Inleiding: Samsung, Apple en de rest
Inleiding: Samsung, Apple en de rest
Wie groot was, werd groter; wie al in de hoek zat waar de klappen vielen, kreeg hardere klappen. Dat is in een notendop wat er in 2012 gebeurde in de smartphonemarkt. Samsung zat in de lift en werd de onbetwiste en allesoverheersende marktleider, vooral door zijn Galaxy-smartphones. Apple verstevigde zijn marktpositie met de iPhone 4S en 5. Nokia, HTC en BlackBerry behoorden tot de verliezers en zagen de verkopen fors inzakken.
Alle platforms kregen grote upgrades; Google bracht Android 4.1 en 4.2 uit, Apple kwam met iOS 6, Microsoft bracht Windows Phone 8 uit, de langverwachte versie waarop Nokia al zijn hoop heeft gevestigd, en BlackBerry liet eindelijk wat zien van zijn nieuwe platform BlackBerry 10, maar de release laat nog op zich wachten. Ook kwamen er nieuwe spelers bij; Samsung voegde Bada samen met Tizen, terwijl Mozilla het probeert met Firefox OS, waarvan alle apps in html5 geschreven zijn.
Wie echter de verkooplijsten bekijkt, ziet dat de dominantie van Samsung en Apple duidelijk is. De Galaxy S II en Galaxy S III voerden de verkooplijsten gedurende het grootste deel van het jaar aan, maar ook de iPhone 4S en iPhone 5 stonden in de top. De markt is goeddeels in beslag genomen door de kemphanen uit Zuid-Korea en de VS, zo veel is duidelijk: waar Samsung naar schatting tussen 150 en 250 miljoen smartphones verkocht in 2012 en Apple volgens verwachting rond 120 miljoen iPhones afzette, liggen de verkopen van concurrenten veel lager: fabrikanten als Nokia, Sony en HTC zullen niet boven 50 of 60 miljoen exemplaren uitkomen.
Android: het Windows voor smartphones
Noem eens een besturingssysteem waaraan elke fabrikant zijn eigen programma's toevoegt of de gebruiker dat nu wil of niet, waarvoor veruit de meeste malware wordt geschreven en dat de markt domineert? Het antwoord zou zowel Android als Windows kunnen luiden. Android is hard op weg om het Windows van de smartphonemarkt te worden, behalve dan dat Google geen patches kan uitrollen naar alle apparaten van consumenten en apparaten dus over het algemeen nog minder veilig zijn dan Windows-machines ooit zijn geweest. Hotfixes bestaan niet in Android. Als een telefoon met Android 2.3 kritieke lekken bevat, blijft hij kwetsbaar.
Het aantal geconstateerde malwaremeldingen steeg dit jaar spectaculair op Android: van enkele duizenden begin dit jaar naar honderdduizenden in september. Het risico voor gebruikers is vooralsnog gelukkig beperkt, maar volgens een beveiligingsonderzoeker hebben criminelen geleerd van hun ervaringen met Windows. Ze proberen een grote uitbraak van malware te verhinderen om zo wat ongestoorder hun gang te kunnen gaan, beweert hij.
Er is meer dan alleen beveiliging; de fragmentatie van Android is ontwikkelaars een doorn in het oog. Niet alleen is er een grote verscheidenheid aan versies, gebruikte schermresoluties en hardware, ook de manier waarop ontwikkelaars de camera moeten aanspreken of zelfs waarop de browserview zaken in apps rendert, kan afwijken. Een app optimaliseren voor alle toestellen is daardoor lastig, zeker als de app veel uiteenlopende functionaliteit bevat.
Dat alles staat echter het succes van Android niet in de weg. De Play Store is gegroeid naar de grootte van Apples App Store, de toestellen, sommige althans, verkopen als een dolle en het platform groeit stevig door. Niet alleen in marktaandeel, maar ook in absolute aantallen. Daarnaast leggen veel fabrikanten de nadruk op Android. Samsung maakt zijn krachtigste toestellen voor Android, HTC doet hetzelfde, en LG en Sony richten zich zelfs exclusief op Android-toestellen, net als Googles eigen Motorola.
