Inleiding
Het is alweer meer dan een half jaar geleden dat we kennismaakten met Intels visie op de toekomst van de notebook. De chipgigant lanceerde zijn ultrabook-concept voor dunne en platte notebooks samen met Asus op de Computex-beurs in Taiwan. Afgelopen september zagen we op de IFA in Berlijn dat ook veel andere fabrikantenaan de slag waren gegaan: Acer, Lenovo en Toshiba lieten op deze elektronicabeurs zien hoe zij het ultrabook-concept interpreteerden. Onlangs onthulde ook HP zijn eerste model in deze nieuwe categorie.
De ultrabooks van zowel Acer en Asus hebben we al besproken, en de modellen van HP en Lenovo komen vooralsnog niet in Nederland uit. Dan blijft er nog één naam over: Toshiba. Deze fabrikant brengt begin volgend jaar twee ultrabooks uit met de naam Z830: één in de Portégé-lijn en één in de Satellite-serie. De Portégé heeft een ingebouwd 3g-modem, verder zijn de twee identiek.
In deze review bekijken we de Satellite Z830, die de strijd moet aangaan met de S3 van Acer en de UX31 van Asus. Waar bij die laatste twee concessies zijn gedaan op het gebied van aansluitingen, is de connectiviteit van de Satellite eigenlijk net zo uitgebreid als bij normale laptops. Toch heeft de notebook het gewicht en de dikte van een ultrabook. Wij keken of dat genoeg is om de concurrentie af te troeven.
Uiterlijk en indruk
Op de redactie testen we wel vaker dunne en lichte laptops, maar de Z830 wist bij de eerste kennismaking alsnog te verrassen. Met een gewicht van 1080 gram is deze 13,3"-laptop lichter dan menig netbook, waardoor we ons aanvankelijk afvroegen of we de accu nog moesten inbouwen. Dat was dus niet het geval: Toshiba heeft het voor elkaar gekregen om de lichtste ultrabook tot nu toe te bouwen, en dat is een prestatie van formaat.
Bij nadere inspectie wordt duidelijk waar die gewichtsbesparing vandaan komt. De Z830 is volgens Toshiba gemaakt van een magnesiumlegering en die voelt in de praktijk fragieler aan dat het aluminium van bijvoorbeeld de Asus UX31 of de MacBook Air. Waar die laatste twee nergens speling vertonen, is dat bij de Z830 wel het geval. Vooral het scherm is alle kanten op te buigen en het scharnier is wat wiebelig, net als bij de Acer S3. Voor goede orde: de Z830 voelt zeker niet slecht of goedkoop aan, maar verwacht geen unibody-kwaliteit.
:fill(white)/i/1323788848.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788880.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788921.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788946.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788989.jpeg?f=thumb)
De gehele laptop is in dezelfde kleur uitgevoerd, die zich het beste laat omschrijven als grijs met een klein beetje bruin. De schermcover en het gebied onder het toetsenbord zijn daarnaast voorzien van een geborstelde textuur. Toshiba heeft de Z830 duidelijk een eigen stijl en uiterlijk meegegeven; anders dan bij de UX31 en de Acer S3 zijn de overeenkomsten met de MacBook Air ver te zoeken.
Toetsenbord en touchpad
Wat de Z830 wel gemeen heeft met de Air is toetsenbordverlichting, en dat is een welkome eigenschap. Maar weinig Windows-laptops hebben een verlicht keyboard, terwijl dat toch voor bijna elke gebruiker wel meerwaarde biedt. Via de toetscombinatie Fn+Z kan de verlichting in- en uitgeschakeld worden. Jammer is wel dat de secundaire functies van toetsen - die in combinatie met de Fn-toets gebruikt kunnen worden - niet verlicht worden, waardoor het in het donker alsnog moeilijk is om zo het geluidsniveau of de schermhelderheid in te stellen. Voor een 13,3"-laptop is het toetsenbord overigens erg netjes ingedeeld. Er zijn dedicated knoppen voor Home, Page Up, Page Down en End, en de pijltjestoetsen zijn lekker groot.
:fill(white)/i/1323788872.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788876.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788928.jpeg?f=thumb)
De backlight en de indeling zijn eigenlijk de enige pluspunten van het toetsenbord, want verder kon het maar weinig indruk op ons maken. De toetsen zijn behoorlijk zacht en geven weinig feedback, waardoor we geregeld toetsaanslagen misten. Daarbij moeten toetsen ook redelijk precies in het midden geraakt worden: een druk op de zijkanten van de spatiebalk wordt bijvoorbeeld vaak niet geregistreerd. In de praktijk werkt het toetsenbord het beste als de handen op kleine afstand boven de toetsen zweven en de toetsen rustig en ferm worden ingedrukt. Wie gewend is om van meer afstand en met hoge snelheid te werk te gaan zal waarschijnlijk moeite hebben om accuraat te typen.
