Uiterlijk
Samengevat
De Radius 12 heeft een prachtig 4k-scherm dat door de beelddiagonaal van 12,5" een bijzonder scherp beeld oplevert. Het beeld is niet alleen scherp, maar ondersteunt ook het Adobe-rgb kleurenbereik, al had de kalibratie uit de doos wel wat beter mogen zijn. De behuizing van de laptop had wat steviger gemogen en doordat sommige toetsen erg klein zijn vergt typen op het toetsenbord wat gewenning. De hardware is snel dankzij een i7-processor, 8GB geheugen en een 256GB-ssd.
Eindoordeel
Jarenlang stelde Toshiba zijn bedrijfsresultaat te positief voor en dat kwam het Japanse bedrijf duur te staan; de aandelen kwamen in een vrije val terecht en er moesten bezuinigingsmaatregelen getroffen worden. Een van die maatregelen is het stoppen van de verkoop van consumentenlaptops in Europa, en vanaf april zullen de Satellites, Qosmio's en Chromebooks van het bedrijf dan ook niet meer te krijgen zijn.
/i/2000953967.jpeg?f=imagenormal)
Eigen schuld, dikke bult, zou je kunnen zeggen, maar uiteindelijk schieten Europese consumenten weinig op met het krimpende laptopaanbod. Bovendien heeft Toshiba de afgelopen jaren een aantal interessante laptops uitgebracht. Met de P50t was het bedrijf de eerste die een 4k-scherm in een 15,6"-laptop toepaste en met de nieuwe Radius 12 haalde Toshiba onlangs hetzelfde trucje uit, maar dan met een 12,5"-laptop. Hoewel Toshiba nog maar anderhalve maand laptops in Europa levert verwachten we het 12,5" 4k-scherm binnenkort ook in andere laptops terug te zien; reden genoeg voor een review dus.
Uiterlijk en behuizing
De Radius 12 is een ultrabook met een grotendeels metalen behuizing. Alleen de zijkanten, waar de aansluitingen geplaatst zijn, en het bruine gedeelte bij de scharnieren zijn van plastic gemaakt. Dat is ook meteen het zwakste gedeelte van de behuizing; druk je in het midden van de scharnieren tegen het scherm of op de behuizing, dan geven die behoorlijk mee. Dat is normaal gesproken geen plek waar veel kracht op komt te staan, maar het was netjes geweest als de behuizing op iedere plek even stevig had aangevoeld.
Op de rest van de behuizing is dan ook weinig aan te merken. Het metaal, waarschijnlijk aluminium, is geborsteld in horizontale banen en geeft de laptop een strakke uitstraling. Ook de scharnieren van het scherm zijn van metaal en zorgen dat het scherm om de behuizing heen geklapt kan worden. Je kunt de laptop dan als een soort tablet gebruiken, of op het toetsenborddeel laten rusten. Toetsenbord en touchpad raken de ondergrond dan niet door de dunne zwarte rand rondom die kant van de behuizing. De rand is dun genoeg om niet in de weg te zitten als je de Radius 12 gewoon als laptop gebruikt, maar levert wel erg weinig bescherming als het scherm omgeklapt is en we zouden de laptop dan ook liever niet op een ruwe, oneffen ondergrond zetten. Of die modus in de praktijk vaak gebruikt zal worden is ook maar de vraag, want het scherm wiebelt vrij makkelijk mee als je de touchscreen beroert.
/i/2000957219.jpeg?f=imagenormal)
Een praktische toevoeging bovenin het scherm is de camera die met behulp van infrarood een 3d-scan van je gezicht kan maken waardoor je dankzij Windows Hello met je gezicht kunt inloggen.
Voor het aansluiten van randapparatuur zijn er, zoals vaak het geval is bij ultrabooks, drie usb-aansluitingen aanwezig. Twee daarvan, aan weerszijden van de laptop geplaatst, hebben een gewone usb-a-connector en ondersteunen snelheden tot 5Gb/s, terwijl de usb-c-aansluiting tot 10Gb/s gaat. Om de uitrusting compleet te maken is er ook een hdmi-aansluiting en een sd-kaartlezer aanwezig. Omdat het om een convertible gaat is de volumeregeling ook aan de zijkant van de behuizing geplaatst. De toets daarnaast opent het 'zoek'-menu in Windows 10. Tot slot zijn er leds geplaatst om te laten zien of de draadloze netwerkaansluiting actief is en of de accu geladen wordt, waarvan de noodzaak aan ons voorbij gaat.
