Inleiding
We hebben bij Tweakers.net nog niet vaak mobiele workstations getest en dat is jammer. Meer nog dan gamingnotebooks, die we wel regelmatig binnenste buiten hebben gekeerd, zijn workstations vaak de crème de la crème van de notebooklijnen van fabrikanten. We hebben het dan niet over het design, maar vooral over de prestaties, degelijkheid, connectiviteit en andere eigenschappen die we belangrijk vinden.
Uiteraard hoort bij dergelijke laptops voor de high-end een flinke prijs en is de doelgroep niet heel groot. Desondanks is het interessant om eens te zien op welk niveau workstations anno 2011 staan. Kan een model voor het hoge segment bijvoorbeeld dienen als serieuze vervanging voor een desktopsysteem, ook voor een poweruser? Om dit uit te vinden was Dell bereid zijn Precision M4600 te leveren, voorzien van krachtige hardwareonderdelen. De Precision M4600 is om verschillende redenen een stevige 15,6"-jongen, zoals we zagen.
Uiterlijk en indruk
Dell is voor zijn nieuwe Precision terug naar de tekentafel gegaan en is met een nieuwe behuizing voor de mobiele werkstationlijn gekomen. Het goedkoopste model van de M4600 kost in Nederland minder dan 1100 euro. Met de configuratie die wij ontvingen, is de notebook echter veel, heel veel duurder. Als we de basisconfiguratie op de site van Dell uitrusten met onder andere een Intel Core i7-2920XM, een Nvidia Quadro 2000M, een ssd van 256GB en een full hd-scherm, zoals Dell voor ons deed, komen we uit op een prijs van bijna 3900 euro. En dat is dan nog zonder btw. De meerprijs van alleen de processor is al bijna 1000 euro en het is mogelijk om het systeem zelfs nog verder uit te breiden.
De gemiddelde consument zal bij een aanblik van het model niet echt begrijpen dat het om een laptop in het hogere prijssegment gaat. Zo op het oog gaat het niet om een luxe laptop. Het design is erg zakelijk en weinig spectaculair. Dell heeft voor rechttoe rechtaan gekozen en ook de grijsbruine kleur zal lang niet iedereen aanspreken. Het lijkt wel een notebook van jaren geleden, maar schijn bedriegt. De Precision heeft tal van features die het werken makkelijker maken en ook wat uiterlijk betreft zijn er de nodige subtiliteiten die het design bij een meer nauwkeurige blik best aantrekkelijk maken.
Wat direct opvalt: de notebook is zeer stevig; Dell heeft dan ook gekozen voor een behuizing die grotendeels van aluminium en een magnesiumlegering is gemaakt. De onderkant is van metaal, dat doorloopt naar de voor- en achterkant. Ook de achterkant van het scherm is van metaal. De rest van het oppervlak is van stevig plastic en het scherm is met smalle, langwerpige scharnieren stevig aan de body bevestigd.
Als we het scherm bij de hoekpunten vastpakken, kunnen we het niet ver buigen; het metaal voorkomt dit goed. Nergens kunnen we de notebook noemenswaardig indrukken en ook treffen we geen kieren of oneffenheden aan in de afwerking. Ingeklapt sluit het scherm goed aan op de body. De ronde metalen delen aan de voor- en achterkant sluiten dan mooi aan, een van de subtiele designelementen. Het dichtgeklapte scherm wordt met twee bevestigingshaken op zijn plek gehouden. Ontgrendelen verloopt via de degelijke knop aan de voorkant. Over het geheel genomen is de notebook goed afgewerkt, al verwachten we ook niet anders voor deze prijs.
Door het gebruikte materiaal is de laptop niet licht; we maten 3166 gram. Ook is de notebook met zijn afmetingen van 376x256x36,5mm niet bepaald klein voor een 15"-exemplaar.
/i/1319722253.jpeg?f=imagenormal)
Het toetsenbord bestaat uit licht holle toetsen die aan de onderkant nauw op elkaar aansluiten en aan de bovenkant minder. De toetsen geven goede feedback en voelen niet goedkoop aan, zoals veel keyboards tegenwoordig. Door de robuustheid van het toetsenbord hoeven zware typers niet bang te zijn dat ze het te hard aanslaan; het is niet in te drukken in het midden.
Dell heeft in tegenstelling tot bij de M4500 nu wel een numeriek eiland toegevoegd. Handig is dat daar ook een dedicated key voor de calculator aanwezig is. Opvallend aan de lay-out is verder dat Dell weinig extra fn-commando's aan de functietoetsen heeft gekoppeld. De fabrikant heeft voor het toevoegen van een numeriek deel weinig concessies gedaan aan de grootte van de keys of de lay-out. Alleen is de rechter-shift-toets kleiner dan normaal.