De touchpad kwam in eerste instantie wat ouderwets op ons over. Onder het aanraakgevoelige oppervlak zijn twee fysieke, chromen drukknoppen geplaatst. De laatste tijd zien we bij laptops juist een verschuiving naar grote touchpads met geïntegreerde knoppen, maar Toshiba doet hier niet aan mee. In de praktijk maakt dat niks uit, want de touchpad doet zijn werk prima. De knoppen voelen stevig aan en hebben een ferme klik. Op het gebied van multitouch schiet het pad wel wat tekort. Scrollen met twee vingers verliep niet heel vloeiend en we stapten daarom al snel over op de verticale scroll-zone aan de rechterzijde van de touchpad.
Warmte, geluidsproductie en speakers
Rechts aan de onderkant van de laptop is een rond rooster te vinden, met daarachter een kleine ventilator. De rest van de warmte wordt via een klein rooster aan de achterzijde afgevoerd. Deze constructie doet zijn werk goed; zelfs bij zware belasting wordt de laptop nooit merkbaar warm. Geruisloos is de ventilator echter niet. Dat laptops bij het uitvoeren van zware taken herrie maken is onontkombaar, maar zelfs bij het tikken van een tekstje is constant gezoem te horen. Bij wat meer omgevingsgeluid valt dat niet erg op, maar het is zeker jammer en soms storend.
:fill(white)/i/1323788983.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788987.jpeg?f=thumb)
Als er muziek beluisterd wordt is het gezoem al niet meer te horen. De speakers zijn net onder de voorste rand geplaatst, maar feitelijk fungeert het hele chassis als klankkast: ook als we de speakers afdekken is het geluid nog goed te horen. Net als bij andere platte laptops is het geluid niet erg vol, maar het is gelukkig wel voldoende luid. Wie echt van zijn muziek wil genieten, doet er natuurlijk goed aan een setje speakers of een hoofdtelefoon aan te sluiten.
Software
De Z830 wordt met opvallend veel bloatware geleverd. De map 'Toshiba' in het Windows-startmenu telt maar liefst 56 snelkoppelingen, waarvan het merendeel naar applicaties verwijst. Veel van de meegeleverde software voegt weinig toe en een heleboel applicaties hadden makkelijk in een centraal programma gebundeld kunnen worden. Nu levert de fabrikant veel losse programma's die elk maar zeer weinig functionaliteit bieden, zoals het uitlezen van de ssd-status of het wisselen tussen energiestanden. Niet minder dan dertien van deze applicaties worden automatisch gestart bij het aanmelden in Windows.
Hardware en aansluitingen
Toshiba brengt in Nederland vooralsnog één configuratie van de Satellite Z830 uit, die een adviesprijs heeft van 999 euro. Voor dat geld is de notebook voorzien van een Intel Core i5 2467M-cpu en 4GB geheugen. Deze dualcore-processor heeft ondersteuning voor HyperThreading en loopt standaard op een kloksnelheid van 1,6GHz. Met de Turbo-functie kan de kloksnelheid tijdelijk naar 2,3GHz verhoogd worden. De onboard-igp is de HD3000, die op 350MHz is geklokt en die een turbostand van 1150MHz heeft.
De 2467M is geen krachtpatser maar snel genoeg voor dagelijks werk. Tijdens de testperiode konden we zonder problemen met veel open tabs internetten, video's bekijken, Photoshoppen en flink multitasken. Voor het spelen van games is de Satellite, zeker vanwege de relatief trage grafische chip, niet geschikt.
Net als bijna alle andere ultrabooks is ook de Z830 uitgerust met een ssd. Het gaat om een mSata-model uit Toshiba's productlijn met een capaciteit van 128GB. De schijf is opgebouwd uit 32nm-flashmodules en heeft volgens de officiële specsheet maximale lees- en schrijfsnelheden van respectievelijk 180MBps en 50MBps.
In onze tests wisten we die snelheden niet te halen - in de sequentiële schrijftest presteerde de schijf zelfs significant minder. Omdat het een ssd is, zijn de access times lager dan bij harde schijven - maar snel zouden we de schijf niet noemen. Toshiba reserveert overigens een flink deel van de schijf voor een herstelpartitie, zodat er 96GB aan capaciteit voor de gebruiker overblijft.
