Twintig jaar oud
"De laatste acht jaar waren echt shit, man. We zijn alles kwijtgeraakt. Zijn er PES-fans in de zaal? Jullie herinneren je de gloriedagen nog wel toch? Ja ... vanaf de intrede van de PlayStation 3 en de Xbox 360 is het allemaal bergafwaarts gegaan."
Aan duidelijkheid laat de net iets te hip voorkomende Adam Bhatti van Konami tijdens zijn presentatie op de E3 weinig te wensen over. Hij werkt net twee jaar voor het ontwikkelteam achter Pro Evolution Soccer, en moest de zes jaar daarvoor met lede ogen aanzien hoe zijn favoriete 'footie'-serie steeds verder achter kwam te lopen op concurrent FIFA. Op een groep hardcore PES-fans na, die simpelweg weigerden de overstap te maken naar EA Sports' voetbalspel, was de voetbalgame van grotendeels Japanse makelij vrijwel al zijn support kwijtgeraakt. De game was, enkele positieve uitschieters daargelaten, op elk vlak voorbijgestreefd door FIFA.
Gespeeld op: PlayStation 4
Verschijnt voor: Xbox One, Xbox 360, PlayStation 3, pc
De laatste jaren brachten verbetering, maar nog steeds was PES niet waar het zijn moest, ziet ook Bhatti. "Het probleem van de laatste PES-games is dat er steeds één bepaalde focus was. Het ging ofwel om de gameplay, ofwel om de sfeer, ofwel om de AI. Als we echt een stap willen maken, moeten we een game maken waarbij al die zaken tegelijk worden aangepakt en verbeterd. Onze fans moeten de game spelen en zien dat elk onderdeel ervan beter is dan in voorgaande jaren." Hoewel woorden maar woorden zijn - zeker op de E3 - weet hij te boeien. Het voelt alsof er daadwerkelijk een nieuwe wind waait bij de ontwikkelaar. Alsof er iets veranderd is waardoor de omstandigheden het nu mogelijk maken die gedroomde PES-game te maken. Al was het maar omdat de franchise dit jaar twintig jaar bestaat.
Die verjaardag gaat trouwens gepaard met een aantal speciale '20th Anniversary'-edities, al is nog niet echt duidelijk hoe die versies gaan verschillen van de normale versies. Wel duidelijk is dat de Braziliaan Neymar de cover van al die versies zal sieren. Ook duidelijk is dat je Pro Evolution Soccer ook de komende jaren kunt terugzien op de reclameborden bij Champions League- en Europa League-wedstrijden. Waarom? Konami heeft kort voor de E3 zijn exclusieve UEFA-licentie met drie jaar verlengd. Dat moet een lekker gevoel zijn. Het is immers een publiek geheim dat 'licentieveelvraat' EA de Champions League maar wat graag aan FIFA zou toevoegen, wat echter al jaren onmogelijk wordt gemaakt door het feit dat Konami de exclusieve rechten bezit op het gebruik van de officiële naam.
Von Mistelroum en Froibaad
Bovendien houdt het hier nog niet mee op. Op de E3 werden geen verdere aankondigingen over licenties gedaan, maar Bhatti verklapte dat dat begin augustus, tijdens de Gamescom in Keulen, wél zal gebeuren. Nu beperkten dat soort aankondigingen zich in het verleden regelmatig tot één of enkele teams, dus laten we vooral niet te vroeg juichen. Toch is elke extra licentie welkom voor de PES-spelers die al jaren gewend zijn aan namen als North London Red en Merseyside Blue. Wij missen zelfs de namen Von Mistelroum, Froibaad en Farzel Haar nog weleens.
Duels en AI
Konami was echter niet alleen maar op de E3 aanwezig om herinneringen op te halen aan vervlogen PES-games. De uitgever kwam vooral met een lijstje verbetering en vernieuwingen voor PES 2016, alsmede met een soort 'sportcafé' op de beursvloer waar aanwezigen naar hartelust de nieuwe game konden spelen. Daarbij troffen we behoorlijk wat vernieuwingen aan, die even daarvoor werden ingeleid door Bhatti. Natuurlijk zijn veranderingen aan de gameplay op papier vooral dat laatste: op papier. Gelukkig bleek al snel dat de wijzigingen ook leiden tot een lekker voelende game, wat ervoor zorgde dat we de Konami-stand een uur lang niet meer verlieten. Dat laatste is op een E3 vrijwel uniek.