Dell vermeldt niet of het toetsenbord spill resistant is of niet, maar de afwezigheid van die vermelding en het feit dat we geen afvoer of iets dergelijks kunnen constateren, doen ons concluderen dat deze feature helaas ontbreekt. Sommige Lenovo's hebben deze welkome eigenschap bijvoorbeeld wel. Het toetsenbord heeft wel achtergrondverlichting, die tussen de standen maximaal en uit nog drie helderheidsstanden heeft.
:fill(white)/i/1319722248.jpeg?f=thumb)
Tussen de eerste twee rijen toetsen zit ter hoogte van het touchpad een pointing stick. Deze werkt accuraat en zit niet in de weg bij het typen. De beweging naar onderen verliep wat stroef bij de pointer, misschien omdat hij diep in het keyboard is verzonken. Wie het fijn vindt om ermee te werken, zal ook de drie extra muisknoppen boven het touchpad waarderen. Ook onder het touchpad zitten drie muisknoppen en net als de toetsen voelen die gelukkig niet goedkoop aan. Ze hebben een softe, maar duidelijke klik.
Het touchpad zelf is voor zakelijke maatstaven best groot, groter dan bij de Precision M4500. Het liefst zouden we het nog iets groter zien, maar gezien de knoppenrij voor en achter is dit misschien lastig te realiseren. Het touchpad voelt goed aan en registreert bewegingen accuraat; ook de multitouch-gestures worden correct waargenomen en geïnterpreteerd.
Touchpads van goedkopere modellen kunnen nogal eens gaan irriteren bij veelvuldig gebruik, bijvoorbeeld als ze ruw zijn of een reliëf hebben. Bij dit model is dit niet het geval; het oppervlak voelt fijn glad aan en de gebruiker hoeft zijn vingers er slechts licht over te laten glijden. We stoorden ons echter wel aan de randen, die vervelend aanvoelen.
/i/1319722250.jpeg?f=imagenormal)
Rond het toetsenbord zitten verder weinig knoppen. De aan- en uitknop zit rechtsboven en is van hetzelfde type als de drie knoppen linksboven, die voor de volumeregeling zijn. Dedicated knoppen voor het volume zijn altijd mooi meegenomen. Overigens voelen deze knoppen wel wat 'plastic' aan.
Hardwareonderdelen
Zoals gezegd is de processor van ons testmodel de Core i7-2920XM. Dit was een groot deel van het jaar de snelste mobiele processor van Intel, totdat de fabrikant in het derde kwartaal de Core i7-2960XM uitbracht. De kloksnelheid van de Core i7-2920XM is 2,5GHz, met een maximale turboboost naar 3,5GHz, terwijl de hoeveelheid L3-cache 8MB bedraagt.
Deze processor beschikt op papier over zeer puike specificaties, waar moderne desktopchips zich niet voor zouden schamen. De werkelijke prestaties laten we op de benchmarkpagina's zien. Daarnaast is van belang dat de chip beschikt over zakelijke features als Intels hardwarematige virtualisatietechnologie VT-d en VT-x, en dat de tdp 55W bedraagt. De overige quadcores van Intel hebben een tdp van 45W. Zuinig is de chip dus niet.
/i/1319722249.jpeg?f=imagenormal)
De gpu is de Nvidia Quadro 2000M, hoewel Dell ook de mogelijkheid biedt om de 1000M of AMD FirePro M5950 in te bouwen. De Quadro 2000M is gebaseerd op de Fermi-architectuur van Nvidia en heeft 192 cores, net als de GX 460M en de GTX 560M voor consumentenlaptops. In tegenstelling tot die videochips heeft de Quadro-chip echter een 128bit in plaats van 192bit brede bus en wordt deze met ddr3- in plaats van gddr5-geheugen gecombineerd. De prestaties zullen dus wat lager liggen dan die van de consumentenvarianten. De Quadro is dan ook niet voor gaming bedoeld; Nvidia garandeert dat de drivers geoptimaliseerd zijn voor professionele grafische programma's.
De opslagcapaciteit wordt geleverd door de LAT-256M2S van LiteOn. Dit is een ssd met een sata600-interface en een capaciteit van 256GB. Het gaat om dezelfde, op de Crucial C400 gebaseerde Plextor PX-256M2S als die van de Alienware M14x. 256GB is niet veel voor een notebook anno 2011, maar voor een ssd is het redelijk. Jammer is dat er geen hdd's naast de sata600-ssd's geplaatst kunnen worden, alleen naast langzamere ssd-minicards met sata300-interface. Dell biedt de optie om hdd's met een capaciteit van 750GB in te bouwen.
