Inleiding
Inleiding
Onlangs vergeleken we vier moederborden voor Intels nieuwste processorgeneratie Haswell. We kozen daarbij voor borden die het topsegment vormen uit het assortiment van de fabrikanten en zo rond de 250 euro kosten. Niet elke consument heeft dat budget beschikbaar voor zijn moederbord en gamers zouden er waarschijnlijk beter aan doen extra geld in de videokaart te pompen.
Met de vijf moederborden in deze round-up blijft er honderd euro extra voor de videokaart over; de gemiddelde prijs van de borden bedraagt ongeveer 150 euro. Voor dat geld beloven de fabrikanten moederborden die geschikt zijn voor gamers en die voor elke gebruiker over meer dan voldoende features beschikken.
Ditmaal kunnen we het moederbord van een vijfde fabrikant in de test meenemen. Biostar heeft geen borden in het allerhoogste prijssegment, maar in het segment rond de 150 euro vonden we een mooi bordje van de Taiwanese fabrikant. We kijken vooral naar de features van de moederborden. Zoals al bij de round-up van de duurdere modellen bleek, liggen de prestaties van de moederborden dicht bij elkaar.
/i/1373451844.jpeg?f=imagenormal)
Prijzen en specificaties
Merk en productserie |
ASRock |
Asus Republic Of Gamers |
Biostar |
Type |
Z87 Extreme4 |
Maximus VI Hero |
Hi-Fi Z87X 3D |
|
:fill(white)/i/1372067338.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(white)/i/1369220868.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(white)/i/1372332752.jpeg?f=thumbmini) |
Prijs en waardering |
Prijs |
Onbekend (22 winkels) |
Onbekend (21 winkels) |
Onbekend (3 winkels) |
Eerste prijsvermelding |
zaterdag 22 juni 2013 |
donderdag 6 juni 2013 |
vrijdag 28 juni 2013 |
Waardering |
4 van 5 sterren
|
5 van 5 sterren
|
|
Technische specificaties |
Socket |
1150 |
1150 |
1150 |
Formaat |
ATX (Standard) |
ATX (Standard) |
ATX (Standard) |
Bios-type |
UEFI |
UEFI |
|
Bios-chips |
|
Single |
|
Chipset |
Intel Z87 |
Intel Z87 |
Intel Z87 |
Geheugenslots |
4x DDR3 |
4x DDR3 |
4x DDR3 |
Interfaces |
Sata |
8x SATA-600 |
8x SATA-600 |
6x SATA-600 |
Slots |
2x PCI, 2x PCI-e 2.0 x1, 3x PCI-e 3.0 x16 |
PCI-e 2.0 x1, 3x PCI-e 2.0 x16, 2x PCI-e 3.0 x16 |
3x PCI-e 2.0 x1, PCI-e 2.0 x16, 2x PCI-e 3.0 x16 |
Multi-gpu |
ATi Crossfire, Nvidia SLi |
ATi Crossfire, Nvidia SLi |
ATi Crossfire |
Raid |
0, 1, 5, 10 |
0, 1, 5, 10 |
0, 1, 5, 10 |
Externe verbindingen |
Lan |
Ethernet 1Gbit/s |
Ethernet 1Gbit/s |
Ethernet 1Gbit/s |
Poorten |
eSATA, 8x USB 2.0, 9x USB 3.0 |
8x USB 2.0, 6x USB 3.0 |
8x USB 2.0, 4x USB 3.0 |
Video-uit |
D-Sub (VGA), Display Port, DVI-D, 2x HDMI |
HDMI |
D-Sub (VGA), DVI-D, HDMI |
Overig |
PS/2 |
PS/2 |
PS/2 |
Audio |
Kanalen |
8 (7.1) |
8 (7.1) |
8 (7.1) |
Poorten |
Digitaal Optisch (S/PDIF) |
Analoog (3,5mm), Digitaal Optisch (S/PDIF) |
Analoog (3,5mm) |
Merk en productserie |
Gigabyte |
MSI |
Type |
G1.Sniper M5 |
Z87-GD65 Gaming |
|
/i/1370280582.png?f=thumb) |
/i/1370434585.png?f=thumb) |
