Andere ventilator op je cpu-koeler

Voegt het wat toe?

Andere fans op je processorkoeler

Veel processorkoelers zijn tegenwoordig voorzien van een of meerdere 120mm-ventilators, en als gebruiker heb je daarbij vaak de mogelijkheid deze fans te vervangen, bijvoorbeeld om de geluidsproductie omlaag te krijgen. Dan rijst alleen de vraag: hoe zinnig is dat om te doen? Op verzoek van een aantal lezers hebben we een aantal ventilators en koelers met elkaar gecombineerd en vergeleken.

Wie een processorkoeler bestelt, krijgt vrijwel altijd standaard een koelblok met een of meerdere bijbehorende ventilators meegeleverd. Met uitzondering van een volledig passieve koeler, zorgt de ventilator dat de warmte van het koelblok weggevoerd wordt. Een koelblok en ventilator van een processorkoeler zijn normaal gesproken op elkaar afgestemd. Dit doet een fabrikant om te zorgen dat het vermogen zo optimaal mogelijk van de processor kan worden opgenomen. Er zijn processorkoelers waarbij koelblok en ventilator specifiek voor elkaar zijn ontworpen, en er zijn ook modellen waarbij het koelblok ontworpen is voor een bestaand model ventilator.

Je kunt de fan op je processorkoeler vervangen om de geluidsproductie omlaag te krijgen, de temperaturen te verlagen of, in het ideale geval, een combinatie van beide. Met een betere luchtstroom van een andere ventilator kan dat bereikt worden, al hangt dat wel af van de specifieke combinatie van koelblok en ventilator.

Om te kijken of het nut heeft om zomaar een andere ventilator op een processorkoeler te plaatsen, gingen wij aan de slag met twee koelers en vier ventilators volgens onze nieuwe testmethode. De gebruikte koelers zijn de be quiet Shadow Rock 3 en de Scythe Mugen 5 Black Edition, twee modellen die elk uit de doos van een enkele 120mm-ventilator zijn voorzien. Op deze twee koelblokken plaatsten we vier ventilators: de Arctic P12, de be quiet Silent Wings 3, de Noctua NF-A12x25 en de Phanteks PH-F12T30. Uiteraard testten we beide processorkoelers ook met hun originele, meegeleverde ventilators.

Testresultaten - De ventilators

Voordat we de vier ventilators op de koelblokken monteren, hebben we de fans eerst los getest om ze te kunnen vergelijken. We gebruiken daarvoor een eigen testmethode waarmee we de luchtstroom kunnen bepalen. Op een buis van twee meter lang monteren we elke ventilator zodat deze lucht naar buiten blaast. De fan 'trekt' de lucht dus door deze buis, die van binnen halverwege is voorzien van een raster van rietjes, zodat de aangezogen luchtstroom 'rechtgetrokken' wordt om te zorgen dat de luchtsnelheid overal even hoog is tussen deze twee punten. Dat doen we omdat hier de luchtstroommeter, een Testo 405-v1, geplaatst is. Hiermee meten we de daadwerkelijke luchtverplaatsing. Deze gegevens rekenen we vervolgens met de afmetingen van de buis om naar cubic feet per minute (cfm), die bij casefans veel gebruikt wordt.

Voor deze vergelijking testen we de ventilators op vier manieren. Eerst meten we de prestaties op volle snelheid, dus op 12 volt of op 100 procent duty bij pwm-ondersteunde ventilators. Vervolgens testen we ook bij drie verschillende geluidsniveaus. Wanneer de geluidsdruk in elk van deze scenario's gelijk is, worden ventilators dus op efficiëntie van luchtverplaatsing vergeleken, terwijl de test op maximale snelheid een groot verschil in geluidsdruk tussen de ventilators kan betekenen. Ook kan het zijn dat een van de geluidsniveaus niet gehaald wordt door de fan, simpelweg omdat deze te stil of juist te luid is. In dat geval zal deze ontbreken in de grafieken.

Testresultaten - Shadow Rock 3

Als eerste koeler hebben we de be quiet Shadow Rock 3 gekozen. Deze processorkoeler is vanuit de doos voorzien van een enkele Shadow Wings 2-ventilator. Het koelblok van de Shadow Rock 3 weegt zo'n 600 gram en is voorzien van vrij dunne lamellen die bovendien wat verder uit elkaar staan dan bij de Mugen 5 Black Edition van Scythe.

In de verschillende tests bij een specifieke geluidsdruk konden niet alle ventilators altijd meedoen. Zo ontbreekt in de 30dB-test de originele fan van de Shadow Rock-koeler; de Shadow Wings 2-ventilator is te stil met maximaal 29,1 dB(A). De be quiet Silent Wings 3 produceert op volle snelheid 33 dB(A), maar het verschil in temperatuur is ten opzichte van de 30dB-test bij 105W niet zo groot. Bij 140W is dat anders, dan komt de temperatuur met de Silent Wings 3 bij 30 dB(A) een stuk hoger uit, terwijl de toename in temperatuur vervolgens klein is in de 20 dB-test. Op maximale snelheid is de geluidsproductie van de Noctua NF-A12 en Phanteks T30 aan de hoge kant, wat komt doordat de lamellen van de Shadow Rock-koeler hoorbaar beginnen te trillen in combinatie met deze ventilators.

Dat be quiet zijn Shadow Rock 3 al goed heeft geoptimaliseerd, blijkt wel uit de resultaten van de 15dB-test. Met 105W lukt het Noctua nog om de temperatuur net iets lager te laten uitkomen, maar met 140W warmteafgifte is het toch de originele ventilator van de Shadow Rock 3 die bovenaan eindigt.

