Inleiding: innovatie
De ontwikkelingen in de telecomindustrie volgen elkaar razendsnel op en in de afgelopen jaren hebben we grote verbeteringen op het gebied van processors, schermtechnologie en design gezien. De toestellen worden in hoog tempo beter, sneller en dunner.
Fabrikanten die het hoge tempo niet aankunnen, leggen het loodje. Waar bedrijven in andere sectoren járen nodig hebben om van marktleider naar nichebedrijf af te zakken, hebben onder andere Nokia, Sony Ericsson, Siemens, LG en Motorola in minder dan geen tijd een groot marktaandeel zien verdampen.
Nokia is innovatief genoeg, maar slaagde er in elk geval in de afgelopen jaren niet in om technisch vernuft in aansprekende producten om te zetten. Het bedrijf ontwikkelde onder meer de pentaband-3g-antenne, waarmee vrijwel overal ter wereld 3g-netwerken gebruikt kunnen worden, het maakte een innovatieve interface met swipe-gebaren voor MeeGo Harmattan, en ook van Nokia zijn de beste telefooncamera's. En dan beperken we ons nog tot uitvindingen die wel op de markt zijn verschenen - de terugval van de afgelopen jaren kon er niet mee voorkomen worden. Concepten voor holografisch 3d-bellen, telefoons op zonne-energie en andere wilde ideeën bleven op de plank liggen.
Ook de nieuwe 808 PureView wordt door niemand gezien als motor achter de comeback van het Finse bedrijf, maar het toestel houdt wel een belofte in. De camera van het toestel kan met 41 megapixels en oversamplingtechnologie namelijk voor een aardverschuiving op de markt voor telefooncamera's zorgen. En waar we nu nog een eenvoudige Symbian-smartphone met deze technologie onder de loep nemen, zal binnen één tot anderhalf jaar een Windows Phone-variant verschijnen.
Hoewel het om een Symbian-telefoon gaat, brengt Nokia de 808 in veel landen uit; dat wil zeggen dat het bedrijf wel vertrouwen in het toestel heeft. Tweakers.net onderzocht of dat vertrouwen terecht is en daarbij keken we eerst en vooral naar de camera in de 808. We wilden natuurlijk weten hoe deze zich verhoudt tot de camera's van concurrerende smartphonemakers - en tot standalone compactcamera's. Maar we ontdekten dat de 808 nog meer in petto heeft.
De redactie was overigens niet de enige die de 808 PureView heeft getest: ook moderators van het fotografieforum zijn met het toestel aan de slag gegaan. Hun resultaten tot nu toe vind je hier en hier.
PureView: de theorie
De sensor van de 808 PureView telt 41 megapixels, waarvan 38 megapixels voor het maken van foto's worden gebruikt. Met de standaardinstellingen maakt het toestel echter 5-megapixelfoto's, waarna oversampling oftewel pixel binning wordt toegepast. Hierbij wordt de informatie uit een stuk of acht pixels gebruikt om de juiste tint voor een enkele 'superpixel' te bepalen. De 5-megapixelfoto's moeten er daardoor veel beter uitzien dan 'echte' 5-megapixelfoto's, waarbij elke sensorpixel ook één pixel op de foto produceert. Vooral de kleurruis zou een stuk minder zijn.
De grote sensor kan ook worden gebruikt voor digitale zoom. Normaal gesproken negeren we die mogelijkheid, omdat deze in de praktijk neerkomt op het weggooien van een deel van het beeld en het softwarematig uitvergroten van het overgebleven deel. Elke sensorpixel wordt dan gebruikt voor een aantal pixels in de uiteindelijke foto, en dat komt de kwaliteit natuurlijk niet ten goede.
Met PureView kan dankzij de extreme resolutie echter flink worden ingezoomd zonder dat er pixelinformatie hoeft te worden geëxtrapoleerd. Dat gaat natuurlijk wel ten koste van de oversampling, waardoor de beeldkwaliteit toch wat terugloopt. Bij de 5-megapixelstand kan desondanks zonder detailverlies tot drie maal worden ingezoomd. Ook zijn foto's te maken met 3 of 8 megapixels. In het eerste geval levert dit minder ruis en een groter zoombereik op, in het tweede geval is dat uiteraard precies omgekeerd.
Multi-aspectratio
Nokia gebruikt een 'multi-aspectratio'-sensor. Dit betekent dat de sensor extra pixels heeft om de resolutie zo hoog mogelijk te houden bij het gebruik van een andere beeldverhouding. Voor de 16:9-modus is zo een respectabele 34 megapixels beschikbaar.
Net als bij het fotograferen kan in de videomodus behoorlijk worden ingezoomd. Voor een 1080p-video kan het beeld zonder detailverlies zesmaal worden vergroot. Een bijkomend voordeel is dat de softwarematige zoom per definitie stil werkt.

Er zijn nog andere voordelen aan verbonden. Zo hebben 'echte' zoomlenzen in de telestand vaak een groter minimaal diafragma, waardoor er minder licht op de sensor valt. De Nokia 808 PureView heeft met zijn digitale zoom echter een constant diafragma, van f/2,4 over het gehele zoombereik, waardoor de sluitertijd korter kan zijn.