Toetsenbord en touchpad
De compacte omvang van ultrabooks zorgt er meestal voor dat de diepte van het toetsenbord opgeofferd wordt. De Radius 12 is daar geen uitzondering op en heeft platte toetsjes met vrij weinig travel. Dat wat vlot doortikken het meest in de weg staat zijn echter niet de platte toetsjes, maar de grootte van het toetsenbord. De meeste niet-alfanumerieke toesen zijn namelijk erg smal. Bij het aanslaan van bijvoorbeeld de tab- of slash-toets raak je snel een verkeerde knop, of mep je naast de toets op de metalen behuizing. Wat ons betreft had Toshiba de loze tweeënhalve centimeter links en rechts mooi kunnen benutten om het toetsenbord groter te maken.
/i/2000953965.jpeg?f=imagenormal)
De touchpad heeft een ietwat ruwe afwerking, waardoor de precisie goed is. Daarnaast wordt er direct op multitouchbewegingen gereageerd. Op het bovenste randje na kan het gehele oppervlak gebruikt worden om een muisklik te maken, waardoor je niet voor iedere klik je vinger naar de onderkant van de touchpad hoeft te verplaatsen. In tegenstelling tot het toetsenbord zal de touchpad dan ook weinig gewenning vergen.
Benchmarks en accuduur
Toshiba levert de Radius 12 in Nederland en Belgie in twee varianten; met een i5-processor en full hd-scherm voor twaalfhonderd euro en voor vijftienhonderd euro met een i7-processor en een uhd-paneel. Uiteraard wordt er gebruik gemaakt van Skylake-processors en is er 8GB werkgeheugen aanwezig. De ssd heeft een capaciteit van 256GB en is een 'gewoon' ahci-exemplaar met m.2-connector.
| |
Toshiba Satellite Radius 12 P20W-C-106 |
| Processor |
Intel Core i7-6500U |
| Cores/threads |
2/4 |
| Klokfrequentie (turbo) |
2,5GHz (3,1GHz) |
| Gpu |
Intel HD 520 |
| Werkgeheugen |
8GB ddr3-1600 |
| Opslag |
Samsung MZNLN256HCHP |
| WiFi |
Intel Dual Band Wireless-AC 7265 |
| Schermpaneel |
12,5", ips, 3840x2160 pixels |
| Besturingssysteem |
Windows 10 Home |
Haal je de onderkant van de Radius 12 af, dan is die ssd, samen met de draadlozenetwerkkaart, het enige component dat vervangbaar is. Geheugen en processor zijn bij deze formfactor altijd vastgesoldeerd, maar het compacte m.2-slot zorgt ervoor dat er nog iets te tweaken valt.
/i/2000955561.jpeg?f=imagenormal)
Benchmarks en warmtebeelden
We hebben de Radius 12 onderworpen aan verschillende benchmarks, waarvan een aantal hieronder in een grafiek weergegeven zijn.
- CB15 Multi
- CB15 Single
- CB15 OpenGL
- Lightroom
- 3DMark Cloud Gate
De benchmarkresultaten liggen grotendeels in de lijn der verwachting, de Radius 12 behaalt resultaten die vergelijkbaar zijn met de Asus UX305UA en de HP Spectre, die met dezelfde processor zijn uitgerust. Wat wel opviel tijdens het benchen was de opwarming van de behuizing, met name boven het toetsenbord, ter hoogte van de heatsink van de processor.
Met behulp van de warmtecamera hebben we gekeken hoe de warmte onder belasting zich over de behuizing verdeelt en hoe hoog de temperatuur kan oplopen. Daartoe hebben we Prime95 en Furmark gedurende twintig minuten gedraaid. De temperatuur bij de daaropvolgende meting bleek logischerwijs het hoogst bij de opening in de behuizing waaruit de warme lucht afgevoerd wordt. In de rechter afbeelding ligt de focus op het toetsenbord en de touchpad; de delen waar je tijdens normaal gebruik mee in aanraking komt. De plastic toetsen geleiden warmte niet zo goed als de metalen behuizing, dus de toetsen worden niet al te warm, maar het metaal tussen de toetsen blijkt in onze test een temperatuur van ruim 48°C aan te kunnen nemen. Dat is uiteraard in een wat extreem voorbeeld, maar het laat wel zien dat de behuizing van de Radius 12 tijdens zware belasting onprettig warm kan worden.
Accuduur
Het mooie, scherpe beeld dat schermen met hoge resoluties opleveren heeft ook een keerzijde. Het energieverbruik ligt namelijk meestal een stuk hoger dan bij laptops met lagere schermresoluties. Om de accuduur te verlengen maakt Toshiba bij de Radius 12 gebruik van panel self refresh, waardoor er bij een statisch beeld niet zestig keer per seconde het scherm ververst wordt. Een andere mogelijkheid is natuurlijk het gebruiken van een grote accu, maar die is ongetwijfeld door de compacte omvang van de behuizing beperkt gebleven tot 43Wh.