De hoeveelheid geheugen is 8GB, opgebouwd uit 2x4GB-so-dimms van Samsung. In de behuizing kunnen nog eens 2 reepjes geheugen geplaatst worden. Dell heeft de Precision van een blu-ray-brander voorzien, de Matshita BD-RE UJ242. Verder wordt de wifi-connectiviteit geleverd door de Intel Centrino Ultimate-N 6300 AGN 3x3 HMC-adapter. Dit is Intels high-end adapter, die 2,4- en 5GHz-dualband en 3x3-multistream-ondersteuning heeft voor een theoretische maximale snelheid van 450Mbps. De machine ondersteunt Bluetooth 3.0. In Nederland lijkt helaas niet de mogelijkheid te worden geboden om een 3g-modem te integreren. Althans, hoewel de optie op de site wordt genoemd, is deze tijdens de bestelprocedure niet zichtbaar.
:fill(white)/i/1319722244.jpeg?f=thumb)
Als we de laptop rondgaan, zien we links twee usb 2.0-poorten, naast een aloude firewire-interface, de audio-in- en uitgang en de blu-ray-drive, terwijl de optische drive bij de meeste laptops rechts zit. Boven de optical zit de geheugenkaartlezer en daarnaast zit de expresscard annex smartcardsleuf.
Aan de rechterkant zitten twee usb 3.0-poorten en een displayport-interface. Ook zit hier een uitsparing voor de opslagschijf en treffen we een schuifknop voor het in- en uitschakelen van wifi aan.
Aan de achterkant zitten ook nog eens een vga-poort, een gigabitethernet-aansluiting, een gecombineerde esata-/usb 2.0-interface en hdmi. Rechtsachter zit ook de voedingsaansluiting. Al met al hebben we weinig te klagen over het aantal aansluitmogelijkheden en ook wat de positionering betreft zien we geen al te gekke dingen.
:fill(white)/i/1319722254.jpeg?f=thumb)
Ondanks zijn specificaties maakt de laptop weinig herrie en ook wordt hij nauwelijks warm, zelfs niet bij flinke belasting. Dell is erin geslaagd een goede airflow te bewerkstelligen, waarbij lucht door de vier riante roosters aan de onderkant aangezogen wordt en aan de achterkant wordt weggetransporteerd.
Als we de notebook openmaken zien we dat twee ventilators hiervoor verantwoordelijk zijn. Het openmaken is eenvoudig; na het losdraaien van de schroeven aan de onderzijde kan de metalen plaat weggenomen worden. Goed te zien is nu hoe stevig de behuizing ook van binnen is. De geheugensleuven zijn eenvoudig te benaderen, maar door de diepere ligging van de opslagschijf is het wat omslachtig om deze te verwisselen.
:fill(white)/i/1321973387.jpeg?f=thumb)
Van de Precision mogen we verwachten dat deze de nodige zakelijke features heeft en we worden niet teleurgesteld. Uiteraard is er een vingerafdruklezer bij het toetsenbord en ook is er de mogelijkheid om draadloze smartcards te gebruiken. Aan de onderkant zit de connector voor Dells dockingstations, dezelfde als die de modellen uit de Latitude E-serie hebben. Verder ontbreken de trusted platform-module niet en zijn de features van Intel vPro aanwezig, zoals de eerder genoemde hardwarematige virtualisatiemogelijkheid. Een accelerometer, tenslotte, zet de opslagschijf op slot als een val gedetecteerd wordt.
Op het gebied van software komen we vooral veel applicaties van Intel en Dell zelf tegen, zoals Dell Data Protection, Dell System Manager, Intel Identity Protection Technology, Intel Network Connections en Intel Management Engine Components. Daarnaast zijn onder andere Cyberlink PowerDVD, Roxio Creator Starter en Trend Micro's antivirus-suite aanwezig.
Synthetische benchmarks
De synthetische benchmarks geven resultaten per hardwareonderdeel die ons in staat stellen om vergelijkingen te maken met andere laptoponderdelen. Ze geven een indicatie van snelheden, maar zijn in tegenstelling tot onze realworldtests niet gebaseerd op daadwerkelijke gebruikersscenario's.
Bij de singlecoretest van Cinebench gaat de Core i7 2920XM meteen aan kop. De processor laat de Core i7 2640M, die een hogere basiskloksnelheid heeft, achter zich.
Intel geeft aan dat de Core i7 2920XM een van de snelste mobiele quadcores is en afgaande op Cinebench is dat niet gelogen.