De groothoekstand bij foto's heeft een kleinbeeldequivalent van 28mm, zodat de drievoudige zoom een telebereik van omgerekend 84mm oplevert. In de videostand is het groothoekbereik dankzij de multi-aspectratiosensor met 26mm nog iets groter, en de 6x-zoom levert een telestand van 156mm op.
De 1/1,2"-sensor van de 808 PureView is een stuk groter dan die in andere smartphones en zelfs groter dan die in sommige high-end compactcamera's. De sensor in Nokia's N8 is bijvoorbeeld zestig procent kleiner. High-end compactcamera's als de PowerShot S100 van Canon en de Lumix LX5 van Panasonic zijn voorzien van 1/1,7"-beeldsensors. De grotere sensor van de Nokia 808 PureView maakt ook een kleinere scherptediepte mogelijk.

De sensor uit de Nokia 808 (rechtsonder) tegenover die van de N8 (midden) en een andere, niet bij naam genoemde smartphone (foto: Nokia)
PureView: de interface
Nokia heeft de camera-interface van Symbian voor de 808 PureView behoorlijk op de schop genomen. Het resultaat is niet zo intuïtief als bijvoorbeeld de interface van de HTC One X of zo eenvoudig als die van de iPhone 4S, maar het werkt stukken beter en sneller dan bij de Nokia N8.
Het starten van de camera kan vanaf het lockscreen door de cameraknop lang in te drukken. Dat werkt ook als er beveiliging op het toestel staat; het nadeel is dat er dan geen camera-instellingen aangepast kunnen worden. Net als bij iOS en Windows Phone zijn eerder gemaakte foto's, zoals het hoort, niet toegankelijk. De toegang vanaf het lockscreen kan in het Instellingen-menu overigens alsnog worden uitgeschakeld.
Camerabediening
De camera-interface is eenvoudig gehouden. Aan de linkerkant van het scherm staan eventueel knoppen om de modus aan te passen en de flitser aan of uit te zetten. Rechts staat de knop om een foto te maken, die precies dezelfde functionaliteit heeft als de cameraknop op de behuizing.
Een balk aan de bovenkant biedt drie opties: Automatic, Scenes en Creative. Bij Automatic is niets in te stellen, terwijl Scenes toegang biedt tot specifieke instellingen voor bijvoorbeeld macro-, portret- en landschapsfotografie. Vooral de macrostand kan handig zijn, omdat het toestel in de automatische stand niet goed kan scherpstellen op objecten die heel dichtbij zijn.
Bij Creative zitten de geavanceerdere instellingen. Ten eerste zijn er drie custom-standen, waarmee de gebruiker in één keer een aantal voorkeursinstellingen kan oproepen. Onder de opgeslagen instellingen zijn de resolutie, de beeldverhouding, de iso-waarde, de belichting, de kleurreproductie en zo nog het een en ander. Verder zijn er nog enkele opties als exposure bracketing, waarmee een foto met met enkele verschillende belichtingsinstellingen kan worden genomen, en een zelfontspanner.
:fill(white)/i/1340027954.jpeg?f=thumb)
Galerij
Een eenmaal gemaakte foto wordt als thumbnail rechts onderin het scherm geplaatst, zoals dat bij veel smartphones gebeurt. Door erop te klikken, komt de gebruiker in de Galerij terecht, waar foto's bekeken en bewerkt kunnen worden.
In een balk onderin staan enkele standaardfuncties, zoals een Facebook-knop om de foto snel online te zetten, en een knop om uitsnedes te maken. Door rechtsonder op de Menu-knop te klikken, komen nog drie opties tevoorschijn: Edit, Send en Share. Het verschil tussen Send en Share is dat Send via bluetooth en e-mail werkt, en Share voor de ondersteuning van sociale netwerken zorgt. Naast Facebook is standaard alleen Flickr beschikbaar.
In Edit-modus kan de gebruiker diverse bewerkingen uitvoeren. Zo kunnen de kleurenlevels automatisch aangepast worden, kunnen de helderheid en de kleurverzadiging worden aangepast, en is er een functie om rode ogen te verwijderen. Die werkt veelal redelijk, maar de software heeft wel moeite met ogen die wat kleiner in beeld zijn gebracht.
:fill(white)/i/1340027959.jpeg?f=thumb)
Snelheid
Het maken van foto's gaat best snel, maar de zero shutter lag uit de Galaxy Nexus, de Samsung Galaxy S III en de HTC's One X en One S zien we hier niet terug. De PureView heeft een mechanische sluiter, in tegenstelling tot alle andere smartphonecamera's.
Foto's gemaakt in PureView-modus zijn redelijk bescheiden van omvang: de vijfmegapixelplaatjes zijn vaak niet groter dan een kilobyte of 500. Op de volle resolutie van 38 megapixel zijn de foto's uiteraard veel groter; de bestandsgrootte kan oplopen tot 10MB.
Foto's maken gaat in elk geval sneller dan op de N8: met iets meer dan 3,5 seconden kan de 808 PureView met de middenmoot mee. Dat de gebruiker twee seconden moet wachten om de PureView-technologie zijn werk te laten doen, is een kleine prijs voor de veel betere foto's die het toestel maakt ten opzichte van de concurrentie.