Toch weet de Radius 12 een heel behoorlijke accuduur van bijna vijfenhalf uur neer te zetten. Dat is in lijn met andere laptops met hogeresolutieschermen zoals de Lenovo Yoga 3 Pro en de Dell XPS 13. Wil je een Radius 12 met een langere accuduur, dan kun je kiezen voor de uitvoering met full hd-scherm, die volgens Toshiba een veertig procent langere accuduur heeft dan de door ons geteste uhd-versie.
Scherm: 4k op 12,5"
Het opvallendste onderdeel van de Radius 12 is het scherm. Toshiba heeft als eerste fabrikant een 4k-scherm met een diagonaal van 12,5" in een laptop toegepast. Het ips-paneel is afkomstig van Sharp en zullen we ongetwijfeld binnenkort ook in andere laptops aantreffen: Dell heeft een XPS- en Latitude-convertible met 4k-scherm aangekondigd en HP en Razer toonden al gewone laptops met dat scherm. In alle gevallen gaat het om 12,5"-schermen die de volledige Adobe-rgb-kleurruimte moeten kunnen weergeven, net als op de Toshiba Radius 12. Dat maakt het scherm vrij uniek, want behalve een grotere kleurruimte dan de meeste laptops is dit ook het scherpste laptopscherm dat op dit moment op de markt is, met een pixeldichtheid van 352ppi.
/i/2000954315.jpeg?f=imagenormal)
Een mooi paneel dus, dat Toshiba niet op een mooie manier in de Radius 12 heeft verwerkt. De schermlagen zijn namelijk niet gelamineerd, waardoor er tussen die lagen weer extra ruimte is voor reflecties. Hoewel Toshiba met de Z30t een laptop met mat touchscreen bouwde, is de touchscreen van de Radius 12 van de gebruikelijke glanzende afwerking voorzien. Dat zorgt ervoor dat direct invallend licht hinderlijk kan reflecteren in het scherm.
| Schermhelderheid |
| Systeemnaam |
Scherm |
Resolutie |
Helderheid in cd/m², hoger is beter |
| Asus Zenbook UX301LA |
13,3" |
2560x1440 |
*******
408 |
| Apple MBP, 13", 2015, OS X |
13,3" |
2560x1600 |
*******
385 |
| Toshiba Satellite Radius 12 |
12,5" |
3840x2160 |
******
367 |
| Microsoft Surface Pro 4 |
12,3" |
2736x1824 |
******
365 |
| Dell XPS 15 |
15,6" |
3840x2160 |
******
340 |
| Toshiba Z30t-A-111 |
13,3" |
1920x1080 |
******
323 |
| Lenovo Yoga 3 Pro |
13,3" |
3200x1800 |
******
321 |
| Acer Aspire S7-392 |
13,3" |
2560x1440 |
*****
313 |
| Toshiba P50t-B-108 |
15,6" |
3840x2160 |
*****
263 |
| Dell XPS 13 |
13,3" |
3200x1800 |
****
253 |
| HP Spectre 13 |
13,3" |
2560x1440 |
****
236 |
| Contrast (max. helderheid) |
| Systeemnaam |
Scherm |
Resolutie |
Verhouding, hoger is beter |
| Dell XPS 13 |
13,3" |
3200x1800 |
*******
1298:1 |
| Microsoft Surface Pro 4 |
12,3" |
2736x1824 |
*******
1281:1 |
| Toshiba Satellite Radius 12 |
12,5" |
3840x2160 |
*******
1232:1 |
| Acer Aspire S7-392 |
13,3" |
2560x1440 |
*******
1211:1 |
| Toshiba P50t-B-108 |
15,6" |
3840x2160 |
******
1205:1 |
| Toshiba Z30t-A-111 |
13,3" |
1920x1080 |
******
1109:1 |
| Dell XPS 15 |
15,6" |
3840x2160 |
******
1055:1 |
| Asus Zenbook UX301LA |
13,3" |
2560x1440 |
******
1043:1 |
| HP Spectre 13 |
13,3" |
2560x1440 |
*****
970:1 |
| Apple MBP, 13", 2015, OS X |
13,3" |
2560x1600 |
*****
881:1 |
| Lenovo Yoga 3 Pro |
13,3" |
3200x1800 |
**
449:1 |
Met behulp van onze colorimeter hebben we de maximale helderheid en het contrast van de Radius 12 gemeten. Daarbij blijkt de maximale helderheid prima te zijn, terwijl het gemeten contrast uitstekend is voor een ips-paneel.
Kleurweergave
/i/2000953689.jpeg?f=imagenormal)
Het hoge contrast en dito pixeldichtheid zorgen ervoor dat de beelden op het Radius-scherm er mooi uitzien, maar voor vijftienhonderd euro mag de kleurweergave wat ons betreft ook goed gekalibreerd zijn. Zoals gezegd is het paneel in staat om een groter kleurbereik dan dat van het standaard srgb weer te geven en om te schakelen levert Toshiba de ChromaTune-software mee.
