De volgende regering staat voor een serieuze uitdaging. Hoe kunnen de klimaatdoelen voor 2030 worden gehaald, de mobiliteitsbelastingen voor de staatskas worden veiliggesteld en de lasten eerlijker worden verdeeld? Het antwoord is een kilometerheffing, oftewel betalen voor het gebruik van een auto en niet voor het bezit ervan.
Eerlijker
Betalen voor gebruik is een veel logischer en eerlijker systeem dan het huidige. Nu is het zo dat veelrijders, vaak in grote, dure en energieslurpende wagens, de wegen en het milieu het zwaarst belasten, maar naar rato van het aantal kilometers minder wegenbelasting betalen. Iemand die weinig rijdt, al dan niet in een zuinige wagen, wordt dus gestraft én gestimuleerd om een auto dan ook regelmatig te gebruiken.
Het Nederlandse belastingsysteem werkt in veel opzichten contraproductief. Bij de bpm wordt nu voor nieuwe wagens weliswaar rekening gehouden met de CO₂-emissie, maar tegelijk is het voor zelfstandige ondernemers fiscaal aantrekkelijker om in een vijftien jaar oude bak te rijden dan in een zuinig en/of emissieloos nieuw model. De bijtelling wordt dan namelijk bepaald op basis van de dagwaarde in plaats van de catalogusprijs. Dat is net zo krom als de energiebelasting, waarbij grootverbruikers van gas en elektriciteit een fractie betalen van wat huishoudens moeten opbrengen.'In het huidige systeem wordt iemand die weinig rijdt gestraft'
Voorbeeld
Consumenten betalen momenteel tussen de 22 en 25 cent per kWh. Circa 8 cent daarvan is het basistarief. De rest bestaat uit energiebelasting, opslag duurzame energie en btw. Naarmate je meer stroom verbruikt, des te minder energiebelasting je gaat betalen. Zo betalen grootverbruikers boven de 50.000kWh slechts 1 cent energiebelasting per kWh (in plaats van 9 cent) en boven de 10 miljoen kWh is dat nog maar 0,05 cent. De omgekeerde wereld!
In die zin is het ook onzin om te stellen dat je met elektrische auto’s geen 'accijns' betaalt, want procentueel gezien betalen thuisladers meer dan aan de pomp: 55 procent belasting versus 46 procent accijns (beide exclusief btw). Bij publieke laadpunten en snelladers is dat anders, want dat zijn weer grootverbruikers. Vandaar dat sommige politieke partijen pleiten voor extra belasting op laadpalen of zelfs een kilometerheffing alleen voor elektrische auto’s. Dat staat echter weer haaks op de klimaatdoelen voor 2030, 55 procent minder uitstoot en twee miljoen EV’s, en sluit ‘perfect’ aan op het degressieve stimuleringsbeleid, zoals besproken in de vorige alinea.
Ook de autobranche is voor
Dat er iets moet veranderen, staat vast. Het accijnssysteem is niet houdbaar. Naast milieuorganisaties pleiten zelfs belangenverenigingen uit de autobranche, waaronder de ANWB, de RAI en de Bovag, voor een kilometerheffing op basis van CO₂-uitstoot. Volgens deze organisaties gaan de meeste consumenten er zelfs financieel op vooruit als we zouden betalen voor gebruik in plaats van bezit. Bovendien zou de bpm vervallen en wordt het dus goedkoper om een nieuwe auto te kopen. Los van het financiële aspect is het ook fair om het gebruik van vervuilende wagens zwaarder te belasten.
Na een eventueel besluit zal het nog jaren duren voordat een kilometerheffing ingevoerd is, maar technisch gezien lijkt dat te doen. Alle auto’s vanaf 2018 zijn al uitgerust met eCall, wat bestaat uit een simkaart en gps-systeem dat automatisch 112 belt bij een ongeluk. Veel moderne auto’s hebben zelfs een internetaansluiting op basis van 4G. Met een update kunnen deze wagens geschikt worden gemaakt voor het automatisch doorgeven van het aantal kilometers per dag, week of maand. De privacy moet natuurlijk wel gewaarborgd worden, dus uiteindelijk zouden autofabrikanten vanaf een bepaalde datum hun modellen van een veilig en privacyproof systeem moeten voorzien. Een los kastje is ook een optie; deze worden al in verschillende Europese landen gebruikt en kosten een paar tientjes. Het is geen rocket science; voor vrachtwagens is de kilometerheffing al een feit: deze gaat per 2023 in. In België is die zelfs al sinds 2016 operationeel.
Het K-woord
Bij de aanstaande kabinetsformatie komt het K-woord gegarandeerd ter sprake, ook al was ‘vroempartij’ VVD vroeger fel tegenstander en heeft het CDA zich eerder in de kwestie verslikt. De uitdaging is ook dat de overheid er tegelijk voor moet zorgen dat het openbaar vervoer beter en aantrekkelijker wordt, iets wat volgens doorrekeningen haalbaar is, mits erin wordt geïnvesteerd.
Het allergroenste en goedkoopste is overigens om de auto wat vaker te laten staan en wat meer de benenwagen of de fiets te pakken als dat kan. En dat sluit mooi aan, want als je niet meer betaalt voor het bezit van je auto, verdwijnt ook de prikkel om hem per se te gebruiken.
Column?
Een column is een kort opinieartikel. Dit artikel is onderdeel van de bèta van Plus, waarbij we verschillende artikelvormen proberen. Wekelijks publiceren we op zondag een column van een van de Tweakers-redacteuren, die daarbij vrij is in zijn onderwerpkeuze en zijn mening terug kan laten komen. Reageren op Plus en de onderdelen daarvan, zoals dit artikeltype, kan in het daarvoor bestemde topic. Reageren op de inhoud van de column kan hieronder.