Veruit de meest indrukwekkende release op het Android-platform was dit jaar de Galaxy S III. De maanden voorafgaand aan de presentatie op 3 mei hing er rondom het toestel een ongekende mediahype, in elk geval bij techsites. Samsung had vooral het ontwerp goed geheim gehouden; testtoestellen hadden een ander uiterlijk en zelfs die werden verspreid onder de belofte van strenge geheimhouding. Die geheimhouding leidde tot torenhoge verwachtingen, die niet allemaal werden ingelost. Vooral de glimmende, plastic behuizing leidde tot het nodige gemor. Het zou geen high-end gevoel geven. Ook dat maakte weinig uit; binnen een paar maanden leverde Samsung twintig miljoen exemplaren van het toestel.
De concurrentie zat niet stil. Ook HTC hield zijn toptoestel lang geheim. De HTC One X bleek een stuk spectaculairder dan zijn voorganger Sensation. Vooral het scherm viel in positieve zin op. Het is het mooiste scherm van zijn generatie. In Japan en de Verenigde Staten ging HTC een stapje verder; daar kwam het eerste toestel met 1080p-scherm uit: de J Butterfly en Droid DNA.
LG probeerde het met zijn Optimus 4X HD en Optimus G, maar maakte gek genoeg de meeste indruk met een toestel dat ontdaan is van elke vorm van LG-software: de Nexus 4. Deze door Google verkochte smartphone was de eerste telefoon met Android 4.2.
Sony maakte indruk met het design van de Xperia S begin dit jaar. In het najaar leverde het de telefoon die James Bond gebruikt in Skyfall: de wat algemener ontworpen Xperia T.
Google bracht twee nieuwe versies uit van Android. Versie 4.1 Jelly Bean kwam deze zomer en bracht soepelere schermanimaties en Google Now. Versie 4.2 omvat vooral veel kleine updates; widgets kunnen op het lockscreen, er zitten toggles in de notificatiebalk en gebruikers kunnen als bij Swype van letter naar letter vegen om te typen.
IOS: twee stappen naar voren, een terug
Apple legde de lat begin dit jaar hoog. Tijdens de presentatie van de nu al niet meer verkochte derdegeneratie-iPad liet ceo Tim Cook een slide zien met de tekst: '2012, a lot to look forward to'. Het was een duidelijke hint; Apple zou veel nieuwe gadgets in de winkel leggen dit jaar en veel stappen nemen.
/i/1352208376.jpeg?f=imagenormal)
Niet alles daarvan pakte goed uit. Siri, de virtuele assistent in iOS die in natuurlijke taal kan worden aangesproken, bleek geen doorslaand succes. Het werkt nog altijd niet in het Nederlands en leerde in 2012 niet vreselijk veel bij. Daardoor lijkt het de status van gimmick vooralsnog niet te ontgroeien. Google deed dat volgens velen beter met Google Now, dat ongevraagd tekstueel advies geeft als virtuele assistent, zoals een seintje als het in de agenda ziet dat er een afspraak aankomt en het verkeer op de route erheen druk is.
De grootste tegenwind kwam met iOS Maps. Apple verlengde het contract met Google voor de levering van kaartenmateriaal niet, mede omdat Google zou weigeren om diensten als vector-based kaarten en navigatie naar iOS te brengen. De eigen kaartendienst kreeg geen goede ontvangst. Tim Cook bood excuses aan en gaf het advies om producten van concurrenten te gebruiken. Scott Forstall, die leiding gaf aan het team dat iOS ontwikkelde, moest vertrekken vanwege de kaarten-app.
Daarnaast kampte Apple met een groot aantal lekken. Je moet in een grot hebben geleefd als je niet maanden van tevoren wist hoe de iPhone 5 eruit zou zien. Foto's en informatie kwamen om de haverklap naar buiten.
Waar Apple niet over sprak, was misschien wel de grootste innovatie in de iPhone 5; Apple had een eigen processorcore gemaakt en is daarmee de enige smartphonefabrikant die dat doet. Veel processors gebruiken de core van ARM, terwijl ook de microarchitectuur van Qualcomm veel wordt toegepast. De eigen processorcore van Apple heet Swift.
