HTC Desire Z: een bijzonder type

Inleiding

De HTC Desire Z wordt wel de opvolger genoemd van de HTC G1, de eerste Android-telefoon. Net als de illustere geek-chic-smartphone G1 heeft de Desire Z namelijk een fysiek toetsenbord. In de tussentijd bracht HTC alleen slates uit, die voor de tekstinvoer afhankelijk zijn van een touchscreen.

Net als met de Desire HD wordt er met de Desire Z voortgeborduurd op de Desire, het succesvolle Android-toestel dat de Taiwanese fabrikant in april van dit jaar in Nederland uitbracht. De Desire Z, die dit voorjaar opdook onder de naam Vision, heeft ook een Amerikaanse evenknie in de vorm van de T-Mobile G2.

Tweakers.net bekeek dit toestel al eerder in een preview, maar in deze review gaan we dieper in op het toetsenbord, de prestaties en alle andere facetten van dit toestel.

Prijzen en specs

Merk en Type
Merk	HTC
Type	Desire Z
Eerste prijsvermelding	vrijdag 17 september 2010
Toestel
Telefoonmodel	slide
Invoermethode	qwerty-toetsenbord, touchscreen
Besturingssysteem	Android
Versie besturingssysteem	Google Android 2.2
Beeldscherm
Schermresolutie	480x800
Schermdiagonaal	3,7"
Schermtype	lcd
Multitouch	ja
Touchscreentechniek	capacitief
Secundair scherm	nee
Camera
Resolutie	5 megapixel
Autofocus	ja
Flitsertype	enkele led
Resolutie video-opname	1280x720
Functionaliteit
Berichten	e-mail, mms, sms
Taal	Nederlands
Mp3-ringtones	ja
Audioformaten	aac, amr-nb, amr-wb, midi, mp3, mpeg 4, ogg, wav, wma
Videoformaten	3gp, mpeg 4, wmv
Gps	ja
Functies	A2DP (Bluetooth stereo), bewegingssensor, fm-radio (headset), kompas, tril
Verbindingen
Mobiele netwerken	edge, gprs, hsdpa, umts
Frequentiebereik (gsm/umts)	850MHz, 900MHz, 1800MHz , 1900MHz , 2100MHz
Wlan	802.11b, 802.11g, 802.11n
Bluetooth-versie	Bluetooth 2.1 + EDR
Connector	3,5mm headset, micro-usb
Technische kenmerken
Chipset	Qualcomm MSM7230
Processorsnelheid	800MHz
Werkgeheugen	512MB
Opslaggeheugen	1,5GB
Extern geheugen	Secure Digital Micro High Capacity
Accu
Gesprekstijd	9u
Stand-by-tijd	430u
Accucapaciteit	1300mAh
Accutype	li-ion
Uiterlijk
Kleuren	grijs
Gewicht	180g
Lengte	119mm
Breedte	60mm
Hoogte / Diepte	14mm
Overige specificaties
Accessoires	oplader

Kan HTC Android zakelijker maken?

HTC maakt er geen geheim van dat het met de Desire Z voor het eerst zakelijke gebruikers wil overhalen om Android te gaan gebruiken. Daarvoor zijn twee redenen: ten eerste is Android met versie 2.2 eindelijk volwassen aan het worden. De ondersteuning van bluetooth is verbeterd en standaard is er ondersteuning voor volledige Exchange-functionaliteit, wat HTC overigens al eerder inbouwde. Ook loopt het systeem sneller en zijn er meer applicaties beschikbaar dan pakweg een jaar geleden.

De tweede reden is het fysieke toetsenbord: veel zakelijke gebruikers stellen nog altijd prijs op fysieke tekstinvoer, ook al zijn onscreen toetsenborden de afgelopen twee jaar in rap tempo beter geworden. Voor het schrijven van e-mails en invoeren van agendapunten hebben veel gebruikers nog altijd een voorkeur voor fysieke tekstinvoer.

HTC verkocht traditioneel veel toestellen aan zakelijke gebruikers met Windows Mobile. De Tytn2, de Touch Pro en de Touch Pro2 hebben alle een fysiek toetsenbord. Windows Mobile is echter door HTC ten grave gedragen: de ondersteuning blijft, maar er komen geen nieuwe toestellen meer op de markt. HTC gaat wel door met Windows Phone 7: de 7 Pro is voorlopig het enige HTC-toestel met dat OS met een fysiek toetsenbord.

Overigens is de release van de Desire Z cijfermatig allesbehalve noodzakelijk: HTC zag zijn verkopen over de maand oktober meer dan verdubbelen ten opzichte van een jaar geleden. Daarmee is de fabrikant een van de meest succesvolle op de markt, voornamelijk dankzij de Android-toestellen. En dat is knap voor een fabrikant die pas twee jaar serieus aan de weg timmert, met een OS dat twee jaar geleden voor het eerst op een telefoon verscheen.