AM4 - 105W

• 12V
• 30dB(A)
• 20dB(A)
• 15dB(A)

Processortemperatuur - 100%
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Phanteks T30 (p-mode)	55,1
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	55,5
Shadow Rock 3 + Arctic P12	56,8
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	57,9
Shadow Rock 3	59,3

Processortemperatuur - 30dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	58,4
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	58,7
Shadow Rock 3 + Arctic P12	60,9

Processortemperatuur - 20dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	62,4
Shadow Rock 3	62,9
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	64,5
Shadow Rock 3 + Arctic P12	67,0

Processortemperatuur - 15dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	66,0
Shadow Rock 3	67,4
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	70,3

AM4 - 140W

• 12V
• 30dB(A)
• 20dB(A)
• 15dB(A)

Processortemperatuur - 100%
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	61,1
Shadow Rock 3 + Phanteks T30 (p-mode)	62,0
Shadow Rock 3 + Arctic P12	63,9
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	67,1
Shadow Rock 3	70,2

Processortemperatuur - 30dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	61,6
Shadow Rock 3 + Arctic P12	66,4
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	73,6

Processortemperatuur - 20dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	67,0
Shadow Rock 3 + Arctic P12	71,6
Shadow Rock 3	71,9
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	74,7

Processortemperatuur - 15dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Shadow Rock 3	75,3
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	76,2
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	82,5

Geluidsproductie

Geluidsproductie 100% Fan duty
Processor-koeling	Gemiddelde geluidsdruk in dB(A) (lager is beter)
Shadow Rock 3	29,1
Shadow rock 3 + be quiet Silent Wings 3	33,0
Shadow Rock 3 + Arctic P12	38,7
Shadow Rock 3 + Noctua NF-A12x25	41,2
Shadow Rock 3 + Phanteks T30 (p-mode)	43,2

Testresultaten - Mugen 5 Black Edition

Als tweede koeler hebben we de Scythe Mugen 5 Black Edition gekozen. Deze cpu-koeler is standaard voorzien van een enkele Kaze Flex 120mm-ventilator. Het koelblok weegt zo'n 900 gram en bestaat uit wat stevigere lamellen die dicht tegen elkaar zitten.

Ten opzichte van de Shadow Rock 3 die we op de vorige pagina bespraken, zien we hier relatief minder grote verschillen. Het grotere koelblok van de Mugen 5 is ook de grotere constante factor in het geheel, waar de ventilators naar verhouding wat minder aan kunnen toevoegen. De Noctua NF-A12 komt nog het dichtste in de buurt van de prestaties van de originele fan op de Mugen 5 Black Edition.

De geluidsdruk van de ventilators is op volle snelheid wat lager dan bij de Shadow Rock 3, wat komt doordat de lamellen van het koelblok bij de Mugen 5 Black Edition veel dikker zijn en dus minder makkelijk beginnen te trillen bij een hogere luchtstroom. De Silent Wings 3 doet zijn naam eer aan, maar daar staat ook een iets hogere temperatuur tegenover. Met name in de 15 dB-test zien we met deze ventilator wat hogere temperaturen. Op volle snelheid is de Silent Wings 3 dan wel als enige duidelijk stiller dan de standaard fan.

AM4 - 105W

• 12V
• 30dB(A)
• 20dB(A)
• 15dB(A)

Processortemperatuur - 100%
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE	60,4
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	60,5
Mugen 5 BE + Arctic P12	61,2
Mugen 5 BE + Phanteks T30 (p-mode)	61,7
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	62,6

Processortemperatuur - 30dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE	62,1
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	62,8
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	63,1
Mugen 5 BE + Phanteks T30 (p-mode)	63,3
Mugen 5 BE + Arctic P12	64,5

Processortemperatuur - 20dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	66,4
Mugen 5 BE	66,5
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	67,4
Mugen 5 BE + Arctic P12	69,7

Processortemperatuur - 15dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE	68,7
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	68,8
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	72,7

AM4 - 140W

• 12V
• 30dB(A)
• 20dB(A)
• 15dB(A)

Processortemperatuur - 100%
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE	68,7
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	69,5
Mugen 5 BE + Phanteks T30 (p-mode)	70,4
Mugen 5 BE + Arctic P12	70,8
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	74,7

Processortemperatuur - 30dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	71,7
Mugen 5 BE	72,1
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	72,2
Mugen 5 BE + Phanteks T30 (p-mode)	72,9
Mugen 5 BE + Arctic P12	73,9

Processortemperatuur - 20dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	76,9
Mugen 5 BE	77,0
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	77,5
Mugen 5 BE + Arctic P12	80,7

Processortemperatuur - 15dB
Processor-koeling	Gemiddelde temperatuur in °C (lager is beter)
Mugen 5 BE	79,9
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	80,2
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	84,9

Geluidsproductie

Geluidsproductie 100% Fan duty
Processor-koeling	Gemiddelde geluidsdruk in dB(A) (lager is beter)
Mugen 5 BE + be quiet Silent Wings 3	31,2
Mugen 5 BE + Phanteks T30 (p-mode)	36,9
Mugen 5 BE	37,6
Mugen 5 BE + Arctic P12	40,6
Mugen 5 BE + Noctua NF-A12x25	40,8

De moeite waard?

Veel processorkoelers kunnen makkelijk van een andere ventilator worden voorzien. Fabrikanten kiezen er doorgaans voor om bevestigingsmateriaal te gebruiken dat zonder problemen op de meeste 120mm fans hergebruikt kan worden. Op verzoek van enkele lezers die zelf graag hun koeling tweaken, hebben we vier ventilators op twee koelblokken getest.