Foto maken |
Telefoon / Tablet | MP | Tijd in seconden, lager is beter |
HTC One X |
8 |
**
1,43 |
Samsung Galaxy S III |
8 |
**
1,47 |
Sony Xperia S (Android 2.3) |
12 |
***
1,57 |
Nokia Lumia 900 |
8 |
***
1,95 |
Apple iPhone 4S |
8 |
***
2,03 |
Nokia Lumia 800 |
8 |
****
2,54 |
Sony Xperia S ICS |
8 |
*****
3,09 |
Nokia 808 PureView |
41* |
*******
3,56 |
Nokia N9 |
8 |
********
4,72 |
Apple iPhone 4 |
5 |
********
4,96 |
Nokia N8 |
12 |
*********
5,27 |
*) De foto van de Nokia 808 PureView is genomen met standaardinstellingen en heeft dus een resolutie van 5 megapixel
PureView: de praktijk
Voor het beoordelen van de beeldkwaliteit van de PureView 808 kijken we eerst naar de scherpte op de vier beschikbare resoluties - respectievelijk 3, 5, 8 en 38 megapixels. Daarnaast bekijken we de beeldkwaliteit bij volledig inzoomen en kijken we hoe de camera van de PureView 808 presteert bij verschillende iso-waarden. Ook werpen we een blik op de belichting en de kleurechtheid. Alle onderstaande foto's zijn genomen met behulp van een statief en studioverlichting.
Uitgezoomd
De uitgezoomde stand is in theorie de beste stand, omdat de pixels dan maximaal van oversampling profiteren. Onderstaande thumbnails zijn honderdprocents crops die met de hoogste jpeg-kwaliteit zijn opgeslagen; door erop te klikken krijg je de originele jpeg-bestanden van de PureView 808.

N808 volledig uitgezoomd: 38MP (full res), 8MP, 5MP, 3MP
Voor het beoordelen van de scherpte kozen we voor de laagste iso-waarde van 50 iso, en de scherpte die dan met de PureView 808 gehaald kan worden is fenomenaal. Omdat de beeldinformatie van meerdere pixels gecombineerd wordt, zijn fijne details helder zichtbaar, maar ook de 38-megapixelfoto - die dus niet van oversampling profiteert - ziet er goed uit.
Ook hebben we met de vier verschillende resoluties foto's gemaakt van de Ieee 12233-scherptekaart. Verklein je handmatig de 38MP-foto met beelverwerkingssoftware naar de lagere resoluties, dan zie je eigenlijk geen verschil met de foto's die genomen zijn met de drie PureView-standen.

N808 scherptekaart Ieee 12233: 38MP (full res), 8MP, 5MP, 3MP
Ingezoomd
In de drie PureView-standen is tot 3x in te zoomen. De beelduitsnedes hieronder zijn zo goed als identiek, omdat bij de maximale zoomstand er geen oversampling meer kan worden gebruikt: elke sensorpixel levert precies één pixel in de uiteindelijke foto.

Nokia 808 volledig ingezoomd: 38MP (full res), 8MP, 5MP, 3MP
Vanwege het feit dat de pixels een op een overeenkomen met de volledige sensorresolutie en er dus gewoon een kleiner deel van de sensor gebruikt wordt, verschillen de 8MP-, 5MP- en 3MP-standen in ingezoomde toestand alleen in de resolutie van de volledige foto. Bij de 8-megapixelstand is dat 3264 bij 2338 pixels, de 5-megapixelstand levert een foto van 2592 bij 1944 pixels op en een 3-megapixelplaat heeft een resolutie van 2048 bij 1536 pixels.
Lichtgevoeligheid
Bij voldoende licht levert de camera van de PureView 808 dus uitstekende beelden op met veel scherpte. Om de prestaties bij hogere iso-waarden te beoordelen, kiezen we voor de 8-megapixelstand. Deze resolutie is bij de nieuwere smartphones erg populair en zal dus ook gebruikt worden om de 808 met andere toestellen te vergelijken.
Nokia 808 PureView: iso 50/100/200/400/800/1600
Tot en met iso 400 zijn de foto's van de cameratelefoon goed bruikbaar. Bij iso 800 is met voldoende licht ook nog wel te werken; de scherpte neemt duidelijk af maar is nog altijd hoger dan bij menige andere camera.
Bij iso 800 is wel meer luminantieruis zichtbaar; de kleurruis heeft Nokia goed onder de duim maar gaat wel ten koste van wat kleurverzadiging. Iso 1600 ging bij ons geheel de mist in. Het systeem wordt dan overvoerd met ruis waar het geen raad mee weet. Overal in beeld is banding zichtbaar en het beeld is bijzonder donker, ook al wordt er belichtingscompensatie toegepast. Bovendien hebben foto's bij deze lichtsterkte linksboven een groene tint, terwijl rechtsonder een paarsige waas te zien is.
Banding is trouwens ook bij iso 800 in de schaduwgebieden zichtbaar. Overigens zal in situaties met weinig licht meestal de flitser worden gebruikt, en dan hoeft de lichtgevoeligheid niet zo hoog op te lopen.
Belichting en kleuren
De foto's van de testscene zien er wat donker uit en dat is al na aanpassingen aan de belichting. Bij het fotograferen van onze volledige testopstelling heeft de 808 de neiging om bij het oplopen van de iso-waarden stelselmatig en in toenemende mate onder te belichten. Waarschijnlijk is dit het gevolg van de grote hoeveelheid wit in beeld. Bij het inzoomen en bij andere foto's valt dat gedrag veel minder op.