Prijs en waardering |
Prijs |
Onbekend (19 winkels) |
Onbekend (26 winkels) |
Eerste prijsvermelding |
dinsdag 4 juni 2013 |
donderdag 6 juni 2013 |
Waardering |
4.5 van 5 sterren
|
4.5 van 5 sterren
|
Technische Specificaties |
Socket |
1150 |
1150 |
Formaat |
Micro-ATX (µATX) |
ATX (Standard) |
Bios-type |
UEFI |
UEFI |
Bios-chips |
Dual |
Dual |
Chipset |
Intel Z87 |
Intel Z87 |
Geheugenslos |
4x DDR3 |
4x DDR3 |
Interfaces |
Sata |
6x SATA-600 |
mSATA, 8x SATA-600 |
Slots |
PCI-e 2.0 x1, PCI-e 2.0 x16, 2x PCI-e 3.0 x16 |
4x PCI-e 2.0 x1, 3x PCI-e 3.0 x16 |
Multi-gpu |
ATi Crossfire, Nvidia SLi |
ATi Crossfire, Nvidia SLi |
Raid |
0, 1, 5, 10 |
0, 1, 5, 10 |
Externe verbindingen |
Lan |
Ethernet 1Gbps |
Ethernet 1Gbps |
Poorten |
6x USB 2.0, 6x USB 3.0 |
8x USB 2.0, 6x USB 3.0 |
Video-uit |
Display Port, DVI-I, 2x HDMI |
D-Sub (VGA), DVI-D, HDMI |
Overig |
PS/2 |
PS/2 |
Audio |
Kanalen |
6 (5.1) |
8 (7.1) |
Poorten |
Digitaal Optisch (S/PDIF) |
Analoog (3,5mm), Digitaal Coax (S/PDIF), Digitaal Optisch (S/PDIF) |
Asrock Z87 Extreme4
In de doos
Asrock levert, naast het moederbord zelf en het nodige papierwerk, alleen vier sata-kabels en een niet-flexibele sli-brug mee. Vanzelfsprekend zit een i/o-shield eveneens in de doos, maar verdere accessoires worden niet aangetroffen./i/1373451895.jpeg?f=imagenormal)
Speciale features
Asrock heeft het bord van tal van interfaces voorzien. Er zijn drie x16-slots, waarvan één elektrisch is bedraad als x16; de andere twee zijn respectievelijk als x8 en x4 bedraad. Er zijn ook twee x1-slots. Asrock koos ervoor om daarnaast maar liefst twee pci-slots aan te brengen, wat enigszins overdreven lijkt. De x16-slots hebben weer een smalle retentieclip, die niet makkelijk te gebruiken is./i/1373451912.jpeg?f=imagenormal)
Achterop zijn vier usb 3.0-poorten te vinden, terwijl er via headers nog eens drie beschikbaar zijn. Bij de geheugenslots is nog een usb 3.0-poort te vinden: een beetje opmerkelijk. Verder is met het oog op gamers een Purity Sound geluids-chip aanwezig en zijn er acht sata-poorten. Voor extreem overklokken is het bord niet bedoeld; er is slechts één achtpinsvoedingsstekker aanwezig. De zes fanheaders kunnen via het bios ingesteld worden.
Het bios
Het bios is opgeslagen op twee verwijderbare chips, waartussen door middel van een jumper geschakeld kan worden. Net als met het bios op het OC Formula-bord kunnen aangesloten en ingeprikte componenten met een grafische verkenner bekeken worden. Zo kan onder meer het xmp-profiel van geheugenmodules gedetecteerd worden en is zichtbaar welke drives in welke sata-poorten zitten.
Ook features als een rondleiding door het bios zijn aanwezig en een feature die bijzonder welkom op het duurdere bord was, is ook op de Extreme4 te vinden. Het is met Asrock-borden namelijk mogelijk drivers te installeren zonder de noodzaak van een optische drive; de bestanden worden gedownload en geïnstalleerd.