De Arctic P12, be quiet Silent Wings 3, Noctua NF-A12 en Phanteks T30 presteren in onze test als losse ventilator op maximale luchtstroom verschillend. Monteren we ze op de koelblokken, dan zijn de verschillen in temperatuur daarmee vergeleken niet zo groot. Op de Shadow Rock 3 met zijn dunne lamellen met veel ruimte ertussen levert het in sommige gevallen nog wel een verbetering op. Maar de fans die het hier goed doen, veroorzaken dankzij hun hoge luchtstroom wel ongewenste trillingen van de lamellen, wat de geluidsproductie van deze combinaties niet ten goede komt. Met de originele ventilator zul je hier bij een processorkoeler normaal nooit last van hebben omdat koelblok en fan op elkaar zijn afgestemd.

Op de zwaardere Mugen 5 Black Edition voegen de geteste fans nog minder toe. De Noctua NF-A12 kan bij gelijke geluidsdruk de originele ventilator nog wel evenaren, op maximale snelheid is het resultaat alleen meer geluid zonder een lagere temperatuur. De Silent Wings 3 van be quiet is in dat laatste geval nog wel stiller dan de standaard fan van Scythe, al is dat geen prettig scenario omdat de ventilatorsnelheid niet verder kan toenemen, ook als de temperatuur dat wel doet.

In dit artikel hebben we een beperkte vergelijking van fans en koelers gemaakt die geen algemene conclusies geeft, maar wel wat inzichten levert. Heb je zelf nog een suggestie voor het testen en vergelijken van custom koeling? Laat het dan vooral weten in de reacties!

Reacties (119)

[Pherion]

Interessant, maar ik had graag willen weten wat het verschil was tussen deze koelers en een standaard koeler die je met de CPU krijgt. Want volgend deze test, werkt mijn standaard koeler net zo goed als een Mugen 5, behalve geluid dan, die is luider.

[germania]

Een standaard koeler die je bij de CPU krijg is negen van de tien keer slechter dan een koeler die je los koopt. Zelfs een 30 euro kostende kan al beter zijn. Als je als aftermarket koeler slechter bent dan een standaard koeler, is dat vaak een extreem slecht teken.

Neem bijvoorbeeld de 12700 van Intel. Dan zie je het volgende plaatje qua koeling: https://youtu.be/a1C3W7H53rw?t=3284. Cyan is full load, purple is gaming en green is idle. Noise is hier terug te vinden: https://youtu.be/a1C3W7H53rw?t=3820. Green is idle alweer en cyan is load.

Zoals te zien is, is er eentje (Scythe Shuriken rev luidruchtiger dan de standaard koeler, maar hij koelt een beetje beter tijdens gaming en idle.

[SpazzII]

Wat is beter? Lagere idle temps? Lagere los temps? Lagere geluidsdruk idle? Lagere geluidsdruk onder belasting? Is dat voor iedereen hetzelfde?

@Pherion zegt hier dat de goedkopere koeler even goed koelt, maar wel meer lawaai maakt. Dat lijkt me nogal wiedes. Een goedkope koeler kan tot een bepaald punt even goed koelen als een premium cooler, als je het profiel van eerstgenoemde maar agressief genoeg instelt en het lawaai kan verdragen.

[germania]

Die eerste vragen zijn voor iedereen anders. Maar over het algemeen valt natuurlijk te stellen dat de koeler die het beste kan koelen terwijl die het minste geluid produceert, uiteraard het beste is.

Zelf ben ik bijvoorbeeld iemand die het niet erg vind als mijn CPU idle rond de 40-50 graden loopt, als dat betekent dat ik mijn computer helemaal niet kan horen. Pas vanaf 65-70 graden gaat mijn fan aan en houdt mijn cpu keurig onder de 75-80 graden zonder teveel geluid te maken. Ik heb dan ook een (ik zie dat de inventaris er op dit moment uitligt) 5600x, gekoeld met een Scythe Mugen 5 pcgh in een Fractal Design 7.

Mocht je een 12700k (of zelfs nog heftiger, de 12900k) hebben, dan wil je wellicht liever een wat heftigere koeler met bijbehorende airflow kast. Dan maakt het allemaal wat meer lawaai, maar dan kan je tenminste wel de hitte kwijt.

Dat laatste ben ik met je eens. Een goedkope koeler, en de bijgeleverde standaard koeler al helemaal zoals ik hierboven al duidelijk liet zien, zal ofwel nooit genoeg kunnen koelen, danwel veel meer herrie maken.

[Pherion]

Verrek man, ik was compleet vergeten dat ik een profiel op mijn bios had zitten, die loopt nog steeds op de standaard setting. Sinds het altijd goed werk leverde heb ik nooit de moeite genomen om het aan te passen. Ik had er nooit aan gedacht als je er niet over begon. Bedankt voor het herinneren.

[Pherion]

Bedankt voor de links, handig om te weten, Maar 100 graden met een stock koeler was voor mij meer dan genoeg reden geweest om het gelijk te vervangen.

[Darkstriker]

Tja, je zegt het al. Je standaard koeler is luider. Koelers zijn een afweging tussen temperatuur en geluid dus een koeler die op een gelijk presteert en op de andere beter is dus een betere koeler. Ongetwijfeld kun je een industriële fan met 25k RPM op je standaard koeler zetten en er zelfs een 12900KS mee koelen. Maar dan zit je wel naast een opstijgend vliegtuig te gamen. Niet echt prettig dus.

Deze test was specifiek om uit te zoeken of je winst kunt boeken door de fans op aftermarket koelers te vervangen. In het kort is het antwoord dus ja (een beetje), maar de meerprijs is praktisch altijd beter geïnvesteerd in een stevigere koeler.

Zoals ze in het begin al aangeven, dit kwam naar boven drijven als vraag terwijl aan een nieuw testprocedure werd gewerkt. Er zitten dus zat meer tests aan te komen, vast ook eentje die je stock koelers bevat.