Bij het toepassen van positieve belichtingscompensatie valt op dat highlights al snel uitgebeten raken. Hoewel Nokia zelf hoog opgeeft over het dynamisch bereik van de gebruikte cameramodule, is dat wat ons betreft voor verbetering vatbaar.

Hoewel de kleuren van de testopstelling wat flets zijn, is de afname van de kleurverzadiging bij oplopende iso-waarden heel geleidelijk te noemen. Veel smartphones, maar ook compactcamera's en compacte systeemcamera's hebben verder veel moeite met de kleur van het koperdraad. Bij de 808 is de kleur van het koper juist zeer goed te noemen.
PureView: tegenover andere smartphones
Het mobieltje dat de camerakwaliteit van de 808 PureView het dichtst benadert, is Nokia's eigen N8. Dat in 2010 uitgebrachte toestel beschikt over een 1/1,83"-beeldsensor met twaalf megapixels. Hoewel de 808-sensor bijna 2,5 maal zo groot is, is de pixeldichtheid hoger dan bij de N8: de pixels van Nokia's nieuwste zijn ongeveer 1,4μm groot, terwijl die van de N8 ongeveer 1,75μm meten. In theorie zouden de pixels van de N8 dus elk meer licht kunnen opvangen. De beeldsensortechnologie is de afgelopen jaren echter sterk verbeterd en de fabrikanten slagen er keer op keer in om kleinere pixels met een betere lichtgevoeligheid te maken. Zo zijn er al diverse fabrikanten die een pixelgrootte van 1,1μm hebben aangekondigd.
We vergelijken de 808 verder met de Galaxy S3 van Samsung en de iPhone 4s van Apple. Beide hebben een 1/3,2"-beeldsensor met acht megapixels. Die toestellen zijn dus prima te vergelijken met de 8-megapixelstand van de Nokia, waarbij waarschijnlijk vijf sensorpixels voor elke pixel in de foto gebruikt worden.
Scherpte

Hoewel de N8 de helft meer megapixels heeft dan de 8-megapixelstand van de 808, is de foto van de laatste beduidend scherper. Dat zie je vooral aan details als de contouren van de stoeptegels, de dranghekken rond het gebouw in het midden en het detail in het gras. Ook heeft de 808 minder kunstmatige verscherping nodig, maar het valt bij dit toestel wel op dat het oranje pand een wat roze tint heeft.
De Galaxy S3 van Samsung biedt wat meer kleurverzadiging, maar de scherpte is goed, met een goede balans tussen detaillering en ruisreductie. De foto van de iPhone 4s viel ons eerlijk gezegd tegen. De foto heeft een groene tint en ondanks voldoende omgevingslicht is de foto onderbelicht. Ook de grovere ruis valt op. Daarbij moet wel worden vermeld dat de iPhone 4s-foto op een andere dag is gemaakt.


Als we de studiofoto's van het viertal bekijken, is de 808 duidelijk in het voordeel dankzij de oversampling. De Nokia-telefoon legt de kleinste details feilloos vast en de scherpte spat van het scherm.
Op enige afstand volgt de iPhone 4s. De Carl Zeiss-lens en de geavanceerde sensor zorgen ook hier voor een uitstekende scherpte. Wel heeft de iPhone 4s een witbalans gekozen die de foto wat te geel maakt. Als we tussen de twee overgebleven toestellen moeten kiezen, geven we de voorkeur aan de Nokia N8, al scheelt de beeldkwaliteit niet zoveel met die van de Galaxy S3.
Inzoomen
Bij inzoomen is de 808 per definitie in het voordeel, aangezien bij de andere telefoons nu een digitale zoom moeten gebruiken waarbij de extra pixels geïnterpoleerd moeten worden. De 808 heeft bij de maximale zoomstand een 1:1-weergave van de pixels. Onderstaande vergelijking tussen de 808 PureView en de N8 van Nokia laten duidelijk het grote verschil tussen de PureView-zoomfunctie en de normale digitale zoom zien.
PureView: tegenover andere camera's
Het was te verwachten dat de 808 PureView wat betreft de beeldkwaliteit de vloer aanveegt met alle andere smartphones, maar Nokia wil met de cameratelefoon ook de gebruiker aanspreken die nog foto's met een eenvoudige compactcamera maakt.
We vergelijken de 808 daarom met de Canon PowerShot SX260 HS. Dit toestel beschikt over een 1/2,3"-beeldsensor met 14,1 megapixels en heeft een 20x-zoomlens, zodat we goed kunnen zien wat de zoomprestaties van de 808 werkelijk waard zijn. De Nokia wordt verder vergeleken met de Nikon 1 V1, een compacte systeemcamera met een 1"-sensor en 10 megapixels, en de EOS 60D-dslr van Canon met een veel grotere aps-c-beeldsensor met 18 megapixels. Vanwege de verwisselbare lenzen is het zoombereik bij de laatste twee natuurlijk afhankelijk van de gekozen lens. We hebben bij alle drie de 'concurrenten' steeds de compositie met de zoomlenzen aangepast aan het beeld van de Nokia.
Scherpte
Om te kijken hoe de Nokia 808 PureView zich houdt in een directe confrontatie met genoemde camera's, vergelijken we eerst de honderprocents crops van de Nokia zonder zoom en de vergelijkbare foto's van de drie andere camera's.