Asus Maximus VI Hero
In de doos
De Asus Republic of Gamers Maximus VI Hero, kortweg de Hero, wordt geleverd in een luxe doos met een klepje en doorzichtig plastic om een blik op het moederbord te geven. Onder het moederbord liggen de accessoires in twee aparte compartimenten. Asus levert zes sata-kabels en een sli-brug mee, en ook een i/o-shield is uiteraard aanwezig./i/1373451935.jpeg?f=imagenormal)
Daarnaast levert Asus een zakje met twee blokjes mee. Een is om de frontpanelconnectors makkelijker aan te sluiten en de tweede is een verloopstekker voor een usb-header. Een stickervel waarmee kabeltjes gelabeld kunnen worden kan nog van pas komen, maar of dat ook geldt voor de deurhanger?
Speciale features
Het RoG-bord is zoals gebruikelijk zwart-rood vormgegeven met afwisselend rode slots en zwarte heatsinks. De heatsinks zijn met stalen backplates en schroeven bevestigd. Naast drie x16-slots, waarvan één volledig bedraad, zijn er drie x1-slots. Asus heeft ervoor gekozen geen moeilijke constructies met pci-slots te forceren. De enige video-uitgang is een hdmi-poort./i/1373451958.jpeg?f=imagenormal)
Het bord telt acht sata-poorten en vier usb 3.0-poorten op het i/o-shield, en nog eens vier via headers. Het geluid wordt geleverd door een SupremeFX-chip met een circuit dat van de rest van het moederbord is gescheiden. Met de gigabitnetwerkcontroller kan voorrang worden gegeven aan gamenetwerkverkeer en Asus levert software mee om een ramdisk van het werkgeheugen te maken.
Het bios
Met een druk op een knop kan het bios benaderd worden tijdens het starten. Asus heeft uiteraard uefi geïmplementeerd, waarmee onder meer favorieten in een startscherm zijn in te stellen. De hardware-informatie is beperkt tot spd-informatie van het geheugen, maar de repen worden wel correct geïdentificeerd.
Met een quick note-systeem kunnen aantekeningen worden gemaakt over instellingen en Asus heeft ook een overzicht met de laatst gewijzigde bios-instellingen. Wie liever van de geavanceerde instellingen afblijft, kan het uefi ook in EZ Mode gebruiken. Dan zijn slechts basisinstellingen mogelijk en kan er weinig misgaan.
Biostar Hi-Fi Z87X 3D
In de doos
Biostar levert individueel verpakte sata-kabels mee in de doos, waarvan vier stuks bijeengehouden worden door een bindertje van klittenband. Een i/o-shield is eveneens in de verpakking te vinden en Biostar levert geen sli-brug, maar een crossfire-bridge mee. Opmerkelijk is de aanwezigheid van een microfoon; handig voor Skype of Hangouts wellicht. Uiteraard zijn standaardaccessoires als een installatie-cd en handleiding eveneens in de doos aanwezig./i/1373451978.jpeg?f=imagenormal)
Speciale features
Biostar kiest voor een blauw-zwarte kleurstelling, waarbij het pcb zwart is en de heatsinks blauw zijn. Die heatsinks zitten niet vastgeschroefd, maar zijn met pushpins bevestigd. Dat levert niet de meest solide constructie op. De vier lagen waaruit het pcb bestaat, zijn een verdere indicatie voor de bouwkwaliteit, hoewel we daarover verder niet mogen klagen. De condensators zijn solidcaps en de overige componenten zijn eveneens in orde./i/1373451993.jpeg?f=imagenormal)
Wel moeten we klagen over het aantal usb- en sata-poorten. Er zijn op het i/o-shield slechts twee usb 3.0-poorten aanwezig, met twee extra via een header. Ook is het aantal sata-poorten beperkt tot zes stuks en we vinden geen displayport. Het bord is niet sli-gecertificeerd, maar Lucids Virtu- en AMD's crossfire-technologie worden wel ondersteund.