Als je het nu al wilt weten, neem anders een kijkje bij Gamers Nexus. Die hebben een van de zuiverste test-setups en produceren enorme hoeveelheden goede data om in te schatten hoe koelers het in vergelijking doen.

[Pherion]

Bedankt voor de info, ik zal eens kijken bij Nexus een deze dagen sinds ik merkt dat mijn koeler langzaam begint te slijten na al die jaren en meer moeite heeft om de CPU koel te houden. Maar ik moet eerlijk zeggen dat deze stock koeler (I7 4790K) het lang volhoudt.

[Darkstriker]

Die stock koelers van Intel worden zelfs door simpele €20 koelers volstrekt gedeclasseerd, dus iets beter vinden moet geen probleem zijn. Anderzijds, dat het met de tijd slechter wordt ligt waarschijnlijk eerder eraan dat de koelpasta is uitgedroogd en/of er teveel stof in zit. Dat zijn in simpele fixes. Schonmaken is met een borstel/kwast + stofzuiger zo gedaan en koelpasta kost hooguit een paar euro (of je kunt bij je vriendelijke neighbourhood nerd misschien een applicatie scoren ).

[Reactie gewijzigd door Darkstriker op 22 juli 2024 14:38]

[Jack77]

Het stof er eens uit blazen kan soms ook al veel doen, mocht je dat nog niet gedaan hebben.

[Pherion]

Elke twee maanden wordt ie schoon gemaakt, het zal wel aan de koelpasta liggen.

[Mr. Angier]

Mijn CPU werd niet eens meer met een stock koeler geleverd.

[Pherion]

Ah, ik meende zoiets ooit ergens hebt gelezen dat ze zonder koeler verkocht werden. Maar goed, de mijne is meer dan 6 jaar oud en toen zat er nog een koeler op.

[Mr. Angier]

Denk dat het wel de nieuwe standaard gaat worden voor high end CPU's. Tegen alle waste. Aangezien een beetje gamer gewoon zelf een koeler wil kopen/installeren

[A Lurker]

Leuk onderzoek!

Ik zou zelf naast 4 populaire fans ook een fan met hoge static pressure hebben uitgekozen met een gemiddelde geluidsproductie. En dat vergelijken met de static pressure van de geteste fans en ook van de stock koelerfans.

Als je een fan hebt die heel hard blaast maar geen static pressure genereert zul je veel geluidsproductie hebben maar weinig airflow door het koelblok heen. De conclusie van Reinoud uit het filmpje dat de Mugen Black weinig baat heeft bij meer airflow omdat de temperaturen onderling weinig verschillen zou wellicht onterecht kunnen blijken als met hogere static pressure wel betere temperaturen gehaald kunnen worden zonder direct meer geluid te produceren. Iets wat Eric ook al min of meer aanstipt in het filmpje.

Verder is een Dark Rock Pro wellicht een goed alternatief in een followup test voor de Mugen, gezien de Mugen Black zoals gemeld hier in de reacties een isolerende coating heeft.

[Trygve]

Terecht punt, voor deze vergelijking hebben we static pressure niet meegenomen, wat we normaal gesproken bij casefans wel doen. De Dark Rock Pro is alleen al vanwege z'n populariteit interessant om mee te nemen in een followup, voor dit artikel kozen we cpu-koelers die vanuit de doos van één 120mm-fan zijn voorzien.

[Gipsy King]

Dan had je voor Scythe de Mugen 5 PCGH moeten pakken als je dingen gaat toevoegen op basis van ''populariteit'' of de Scythe Fuma 2. Echter stopt Scythe ook met PCGH vanaf 2023. Of wellicht toch een Single Noctua Blok zoals de U12 Serie. De Hyper 212 Black Edition van Cooler master of wellicht de nieuwe Gelid welke vandaag uitkomt

[FullThrottle]

Als je de Dark Rock Pro meeneemt in een follow-up, dan is het ook interessant om te testen wat de resultaten zijn zonder de voorste fan met alleen de middelste fan en hoeveel je dus überhaupt wint met het plaatsen van de voorste ventilator. Ik zelf koel een 5950X met een Dark Rock Pro 4 op deze manier zonder die voorste ventilator zodat ik kan genieten van de RGB van het geheugen. Ik heb niet echt een vergelijkende test gedaan hoeveel prestaties ik precies inlever maar haal nog steeds een 4.3GHz all core overclock met temperaturen van rond de 85C. Daarbij heb ik wel nog lopen tweaken met een negatieve curve optimizer wat natuurlijk ook helpt om de temperaturen naar beneden te krijgen.

[Reactie gewijzigd door FullThrottle op 22 juli 2024 14:38]

[Xthemes.us]

BeQuiet doet nu ook RGB fans als je koeling + RGB wil, beste van beide werelden?

[FullThrottle]

Die waren nog niet in de handel toen ik mijn computer bouwde. Daarnaast hebben ze geen fdb wat je voor die aanschafprijs eigenlijk wel zou mogen verwachten.

[A Lurker]

Wellicht kun je in het artikel een overzicht van de static pressure specificatie vs prestaties toevoegen. Dit om te kijken hoe die zich verhouden binnen de onderzoeksresultaten die jullie toch al hebben. Als blijkt dat steevast de fans met weinig static pressure relatief slecht presteren dan is dat een goede indicatie dat je de volgende keer fans met meer static pressure kunt overwegen.

Ik denk oprecht dat dat ook een erg interessante deelvraag is; bij aanschaf van fans twijfel ik altijd indien ik 2 fans op het oog heb en fan 1 meer CFM heeft en fan 2 dan weer meer SP, welke dan het beste zou functioneren.