De foto van de Nokia is zeer scherp te noemen. Omdat er genoeg licht is, kan de laagste iso-waarde gebruikt worden en dus leveren alle 38 megapixels een nuttige bijdrage aan het eindresultaat. In vergelijking daarmee is de foto van de Powershot ronduit smoezelig te noemen.
Even afgezien van de groenige tint bij de Nikon 1 is de scherpte wel zeer goed. Wel is te merken dat de resolutie van de Nikon 1-sensor relatief laag is. De EOS 60D-foto kan wel wat extra verscherping gebruiken, maar bevat vanwege de hogere resolutie en de grotere pixels meer detail.
Vervolgens kijken we naar de scherpte als de Nokia volledig is ingezoomd. In feite worden de sensors dus nu pixel voor pixel vergeleken.

Bij deze test valt de Nokia door de mand. Zonder zoom wist de Nokia-telefoon makkelijk van de PowerShot te winnen, maar na het inzoomen is de kwaliteit aanzienlijk lager - al valt het eindresultaat ons eigenlijk nog mee, als de grootte van de sensor en de pixels in aanmerking wordt genomen.
Hoewel de sensor van de Nokia iets kleiner is dan die van de Nikon 1-serie, zorgen de grotere pixels van de Nikon ervoor dat veel meer detail wordt vastgelegd. Dat is bijvoorbeeld goed te zien aan het gras en de stoeptegels: bij de Nokia zijn alle details verdwenen. De EOS 60D levert met zijn grote aps-c-sensor, zoals verwacht, de beste beeldkwaliteit en het meeste detail.
Overigens valt nog iets anders op bij bovenstaande foto's: de sensors met de kleinere pixels hebben ook een beduidend kleiner dynamisch bereik. Zo is het logo op het transformatorhuisje bij de Nokia uitgebeten en onleesbaar, terwijl ook de witte doeken net boven het midden flink wat detail missen. Bij de PowerShot SX260 HS zie je dat ook, maar in mindere mate. De grotere sensors van de Nikon 1 V1 en de EOS 60D hebben daar geen last van.
Het zoombereik van de Nokia 808 PureView is zoals gezegd beperkt. Met 3x zoom is de koek op en kan het beeld alleen nog met uitsnedes en interpolatie vergroot worden. Hoeveel voordeel de 20x-zoomlens van de PowerShot boven de 3x-zoom van de Nokia biedt, is hieronder te zien.

De PureView-cameratechnologie van Nokia kent twee gezichten. Wordt de uitgezoomde stand gebruikt en wordt er niet te ver ingezoomd, dan zorgt de oversampling voor bijzonder scherpe foto's. Wordt echter verder ingezoomd of moet een hogere iso-waarde worden gekozen, dan neemt de beeldkwaliteit sterk af. Daarnaast blinkt de sensor niet uit in dynamisch bereik en het zoombereik is dus ook niet al te groot.
Compactcamera, milc en dslr zijn met de 808 PureView bepaald niet overbodig geworden, maar in specifieke gevallen kan de grotere camera worden thuisgelaten en als er weinig licht is, is er natuurlijk ook nog een flitser. Elke huidige smartphonecamera wordt echter door de 808 Pureview gedeklasseerd.
Video: met beter geluid
Design, scherm en accu
Design en hardware
Het ontwerp van de 808 PureView is er vooral op gericht om de camera te huisvesten. De telefoon is voor een hedendaagse smartphone dan ook behoorlijk dik: het grootste gedeelte is 12,9mm dik, maar bij de camera met het toestel liefst 18,07mm. De dikte heeft ook een voordeeltje: het voelt heel natuurlijk om het toestel als camera te gebruiken.
| 808 PureView | Lumia 900 | Lumia 800 | Galaxy S III | iPhone 4S |
Lengte |
124mm |
128mm |
116mm |
137mm |
115mm |
Breedte |
60mm |
68mm |
61mm |
71mm |
58mm |
Dikte |
12,9-18mm |
11,5mm |
12,1mm |
8,6mm |
9,3mm |
Gewicht |
169g |
160g |
142g |
133g |
140g |
Scherm |
4,0" |
4,3" |
3,7" |
4,8" |
3,5" |
De PureView is bovendien zwaar, en ook dat ligt aan de camera. Met 169g weegt hij iets meer dan de veel grotere en zwaardere Lumia 900. 'Normale' smartphones wegen doorgaans 130 tot 140 gram.
Vanwege het 16:9-scherm met een relatief klein 4"-paneel is de telefoon niet breed, wat het makkelijk maakt om hem met één hand te bedienen. Met 60mm is hij iets breder dan een iPhone.
De hele voorkant is bedekt met glas, waarin een uitsparing voor de knoppen zit. De rechter 'ophangen'-knop dient ook als aan-uitknop. Ons reviewexemplaar was gemaakt van een matte, witte kunststof die opvallend goed in de hand aanvoelt.
Aan de rechterzijkant zitten de zwarte volumeknoppen, een metalen vergrendelschuif en een cameraknop. Als deze laatste half wordt ingedrukt, stelt de camera scherp. Onder de accuklep, die de hele achterkant in beslag neemt, is de relatief kleine accu te vinden. Daaronder zitten de slots voor micro-sim- en micro-sdhc-kaarten.