Een welkome extra is de Puro Hi-Fi-chip op een gescheiden circuit dat gebruikmaakt van hoogwaardige componenten. Powerknoppen en een led-poster, die tijdens bedrijf de cpu-temperatuur toont, ronden de featureset af.
Het bios
Het bios wordt opgeslagen in een verwijderbare chip. Biostar lijkt een vrij klassiek bios in een uefi-jasje te hebben gegoten; er hoeft weinig met de muis gewerkt te worden en er zijn nauwelijks speciale uefi-features. Wel kunnen de xmp-profielen van het geheugen uitgelezen worden. Met de O.N.E.-pagina kunnen overklokinstellingen gewijzigd worden. Hier wordt ook het geheugen uigelezen.
Belangrijke informatie over het systeem, zoals de processorspanning, kloksnelheid en temperaturen, zijn altijd zichtbaar. Een nieuwe bios kan naar de chip worden geflashed vanuit het bios, maar ook met een applicatie die wordt meegeleverd.
Gigabyte G1.Sniper M5
In de doos
Gigabyte levert naast het moederbord, de handleiding en de driver-cd vier sata-kabels mee. Ook het i/o-shield en een sli-kabel zijn bekenden, die in elke doos aangetroffen worden. De ic-extractor valt niet in die categorie. Gigabyte levert die mee om de op-amp, een versterkerchip, uit zijn socket te kunnen verwijderen. De eveneens meegeleverde tweede op-amp kan dan in zijn plaats worden geprikt./i/1373452014.jpeg?f=imagenormal)
Speciale features
Gigabyte heeft een matx-formaat voor zijn gameserie gekozen, maar weet op het compacte moederbord nog altijd een volledige featureset onder te brengen. Er zijn vier pci-express-slots. Drie daarvan zijn x16-slots en er is één x1-slot. Een pci-slot ontbreekt, maar zal eigenlijk door niemand gemist worden. Het bord is voorzien van groene slots en heatsinks met het Sniper-doodshoofd en G1-Killer-logo.
Het audiocircuit is weer gescheiden van de rest van het pcb en Gigabyte koos voor een SoundCore 3D-chip. De onboard-versterker is in een socket gestoken, waardoor deze kan worden verwisseld. Het bord heeft verder vier usb 3.0-poorten achterop en twee extra via een header, zes sata-poorten, en een Killer E2201-netwerkchip./i/1373452031.jpeg?f=imagenormal)
Een powerknop, resetknop en een knop om het cmos te resetten zijn aanwezig, net als uitleespunten voor acht spanningen. Een debug-led ontbreekt evenmin en over leds gesproken: het audiosegment wordt fel groen verlicht.
Het bios
Gigabyte heeft zijn uefi-bios uitgevoerd in het groen, geheel in stijl met het moederbord. Wel zijn, afgezien van de kleur, de bekende features uit de andere Series 8-uefi's aanwezig. Zo is het mogelijk naar een klassiekere omgeving te schakelen en kan de resolutie van het bios-scherm worden aangepast. Rondom de instellingen is continu de belangrijkste systeeminformatie, zoals spanningen en kloksnelheden, te zien.
Uiteraard is ook het uefi van Gigabyte weer volledig naar wens aan te passen. Er zijn vijf tabbladen die naar eigen inzicht te configureren zijn, door simpelweg de instellingen te kiezen die het meest gebruikt worden. Overigens is het felle led-licht uit te schakelen.
Gigabyte GA-Z87X-UD3H
In de doos
Gigabyte levert met zijn UD3H-bord een i/o-shield en sli-brug mee. Vier sata-kabels, de nodige handleidingen, een installatie-cd en een casebadge worden eveneens meegeleverd. Het moederbord zelf wordt in een antistatische zak geleverd, met extra bescherming rond de i/o-poorten.
