Inleiding: dezelfde sockets
Tijdens de Computex worden traditioneel de nieuwste koelproducten van alle bedrijven in de componentenindustrie getoond. Dit jaar was dat niet anders, maar met een kleine complicatie; er was niet veel nieuws te tonen op het gebied van koeling. AMD heeft al bijna zo lang als we ons kunnen herinneren dezelfde twee mountings voor zijn sockets en ook Intel zit al weer een flinke tijd op twee onveranderde socketgaatjes.
Nieuwe koelers aankondigen voor nieuwe sockets is er dus niet bij. Wat moet je dan als fabrikant in een wereld waarin de desktopmarkt steeds verder slinkt? Het antwoord, zo lijkt op deze Computex eens te meer, zit in het maken van producten die op gamers zijn gericht. Die markt is een van de weinige desktopmarkten die een gezonde groei vertonen en bovendien zijn de marges lekker groot; zet ergens gaming voor of achter, geef het een leuk kleurtje en wat leds, en de prijs verdubbelt al snel.
Waar luchtkoeling zo langzamerhand een beetje klaar is met nieuwe producten voor bestaande sockets op te leveren, is dat met waterkoeling geenszins het geval. Waterkoeling is hot en waar dat in voorgaande jaren vooral all-in-one-setjes of beter gezegd closed-loop-setjes waren, wordt nu de 'ouderwetse' waterkoeling met losse pompen en reservoirs steeds populairder.
Om niet van elke nieuwe koeler en ledventilator een nieuwsje te maken, vonden we het leuk om de opmerkelijkste en voor ons relevantste producten in dit overzicht bij elkaar te zetten.
/i/2001105423.jpeg?f=imagenormal)
Silverstones Tundra en maglev bij Corsair
Voordat we beginnen met een stukje serieus nieuws, moeten we kort iets uitleggen over de werking van ventilators. Normaliter heeft een ventilator een stator en een rotor. De stator is het hart en heeft botgezegd een gat waarin de as van de rotor met de ventilatorbladen steekt. Uiteraard wil je dat je ventilator zo soepel mogelijk beweegt en niet vastloopt. Daarvoor zijn allerlei lagers bedacht die het contact tussen rotor en stator zo wrijvingsarm mogelijk maken.
Goedkope technieken zijn gewoon glijlagers die gemaakt zijn van plastic dat lekker glad is met wat olie of vet ertussen. Duurdere versies hebben enkele of dubbele kogellagers en er zijn ook vloeistoflagers. Aan dat lijstje kunnen we nu magnetische lagers toevoegen. Het Amerikaanse Corsair mag zich voorlopig de enige fabrikant noemen die magnetische levitatie, kortweg maglev, gebruikt voor zijn ventilators. Dat moet volgens het bedrijf de wrijving minimaliseren, zodat ventilators gemaakt kunnen worden die stil zijn én veel lucht kunnen verplaatsen.
/i/2001105415.jpeg?f=imagenormal)
Hoe de nieuwe maglev-ventilators - die verkocht worden als ML Pro-ventilators - precies werken, weten we niet. Wel lijkt het idee van magnetische lagers niet nieuw. Gelid had jaren geleden bijvoorbeeld nanoflux-lagers die ook met magnetische levitatie zouden werken. Hoe het ook zij, Corsair zegt de techniek exclusief in licentie te hebben en is overtuigd van de voordelen van de maglev-lagers.
Het bedrijf verkoopt 120mm- en 140mm-ventilators, met en zonder ledverlichting. Die ledverlichting is niet regelbaar en je zult dus voor blauwe, rode of witte leds moeten kiezen. Wil je met rgb-leds spelen, dan moet je uitwijken naar de ML 120 RGB- en ML 140 RGB-series ventilators, die het bedrijf eveneens introduceerde. Eerstgenoemde hebben rgb-leds in de naaf van de rotor, terwijl de HD-ventilator verlichting heeft in het frame, rondom de bladen dus.