De OpenGL-score van de Quadro 2000M valt ons wat tegen. We hadden gedacht dat de gpu niet veel langzamer zou scoren dan de GTX 460M en GTX 560M. Misschien valt de score hier lager uit door de minder brede geheugenbus en het langzamere geheugen.
Bij de Physics-score weet de processor de tekortkomingen van de Quadro op gamegebied niet te compenseren wat de score van 3DMark 11 betreft.
De gpu-score is hier wel zoals we verwacht hadden; 3DMark hecht veel meer waarde aan de aanwezigheid van gddr5 dan aan ddr3. Zoals gezegd is de Quadro niet primair voor gaming, maar voor professioneel gebruik bedoeld.
De uiteindelijke P-Score bevestigt ons eerdere beeld. Overigens wordt nog steeds de Alienware bijvoorbeeld verslagen en dat model is volledig op gaming gericht,
3DMark Vantage - CPU |
Systeemnaam | Processor | In punten, hoger = beter |
Alienware M14x |
Core i7 2820QM |
*********
20352,00 |
Asus N53 |
Core i7-2720QM |
********
19338,00 |
Asus Lamborghini VX7 |
Core i7-2630QM |
*******
17363,00 |
MSI 990FXA-GD80 |
AMD Phenom II X6 1100T |
*******
16540,00 |
HP Envy 17 |
Core i7 2630QM |
*******
16421,00 |
Dell Precision M4600 |
Core i7 2920XM |
*****
12608,00 |
Dell XPS 14z |
Core i7-2640M |
****
10425,00 |
Asus UX31 |
Core i7 2677M |
***
7684,00 |
HP Pavilion DV6-610ed |
AMD A6-3410MX |
**
5418,00 |
Bij 3DMark Vantage moet de Precision echter weer de Alienware voor zich dulden.
PCMark geeft een eindscore door op tal van onderdelen te testen. De Precision haalt de hoogste score die we tot nu toe hebben mogen noteren.
De ssd heeft voor een belangrijk deel bijgedragen aan de hoge score, zoals we hier zien.
De leessnelheden van de 256GB-ssd liggen onder die van de Asus, maar zijn zeker niet slecht.
De schrijftijden zijn zeer goed. Opnieuw loopt de Lite On/Plextor-ssd in de Precision soepeler dan in de Alienware.
Praktijkbenchmarks
We hebben niet het idee dat we door de synthetische benchmarks een goed beeld hebben kunnen krijgen van de prestaties van het werkstation. Gelukkig hebben we de realworldbenchmarks nog, waarmee we een realistischer beeld krijgen.
Bij het exporteren en aanpassen van een reeks afbeeldingen laat de Precision zijn tanden zien; het model zet veruit de snelste tijd neer.
Ook het converteren van een hd-videobestand met Handbrake doet de laptop zeer snel; de Alienware wordt opnieuw op afstand gezet.
De Alienware weet de reeks bewerkingen van een afbeelding in Photoshop dan weer net iets rapper te doorlopen, al is het verschil miniem.
Het repareren van een groep rar-bestanden aan de hand van par-bestanden met Quickpar vormt geen probleem voor de M4600. Bij deze singlecoretest is vooral de kloksnelheid van belang.
Als we Adobe Premiere Pro CS5 aan het werk zetten bij het onder andere het renderen van effecten bij een tijdslijn van een video op basis van de h264-codec, zien we opnieuw een zeer nette score. Het verschil met de nummer twee is bij deze relatief zware test aanzienlijk.
Scherm en accuduur
De Precision heeft een accu met een capaciteit van maar liefst 97.000mWh. Niet eerder zagen we een laptopaccu met een dergelijke capaciteit. Nu heeft de M4600 ook een energieslurpende processor, dus we zijn benieuwd of de laptop het lang volhoudt met zijn riante accu.
We waren lichtelijk verbaasd om de accuduur van de M4600 te zien, maar feitelijk valt het wel te verklaren. De accucapaciteit is bijzonder groot en hd-video renderen kan elke moderne gpu tegenwoordig zeer efficiënt, waarbij de processor nauwelijks werk heeft te doen.
De browsertest, waarbij we Firefox continu een reeks websites laten bezoeken terwijl er een mp3-bestand op de achtergrond draait, laat eenzelfde beeld zien. Opnieuw geldt dat de Core i7-quadcore nauwelijks aan het werk gezet wordt en de hoge accucapaciteit hier doorslaggevend is.
