Inleiding: nog maar een plan
Het klinkt haast als de tune van een superheld: is het een fusie, is het een overname? Nee, het is een joint venture. De stap van Liberty Global en Vodafone om hun Nederlandse divisies samen te voegen is een grote stap voor Nederland, maar een kleine stap voor beide corporaties op wereldwijde schaal.
Om een illustratie te geven: Vodafone betaalt bij het oprichten van de joint venture aan Liberty Global een bedrag van een miljard euro. Dat lijkt heel veel geld en tussen ons gezegd en gezwegen, eenvoudige Tweakers-redacteuren hebben het ook niet op de bankrekening staan, maar ter vergelijking: toen Vodafone zijn aandeel in de joint venture Verizon Wireless in de VS verkocht, kreeg het daarvoor meer dan honderd miljard euro. En Verizon Wireless biedt, zoals de naam doet vermoeden, alleen mobiele diensten aan.
Voor de Nederlandse markt zijn de gevolgen vermoedelijk wel groot, maar een ding verandert vooralsnog niet. De namen Vodafone en Ziggo blijven bestaan. De mobiele diensten blijven de naam Vodafone houden, de naam Ziggo blijft hangen aan de kabelaar.
We doen een poging alvast vooruit te blikken op de tijd die komen gaat. Wat gaat de komst van deze nieuwe joint venture betekenen voor de vaste en mobiele markt?
/i/2000961783.jpeg?f=imagenormal)
De plannen tot in detail
Om te beginnen wat cijfers: de combinatie Ziggo en Vodafone heeft samen 9,3 miljoen klanten. Wat niet bekend is, is hoeveel daarvan dubbelen: er zullen ongetwijfeld mensen zijn die bij beide bedrijven een abonnement hebben, maar hoeveel dat er zijn, is onduidelijk. Daarmee zal de combinatie kleiner zijn dan KPN, die 10,6 miljoen klanten heeft met vast internet of mobiele diensten.
Bij een fusie zoals deze zijn er twee vragen die gelijk opdoemen: waarom doen Ziggo en Vodafone dit en waarom doen ze het nu? Wat is de reden om dit op deze manier aan te pakken en de Nederlandse markt op te gaan met een joint-venture die zowel een vast als mobiel netwerk in eigen beheer heeft?
Een deel van het antwoord ligt vermoedelijk in wat providers 'quad play' zijn gaan noemen. Quad play is de combinatie van een thuispakket met tv, vaste telefonie en vast internet met mobiele diensten. KPN, Vodafone en Ziggo bieden dat allemaal al in een of andere vorm, maar KPN kan het makkelijker aanbieden dan de concurrentie.

Dat heeft een simpele reden: KPN heeft eigen netwerken op basis van koper en glasvezel voor het aanbieden van diensten thuis en een eigen mobiel netwerk voor mobiele diensten. Daardoor hoeft het geen 'virtuele' provider te zijn op het netwerk van een ander. Virtuele providers hebben als nadeel dat een ander bedrijf - vermoedelijk een concurrent - de prijzen mede kan bepalen.
Quad play begint een grote rol te spelen. Afgelopen kwartaal hadden 615.000 Nederlandse huishoudens een quad play-pakket bij KPN en nog eens 200.000 combineerden vaste en mobiele abonnementen zonder alle diensten af te nemen. Dat zijn in totaal 811.000 huishoudens, waar Ziggo en Vodafone beide hun diensten niet kwijt kunnen.
/i/1343113501.jpeg?f=imagenormal)
En dat aantal groeit snel: het groeide afgelopen jaar met 67 procent in een jaar. Als deze groei doorzet, zijn er binnen een paar jaar miljoenen huishoudens die mobiele en vaste diensten combineren.
Vodafone en Ziggo hadden die trend allang gesignaleerd en zijn al jaren bezig om dat ook aan te bieden. Ziggo heeft inmiddels Ziggo Mobiel en is een virtuele provider op het netwerk van Vodafone. Daarop biedt het mobiele bundels aan. Bovendien kunnen Ziggo-klanten met hun smartphone op wifi-hotspots bij andere klanten. Ziggo Mobiel heeft 187.000 gebruikers; Ziggo heeft op het gebied van vaste diensten 4,2 miljoen klanten.
Vodafone doet dat met Thuis, dat werkt via het vaste netwerk van KPN, gecombineerd met eigen hardware van Vodafone. Er zijn nu rond de 90.000 klanten met Thuis, tegenover rond vijf miljoen mobiele klanten. Kortom: die gecombineerde diensten maken nog geen bijzonder groot deel uit van beide bedrijven.
/i/2000961725.jpeg?f=imagenormal)
Wat de combinatie Ziggo/Vodafone nu kan gaan doen, is het bieden van integratie van diensten. Zo zouden gebruikers 'alle content op elke plek via elk apparaat op elk tijdstip' moeten kunnen kijken, zo zegt woordvoerder Joost Galema van Vodafone. "Onze directeur noemt dat 'any any any any'. Wij willen dat alle diensten op die manier gaan werken en deze joint-venture is een manier om dat te versnellen."
Bovendien denken beide bedrijven samen beter te kunnen investeren in de verbetering van de infrastructuur. "Een netwerk heeft voortdurend onderhoud en upgrades nodig en wij denken dat we dat samen beter kunnen afhandelen dan als aparte bedrijven."