/i/2001105413.jpeg?f=imagenormal)
De ventilators draaien op 400 tot 2400rpm en hebben antivibratiekussentjes op de hoeken. Het verbruik is ondanks de extra techniek 0,225A en de geluidsproductie varieert tussen de 16 en 37dB(A). De luchtstroom van de ventilators bedraagt 12 tot 75cfm bij een statische druk van een waterkolom van 0,2 tot 4,2mm.
Ten slotte heeft Corsair zijn Hydro GFX een update gegeven voor de nieuwe Nvidia GTX 1080-kaarten. De waterkoeler voor videokaarten is bijna klaar voor introductie.
Silverstone gaat de Tundra op
We hadden waterkoeling beloofd en een van de weinige innovaties op het gebied van closed-loop-setjes, of all-in-one-setjes zoals ze ook wel genoemd worden, is de nieuwste Tundra van Silverstone. Overigens heeft ook Cooler Master de waterkoeler aangepakt/i/2001105345.jpeg?f=imagenormal)
, maar dat lees je binnenkort in een aparte preview. Bij een reguliere set-up zit de pomp direct boven het waterblok. Die pompt warm water via een leiding naar de radiator en er komt koel water van die radiator naar de pomp annex waterblok. Een dergelijke opstelling kan tot schade aan de pomp leiden, doordat deze zo dicht bij de warmtebron zit.
Met de Tundra heeft Silverstone dat probleem opgelost door de pomp niet boven het waterblok, maar in de radiator te plaatsen. Dat heeft als bijkomend voordeel dat het waterblok lager is, zodat de Tundra eventueel in kleinere behuizingen met minder hoogte boven het moederbord kan worden ingebouwd. De Tundra zal in 120mm- en 240mm-varianten verkrijgbaar zijn, maar wanneer is nog niet bekend.
Noctua zonder noise-cancellation?
Een bedrijf dat bijzonder serieus is over ventilators en koelers, is het Oostenrijkse Noctua. Om direct te beginnen met wat er nog niet is: de Active Noise Reduction-techniek, of ANR, waarmee Noctua zijn ventilators actief stil wil maken met tegengeluid, is nog niet klaar voor productie. In voorgaande jaren werd er altijd een statusupdate rond ANR gegeven, maar dit jaar maakte de ontwikkeling pas op de plaats, omdat het bedrijf bezig was met een ontwikkeling die direct van invloed is op het ANR-project: een betere ventilator.
/i/2001105313.jpeg?f=imagenormal)
Natuurlijk wil elke ventilatorbouwer steeds een beter product maken, maar we doelen hier op een verbetering die zulke grote veranderingen moet opleveren voor de ventilatorprestaties dat het ANR-project even moet wachten totdat deze ventilators klaar zijn, en dat is bijna zover.
Wat zijn dan die speciale ventilators en hoeveel beter moeten ze zijn? Het gaat om een nieuw model voor de A-serie, waarbij de ventilatorbladen veel dichter op het frame staan dan nu het geval is. Het streven is 0,5mm. Daar is een compleet nieuwe productiemethode mee gemoeid, omdat de bladen niet mogen buigen en de rotor niet mag uitzetten. Daarom is voor een nieuw materiaal gekozen: lcp, of liquid crystal polymer, dat is versterkt met glasvezel. Ook is de rotorhub van metaal gemaakt om uitzetting te voorkomen en zijn alle optimalisaties van vorige versies meegenomen. Het testen is vergevorderd en de vernieuwde A-serie zou al spoedig op de markt moeten verschijnen.
Het idee is dat minder afstand tussen de rotor en het frame leidt tot effectievere ventilators door het terugkaatsen van lucht moeilijker te maken. Die zogeheten backpressure vermindert de effectiviteit van een ventilator; hij moet harder blazen en produceert meer geluid. Logisch dat de betere ventilator voor het ANR-project gebruikt wordt.
/i/2001105317.jpeg?f=imagenormal)
Noctua werkt vanzelfsprekend aan meer projecten. Zo is de grote 200mm-ventilator die het vorig jaar liet zien, na enige vertraging, bijna af. De vertraging kwam door het grote formaat van de ventilator, dat ten opzichte van kleinere ventilators meer gewicht met zich meebrengt. Dat hoge gewicht had weer tot gevolg dat de ventilator, na langdurige belasting, sneller uit balans raakte dan men bij Noctua wilde. De oplossing: het gebruik van een dikkere as en een lichter soort plastic. Op het moment van schrijven wordt de nieuwe constructie in het lab getest.
