHS gestript en met direct die koeling (dus een waterblok op de CPU) ruim 20 graden verschil gemeten.

Ik volg niet waarom de IHS veel dikker moest zijn. Wellicht om druk op de CPU met name de koeler beter te kunnen verdelen. Of mischien omdat ze de ruimte nodig hadden voor capacitors rondom de chip. Feit is wel is dat het een beest van een chip is op alle fronten. Van games tot aan rendering of zelfs de meest lichte taken. Ik heb eigenlijk al langer gewacht op een upgrade path. Van een 2700X naar 3x00 was niet zo denderend, naar een 5X00 serie begon er al op te lijken (een 5800X is ff 60% sneller dan een 2700x) en deze generatie schopt het helemaal.

Intel is momenteel ook geen match. Die releasen CPU's met een veel hoger verbruik. Nu zelfs binned 6Ghz modellen (Boost) maar die ga je in alleen uitzonderlijke workloads maar halen en hoogstwaarschijnlijk ook maar 1 of 2 threads. AMD is back in the game.
Zowel bij AMD als Intel is het TDP configureerbaar. Verder geeft Intel aan dat Raptor lake op 65W dezelfde performance haalt als de 12900K op 241W. Dus ik zou daar dan maar even op wachten, om te zien of dat waar is.

Verder is de Ryzen 7000 natuurlijk geen onderdeel van het 'upgrade path' van een Ryzen 2700X. Het is een ander socket dus je hebt een nieuw moederbord nodig.

Voor gamers blijkt zo'n 5800X3D overigens wel erg interessant als laatste upgrade. We weten dankzij deze review dat hij sneller is dan de 7950X in diverse games, en sneller dan de 13900K.

[Reactie gewijzigd door sdk1985 op 23 juli 2024 00:12]

Lekker dan.. kan MrMonkE weer nieuwe geheugen, moederbord, CPU gaan kopen?
In plaats van alleen een nieuwe CPU.
De reden om op AMD over te stappen (Socket support) is hiermee ook verleden tijd neem ik aan.
Hoezo dan? Je hoeft toch helemaal niet te upgraden?
AM3 kwam uit in 2009, AM4 in 2016. Ik vind zes jaar best een mooie tijd voor een socket om mee te gaan. En ja nieuwe technieken vereisen soms gewoon verandering. En als je dat niet wilt? Dan blijf je toch gewoon bij je huidige processor voor nog een tijdje? Bespaart je geld en afval.
Het grappige is, dat Intel elke 2 jaar een nieuwe socket uitbracht terwijl de chip technisch weinig veranderde tot de laatste BigLittle.
Natuurlijk moet ik wel upgraden.
Ik ben een tweaker.
Wat ben jij? O-)

Maar je hebt wel gelijk met je AM4 opmerking.
Mijn 3900X doet het nog naar tevredenheid. Maar sneller is altijd prettig.
GPU echter.. send 4090's
AMD doet het veel beter dan Intel als het gaat om socket support. Ook is het na 5 (ish?) jaar logisch dat AM4 een opvolger krijgt. Dus ik begrijp niet zo goed waar je precies heen wilt met je opmerking, want je mag verwachten dat AM5 ook lang ondersteund zal worden, tot 2025 en wellicht verder!(https://www.pcgamer.com/amd-am5-support-thru-2025/)
Stroomverbruik is zeker een ding. Ik doe meestal 5 jaar met een computer, die vervolgens doorschuift naar de meterkast als server. De vorige cpus waren allemaal 65TDP versies.
Gewoon limiten en undervolten. 5% minder performance voor mega ceel efficiëntie
Zal ik me eens in gaan verdiepen met mijn R3700X. Want kan stuk zuiniger denk ik.
Zal voor jou ook wel zijn. Maar ik had het eigenlijk over de nieuwe AMD chips, die staan er al helemaal bekend om
Dan stel je deze daar ook op in en heb je veel snellere cpu in de meterkast tegen hetzelfde wattage.

Dus ja verbruik is zeker een ding maar dat kan je zelf sturen waardoor het vooral een ding is wat je gewoon toe kan passen indien wenselijk.
Jammer dat ze bij Tweakers mee doen aan die rare bekken trekken in de thumbnail, vrij storend en het voegt ook niks toe.
Hallo mede-jongeren, omg Intel is VERDOEMD :+
Eens. Ik weet dat ik een oude man ben als het gaat om hedendaagse media maar fuck it: deze thumbnails zijn cringy AF

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.