Daarnaast past de joint-venture in de strategie van vooral Liberty Global om in Europa te groeien op de mobiele markt. Het bedrijf is nu vooral een kabelaar met bedrijven als Ziggo en een aandeel in het Belgische Telenet, maar het is onder meer bezig om de Belgische KPN-dochter Base over te nemen. De directeur van Liberty Global noemde in een interview met financieel persbureau Bloomberg naast Nederland Duitsland en het Verenigd Koninkrijk als plekken waar het voordeel zou hebben van samengaan met Vodafone. Een fusie tussen beide gehele concerns is echter voorlopig niet aan de orde.
Een laatste reden voor zo ongeveer elke vorm van samengaan is het drukken van kosten. Beide bedrijven denken onder meer de marketing, de site en andere uitingen te kunnen samenvoegen. Daardoor gaan vermoedelijk banen verdwijnen, maar hoeveel, waar en wie, daar is nog niets over bekend.
Oh jazeker, maar mag dit allemaal?
De oprichting van de joint-venture is nog niet rond. Toezichthouders moeten nog akkoord gaan met de samenwerking. Of dat gebeurt, is nu nog niet te zeggen, maar er zijn een paar elementen waar toezichthouders rekening mee moeten houden.
Ten eerst is de invloed op de concurrentie gering. Natuurlijk biedt Vodafone ook vaste diensten aan en heeft de kabelaar al Ziggo Mobiel, maar het verdwijnen daarvan zal niet veel invloed hebben op de concurrentie. Die spelers zijn beide niet groot. Vodafone heeft met Thuis ongeveer 90.000 klanten, Ziggo heeft 187.000 klanten voor zijn mobiele dienst.
Belangrijker is de concurrentiepositie die ontstaat. De joint-venture en KPN hebben beide een vaste en een mobiele infrastructuur, maar er is een groot verschil tussen de twee: KPN moet zijn koper- en glasnetwerken openstellen voor concurrenten - zoals het nu doet voor onder meer Vodafone en Tele2 - maar Ziggo hoeft dat niet.
Dat heeft te maken met Europese regels rondom mededinging, die schrijven voor dat in een land maximaal één netwerk open hoeft te staan voor concurrentie. Die regels komen vermoedelijk voort uit de tijd van privatisering van staatsbedrijven. Door die regels moesten oud-staatsbedrijven hun netwerk openstellen, maar andere bedrijven niet.
/i/2000961739.jpeg?f=imagenormal)
Die regels gelden nog steeds, hoewel de Tweede Kamer en verantwoordelijk minister Henk Kamp dat willen veranderen. Kamp heeft de Europese Commissie meerdere malen verzocht om die regels aan te passen, maar dat is tot op heden niet gebeurd.
Over samenvoegingen gesproken: het gerucht ging dat Liberty Global interesse had in een overname van T-Mobile Nederland, dat het Duitse moederbedrijf in de etalage heeft staan. Met de komst van deze joint-venture is die stap in elk geval van de baan. T-Mobile komt nu vermoedelijk in handen van investeerders. Wat er daarna zal gebeuren, is onbekend. Mocht Ziggo de kabel moeten opengooien, dan zal T-Mobile en vermoedelijk ook Tele2 interesse hebben om diensten aan te bieden via de kabel om zo de concurrentie te kunnen aangaan met KPN en Ziggo/Vodafone.
Tot slot
De komende tijd verandert er helemaal niets voor bestaande klanten en over de gevolgen op de langere termijn is nog niets bekend. Wat er zal gebeuren met Vodafone Thuis en Ziggo Mobiel bijvoorbeeld is nog onbekend en op elke vraag over de komende strategie zeggen beide bedrijven dat alles in de komende tijd zal worden bepaald.
Daardoor weten we ook nog niet hoe de pakketten eruit komen te zien. De joint-venture zal beide namen gebruiken, maar als je vaste en mobiele diensten afneemt, van wie krijg je dan een rekening, Vodafone of Ziggo? Neem je vaste diensten en kies je daar een mobiel abonnement bij of omgekeerd? Op al dit soort vragen geven de bedrijven het antwoord dat dit de komende tijd uitgezocht gaat worden.
De joint-venture zat eraan te komen. Niet alleen gingen de geruchten al maanden, Vodafone had ook al bevestigd dat er gesprekken gaande waren. Vodafone en Ziggo denken samen de concurrentie met KPN beter aan te kunnen de komende jaren.
De stap heeft gevolgen op de rest van de markt. De markt voor vast internet kent maar twee aanbieders met een groot eigen netwerk, maar op de mobiele markt ligt dat anders: T-Mobile en Tele2 zijn er nog en hebben allebei een eigen 4g-netwerk. Tele2 heeft bovendien eigen glasvezel liggen in Nederland, al heeft het niet de infrastructuur voor een geheel eigen netwerk.
Het is nog maar de vraag of deze joint-venture goedkeuring gaat krijgen. Strikt genomen concurreren ze misschien niet met elkaar, maar de Europese Commissie kan wel aanvoeren dat Ziggo door de samenwerking zo'n groot machtsblok wordt in Nederland dat het verdere concurrentie belemmert.
Of de joint-venture er mag komen, zal de komende negen tot twaalf maanden moeten blijken. Als dat zo is, dan zijn er in Nederland voortaan twee dominante bedrijven voor telecomdiensten. KPN en Ziggo/Vodafone. Wat dat zal doen met de concurrentie, investeringen in netwerken en prijzen, daar valt nog weinig over te zeggen. Maar dat er de komende jaren veel zal veranderen, dat staat wel vast.