De ssd heeft op de boottijden duidelijk een positief effect. De Satellite Z830 moet zijn meerdere erkennen in de de MacBook Air en de ultrabooks van Acer en Asus, maar is alsnog vele malen sneller opgestart dan een notebook met een reguliere harde schijf.
Aansluitingen
Waar veel fabrikanten het aantal aansluitingen klein houden om hun notebooks dunner te maken, hebben de ontwerpers bij Toshiba een slimme manier bedacht om ook grote aansluitingen als de vga-uitgang en de utp-poort in te bouwen. De laptop is over de gehele linie rond de 16mm dik, maar aan de achterzijde zijn twee pootjes geplaatst die net even een paar millimeter hoger zijn dan de laptop zelf. In die linker- en rechterpoot zitten respectievelijk de vga- en de ethernetaansluiting weggewerkt.
:fill(white)/i/1323788917.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788945.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788948.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788952.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788961.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323788988.jpeg?f=thumb)
Aan de achterzijde zitten verder nog twee usb 2.0-poorten, de hdmi-uitgang en de voedingsaansluiting. Aan de linkerzijde van de notebook zijn een sd-kaartlezer en de audio-aansluitingen te vinden en rechts heeft Toshiba een oogje voor een Kensington-slot en een usb 3.0-poort ingebouwd.
Dankzij het ingenieuze ontwerp met de pootjes heeft Toshiba een heel dunne laptop weten te bouwen die net zoveel aansluitingen te bieden heeft als dikkere modellen. De Z830 heeft hiermee zeker een streepje voor op bijvoorbeeld de Macbook Air en de Asus UX31, die het zonder vga- en ethernetaansluitingen moeten stellen.
Scherm en accu
Laptopfabrikanten kiezen nog altijd massaal voor glossy schermen en het lijkt erop dat dit niet op korte termijn zal veranderen. Dergelijke schermen zien er mooi uit in een omgeving met gecontroleerd licht, maar zijn in de buitenlucht of in ruimtes met veel lichtbronnen vaak moeilijk af te lezen omdat ze erg spiegelen. Dit effect kan bestreden worden door de helderheid op te schroeven, maar er zijn niet veel notebooks met een backlight die daar krachtig genoeg voor is.
/i/1323788881.jpeg?f=imagenormal "Toshiba Satellite Z830")
Toshiba lijkt de nadelen van glossy schermen ook in te zien, want het bedrijf gebruikt voor de Z830 een mat 13,3"-paneel met daarachter wel een relatief krachtige backlight. Dat maakt dat de Z830 buiten en in ruimtes met grote tl-bakken aan het plafond nog prima af te lezen is. De resolutie had van ons iets hoger gemogen, maar 1366x768 is nou eenmaal nog de standaard bij schermen van dit formaat.
Kijkhoeken
Over de kijkhoeken van het beeldscherm kunnen we kort zijn; die zijn matig. Hoewel tn-panelen niet bekend staan om hun correcte kleurreproductie als ze onder een hoek bekeken worden, is het bij de Z830 wel heel gortig.
:fill(white)/i/1323857837.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323857815.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323857829.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323857916.jpeg?f=thumb)
Horizontaal valt het tot een hoek van 30 graden nog wel mee, al is wel te zien dat het zwart rare dingen gaat doen. Bij 45 graden is er van de kleuren weinig over.
:fill(white)/i/1323857925.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1323857930.jpeg?f=thumb)
De verticale hoeken zijn aanzienlijk slechter. De maximale kijkhoek is hier een graad of 15; in beide richtingen wordt de kleurreproductie snel zeer sterk aangetast.
Accu
Ultrabooks moeten volgens Intel op een aantal punten excelleren en een daarvan is de accuduur. Bij de Z830 is dat zeker gelukt. Bij onze browsertest, waarbij continu een lijst met websites geladen wordt met de schermhelderheid op 180cd/m2, houdt de laptop het vijf uur en drie minuten uit. Daarmee komt hij dicht in de buurt bij de koploper in deze test, Apples 13" MacBook Air.
In onze tweede accutest, waarbij een video herhaaldelijk wordt afgedraaid tot de accu leeg is, doet de Satellite het nog beter en weet hij de MacBook Air overtuigend te verslaan.
Prestaties: cpu en gpu
Met Cinebench testen we de prestaties van de processor in zowel single- als multithreaded situaties. De 2467M in de Z830 kan hier zijn Turbo maximaal inzetten, maar dat kunnen de snellere i5's en i7's van de concurrentie ook. Terwijl de Z830 blijft steken op 2,3GHz kan de UX31 doorgaan tot 2,9GHz, en dat is in de scores goed te zien.