Dat de Dark Rock Pro 2x 135mm fans heeft realiseerde ik me niet, dus ik begrijp volkomen dat er gekozen is voor een afgebakend onderzoek van twee koelers met een configuratie van 1x 120mm.

[Reactie gewijzigd door A Lurker op 22 juli 2024 14:38]

[Stijnvi]

Ik mis de SP fans ook wel
Ik had graag bijvoorbeeld ook de Silent Wings 3 high-speed variant gezien
Die heeft dubbel de SP en 50% meer airflow
En dat voor maar €1 meer per fan
Dat lijkt me toch een veel betere optie dan de Silent Wings 3, die volgens mij niet echt voor koelers bedoeld is, maar meer als casefan

[Nas T]

Volgens mij (verbeter me maar als ik er naast zit) wordt indirect wel de statische druk gemeten.
De testopstelling voor de losse ventilatormetingen is als volgt:

[quote]Op een buis van twee meter lang monteren we elke ventilator zodat deze lucht naar buiten blaast. De fan 'trekt' de lucht dus door deze buis, die van binnen halverwege is voorzien van een raster van rietjes, zodat de aangezogen luchtstroom 'rechtgetrokken' wordt om te zorgen dat de luchtsnelheid overal even hoog is tussen deze twee punten./quote]

En dan geldt denk ik hoe beter de ventilator in staat is (statische) druk te genereren, hoe hoger de uiteindelijk gemeten airflow zal zijn in die opstelling. Zonder druk zullen de luchtmoleculen zich niet verplaatsen. Meer (statische) druk = meer verplaatsing, lijkt me.

[A Lurker]

Dat zou kunnen, maar de vraag is of die rietjes niet veel dunner zijn dan koelribben, en dus dan ook een hogere SP gewenst is.

Of een (vrij) holle buis uberhaupt weerstand toevoegt weet ik niet, ja je moet de lucht over een langer deel verplaatsen voor het 'de buis uit is', maar je hebt daardoor wel minder turbulentie omdat de verplaatste lucht niet direct weer aangezogen wordt door de ventilator.

Hoe dan ook, beter is om te meten dan te speculeren

[Reactie gewijzigd door A Lurker op 22 juli 2024 14:38]

[Gipsy King]

@Trygve De scythe mugen 5 black edition is destijds door scythe gelijk end of life verklaard omdat de zwarte coating isolerend werkte , zie de vele reviews. ( https://nl.hardware.info/...chter-door-zwarte-coating / https://www.igorslab.de/e...lack-edition-im-test-2/3/ ) Wellicht dat hierdoor ook weinig resultaat te zien is op dit koelblok de nieuwe rev met ook lga 1700 support komt pas in Juni uit en die heeft de high-tech coating zoals o.a noctua en be quiet aldus Scythe.

[Reactie gewijzigd door Gipsy King op 22 juli 2024 14:38]

[DennisH82]

Mooie test
Ik ben ook zeker benieuwd naar een uitgebreidere 120mm test, zoals al werd genoemd bijv met de CM Hyper 212 BE, met verschillende andere 120mm fans.

En ook naar 140mm fans, misschien een opstelling met de BQ Dark Rock + Noctua NH-D15S met verschillende 140mm fans lijkt me erg interessant.

En misschien ook een testje met 92 mm fans icm de Pure Rock Slim 2 ?
Voor in kleinere kastjes

[noes]

Dit zijn allebei al uitstekende coolers af-fabriek. Het is in mijn ogen juist interessanter om te kijken wat je kan verbeteren aan een stock of compactere tower cooler, zoals vaak in prebuilt PC geleverd worden.

[Terr-E]

Dit was precies wat ik ook dacht !
Naar mijn mening zou je een beter artikel kunnen schrijven over goedkopere koelers waarbij de ventilatoren de bottleneck zijn van de koelprestaties / geluidsproductie zodat je kan zien of het de moeite waard kan zijn om een goedkoop koelblok met een wat duurdere ventilator betere prestaties / meer waar voor je geld krijgt dan als je "gewoon" een koeler van ~€60 koopt…

[FullThrottle]

Leuke test, hiervoor ga ik graag naar Tweakers. Goede keus ook van ventilatoren want het zijn precies de modellen die ik als eerste zou overwegen om te gebruiken. Alleen bij de gebruikte Silent Wings 3 fan, is dat een ventilator die oorspronkelijk meegeleverd was bij een andere cpu koeler en niet een versie die je los in de winkel koopt? Ik vraag dat ivm met de afwijkende hoeken die ik herken van de meegeleverde ventilator van mijn Dark Rock Pro 4 en die ook afwijkt van de SW3's die ik los gekocht heb. Ik had liever gezien dat de high speed losse versie getest zou worden.
Een vraag die ik ook in deze beantwoord zou willen zien is of het überhaupt nuttig is om (wanneer je geluid je prioriteit is) een langzamere ventilator te kopen of krijg je hetzelfde resultaat in koelvermogen en geluid wanneer je een high speed versie van dezelfde fan beperkt tot dezelfde langzame snelheid waarbij je altijd een hele berg reserve houd om ten koste van geluid alsnog veel harder te koelen. Of heeft deze aanpak ook nadelen?

[Reactie gewijzigd door FullThrottle op 22 juli 2024 14:38]

[thieme1989]

Zag de titel van deze publicatie en ik dacht "nice, interessant!" Toen zag ik dat er "maar" twee koelers getest waren en dat ook de keuzes richting midstream zit van bedrijven die bekend staan om vrij goede koelers (en vooral casefans) af te leveren. Het lijkt mij vooral interessant om te zien of je de goedkopere koelers met een betere ventilator beter kan maken of niet. Denk aan CoolerMaster Hyper 212, of de blokken van Gelid (Phantom en/of tranquilo). Gelid weet ik niet 100% zeker maar ondanks de naam ben ik niet gecharmeerd van de CoolerMaster fans. Als er dus winst te boeken valt is het waarschijnlijk meer bij dit soort koelers.