De iPhone 5 kwam in september uit en was alles wat iedereen ervan verwachtte: een groter scherm, dunnere aluminium behuizing en een zuinigere accu. Verkoopcijfers moeten uitwijzen of dat mensen tevreden stelt, maar het lijkt erop dat de verkoop goed verloopt, ondanks de hoge prijs. In de eerste dagen gingen er vijf miljoen van over de toonbank.
Windows Phone: eeuwige belofte?
Microsoft maakte in 2010 een nieuwe start met Windows Phone 7. Het kon rekenen op een enthousiast onthaal van reviewers, maar de toestellen werden maar mondjesmaat verkocht. Nokia maakte een nieuwe start met Windows Phone 7.5-toestellen in 2011. Hetzelfde resultaat: het werd goed ontvangen, maar niet denderend verkocht.
Inmiddels zijn we in 2012 en is er een verse start gemaakt: Windows Phone 8. Dat mag je gerust een grote release noemen. Veel van de hardwarematige beperkingen zijn opgeheven en Microsoft heeft de CE-kernel verruild voor de NT-kernel, die ook in de desktopversie van Windows wordt gebruikt. Microsoft probeerde het probleem van het gebrek aan apps te tackelen door ontwikkelaars op alle mogelijke manieren te helpen om apps te maken, tot het geven van cash aan toe, zo wordt gezegd. Microsoft claimde dat '46 van de 50 populairste apps op andere platforms' ook voor Windows Phone verkrijgbaar zijn, maar veel reviews blijven erop hameren: er zijn niet genoeg apps om consumenten tevreden te stellen.
HTC bracht begin november als eerste een toestel met Windows Phone 8 in Nederland uit. Nokia komt in januari met nieuwe Lumia's, waaronder de langverwachte Lumia 920, en Samsung brengt zijn Ativ S eveneens pas na de jaarwisseling uit. Samsung en HTC hebben dit jaar wel meer moeite gestoken in hun toestellen dan vorig jaar, om tegenwicht te bieden aan de Lumia's die de Windows Phone-markt domineren. De Finse fabrikant heeft echter met Nokia Music, Rijden en een ov-app een betere selectie standaardapps dan de concurrentie, en heeft daarmee nog altijd een sterk verkoopargument in handen.
In een groeiende markt groeide Windows Phone goed mee, maar het platform komt ondanks alle moeite vooralsnog niet boven een paar procent marktaandeel uit. Veel zit goed; de interface is altijd vloeiend, er zijn de nodige - zij het niet alle - apps voor, en er worden mooie toestellen gemaakt en vooral in de Verenigde Staten tegen aantrekkelijke prijzen in de markt gezet. Het is de vraag of en wanneer Windows Phone ooit succes gaat kennen. De strijd is nog niet gestreden, maar Microsoft heeft al wel gemerkt dat het behoorlijk wat moeite kost om consumenten over te halen.
BlackBerry: wie?
Het was in maart 2010 dat rap-act Fouradi met het liedje Ping kwam, met een verhaal over het contact met een meisje via BlackBerry Messenger. Het is een teken van die periode dat Fouradi veronderstelde dat het publiek wist wat termen als Ping, Curve en Bold betekenen. Dat was toen terecht, veel mensen hadden een BlackBerry, maar tijden veranderen snel. De BlackBerry raakte uit de mode en de verkopen zijn gekelderd. De lijsten met Ping-contacten raakten leeg; met de komst van WhatsApp heeft BlackBerry Messenger zijn aantrekkingskracht verloren. Vernieuwend was RIM ook niet; sinds de Bold 9900 hebben we op toestelgebied bar weinig vernomen uit Waterloo.
RIM hoopt klanten over te halen weer een BlackBerry te nemen door een nieuw platform te introduceren: BlackBerry 10. Dat zou eind 2011 uitkomen en werd vervolgens uitgesteld tot medio 2012. Uiteindelijk wordt het begin 2013.