Het scherm van de Precision is mat en toont de full-hd-resolutie van 1920x1080 pixels. Helaas betreft het geen scherm met ips-paneel, zoals we eigenlijk wel verwacht hadden voor deze prijs. We moeten het doen met een tn-paneel, met mindere kwaliteiten op het gebied van kijkhoeken, wat veel professionele gebruikers toch als een teleurstelling zullen ervaren. Dells site maakt wel melding van de optie voor een ips-paneel, maar bij de Nederlandse bestelprocedure komen we deze niet tegen. Wel kunnen we een touchscreen met multitouch en stylus kiezen, maar dan daalt de resolutie naar 1366x768 pixels.
Update: De M4600 is ook in Nederland wel degelijk met een ips-scherm te krijgen.
Wat schermhelderheid betreft scoort het paneel in ieder geval heel goed. Met een hoeveelheid nits van 439, is het scherm ook buiten of met invallend licht goed zichtbaar, mede door de matte laag.
Gallery en specificaties
Merk en type |
Merk |
Dell |
Type |
Precision M4600 |
Technische specificaties |
Cpu-type |
Intel Core i7 2920XM |
Cpu-snelheid |
2,5GHz |
Moederbordchipset |
Intel Mobile HM67 |
Geheugengrootte |
8GB |
Geheugentype |
Ddr3 (sodimm)
|
Video-interface |
Schermdiagonaal |
15,6" |
Videochip |
Nvidia Quadro 2000M |
Video-uitgangen |
Vga, hdmi, displayport
|
Schermresolutie |
1920x1080 |
Opslag |
Opslagcapaciteit |
256GB ssd |
Optische-drivetype |
blu-ray-writer |
Interfaces |
Usb/firewire |
2 x usb 2.0, 2 x usb 3.0, 1x firewire, 1x usb 2.0/esata
|
Wlan |
802.11a, 802.11g, 802.11n |
Ethernet |
1Gbps |
Bluetooth |
Bluetooth 3.0 |
Overige specificaties |
Extra's |
Cardreader, webcam, fingerprintreader |
Besturingssysteem |
Windows 7 Ultimate 64bit |
Gewicht |
3,2 kilogram |
Kleuren |
Grijs |
Taal |
Indeling |
Qwerty |
Conclusie
Wie koopt een notebook van bijna 3900 euro en kan een laptop ooit deze prijs waard zijn? Uiteraard zijn er systeembeheerders die mobiel moeten zijn en toch een systeem met desktopprestaties nodig hebben. Denk ook aan grafici die veel op pad zijn en geen concessies willen doen. Ze zullen niet alleen een krachtig systeem willen, maar ook een betrouwbare machine. Dell speelt hierop in met de claim dat zijn product door de voor het gebruik belangrijke softwarefabrikanten is getest en dat die applicaties dus gegarandeerd draaien. Ook zou de notebook voldoen aan de 'MIL-STD-810G-normen voor extreme temperaturen, vochtigheid, trillingen, stof, hoogte en schokken'.
In hoeverre die claims op waarheid berusten of slechts marketingkreten zijn, kunnen we niet zeggen. Wel is duidelijk dat de Precision M4600 een krachtig werkpaard is. De laptop bevat een robuuste behuizing en op de afwerking valt niets aan te merken. Langdurig werken op het model is absoluut geen straf; typen en touchpadgebruik verlopen fijn, en het systeem maakt weinig herrie en wordt nauwelijks warm. Ook gebruik onderweg is geen probleem, gezien de bijzonder lange accuduur, hoewel het de vraag is of deze ook bij flink gebruik zo lang blijft.
De hardwareonderdelen zijn ruim voldoende. De processor laat bij onze realworldtests zien dat het niet voor niets gaat om wat kortgeleden nog het mobiele vlaggenschip van Intel was. En notebooks met de Core i7-2960XM moeten we nog zien. De ssd biedt prima prestaties, maar het is wel jammer dat hij niet met een hdd gecombineerd kan worden. Dell combineert de harde schijf alleen met ssd-minicards oftewel msata-ssd's. De maximale opslagcapaciteit van de hdd is 750GB en we kennen notebooks met meer opslagruimte.
Jammer is ook dat we voor de prijs van bijna 3900 euro geen scherm met ips-paneel krijgen. De doelgroep in de grafische sector zal dit als een minpunt ervaren, hoewel de laptop een goed tn-paneel met hoge helderheid heeft. De Precision M4600 is geen perfecte laptop en schept door zijn hoge prijs eigenlijk te hoge verwachtingen. Laten we de prijs buiten beschouwing, dan zien we een zeer goed presterend werkpaard in een robuuste behuizing, die dankzij zijn configuratieopties menig professional zal aanspreken.
Eindoordeel