[Gipsy King]

Cooler Master heeft inmiddels ook wel goede fans in vorm van o.a. de Halo ( zie reviews : pricewatch: Cooler Master MasterFan MF120 Halo 3in1, 120mm ). Cooler master doet ook wel aparte dingen zoals fans uitbrengen op Noctua prijs niveau ( pricewatch: Cooler Master MasterFan SF120M ARGB, 120mm ).

Denk dat elk merk mindere maar ook goede series heeft.

Bij Gelid zie je ook terug dat sommige budget fans niet goed blijken te zijn. ( zie reviews : pricewatch: Gelid Solutions Stella - 120mm Dual Ring ARGB Fan, 120mm ).

De Phantom blokken zijn inmiddels end of life , deze zijn vervangen door de Glacier Serie's ( https://tweakers.net/pric...en/?keyword=gelid+glacier ), de Tranquillo 5 Black edition, word vandaag gelanceerd, met o.a. de nieuwe Black Series ventilatoren ( pricewatch: Gelid Solutions Silent 12 PWM - Black, 120mm )

[Reactie gewijzigd door Gipsy King op 22 juli 2024 14:38]

[sapphire]

Daar sla je de spijker mee op de kop denk!

Ik heb in het verleden (10+ jaar geleden) alleen maar goede ervaring met Cooler master case fans gehad en juist zeer slechte ervaring met Arctic casefans. Daar braken spontaan de frames en bladen bij meerdere fans (F12 dacht ik, erg goedkope serie).

Enige twee merken waarbij ik al jaaaaaaren consequent geen problemen heb gehad zijn Pabst en Noctua.
De rest heeft zijn ups en downs
Binnenkort eens Phanteks T30’s halen om te proberen.

[LogiForce]

Pabst... dat is een ouwe. Die had ik in gebruik in de tijd dat 80mm fans nog de norm waren.
Maar inderdaad, Pabst en Noctua zijn niet kapot te krijgen.

Bij de laatste update van de 2600k naar 5900X even met Noctua contact gehad over de NH-D14. Ik vroeg ze of er ook betere fans waren van hun die ik erop kon zetten om de prestaties en/of geluidsproductie te verbeteren. Ik kreeg het antwoord terug van gewoon zo laten zoals het is, want er zat volgens hen geen meerwaarde in.
Dat was toch netjes, want ze hadden me ook wat kunnen verkopen.

[thieme1989]

Fans blijven een apart verhaal. Er zijn voor zover ik weet niet heel veel bronnen die massa vergelijkingstests doen zoals de buren (zodat je dingen weet als CFM/dBA en statische druk). Daarbij is een vergelijkingstest ook geen duurtest en worden sommige dingen soms onderbelicht (vibraties). Geluid wordt vaak ook alleen gemeten maar twee geluiden die even hard zijn kunnen alsnog erg veel verschillen in hoe irritant ze zijn. Na een miskoop jaren geleden met een Enermax fan heb ik een grote voorkeur voor de gevestigde en bewezen namen en nee Coolermaster zit niet in dat lijstje in mijn optiek maar ze mogen mij best wel wat gratis fan op sturen om te kijken of het wat is

Voor mijzelf heb ik de keuze gemaakt voor Noctua en Arctic fans bij mijn huidige PC en ben daar na anderhalf jaar nog steeds erg blij mee.

Maarja ik zou het erg leuk vinden als deze test nog een beetje uitgebreid kan worden met meer mid/low range blokken van merken die (nog) geen super reputatie hebben op het gebied van fans.

[Reactie gewijzigd door thieme1989 op 22 juli 2024 14:38]

[MineTurtle]

Gisteren nog een Phantom weggebouwdingebouwd in een systeem van een klant, die fans zijn opzich prima - lijken een beetje op die van Arctic imo qua luchtverplaatsing en geluid. Die van CoolerMaster zijn inderdaad echt bagger, net als hun oudere casefans. Veel lawaai, weinig luchtverplaatsing en vaak enorm uit balans, je ziet ze gewoon "wiebelen".

[Reactie gewijzigd door MineTurtle op 22 juli 2024 14:38]

[damluc]

Wat is "weggebouwd"?

[MineTurtle]

Ingebouwd, maar in een case zonder transparante sidepanel, buiten het zicht - weggebouwd

[damluc]

Dank je, ik vind het een leuke woordspeling

[thieme1989]

Ik gebruik op het moment een Phantom met een Noctua Nf-A12x25. Heb zelf nooit getest met de standaard Gelid fans maar nu zelfs met maar één Noctua fan zijn mijn temps prima en is het lekker stil!

[DennisH82]

Daar dacht ik ind ook aan, de Hyper 212 BE en de Gelid zijn populaire modellen, en wellicht dat ze beter kunnen koelen met een andere fan

[eternia16]

Zelf een Noctua koeler geplaatst op mijn CPU. Niet omdat ik de CPU ga overklokken, maar eerder dat ik niet zoveel geluid wil hebben.

[cHoc]

Daarom verbaas ik mij er ook over dat Tweakers geen geluidstesten gedaan heeft op 30, 20 en 15 dB(a), maar enkel op 12 Volt.
Want dat had ik ook wel erbij willen zien als je dit wel gaat meten voor de temperatuur, maar niet op het geluid.
Niet dat het geluid op max vermogen niet belangrijk is, maar het is ook belangrijk is wat de fan aan geluid genereert op 20 en 15 dB(a) want daar zal hij het meest op draaien vermoed ik, zelfs tijdens veel games.