De eerste Android-telefoon van HTC. Althans, een prototype

Hardware

Een nieuwe cpu

De Desire Z heeft een nieuwe cpu aan boord: de Qualcomm MSM7230. Hoewel de naam doet vermoeden dat de nieuwe chip niet zoveel verschilt van de MSM7225, bekend van bijvoorbeeld de T-Mobile G1 en de HTC Hero, is er echter een wereld van verschil.

Waar de MSM7225 is opgetrokken rond een oudere ARM11-core, beschikt de MSM7230 over een Scorpion-kern. Deze core is vergelijkbaar met Cortex A8 en implementeert de ARMv7-instructieset. De Scorpion is ook de basis van de QSD8250, die onder meer de Google Nexus One en de HTC Desire aandrijft, en de MSM8255 van de Desire HD.

De MSM7230 wordt gebakken op 45nm, in plaats van het 65nm-procedé van andere cpu's; alleen de MSM8255 wordt ook op 45nm gebakken. Dat moet zorgen voor een lager energieverbruik en daardoor voor langere accuduur, al zijn de verschillen hier niet heel groot.

Daarnaast is de grafische kracht op papier verbeterd door de toevoeging van een betere gpu. In plaats van de Adreno 200 is de Adreno 205 ingebouwd, die mee kan komen met PowerVR-gpu's uit andere processors.

De MSM7230 is echter geen hoogvlieger en bovendien heeft HTC hem teruggeklokt om de accuduur te verbeteren. De kloksnelheid is maximaal 800MHz, hoewel creatievelingen het toestel ongetwijfeld zullen overklokken naar 1GHz of meer. Al met al is de Desire Z niet ontworpen voor grootse prestaties.

De Desire Z heeft een werkgeheugen met een grootte van 512MB en dat is een doorsnee hoeveelheid: de Desire HD beschikt over anderhalf keer zoveel geheugen. Het interne opslaggeheugen is met 1,5GB aan de krappe kant, maar met het micro-sdhc-kaartslot kan dat worden uitgebreid.

Scherm

Het scherm is weinig bijzonder. In tegenstelling tot de originele Desire is het toestel niet uitgerust met een amoled-scherm, maar met een lcd. Het is onduidelijk om welk type lcd het gaat: een traditionele lcd of Super-LCD, waarmee nieuwere Desires worden uitgerust: documentatie van HTC geeft geen uitsluitsel.

Update vrijdag 14:15: Er is onduidelijkheid over het schermtype: daarom is bovenstaande alinea iets aangepast, ondanks dat het zich tijdens testen niet leek te onderscheiden van andere lcd's. Zodra HTC uitsluitsel geeft, zal deze review van een update worden voorzien.

Het scherm heeft een diagonaal van 3,7" en een resolutie van 800x480 pixels. De gevoeligheid is uitstekend: het scherm reageert zelfs op de lichtste aanrakingen en kan zich meten met de top van de markt.

In het dagelijks gebruik zullen weinig mensen klagen over de kwaliteit van het scherm en de wijze waarop het afbeeldingen toont, maar wie het naast andere schermen legt, ziet wel een duidelijk verschil.

Ten eerste is het scherm veel minder helder dan bijvoorbeeld de Super Amoled van de Samsung Galaxy S, het ips-paneltje van de Apple iPhone 4 of de amoleds uit HTC's eigen Desire en Legend. Ten tweede heeft de kleurweergave nogal te lijden als het scherm onder een hoek wordt bekeken, al zijn er ook gebruikers die slechte kijkhoeken op een telefoon als voordeel zien.

Daar staat tegenover dat de kleuren natuurlijker en minder verzadigd zijn dan bij amoled-schermen. Een touchscreen met een lcd is opgebouwd uit meer lagen dan een amoled of een Super Amoled en dat is wel zichtbaar: het scherm lijkt diep onder het oppervlak verzonken te liggen, net als bij de Hero. De iPhone 4, eveneens voorzien van een lcd, heeft daar geen last van. Op de onderstaande foto's lijkt het scherm van de Desire Z overigens donkerder dan het in werkelijkheid is; de reden daarvoor is ons onduidelijk.

Schermvergelijking: Samsung Galaxy S, HTC Desire Z en Apple iPhone 4

Accu

Het is een pijnpunt geworden van de moderne smartphone: toestellen zijn zo krachtig en doen zoveel, dat zelfs met relatief grote accu's smartphones het nauwelijks een dag uithouden. De accuduur kan worden verlengd door wifi of 3g uit te zetten als het niet wordt gebruikt en de helderheid van het scherm omlaag te brengen.

Voor de Desire Z geldt hetzelfde. Met intensief gebruik en normale instellingen haal je het einde van de dag waarschijnlijk wel, maar wil je het toestel meerdere dagen willen gebruiken, moet je de nodige kunstgrepen doen. Bij zeer intensief gebruik - veel video's bekijken, navigeren en bellen - zul je ergens gedurende de dag een stopcontact moeten opzoeken.