Die software levert zes opties op, waarvan er maar drie echt interessant zijn. 'Technicolor' en Rec. 709 hebben een kleurruimte die overeenkomt met srgb, de standaard-kleurruimte waarvoor vrijwel alle software en content op het web gemaakt zijn. Rec. 709 is bovendien de kleurruimte die voor dvd- en (non 4k-)blu ray-films gebruikt wordt. Het verschil tussen 'Technicolor' en Rec. 709 zit 'm in de gemiddelde gammawaarde, die in onze meting bij Technicolor op ongeveer 2,1 uitkomt, terwijl die bij Rec. 709 ongeveer 2,3 is. Adobe rgb definieert een grotere kleurruimte die door sommige professionals bij beeldbewerking gebruikt wordt. De drie andere kleurruimtes zijn niet gestandaardiseerd; 'Koel' verhoogt de kleurtemperatuur en 'warm' zorgt juist voor een lage kleurtemperatuur, wat sommige mensen 's avonds prettiger vinden werken. 'Full', tot slot, is de instelling waarbij het scherm 'voluit' draait en maximaal verzadigde kleuren weergeeft.
De meting van de grijswaarden laat zien dat de gemiddelde kleurtemperatuur prima is, en maar iets boven de ideale 6500K ligt. Helaas blijkt groen wat te weinig aanwezig en de gemiddelde gammawaarde bij Technicolor en rec. 709 niet op de ideale 2,2 uit te komen, waardoor het scherm alsnog op een redelijk hoge gemiddelde afwijking uitkomt. De primaire en secundaire kleuren worden wel goed weergegeven en zitten zowel bij de meting van de rec.709- als de Adobe rgb-kleurruimte bijna allemaal onder het groene lijntje. Dat wil zeggen dat de afwijking met het blote oog niet zichtbaar zou moeten zijn.
Al met al is het Sharp-paneel dankzij de hoge pixeldichtheid het scherpste dat je op het moment in een laptop kunt krijgen en gaat dat bovendien gepaard met een groot kleurbereik. De implementatie van Toshiba had nog wat netter gekund als het nog wat beter gekalibreerd en gelamineerd zou zijn.
Conclusie
Het is een interessante tijd op het gebied van laptopschermen: oled-panelen zullen binnenkort hun opwachting maken in laptops, terwijl de conventionele lcd's ook steeds verder verbeterd worden. Laptops met oled-schermen hebben we nog niet kunnen testen, maar de lcd in Toshiba's Radius 12 heeft indruk weten te maken. Het is niet alleen het scherpste scherm dat er op dit moment in een laptop te krijgen is, maar het heeft ook een prima contrast en een grote kleurruimte.
Toshiba had dat scherpste scherm echter nog wat beter tot zijn recht kunnen laten komen. Om te beginnen door het scherm te lamineren en daarnaast door beter te kalibreren. Hoewel de primaire en secundaire kleuren correct worden weergegeven, zien we bij de grijswaardenmeting toch nog wel behoorlijke afwijkingen. Juist van een laptop waarbij de nadruk op het scherm ligt hadden we meer verwacht.
De rest van de laptop is zoals je van een ultrabook van vijftienhonderd euro mag verwachten; een vlotte i7-processor, 8GB werkgeheugen en een 256GB-ssd. De accuduur is met vijfenhalf uur wat beperkt, maar dat is het resultaat van de hoge schermresolutie; de full hd-versie zou een stuk langer mee moeten gaan op een acculading.
Ben je van plan een Radius 12 te kopen, dan heb je nog een maand of anderhalf de tijd; daarna stopt Toshiba de levering van consumentenlaptops in Europa en zul je je Satellite vanuit het buitenland moeten importeren. We vermoeden dat het 12,5" 4k-scherm niet met de Satellites mee verdwijnt en dat we datzelfde paneel binnenkort ook in andere laptops terug zullen zien.
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/2000677039.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white)/i/2000953967.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2000953963.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2000953969.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2000953975.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2000953973.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2000953971.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/2000953965.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/2000955561.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/2000954315.jpeg?f=imagegallery)
/i/2000953689.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2000677039.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1282562328.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/u/121799/6d89df1809e5dffe256e3eddd2362554448.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/34015/crop585ba3776534c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
. Je hebt alleen niet heel veel meer informatie in beeld. Ondanks dat is het lezen fijner voor de ogen.
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/241106/crop61e532dd862ce_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/50284/icoon.jpg?f=community){kind=small}
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/5634/crop616bfdd3d480f_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/22713/liekevlecht2.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/41622/crop5600fdc04ceef_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/46032/74daijirox.GIF?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/386815/296252.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/521319/crop68bfc0d4c3484_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/88265/boondocksaints.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/409250/LEEUW.gif?f=community){kind=small}