Daarbij in welke PC draait de fan nog continue op max vermogen? Het is geen 1995 meer...

[Reactie gewijzigd door cHoc op 22 juli 2024 14:38]

[SirLenncelot]

Kan zijn dat ik het niet snap, maar dB(a) is toch een maat voor geluidssterkte? Wat wil je dan precies meten? Hoeveel de geluidssterkte is bij een vastgezette geluidssterkte?

[InEtVa]

Wat nog wel interessant zou zijn is het geluidsprofiel dat bepaalde fans hebben bij een bepaalde geluidssterkte. Zo produceren sommige fans even hard geluid, maar kan de één misschien een irritant getik hebben of een veel hoger geluid produceren, waardoor ondanks de hogere geluidssterkte de een toch boven de ander valt te prefereren.

[Mignol]

Dat wordt lastig te meten omdat de kast daar invloed op heeft.
Er is nog meer dat lastig te meten is. Ik wil bijvoorbeeld internetten in volledige stilte. Dan mogen de fans heel langzaam draaien, maar niet alle fans leveren een flow bij zeer lage snelheid.

[Hakker]

Vooral dit. Noctua staat hier als een luide koeler in de test maar iedereen die ik erover spreek zegt juist dat ze stil zijn en dat komt vooral omdat het geen irritant geluid maakt.
Zo stonden Scythe Gentle Typhoon fans daar ook om bekend terwijl ze ook een hele goeie static pressure hadden.

[Intergalactic]

Dit is iets wat we binnenkort in kaart zouden kunnen brengen, we hebben een module voor de meter gekocht waarmee we octaafband metingen kunnen doen

[jeroen_loeffen]

Het enige wat je daarmee test is de kwaliteit van de test zelf

[Fordox]

Om Herman Finkers te quoten:
"Bij onweer moet je tellen. Je moet tellen vanaf het moment dat je de flits ziet, tot het moment dat je de donder hoort, en als je dan de aantal tellen deelt door de afstand waarop het onweer van je verwijdert is, dan weet je precies hoe snel je geteld hebt."

[Mavamaarten]

Ik denk dat er gedoeld wordt op een bepaalde max temperatuur bij een vaste geluidssterkte.

[Intergalactic]

Die staan er toch ook bij.

[Mavamaarten]

het is nog vroeg

[cHoc]

Sorry, bedoelde bij lagere toerentallen cq of lagere voltages

[Intergalactic]

Wat bedoel je precies? In de grafieken is te zien dat we de fan mix op 12v(100%) 30-20-15 dB(A) hebben getest. Had je de duty cycle/spanning willen zien bij de geluidstests?

[A_Trouwborst]

Het aantal dB wat de fan produceert is simpelweg het geluid. de testen op 30, 20 en 15 dB zijn daarmee noise normalized testen. Hiermee wordt gekeken hoe efficiënt een ventilator lucht verplaatst bij een vastgesteld geluidsniveau.

Dus: alle fans worden net zo lang harder gezet totdat ze allemaal op het te meten geluidsniveau komen. Dan kun je een vermogenstest uitvoeren en de koelercombinatie die dan het best presteert is dan je beste optie.

[Jeroenneman]

Alleen blijkt dus dat de meegeleverde Scythe fan op dezelfde geluidssterkte even goed koelt als de Noctua fan.

Een kwestie van één keer het BIOS/UEFI induiken en de fancurve aanpassen, en je hebt een stille koeler. Die als het echt nodig is, toch nog een tandje harder kan

[eternia16]

Alleen is de Noctua toch wel mooier

[Beandeh]

Exact, ik heb ook een Noctua NH-D15 chromax black op mijn 5600x (geen OC). Top Fans, op een erg lage rpm = SUPER stil en cpu is lekker koel!
En oogt ook wel bruut zon mega koelblok al zeg ik het zelf

[no_way_today]

Zelf geen recent voorbeeld, maar op mijn laatste koeler (mugen) een dubbele fan geplaatst, via een splitter. Voor een die blaast en achter een die zuigt. Koelt perfect en blijft langer op lage toeren prima werken.

[YoupS]

Dit vind ik dan ook een goede om te testen! Je hebt de stock fan al bijgeleverd gekregen. Mocht je m willen vervangen door een van de genoemde aftermarket fans, waarom zou je ze dan niet allebei inzetten?

[marco-ruijter]

Omdat je nooit in een push pull configuratie twee verschillende fans wilt inzetten. Juist doordat ze nooit hetzelfde presteren kan dit juist ervoor zorgen dat de koel prestaties verslechteren en er meer geluid ontstaat. Ik heb dit ooit zelf ondervonden op een radiator voor waterkoeling, als push een ekwb en als pull een corsair sp fan. Beide los prima stil maar in een combinatie was er al snel een vervelende zoem/humm te horen.

[Reactie gewijzigd door marco-ruijter op 22 juli 2024 14:38]

[YoupS]

Ach, je kunt het altijd even proberen . Je hebt ze toch en de interferentie/resonantie (hoe zou je dat moeten noemen?) hoeft er niet per se te zijn. Zeker als de twee fans weinig in prestatie verschillen. YMMV natuurlijk.

Wellicht dat een radiator inderdaad veel gevoeliger is voor zulke ongewenste geluidseffecten. De lamellen zitten veel dichter op elkaar en de fans veel dichter op elkaar.

Als je Push-pull doet, is het dan slim de 'sterkste' fan als push in te zetten? De pull-fan heeft dan alleen maar de, in de heatsink vertraagde, luchtstroom nog eenmaal aan te slingeren naar buiten.