Speciale features
Het UD3H-bord is strak en sober vormgegeven, met zwarte en grijze componenten op het zwarte pcb en wat blauwe accenten op de heatsinks. De heatsinks zitten netjes vastgeschroefd. Gigabyte heeft het bord voorzien van een pci-slot, dat een pci-express-lane opsnoept als deze gebruikt wordt. De drie x16-slots zijn als x16, x8 en x4 bedraad. Verder zijn er drie x1-slots.
Alle zes usb-poorten op het i/o-shield zijn usb 3.0-poorten. Verder zijn er twee headers voor vier extra usb 3.0-poorten. Het bord telt acht sata-poorten; de twee extra poorten die niet van de chipset afkomstig zijn, worden via een pci-expresslane aangestuurd door een Marvell-controller. Alleen als de esata-poorten niet gebruikt worden, zijn deze sata-poorten beschikbaar.
Om extra stroom aan de videokaarten te leveren is een sata-powerconnector beschikbaar; een tweede achtpinsconnector voor de cpu ontbreekt echter. Wel zijn er spanningsuitleespunten voor overklokkers aangebracht en het bord telt twee vastgesoldeerde bios-chips. Daartussen kan worden geschakeld met een kleine schakelaar op het moederbord, terwijl een tweede schakelaar deze mogelijkheid uitschakelt.
Het bios
Het bios is gelijk aan het bios dat Gigabyte voor zijn UD5H-bord gebruikt. Behalve met de moderne uefi-interface is het ook met een klassieke bios-interface te gebruiken. De tabbladen in de uefi-modus zijn volledig naar wens aan te passen, zowel wat de instelopties als wat de namen van de tabbladen betreft.
De kleine probleempjes die we met het UD5-bios hadden, zoals het niet herkennen van de muis of het niet doorvoeren van geheugentimings, deden zich bij het UD3H-bios niet voor.
MSI Z87-GD65 Gaming
In de doos
Op de doos van MSI prijkt in het zilver op een zwarte achtergrond de vervaarlijk ogende draak die het nieuwe logo van de Gaming-serie belichaamt. Diezelfde draak komt terug in de badge die MSI meelevert in de doos en die op een behuizing geplakt kan worden./i/1373452053.jpeg?f=imagenormal)
De overige accessoires zijn de 'usual suspects', waaronder vier sata-kabels, een i/o-shield en een sli-brug. Als extra's levert het bedrijf nog kabeltjes om spanningen uit te lezen en blokjes om de frontpanelconnectors mee aan te sluiten mee. De gebruikelijke handleiding en installatie-cd zijn eveneens meegeleverd, en ook MSI vond het nodig een deurhanger in de doos te stoppen.
Speciale features
Het draakmotief wordt op het moederbord doorgevoerd. De pch-heatsink is voorzien van een rode draak, die uit het zwarte metaal is gesneden. Ook de heatsinks voor de vrm's zijn voorzien van draken, zij het iets subtieler. Het bord is, afgezien van de rode accenten op de heatsinks, geheel in zwart uitgevoerd.
De gebruikelijke onderdelen, waaronder drie x16-slots en vier x1-slots zijn aanwezig. Het eerste x16-slot is volledig bedraad, de andere twee zijn als x8-slots uitgevoerd voor sli- of crossfire-opstellingen. Het bord heeft acht sata-poorten, waarvan er een niet beschikbaar is zodra een msata-ssd in het msata-slot gestoken wordt./i/1373452069.jpeg?f=imagenormal)
Voor overklokkers zijn spanningsuitleespunten beschikbaar en MSI's gebruikelijk OC Genie-knop overklokt het systeem automatisch. Een led-poster is eveneens aanwezig en de Go2Bios-knop stuurt het systeem bij starten naar het bios.
Het bios
MSI heeft het meest visueel gelikte uefi en ook de functies van het uefi zijn dik in orde. De klassiekere look & feel is net iets verder verstopt, maar is nog steeds aanwezig voor de overklokker. Het uefi is netjes aangepast aan het bord, wat vooral in de board explorer naar voren komt. Daar is een grafisch overzicht van het bord te zien, met alle ingeplugde hardware.