Daarnaast heeft het bedrijf enkele transparante ventilators ontwikkeld. Die vallen ook onder de vlag van de A-serie, maar dan als Slim-versies, die 15mm dik zijn en verschijnen in varianten van 50, 60, 70 en 80mm. Het bedrijf heeft ook tal van aanpassingen in koelribben uitgeprobeerd, van getrapte koelribben tot ribbels, bolletjes en speciale vormen. In tests kwamen ze echter steeds tot de conclusie dat al die veranderingen geen consequente verbeteringen over een breed scala van ventilatorsnelheden lieten zien. Zo kan de ene techniek bij lage druk en luchtsnelheden een verbetering opleveren, en bij hoge druk juist minder presteren. Reden voor Noctua om het gewoon bij 'saaie' koelribben te houden.
/i/2001105319.jpeg?f=imagenormal)
Dan zijn er ook veranderingen in het koeleraanbod van Noctua. Zo kreeg de NH-12 een update in de vorm van een dunnere meegeleverde ventilator, die nog maar 15 in plaats van 25mm dik is, zodat de totale hoogte 70 of 85mm wordt. Ook krijgen bestaande koelers als de U12S en D15S een cosmetische facelift in de vorm van een shroud of metalen hoesje over de koelribben. Door een verwisselbaar, gekleurd metalen plaatje achter patronen in de shroud te monteren, kunnen de Noctua-koelers een kleur krijgen die bij de rest van het systeem past.
/i/2001105321.jpeg?f=imagenormal)
Last but not least: toen we in de inleiding zeiden dat er geen nieuwe sockets zijn, logen we een beetje. Een datum is er nog niet, maar ergens in het najaar moet AMD's nieuwe AM4-platform op de markt komen. De gaten in de moederborden voor koelers met backplate zijn niet compatibel met de gaten in de AM3-moederborden, dus moet de mounting aangepast worden. Noctua levert, na bewijs van aanschaf van je koeler, de nieuwe mountings kosteloos.
Deepcool en Enermax
Waar Noctua met zijn nieuwe A-serie de ventilatorbladen zo dicht mogelijk op het frame wil laten aansluiten, gaat Deepcool precies de andere richting op. Dat bedrijf demonstreerde ventilators die de hele behuizing, nou ja, een deel dan, gewoon weglaten. Dat geeft natuurlijk een behoorlijk innovatief uiterlijk aan de ventilators, maar het heeft ook nadelen. Over de prestaties kunnen we niets zeggen, maar iets zegt ons dat deze ventilators, gezien de vrolijke rgb-leds van deze MF360 Magic Fans, op gaming gericht zijn.
We hebben een voor de hand liggend nadeel getest; je kunt je vingers nu van alle kanten in de ventilatorbladen krijgen. Dat gaat maar een stukje overigens, want op een halve centimeter van de rand zijn de ventilatorbladen met elkaar verbonden via een ring die als buitenste frame dienstdoet. Het echte frame is van aluminium, en is als het ware in tweeën gezaagd en 180 graden gedraaid. De stijlen van het frame lopen daardoor niet om de ventilator, maar erachter langs over de motor. Dat geeft een heel apart effect en geeft de ventilators een heel eigen, wat futuristisch uiterlijk.
De rgb-ventilators worden met een meegeleverde fancontroller bediend. Die kun je in een 2,5"-drivebay onderbrengen voor een opgeruimde behuizing. Zo kun je dus zowel de ventilatorsnelheid als de kleur aanpassen. Dat kun je overigens ook via een app op je telefoon doen. Zo heb je draadloos controle over je ventilators. Setjes van drie ventilators met controller, met een adviesprijs van 69 dollar, moeten over enkele maanden te koop zijn.