Als alle cores actief zijn, is de maximale kloksnelheid van de Z830 2GHz. Daarmee is hij in deze test zelfs trager dan de i3-2310M, die standaard op 2,1GHz draait.
De OpenGL-test van Cinebench laat zie dat de HD3000 in Intels zuinige chips geen partij is voor een echte videokaart.
Prestaties: software en overall
Onze Lightroom-test bestaat uit het verscherpen van 24 raw-bestanden uit een Nikon-dslr, die vervolgens in het jpeg-formaat worden weggeschreven. De Z830 presteert hier naar verwachting.
Bij de Handbrake-test wordt een 1080p-quicktime-trailer van de film Thor omgezet naar een .mp4-bestand dat op een iPad afgespeeld kan worden. Net als bij de multithreaded-test van Cinebench zien we dat de maximale kloksnelheid van 2GHz de Z830 parten speelt.
Bij de Retouch Artist-test worden in Photoshop verschillende bewerkingen op een testbestand uitgevoerd. De verschillen tussen de Z830 en de andere ultrabooks zijn wederom goed te zien.
Ook bij het repareren van een set rar-bestanden met Quickpar presteert de Z830 minder goed dan zijn concurrenten.
PCMark 7 is een uitgebreide benchmark die verschillende aspecten van een systeem test en daarna een totaalscore berekent. De Z830 is alles bij elkaar sneller dan een high-end notebook als de XPS 15z van Dell. De totaalscore van PCMark 7 wordt echter flink beïnvloed door opslagprestaties, dus de ssd van de Z830 heeft hier een grote invloed. Dat vinden we overigens terecht, omdat het inbouwen van een ssd een systeem flink sneller kan laten aanvoelen.
Specificaties en gallery
Conclusie
De Satellite Z830 heeft twee gezichten: op sommige punten maakt deze ultrabook grote indruk, maar Toshiba heeft ook enkele serieuze steken laten vallen.
De Z830 doet grotendeels precies wat een ultrabook moet doen: hij is dun en licht, en start snel op. Ondanks de geringe afmetingen heeft Toshiba het voor elkaar gekregen om alle gangbare aansluitingen in te bouwen en daarnaast is de lange accuduur indrukwekkend. Ook met het matte scherm en de toetsenbordverlichting zijn we beslist tevreden.
Er zijn echter ook duidelijke minpunten. De kijkhoeken van het scherm zijn niet veel soeps, er is veel bloatware geïnstalleerd en voor duizend euro krijg je niet bepaald de snelste hardware - de Acer S3, die tweehonderd euro goedkoper is, heeft bijvoorbeeld dezelfde processor aan boord. Het meest storend vonden we echter het toetsenbord, waarvan de spatiebalk geregeld aanslagen niet registreerde, en het geluid van de ventilatie.
De Toshiba Satellite Z830 zou van ons drieënhalve ster krijgen, maar dat laat ons scoresysteem nog niet toe, dus we zullen moeten kiezen uit drie of vier sterren. Met drie sterren zouden we deze ultraportable tekort doen en daarom krijgt hij er vier, maar het is wel met hakken over de sloot.
Pluspunten
+Mat scherm
+Verlicht toetsenbord
+Dun en licht
+Veel aansluitingen
+Goede accuduur
Minpunten
-Matig toetsenbord
-Relatief traag
-Slechte kijkhoeken
-Bloatware
Eindoordeel
:fill(white)/i/1323788848.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788880.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788921.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788946.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323788989.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788872.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788876.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788928.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788983.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788987.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323788917.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323788945.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323788948.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323788952.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788961.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788988.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323857837.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323857815.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323857829.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323857916.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323857925.jpeg?f=imagegallery)
/i/1323857930.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788881.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1323788936.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1320743308.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1320743308.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1315224986.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1306834994.png?f=fpa)
/i/1326241118.png?f=fpa)
/i/1314977806.png?f=fpa)
/u/286848/crop5893df624a917.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/63098/crop651ad86823c45.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/56984/crop5d55aa406bb59.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/10785/crop578f51da1fbfc_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1103/crop5dcac670e78da_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/230875/crop5aed7d0340f94_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/61340/125281113_256.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/347463/crop63dd20785b307.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/386815/296252.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/192890/brain.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4580/crop63277a49e9b9d_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/221184/LuffyGoku.jpg?f=community){kind=small}
/u/366944/Mondays2.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1100/crop5a1c5df8066e1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/63440/Smilie.gif?f=community){kind=small}