/i/1340180130.png?f=thumb)
Nokia gebruikt al jaren liever krachtige gpu's dan krachtige cpu's en in de PureView is dat meer dan ooit aan de orde. De fabrikant meldt nergens welke processor is gebruikt, maar we weten wel dat het een sterk verouderde ARM11-processor is. Deze architectuur wordt alleen nog gebruikt voor processors voor de allergoedkoopste telefoons.
Dat de cpu op 1,3GHz draait is alleen relevant voor de marketing: in vergelijking met moderne Cortex A9-processors krijgt een ARM11-processor per kloktik vrijwel niets gedaan. Gelukkig maakt dat niet zoveel uit: Symbian gebruikt de cpu alleen voor lichte taken als het ophalen van e-mail. De interface wordt door de gpu verzorgd. In de 808 PureView zit vermoedelijk dezelfde Broadcom BCM2727 als in de N8, de E7 en de X7.
Daarnaast is een tweede gpu aanwezig voor het verwerken van camerabeelden. Details daarover zijn niet bekendgemaakt, maar geen enkele ons bekende gpu kan de hoeveelheid data uit de PureView-camera aan. De logische conclusie is dan dat er een speciale gpu voor de PureView is gemaakt, en vermoedelijk is dat door Broadcom gedaan.
Standaard heeft het toestel 16GB opslaggeheugen, waarvan bij opstarten ongeveer 11,5GB beschikbaar is. Het werkgeheugen heeft een grootte van 512MB en dat is voor Symbian-begrippen behoorlijk veel.
Scherm: superieure amoled
Het scherm is een Clear Black Display, eem amoled-paneel met een door Nokia ontwikkeld polarisatiefilter. Het scherm is met 4" klein noch groot, maar de grootste hinderpaal is de resolutie: die is met 640x360 pixels lachwekkend laag voor een high-end smartphone. Vooral in de browser is dat te zien: alles oogt onscherp. In de interface valt het minder op, maar de pixels zijn altijd makkelijk te onderscheiden. Vergelijkbaar geprijsde telefoons hebben tegenwoordig al snel een resolutie van 960x540 of zelfs 1280x720 pixels.

Daar staat tegenover dat de 808 veruit het felste amoled-scherm heeft dat we tot nu toe hebben gezien. Dat maakt dat het scherm in de volle zon nog prima afleesbaar is. De helderheid is met bijna 500 nits al hoog voor een lcd, maar bij amoleds hebben we nog niet eerder een helderheid van meer dan 350 nits gezien.
De 808 is bovendien voorzien van een rgb-amoled en niet van een minder scherpe PenTile-amoled, zoals bijvoorbeeld de Lumia 800 of de N9. De kleurtemperatuur is voor een amoled opvallend goed: het scherm is maar een klein beetje te blauw, en ten opzichte van andere amoleds staat de display op eenzame hoogte.
Kortom: de resolutie van het scherm is laag, maar in alle andere opzichten is het scherm van de PureView superieur.

Accu
De accu in de 808 PureView is - in tegenstelling tot die van de duurdere Lumia's - verwisselbaar. De capaciteit bedraagt slechts 1400mAh, maar Symbian stamt nog uit de tijd dat accu's kleiner waren en telefoons veel zuiniger met energie omsprongen dan bijvoorbeeld Windows Phone en Android.
Desondanks is de PureView niet bijzonder zuinig op zijn acculading. Het fotograferen, het doorsturen en bewerken van foto's en het spelen met de camera is een taak die veel van de accu vergt. Bij spaarzaam tot normaal gebruik gaat de accu misschien twee dagen mee. Dat is best goed in vergelijking met andere besturingssystemen, maar voor een Symbian-telefoon is het niet lang.
/i/1340180132.png?f=thumb)
De 808 PureView doet het in deze test goed, maar niet uitstekend: er kan tien uur met een volle acculading worden gebeld. Gezien de kleine capaciteit is dat een goede prestatie, maar van Symbian hadden we niet anders verwacht.
De 808 is een prima toestel om mee te bellen. Het heeft net als veel concurrenten een tweede microfoon voor noise cancellation en dat werkt prima. Het bereik van de PureView is bovendien uitstekend: het houdt een 3g-signaal langer vast dan andere toestellen. Dat is ook met wifi zo: op dezelfde plek waar onder meer een HTC One X en een laptop het wifi-signaal al kwijt waren, bleek de 808 nog een internetverbinding in stand te kunnen houden.
In standby is de 808 juist weer niet zuinig: na zestien uur in standby bleek de accu bijna een kwart van zijn lading kwijt te zijn. Verwacht van dit toestel dus ook geen accuduur van een week. We hopen dat er - net als bij de Xperia S - ergens een bug zit die de telefoon wakker houdt, en dat dat met een update kan worden opgelost.
Software en benchmarks
Nokia Belle FP1
Het besturingssysteem op de 808 PureView heet Nokia Belle FP1 - en dat is dus Symbian. Symbian Belle is een grote update van het besturingssysteem, waarin diverse vernieuwingen van andere besturingssystemen zijn overgenomen. Een van de opvallendste zaken is een dropdown-notificatiebalk inclusief toggles voor onder meer wifi en bluetooth.
Dat Nokia het vertrouwen in Symbian heeft verloren, bleek al anderhalf jaar geleden toen het bedrijf met Microsoft in zee ging. De 808 PureView is waarschijnlijk de laatste Symbian-telefoon in de Nederlandse schappen.