Uiteraard is het mogelijk profielen, met alle instellingen van het moederbord, op te slaan. Dat kan lokaal op de bios-chip, maar ook op een usb-stick, zodat de resultaten met anderen gedeeld kunnen worden.
Prestaties
PCMark
De Asrock- en Biostar-borden zijn hekkensluiters in de Home-test, terwijl MSI's Gaming-bord het in de Work-test wat minder doet. De verschillen zijn procentueel echter dermate klein dat het geen naam mag hebben.
3DMark
Het Sniper-bordje is net wat sneller dan de rest, hoewel opvalt dat het RoG-bord van Asus ook in deze test boven in het testveld te vinden is. Biostar is weer wat langzamer in de 3D-test. Overigens speelde Biostar aanvankelijk vals; de gpu werd in het bios op 1400MHz geklokt, waardoor de Cloud Gate-score met ruim 8300 punten beduidend hoger uitviel.
Cinebench
De multi-cpu-scores van Cinebench liggen extreem dicht bij elkaar, alleen Biostar scoort net wat lager. Dat is bij de single-cpu-score niet te zien, hoewel de MSI- en Asus-borden daar wel iets boven het maaiveld uitsteken. Die twee scoren ook in de OpenGL-test het best, terwijl Asrock en Biostar iets minder scoren.
Opgenomen vermogen
Niet onverwacht is het enige matx-moederbord in de test, dat van Gigabyte, het zuinigst in idle-mode, maar Asrock en Biostar volgen op korte afstand. De borden van Asus en MSI scoren wat slechter op dit gebied.
Onder belasting van Furmark en Prime is Biostar het zuinigst, maar daar staan de minste gemiddelde prestaties tegenover. Het matx-bord doet het eveneens prima en Asrock blijkt het hongerigst van allemaal te zijn.
Conclusie
Vanwege de prestaties hoef je geen van de borden te vermijden, hoewel het bord van Biostar wel vaak in de onderste regionen te vinden is en Asrocks bord ook niet het allersnelste is. Een duidelijke winnaar op het gebied van prestaties is er evenmin, maar moesten we er een aanwijzen, dan zou dat het bord van Asus zijn.
Kijken we naar het zuinigste bord, dan is het bordje van Biostar opeens een mooie keus, ware het niet dat de prestaties niet geweldig zijn. Gigabytes Sniper-bord met zijn compacte matx-formaat is dan een betere 'groene' keuze. De gaming-borden van Asus en MSI zijn niet direct ontworpen om superzuinig te zijn.
Dan rest ons de features en de prijs die daarvoor betaald moet worden. Wie ooit van plan is twee Nvidia-kaarten in sli te gebruiken, hoeft niet naar het Biostar-bord te kijken; dat ondersteunt alleen crossfire van AMD. De overige borden kunnen met beide technieken overweg. Het Gigabyte Sniper-bord en MSI's Gaming-bord hebben respectievelijk een Atheros Killer E2201 en een E2205-netwerkchip aan boord, wat lag tijdens het gamen moet verminderen. De rest heeft een Intel-nic of, in het geval van Biostar, een Realtek-chip aan boord.
Alle vijf de fabrikanten richten zich op geluidskwaliteit bij gamen; elk bord heeft een apart geluidscircuit en een aparte versterker voor koptelefoons. De borden van Asrock, Asus en MSI hebben dankzij een ASMedia-chip twee extra sata-poorten, voor een totaal van acht poorten, tegenover de zes van Biostar en Gigabyte. Asus levert onder meer ram-disk- en ssd-software als extra's mee.
De borden van Asus, Gigabyte en MSI zijn even duur. Daarbij ligt het aan persoonlijke smaak; de prestaties zijn eveneens vergelijkbaar. De Asrock- en Biostar-borden zijn wat goedkoper, maar presteren iets minder. Biostar heeft de karigste featureset, maar is wel zuinig. Gigabyte is ook zuinig, maar combineert dat met een rijke featureset en goede prestaties.