[marco-ruijter]

Als je Push-pull doet, is het dan slim de 'sterkste' fan als push in te zetten? De pull-fan heeft dan alleen maar de, in de heatsink vertraagde, luchtstroom nog eenmaal aan te slingeren naar buiten.

Dat is dus lastig te bepalen. Als je de sterkste fan als push zet dan kan het zijn dat de minder sterke fan in push juist voor een blokkade zorgt van de airflow/pressure. Als je de sterkste fan als pull doet zal deze dus harder moeten werken als er een push fan voor zit welke minder presteert en dus voor blokkade zorgt.

Ik bedoel niet met blokkade dat het niet werkt, maar eigenlijk krijg je meestal meer gedoe van afwijkende fans dan dat je of push of pull zou doen. Push pull kan zeker wat toevoegen, maar gebruik dan gewoon wel identieke fans zodat ze hetzelfde presteren op iedere RPM/fanspeed.

Over het algemeen zijn de "lamellen" fins van een radiator veel dichter op elkaar vergeleken met een luchtkoeler waardoor in mijn idee er juist minder turbulentie moet zijn bij afwijkende fans in een push pull configuratie.

[Reactie gewijzigd door marco-ruijter op 22 juli 2024 14:38]

[RuddyMysterious]

Als je de sterkste fan als push zet dan kan het zijn dat de minder sterke fan in push juist voor een blokkade zorgt van de airflow/pressure.

Voor meer blokkade dan stilstaande lucht bedoel je? Natuurlijk klopt dat niet, elk beetje helpt dus.

[marco-ruijter]

Voor meer blokkade dan stilstaande lucht bedoel je? Natuurlijk klopt dat niet, elk beetje helpt dus.

Ik bedoel niet met blokkade dat het niet werkt, maar eigenlijk krijg je meestal meer gedoe van afwijkende fans dan dat je of push of pull zou doen.

Lees wel even mijn volledige reactie

Daarnaast is het zeker niet zo dat een extra fan toevoegen gezien kan worden als "alle beetjes helpen". Een push met een fan kan beter presteren dan dat je een mismatch gaat maken en dus een afwijkende pull fan toevoegt. Dus meer is zeker niet altijd beter, en dus is het niet zo natuurlijk en vanzelfsprekend dat alle kleine beetjes helpen.

[Reactie gewijzigd door marco-ruijter op 22 juli 2024 14:38]

[RuddyMysterious]

Een push met een fan kan beter presteren dan dat je een mismatch gaat maken en dus een afwijkende pull fan toevoegt.

Ben je daar zeker van? Ik zou denken dat enkel push met één ventilator minder presteert dan push+pull met een afwijkende pull-ventilator, want die pull-ventilator gaat voor lagere onderdruk zorgen dan stilstaande lucht bij afwezigheid van een pull-ventilator, i.e. gaat voor betere airflow zorgen.

Ik zeg dit wel zonder concrete cijfers te kunnen voorleggen, maar jij doet hetzelfde dus wat doen we om hieruit te geraken?

[Dunky555]

Dit is dan juist leuk om te testen lijkt mij ook al weet je wel dat het niet zo goed zal werken met 2 verschillende fans. Maar in welke mate zal dat zijn en dus of je het gerust kan gebruiken of juist echt niet moet doen.

EDIT 1: ik zou dan niet een 1200RPM fan combineren met en hoge druk 2500RPM. Ze zullen wel ietwat dezelfde specificaties moeten hebben.

EDIT 2: Of juist wel 2 heel verschillende en ze afzonderlijk aansturen zodat je kan kijken bij welk toeren verschil het wat meer begint te verslechteren.

[Reactie gewijzigd door Dunky555 op 22 juli 2024 14:38]

[marco-ruijter]

Sorry, het was niet mijn bedoeling om over te komen alsof het stom en/of niet leuk is om te testen.

Zelf ben ik iemand die gerust een keer per jaar zijn pc opnieuw in elkaar zet om te kijken naar verbeteringen en zaken anders te doen en zo te testen. Daardoor was ik toen de push/pull Rabbit hole ingedoken waarbij ik bovenstaande informatie kan bevestigen en wellicht andere ermee help dat ze hier niet zelf na uren gekloot hoeven achter te komen haha

Bijna geen een fan zal exact hetzelfde presteren op een bepaald RPM niveau. Het verschil wordt aanzienlijk groter tussen fans van verschillende brands/series.

[Reactie gewijzigd door marco-ruijter op 22 juli 2024 14:38]

[Dunky555]

\Sorry, het was niet mijn bedoeling om over te komen alsof het stom en/of niet leuk is om te testen.

Het was niet mijn bedoeling om jou te laten denken dat ik dat zo opnam haha . Tenminste, niet zo zwaar.

[Reactie gewijzigd door Dunky555 op 22 juli 2024 14:38]

[andru123]

Leuk! Plaatjes?

[klonic]

@Trygve

Ook kan het zijn dat een van de geluidsniveaus niet gehaald wordt door de fan, simpelweg omdat deze te stil of juist de luid is. In dat geval zal deze ontbreken in de grafieken.

Dus in die laatste grafiek van pagina 2, zijn de Be Quiet! Silent Wings 3 en Arctic P12 nou te luid of te stil? Als ze te stil zijn is het wel interessant!

[Trygve]

De Silent Wings 3 produceert in onze test te weinig geluid om mee te doen in de 30dB-test. De P12 komt wel mee in elke test op pagina 2, blijkbaar werd die grafiek vanmorgen nog voor een deel afgesneden.

[Reactie gewijzigd door Trygve op 22 juli 2024 14:38]

[mr.paaJ]

Is het dan niet toch interessant hoe goed hij koelt? Dat je een max dB budget hebt in plaats van fixed setting. Misschien doet hij het goed maar zachter.