Belle is niet het Symbian dat veel mensen kennen van de N95, de N97 of de E71. Zowel de layout als de structuur van de menu's zijn gemoderniseerd en ook het installeren van apps verloopt sneller en soepeler dan voorheen. Er zijn drie homescreens met widgets, een plat hoofdmenu met daarin alle applicaties, en een grafische app-switcher.
Waar Symbian de weg heeft bereid voor smartphones, is het lastig om het besturingssysteem nu nog voor vol aan te zien. De elementaire apps zijn er wel - Nokia heeft Twitter en Facebook-koppelingen ingebouwd, er staan games op het toestel en via Nokia Store zijn er meer te downloaden - maar minder gangbare apps ontbreken. Zo is het onmogelijk om op een Symbian mobiel te bankieren, populaire apps voor weer en verkeer ontbreken en het aanbod van Nederlandse apps in het algemeen is beperkt. Mobiel internet is geen vervanging: de browser is daarvoor niet krachtig genoeg.
Symbian is niet in alle opzichten verouderd: het lockscreen toont notificaties zonder dat je een knop hoeft in te drukken en de standaardnavigatie van Nokia Rijden werkt uitstekend. In vergelijking met vorige Symbian-versies is er veel verbeterd.
De interface werkt prima en is over het algemeen voldoende snel, maar veel apps zijn langzamer dan op andere platformen, waardoor het werken met de telefoon trager aanvoelt dan nodig. De snelheid is wel bewonderenswaardig als je ziet met welke hardware het toestel het moet stellen.
:fill(white)/i/1340028660.jpeg?f=thumb)
Tekstinvoer
Voor tekstinvoer heeft de 808 een onscreen qwerty-toetsenbord dat zowel in portrait als in landscape te gebruiken is. In vergelijking met andere smartphones is tekstinvoer op de 808 echter geen prettige ervaring. Om te beginnen heeft Nokia er namelijk voor gekozen om de toetsen recht onder elkaar te zetten, en alle symbolen aan de rechterkant onder te brengen. Daardoor zitten veel tekens niet waar je ze verwacht.
Als je daaraan gewend bent, werkt het typen nog steeds niet soepel, omdat de software aanrakingen niet altijd even zorgvuldig registreert. Tekstinvoer op de 808 levert dus veel meer foute aanslagen op dan bij andere telefoons. In landscape gaat het iets beter dan in portrait, maar niet genoeg om van comfortabel werken te spreken.
:fill(white)/i/1340028919.jpeg?f=thumb)
Browser
De browser op de 808 PureView is veruit de beste browser die Nokia ooit op een Symbian-telefoon heeft gezet, maar hij doet nog altijd ver onder voor de concurrentie.
De interface werkt best prettig. Vooral het beheren van tabs is dankzij een knop onderin gemakkelijk en snel. Ook zijn de opties makkelijk bereikbaar; lastig is alleen dat de adresbalk niet werkt als zoekbalk. Om te zoeken moet onder de adresbalk op een regel met een Google- of Bing-logo worden getikt.
Het grote probleem is dat de browser ongelofelijk traag is. Hij is weliswaar fors sneller dan de browsers van eerdere Symbians, maar over veel pagina's doet hij nog altijd vier of vijf keer zo lang als een Windows Phone- of Android-toestel. Bovendien is de resolutie van het scherm te laag om indruk te maken: pagina's zien er blokkerig uit en de render-engine maakt veel fouten.
:fill(white)/i/1340028664.jpeg?f=thumb)
Bij onze Frontpage-laadtest doet de PureView het een stuk beter dan de N8, die we eveneens met Nokia Belle hebben getest. Concurrenten als Nokia's eigen Lumia 800 en N9 zijn echter nog veel sneller. Met Opera Mobile presteert de PureView overigens een stuk beter; er gaat dan ongeveer een seconde van de tijd af.
BrowserMark meet de snelheid van diverse onderdelen van de browser. Ook hier is de 808 niet snel, maar in elk geval wel sneller dan de Windows Phone-toestellen. Voor een Nokia doet de PureView het dus heel goed en voor een toestel met ARM11-processor is deze score een klein wonder.
SunSpider is een bekende test om de snelheid van het uitvoeren van Javascript te meten. Nokia heeft tussen Belle en Belle FP1 op dit gebied flink wat progressie geboekt: de PureView is meer dan twee keer zo snel als de N8 op Belle. Voor een goedkope smartphone zou de score dik in orde zijn.
Alternatieven: geen alternatief
Als cameratelefoon kent de 808 PureView geen gelijke en dus zijn er ook geen rechtstreekse concurrenten. We hebben daarom een vergelijking gemaakt met toestellen die ongeveer even duur zijn of die op zijn minst een behoorlijk kiekje kunnen maken.
De N8 was de koning onder de cameratelefoons totdat de 808 PureView uitkwam, maar is tegenwoordig alleen met moeite nog te vinden. Het toestel draait op vrijwel dezelfde software. Het scherm is met 3,5" wel een stukje kleiner, maar hij kost ook een stuk minder dan de 808.