Slimmere teamgenoten
Bij het ontwikkelen van de gameplay voor PES 2016 heeft Konami twee aspecten centraal gezet. Allereerste legde de ontwikkelaar veel nadruk op de manier waarop spelers duels aangaan en uitvechten, zowel in wat ze doen met de bal als in wat ze doen met hun lichaam. Daarnaast heeft Konami de AI nog maar eens op de schop gegooid, wat moet leiden tot, opnieuw, betere 'teamplay'. In dit geval houdt het in dat de game zo veel mogelijk groepen van drie spelers bij elkaar zal zoeken, die dan op elkaar reageren en logische acties proberen te maken. Zo hoef je als speler niet meer op een bepaalde knop te drukken om een AI-speler een loopactie te laten maken of hem rugdekking te laten geven: als het goed is, begrijpt de AI dat zelf allemaal en gebeurt het automatisch. Dat zou het voetbal in de game een stuk dynamischer kunnen maken.
/i/2000627477.jpeg?f=imagenormal)
Toch is de manier waarop spelers duels uitvechten interessanter dan dat AI-verhaal, want juist dat is een punt dat zelden echt goed wordt uitgevoerd in een voetbalspel. Voetbalwedstrijden worden regelmatig beslist op duels. Hoe vaak hoor je een coach niet zeggen "we waren niet fel genoeg in de duels", na een verloren wedstrijd? Dat aspect komt nu beter naar voren in PES 2016, op diverse manieren. Bij één tegen één duels waar spelers met de gezichten naar elkaar toe staan, draait alles nu nog meer om timing. Een goed getimed tikje met de rechter-thumbstick kan een succesvolle passeerbeweging tot gevolg hebben, maar een goed getimede tackle kan juist winst voor de verdediger betekenen.
Nieuwe tackle
Interessant daaraan is dat PES 2016 een extra tackle toevoegt. Je had al het standaard 'happen' naar de bal en de sliding tackle. Druk je nu de knop voor de staande tackle twee keer in, dan volgt er een tackle die het midden houdt tussen die twee acties. Je verdediger hapt dan een stuk overtuigender, maar nog net op een manier dat het echt een sliding wordt. Dat heeft twee voordelen. In de eerste plaats kun je overtuigender een duel aangaan, en tegelijkertijd ligt je speler niet kansloos op de grond, mocht je verdedigende actie onsuccesvol zijn. In de praktijk winnen we inderdaad een paar keer een duel van een aanvaller die ons anders voorbij zou zijn gekomen. Voor zover we het op basis van drie potjes kunnen zeggen, lijkt dit alvast een waardevolle toevoeging.
/i/2000627478.jpeg?f=imagenormal)
Ook in andere situaties die voorkomen tijdens een wedstrijd zien we spelers op realistische wijze duels uitvechten. Daarbij valt vooral op hoe de AI duels anders benadert op basis van de onderlinge fysieke verschillen tussen spelers. Grote, sterke spelers gaan bijvoorbeeld kopduels aan, terwijl kleinere spelers die grote jongens proberen uit balans te brengen, om zo de bal op te kunnen vangen. In hoeverre dit soort dingen anders werken dan in voorgaande games, moet je zelf voelen bij het spelen. Het verschil is in de praktijk beter merkbaar dan we hier uit kunnen leggen, wat eigenlijk ook geldt voor de manier waarop je spelers passeert.
Stiftje
Daarnaast bevat de gameplay nog allerlei kleinere veranderingen. Zo werd er niet gesproken over het schieten, maar hadden we sterk de indruk dat de timing van de 'schotbalk' is veranderd. Bij voorgaande edities schoot je al snel te hard, maar dat valt hier erg mee. Al met al voelde de gameplay al na enkele potjes enorm vloeiend aan, en dat nodigde ons uit een beetje te experimenteren en wat moeilijkere dingen te proberen. Het lukte ons om de keeper te verschalken met een stiftje, half langs en half over hem heen. Niet op een 'glitchy' of te makkelijke manier, maar gewoon doordat de speler in kwestie het kon en de situatie zich er voor leende. Succes door controle, en daar op een goede manier mee omgaan: dat is de sleutel die PES succes kan opleveren.
Meer beleving
Ook buiten de 'core gameplay' om zal PES 2016 de nodige verbeteringen kennen. Dat begint bijvoorbeeld met een nieuw camerastandpunt, dat nog meer lijkt op de manier waarop voetbal voor televisie in beeld gebracht wordt. Cruciaal verschil tussen de nieuwe en oude camera is dat er een groter gedeelte van het veld in beeld is. Ook beweegt de camera lichtjes mee met de actie en wordt er ingezoomd als het spel zich aan de overkant afspeelt, waardoor je nooit het gevoel hebt op te grote afstand van de actie te zijn. Het zijn uiteindelijk subtiele aanpassingen, maar ze hebben een positieve uitwerking op de game.