:fill(white)/i/1349250006.jpeg?f=thumb)
BlackBerry 10 voorziet in een nieuwe interface en genoeg mogelijkheden voor ontwikkelaars, en is bovenal een nieuw platform. Het is echter ook voor RIM, net als voor Microsoft, de vraag of het genoeg ontwikkelaars kan interesseren om apps te maken. De gulden regel lijkt dat je zonder apps geen smartphones kan verkopen, terwijl ontwikkelaars alleen maar willen ontwikkelen als er genoeg smartphones zijn verkocht.
Gezien de financiële positie van RIM is het zeer de vraag of het over die drempel heenkomt. Vaak is gespeculeerd over een overname en inmiddels is die dichterbij dan ooit. De vraag is wie RIM zou willen overnemen. Microsoft is al vaker genoemd, maar ook Amazon en Nokia. Het hangt wellicht af van het succes van BlackBerry 10; toen WebOS geen succes werd, heeft Palm zichzelf verkocht aan HP.
De rest: nee, echt volgend jaar
Toen we maanden geleden een roadmap van Samsung onder ogen kregen, stond die vol met allerlei Android-toestellen en enkele Windows Phone-modellen. Bada, bekend van de Wave-toestellen, had een eigen pagina. Conclusie van die roadmap: voorlopig geen nieuwe toestellen. Hoewel Samsung als groot bedrijf veel geld te besteden heeft, is Bada geen succes geworden. Nu wordt het samengevoegd met Tizen, het besturingssysteem dat voortkwam uit het mislukte project MeeGo van Nokia en Intel. Hoewel Intels project om een smartphonebesturingssysteem op basis van Linux te ontwikkelen al jaren loopt, zit er dus nog altijd weinig schot in. Een toestel met Tizen is nog altijd niet aangekondigd.
/i/1335958192.png?f=thumb)
Mozilla hoopt het gat op te vullen met Firefox OS, dat het vooral richt op goedkope toestellen. Firefox OS heeft alleen maar apps die in html5 zijn geschreven, waardoor ontwikkeling makkelijk moet zijn en apps dus snel moeten uitkomen. Er is steun van een fabrikant als ZTE en een provider als T-Mobile.
:fill(black)/i/1330509603.jpeg?f=thumb)
Ook van Ubuntu wordt gezegd dat er een mobiel besturingssysteem komt, al is het onduidelijk hoe dat eruit gaat zien. Daarnaast timmert het Finse Jolla aan de weg: Jolla is een fork van MeeGo en bestaat uit veel ex-Nokia-medewerkers. De interface Sailfish is getoond en de eerste telefoons moeten in 2013 uitkomen. Er komen dus enkele nieuwe platforms aan, maar de ondersteuning van fabrikanten, providers en retailers is kritiek.
Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.
Providers: wachten op 4g
Waar 2011 duidelijk het jaar van de prijsverhogingen was, is dit jaar het jaar geworden waarin providers het in elk geval anders aanpakten. Na een vage hint van KPN-directeur Eelco Blok in januari, kwam in februari het nieuwe verdienmodel naar buiten: klanten moesten toestellen gaan leasen.
Een experiment
Hoe dat werkt? Een klant betaalt een vast bedrag voor zijn bundel voor data, belminuten en sms'jes en betaalt per toestel een ander bedrag per maand bij om een toestel te mogen leasen. Dat bedrag per maand verschil van niets voor de goedkoopste telefoons tot ongeveer 50 euro bij de duurste telefoons voor een 1-jarig abonnement.
Na de looptijd van het abonnement moet de gebruiker de telefoon teruggeven of een restbedrag betalen aan de provider - zo rond 15 procent van de nieuwwaarde. Zo komt het bedrag dat klanten voor een telefoon betalen in veel gevallen hoger uit dan de aanschafprijs, laat staan de prijs die KPN moet betalen voor een telefoon. Een deel van de marge kan uiteraard worden ingezet voor kortingen.
Dit model moest duidelijk maken hoeveel een telefoon eigenlijk kost. Volgens KPN hebben klanten de kosten van telefoons niet meer door dankzij de subsidies op telefoons, waardoor veel telefoons 'gratis' zijn bij een duurder abonnement. Nederland is daardoor een telefoonland geworden met een relatief klein middensegment: mensen hebben een telefoon van drie tientjes of een telefoon van de categorie Galaxy S III of iPhone, maar weinig mensen kiezen de middenklassers.