De iPhone 4S is geen cameratelefoon als de PureView; er valt zo goed als niets in te stellen, zelfs de resolutie kan niet gewijzigd worden. Voor een smartphone maakt hij wel goede foto's. Net als de 808 is hij aardig aan de prijs, maar voor dat geld krijg je naast een prima cameratelefoon ook een platform met toekomst: iOS.
Van alle Android-telefoons is de Galaxy S III van Samsung degene met de beste camera, al wint hij maar nipt van de concurrentie. Voor het overige is het een fijne, snelle smartphone. Hij is wel een stuk groter en vooral breder dan de 808.
De Xperia S van Sony is van alle Android-telefoons misschien wel het meest geschikt als cameratelefoon. Hij heeft namelijk een fysieke cameraknop en biedt veel opties om de camera naar je hand te zetten. Bovendien is hij een stuk goedkoper dan de 808.
Waar Nokia het geloof in Symbian heeft verloren, zet het bedrijf alles op alles om succesvolle Windows Phone-toestellen te maken. Het duurste model in de Lumia-lijn is de 900, met een 4,3"-amoled-scherm en een frontcamera. Ook is er nog de veel goedkopere Lumia 800, met een 3,7"-scherm en dezelfde software.
Gallery en specs
:fill(white)/i/1340103185.jpeg?f=thumb)
Merk en Type |
Merk |
Nokia |
Productserie |
Pureview |
Type |
808 |
Toestel |
Telefoonmodel |
bar |
Invoermethode |
touchscreen |
Besturingssysteem |
Symbian |
Versie besturingssysteem |
Symbian Belle FP1 |
Beeldscherm |
Schermresolutie |
640x360 |
Schermdiagonaal |
4" |
Schermtype |
amoled |
Touchscreentechniek |
capacitief |
Camera |
Cameraresolutie |
41 megapixel |
Camera-autofocus |
ja |
Flitsertype |
xenon-/led-flitser |
Resolutie video-opname |
1920x1080 |
Functionaliteit |
Berichten |
e-mail, mms, sms |
Audioformaten |
aac, aac+, amr-nb, amr-wb, eaac, eaac+, mp3, wma |
Videoformaten |
h.263, h.264, mpeg 4 |
Gps |
Ja |
Functies |
bewegingssensor, dlna, fm-radio (headset), fm-transmitter, handsfree, kompas, Swype-tekstinvoer, T9-tekstinvoer, tril, voicerecorder |
Verbindingen |
Mobiele netwerken |
edge, gprs, hsdpa |
Frequentiebereik (gsm/umts) |
850MHz, 900MHz, 1800MHz , 1900MHz |
Wlan |
802.11b, 802.11g, 802.11n |
Bluetooth-versie |
Bluetooth 3.0 |
Overige draadloze verbindingen |
Near Field Communication |
Connectors |
3,5mm headset, Micro-hdmi, micro-usb |
Technische kenmerken |
Processorsnelheid |
1,3GHz |
Opslaggeheugen |
16GB |
Extern geheugen |
Secure Digital Micro |
Accu |
Gesprekstijd |
6u |
Stand-by-tijd |
540u |
Accucapaciteit |
1400mAh |
Accutype |
li-ion |
Uiterlijk |
Kleuren |
zwart |
Gewicht |
169g |
Lengte |
123mm |
Breedte |
60mm |
Hoogte / Diepte |
13mm |
Overige specificaties |
Meegeleverde accessoires |
datakabel, headset bedraad, oplader |
Bijzonderheden |
17,95 mm dik bij de camera |
Conclusie: een showcase
Nokia wilde zijn spierballen weer eens laten zien: de Nokia 808 PureView is het meest indrukwekkende staaltje innovatie dat we dit jaar op de smartphonemarkt hebben gezien. Voor smartphonebegrippen is de camera subliem en de video's zien er goed uit en klinken als een klok. We mogen wel stellen dat deze telefoon het als eerste daadwerkelijk tegen een goede compactcamera kan opnemen.
De grote vraag is echter voor wie Nokia deze telefoon heeft uitgebracht. Wie op zoek is naar een serieuze smartphone met voldoende processorkracht en genoeg apps, kan het toestel beter in de winkel laten liggen. En hoe goed de camera ook is, wie serieus met fotografie aan de slag wil, zal de gevraagde 550 euro beter kunnen besteden.
Wie een gewone telefoon met een buitengewone camera zoekt, en vervolgens niet veel meer wil dan die plaatjes op Facebook zetten of per e-mail te versturen, heeft een goeie aan de 808 PureView. Daarnaast is het bereik goed en het scherm is niets minder dan een doorbraak in amoled-technologie, al is de resolutie dan weer jammerlijk laag.
Ondanks de tekortkomingen laat de 808 wel zien dat camera's in smartphones nog enorm verbeterd kunnen worden. Bovendien toont het toestel dat Nokia nog altijd in staat is om met technologische innovaties te komen. In dat opzicht is het toestel een triomf, maar vanwege diezelfde tekortkomingen blijft de 808 een niche-product.
Het wachten is op Windows Phone-toestellen met PureView-camera's, maar die worden niet voor volgend jaar verwacht. In elk geval hebben de Nokia-fans voorlopig wel weer iets om naar uit te zien.
Pluspunten
+ Uitstekende fotocamera
+ Uitstekende videocamera
+ Uitstekend amoled-scherm
Minpunten
- Duur
- Symbian kan concurrentie niet aan
- Schermresolutie is laag
Eindoordeel