Ook het volgende punt heeft betrekking op het 'in beeld brengen' van een en ander. Wat Konami namelijk nog steeds mist in voetbalspellen is beleving. Op televisie zie je duidelijk wanneer een speler boos, verdrietig of gelaten is. Bovendien reageren spelers op alles, vaak nog lekker overdreven ook. Dat zit ook in PES 2016, en tijdens het spelen zagen we er ook al wat voorbeelden van. Zo blijft een speler soms na een tackle even liggen, terwijl hij omkijkt of de scheidsrechter fluit. Gebeurt dat niet, dan zie je hem zichtbaar geïrriteerd opstaan, vaak met de nodige armgebaren daarbij.
Selfie
Ook op de momenten dat het mee zit zul je wat andere dingen gaan zien. Konami heeft een groot aantal nieuwe 'celebrations' toegevoegd, die uit te voeren zijn na een doelpunt, compleet met een nieuw menu om ze te bedienen. Scoor je, dan krijg je precies in beeld met welke knoppen je een bepaalde manier van juichen instart, waarbij een aantal spelers ook bepaalde 'signature celebrations' heeft. Het meest in het oog springende voorbeeld daarbij is AS Roma-speler Francesco Totti, die na zijn goal met een smartphone een selfie kan maken. Leuk detail: Konami is in gesprek met Apple, waardoor het wellicht mogelijk wordt dat je die selfie daadwerkelijk maakt met een iPhone 6.
/i/2000627475.jpeg?f=imagenormal)
Bij al die beelden valt op dat PES 2016 het, voor zover we dat nu al mogen beoordelen, op het gebied van graphics niet gaat winnen van FIFA 16. De spelers zien er prima uit en zijn, bij de topploegen waarmee we nu konden spelen, allemaal prima herkenbaar, maar het geheel haalt het niet bij de concurrent. Toch zijn er in het audiovisuele deel ook best interessante zaken te vinden. Zo is het commentaar helemaal vernieuwd, waarbij afscheid is genomen van de oude commentator, Jon Champion. Zijn rol wordt overgenomen door commentator Peter Drury. Ook beschikt PES 2016 over 'dynamisch weer'. Dat betekent dat een wedstrijd droog kan beginnen waarna het halverwege ineens gaat regenen, of juist omgekeerd. Ook bepaalt het spel de kans op regen nu aan de hand van geografie: speel je met een Nederlandse club, dan zul je vaker in de regen spelen dan met FC Barcelona of Real Madrid.
MyClub en Master League
Voor liefhebbers van de MyClub-spelmodus is er ook goed nieuws. Konami heeft de structuur ervan op de schop gegooid en de navigatie van de menu's een stuk sneller gemaakt. Ook leuk is dat spelers nu kunnen groeien in niveau. Je kunt zo spelers zich laten ontwikkelen, net zoals je dat in de Master League zou doen. Over die Master League gesproken: ook daarin zullen vernieuwingen te vinden zijn. De manier van trainen is bijvoorbeeld helemaal aangepast, en de modus zal het nieuws directer relateren aan wat de speler doet. Zo zul je bij nieuwsberichten over je team of je spelers vaak een beeld zien dat is vastgelegd in je laatst gespeelde wedstrijd.
Daarmee houden de vernieuwingen in PES 2016 nog niet op, maar Konami is nog niet klaar om alles al op tafel te gooien. Dat heeft er mede mee te maken dat de ontwikkelaar nog bezig is met een aantal aspecten waarbij het bedrijf veel waarde hecht aan fan feedback. Voorbeelden daarvan zijn het gedrag en de striktheid van de scheidsrechters, de snelheid waarmee het uithoudingsvermogen van spelers afneemt tijdens een wedstrijd, en de manier waarop het spel - al dan niet automatisch of semi-automatisch - de cursor van speler naar speler verplaatst. Kenners van voetbalgames zullen het prima vinden om dit te lezen: het zijn drie zaken die bij elke voetbalgame onderwerp van discussie zijn. Het lijkt dus een goed idee om hier extra aandacht aan te besteden.
Voorlopige conclusie
We hebben het de afgelopen jaren vaker geroepen rond de E3, dus we willen eigenlijk een beetje voorzichtig zijn met onze mening over PES, maar toch: Konami is er weer in geslaagd ons flink te verrassen. Het spel voelt nu al soepel en vloeiend aan, en we kregen meteen het gevoel meer controle te hebben dan we tot nu toe in FIFA 16 hebben ervaren. Het lijkt er op dat PES 2016 het opnieuw niet van zijn presentatie en graphics moet hebben, maar de vele vernieuwingen en verbeteringen klinken goed, en het deel dat we zelf hebben kunnen ervaren voelde ook goed. Aan het enthousiasme van superfan en producer Adam Bhatti zal het niet liggen: hij stond, toen we gingen spelen, al snel achter ons om onze feedback op de actie uit eerste hand mee te krijgen. Je weet immers nooit wat dat nog oplevert, in de aanloop naar de release op 15 september.