De ventilators van een nieuwe koeler zijn vergelijkbaar met de Magic Fans, maar hebben een x-vormig aluminium frame en de bladen zelf zijn nog beschermd door een dunne ring om de ventilatorbladen. Ook deze ventilators zijn van rgb-verlichting voorzien en worden geleverd bij een U-vormige koeltoren. Deze Neptwin-set wordt geleverd met dezelfde fancontroller als de Magic Fans, voor een nog onbekende prijs.
Enermax: modern retro
Vroeger, toen pc's nog beige dozen waren, hadden veel voedingen een klein ventilatortje aan de achterkant om warme lucht uit het systeem te blazen. En aangezien een atx-voeding 86mm hoog is, past daar geen grotere ventilator dan een 80mm-exemplaar. Dergelijke ventilators maken nogal herrie als ze flink aan de bak moeten en lage geluidsproductie niet boven aan het lijstje van fabrikanten staat.
/i/2001105351.jpeg?f=imagenormal)
Toch is zo'n 80mm-ventilatortje precies wat we aantroffen in een voeding van Enermax, de Revolution Duo. Gelukkig hoefde de kleine ventilator het niet alleen te bolwerken; een 100mm-ventilator zat op de conventionele plaats. De voeding is verder verkrijgbaar in 500, 600 of 700W met Gold-certificering, en volgens de testopstelling kon de voeding onder volle belasting nog steeds relatief stil en koel zijn werk doen.
Enermax liet nog twee voedingen met aangepaste features zien. De wellicht bekende Triathor-voedingen waren in twee vernieuwde smaakjes te krijgen. De Triathor 450W werd voorzien van een Vegas-ventilator, dat is een serie ventilators die Enermax al jaren voert en die, hoe kan het ook anders, van rgb-leds is voorzien. Die kunnen met een druk op een knop in allerlei patronen worden geschakeld. De tweede voeding heeft weinig met ventilators of rgb te maken, maar wilden we toch even noemen: de Triathor ADV heeft achterop een leddisplay gekregen waarop je spanningen of vermogens kunt uitlezen. Deze voeding is in 550, 650 of 750W verkrijgbaar met Bronze-certificering.
Enermax is ook een van de eerste ons bekende bedrijven die hun koeltorens van verlichting hebben voorzien. De Neoilusion is een enkele toren die goed is voor processors tot 200W, maar heeft een onverwacht extraatje. Aan de zijkanten van de koeltoren, op de ribben, zitten ledstrips met strips die ook aan de zijkanten lopen. Het trapeffect dat hierdoor bereikt is, levert een unieke koeler op. Via een meegeleverde afstandsbediening kun je de leds van kleur laten veranderen. De koeler wordt geleverd met een 120mm-ventilator en moet eind juli voor ongeveer 60 dollar op de markt komen.
/i/2001105419.jpeg?f=imagenormal)
:fill(white)/i/2001105415.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/2001105413.jpeg?f=imagegallery)
/i/2001105313.jpeg?f=imagegallery)
/i/2001105317.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105327.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105323.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105325.jpeg?f=imagegallery)
/i/2001105319.jpeg?f=imagegallery)
/i/2001105321.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105305.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105307.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105309.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/2001105351.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001105349.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1335193312.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1255010031.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002018885.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2001523727.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2001107109.jpeg?f=fpa)
:fill(white):strip_exif()/i/1255009989.jpeg?f=thumbmedium)
/u/322053/wit.png?f=community){kind=small}
/u/73341/crop6592d4dda9975_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/517503/crop602112b4ac9cb_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
misschien wel een van de beste, misschien wel DE beste casefan/cooler producenten van de westerse wereld./u/313859/crop5fe207cfa819e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/210110/crop5cb20f9251261_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/37788/8_70mach1_1.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/348363/crop5673ea2423487_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
. 
).
/u/113601/crop5e3f183d640f8_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/259705/AC.jpg?f=community){kind=small}
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
/u/577935/crop5cba3792108de.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/66239/images.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/19153/e.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/77026/techno.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/229579/crop5b1e67590d92c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/9637/crop60115ded088a3.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/60601/Arty.gif?f=community){kind=small}