KPN ging, zoals pokeraars dat noemen, 'all in' op deze nieuwe manier van abonnementen aanbieden. De drie grote merken van de marktleider, KPN, Hi en Telfort, gingen allemaal abonnementen aanbieden via deze structuur.
We zijn gewend dat de concurrentie dan snel volgt, maar tot op heden heeft het voorbeeld weinig navolging gekregen. Ja, Vodafones dochterbedrijf HollandsNieuwe biedt abonnementen zo aan, maar de markt volgde KPN niet. In de markt doen bovendien alweer vage geruchten de ronde dat KPN er zelf ook alweer deels of helemaal vanaf wil.
Het zwaard van Damocles
Er hing heel 2012 ook nog een zwaard van Damocles boven de telecommarkt: de mededingingsautoriteit NMA deed in december vorig jaar een inval bij de providers voor een onderzoek naar verboden prijsafspraken. Dat onderzoek loopt nog steeds. Dat kan maximaal twee jaar duren, dus in 2013 horen we welke conclusies de NMA trekt.
In aantocht: 4g
Je hebt het vast niet gemerkt, maar in Nederland kregen we in 2012 vijf 4g-netwerken: KPN, Vodafone, T-Mobile, Tele2 en Ziggo openden allemaal hun eigen kleinschalige netwerk voor consumenten of zakelijke klanten. Lte is de opvolger van 3g en biedt veel hogere snelheden, lagere latency en kan veel meer gebruikers bedienen op hetzelfde moment. Er is meer te lezen over 4g in dit achtergrondverhaal.
De huidige 4g-netwerken zijn echter niet voldoende: de gebruikte frequenties zijn te hoog om door te dringen in gebouwen of om een groot bereik te hebben. Daarom zijn betere frequenties nodig - en die zijn dit jaar geveild. De eerste 4g-netwerken worden in 2013 verwacht.
Tot slot: vooruitblik
Wordt 2013 een interessant jaar op smartphonegebied? De kans lijkt klein; de kaarten voor de komende paar jaar lijken geschud en de noodzaak voor grote innovaties is vermoedelijk verdwenen. Iedereen heeft posities ingenomen. Zo schaarde Nokia zich achter Windows Phone, kocht Google Motorola en lijkt de markt niet langer zo in beweging als in de afgelopen jaren.
Wat gebeurt er dan wel? Er komen toestellen op de markt met full-hd-schermen; het aantal pixels per inch gaat richting 500, tegenover maximaal 340 nu. Dat is een grote verandering, maar het is de vraag hoe dat er in de praktijk uitziet. Bovendien worden, oh verrassing, processors steeds krachtiger en geheugenbandbreedte in socs steeds groter, al is het alleen maar om al die pixels aan te sturen.
Een andere ontwikkeling is ingezet door Google Now: het gebruiken van diverse gegevens op de smartphone om de gebruiker gevraagd en ongevraagd te adviseren. Google Now kan nu al weergeven hoe lang de gebruiker erover zal doen om bijvoorbeeld van school of werk naar huis te komen. Die trend zal doorzetten; Nokia werkt daaraan met My Commute voor Nokia Rijden en het kan niet anders of Apple werkt aan iets soortgelijks. Smartphones worden nog slimmer …en slaan nog meer gegevens van de gebruiker op.
In Nederland gaan we in 2013 eindelijk 4g krijgen: in de Verenigde Staten bestaat het al een paar jaar, maar nu zijn ook de Nederlandse providers er klaar voor. Met de netwerkupgrades moet de boel binnen een paar jaar klaar zijn voor een landelijk dekkend netwerk.
Smartphones hebben zich ontpopt tot de Zwitserse zakmessen onder de gadgets: mp3-spelers, compactcamera's, agenda's en andere items kunnen de deur uit. En als het aan de telecomsector ligt, worden portemonnee en sleutels in de toekomst ook overbodig. De smartphone wordt het knooppunt waar je leven om draait; die trend lijkt niet meer te keren.