HTC's springen over het algemeen wel zuiniger om met energie dan veel concurrenten, maar omdat de Taiwanese fabrikant kiest voor accu's met minder uithoudingsvermogen, is het verschil in de praktijk niet merkbaar. De 1300mAh-accu brengt je bijvoorbeeld even ver als de het 1500mAh-exemplaar uit de Samsung Galaxy S.

Form over function

De Desire Z oogt met zijn zwarte en grijze tinten strak en redelijk zakelijk. Het toestel wordt door weinig mensen afstotelijk gevonden, al lijken er ook weinig mensen te zijn die het als bijzonder mooi beoordelen. Het heeft door zijn metalen elementen wel een duidelijke high-end uitstraling, wat nog wordt versterkt door het relatief hoge gewicht.

Het scherm zit achter een glasplaat, met vlak onder het scherm vier aanraakgevoelige knoppen: Thuis, Menu, Terug en Zoeken. Dat de knoppen daar zitten, maakt het toestel veel strakker dan bijvoorbeeld de originele Desire, maar heeft ook een nadeel: ze zitten zo dicht op het scherm dat je ze snel ongewild indrukt. Daar komt nog bij dat de knoppen redelijk klein zijn.

Om het glas heen zit een metalen rand die doorloopt naar de zijkant. Aan de onderkant zit in deze rand een trackpad. Dat is geen rond, klein element, zoals bij de Legend of de Desire, maar een zwart vierkant. Dat ontwerp lijkt geleend van BlackBerry's en kwam eerder voor in toestellen die HTC alleen in de Verenigde Staten uitbracht.

Het trackpad werkt redelijk, maar de gevoeligheid is niet prettig afgesteld: het scrollen gaat eigenlijk iets te moeizaam. Het touchscreen werkt veelal prettiger; bij het bewerken van teksten kan het trackpad handig zijn, maar de software biedt in de meeste gevallen ook goede manieren om de cursor op de juiste plek te zetten. Het trackpad werkt verder ook als selectieknop.

Aan de linkerzijkant zijn de micro-usb-aansluiting en de volumeknoppen te vinden. De 3,5mm-aansluiting voor headsets en de vergrendelknop - die ook als aan-uitknop dient - zitten aan de bovenkant. Aan de rechterzijkant zit de cameraknop, een welkome toevoeging op elk toestel, die door HTC echter maar zelden wordt geïmplementeerd. Aan de onderkant zit alleen de microfoon.

Aan de achterkant zitten de cameralens en een led-flitser. De accuklep van geborsteld metaal is een mooi accent; deze kan worden geopend met een schuifknopje dat ernaast te vinden is. Op de behuizing staat verder nog de tekst 'With HTC Sense' gedrukt.

Gewicht en omvang

De Desire Z is de dunste qwerty-slider die HTC ooit uitbracht. Met 14,16mm is hij veel dunner dan bijvoorbeeld de 16,5mm dikke Touch Pro2 uit 2009. Dankzij de geringe dikte is de Desire Z goed in een broekzak te bewaren. Daar komt bij dat de Desire Z, in tegenstelling tot de nog dunnere Desire HD, geen cameramodule heeft die iets uitsteekt.

Wel is de Desire Z ronduit zwaar: HTC claimt dat het toestel met accu 180g weegt, maar op onze nauwkeurige weegschaal kwam het toestel tot 185g. Er kwamen dit jaar maar weinig zwaardere toestellen uit.

Het hogere gewicht is uiteraard de prijs die moet worden betaald voor de aanwezigheid van een uitschuifbaar qwerty-toetsenbord. Het toestel is niet zo zwaar dat je broek pardoes afzakt als je hem in je zak steekt, maar het is aan te raden om het toestel voor aankoop even vast te houden, zodat je zelf een indruk van het gewicht kan krijgen.

Toestel	Desire Z	Desire HD	Desire	HD2	iPhone 4	Galaxy S	Streak
Scherm	3,7"	4,3"	3,7"	4,3"	3,5"	4,0"	5,0"
Lengte	119	123	119	121	115	122	153
Breedte	60	68	60	67	58	64	79
Dikte	14,2	11,8	12	11	9	9	10
Gewicht	185g	164g	135g	157g	140g	118g	218g

Uitstekend toetsenbord

Schuiven

De opvallendste uiterlijke innovatie van de Desire Z is de wijze waarop toetsenbord en scherm verbonden zijn: HTC noemt het systeem een 'Z-slider', naar het zijaanzicht van de geopende telefoon. De kans dat andere fabrikanten dit 'slider'-mechanisme gaan gebruiken is niet groot: HTC heeft er dit jaar patent op aangevraagd.

De slider maakt het mogelijk om het toestel platter te maken, maar het grootste voordeel zou zijn dat het toetsenbord beter met de rest van het toestel in een lijn ligt. Daardoor raken je vingers de onderkant van het scherm niet als je letters op de bovenste rij aanslaat. Een nadeel is wel dat het toetsenbord slechts de helft van het toestel in kan nemen en dus niet zo groot is.

De nieuwe slider maakt dat er aan de boven- en onderkant inkepingen in de behuizing te zien zijn. De afstelling luistert erg nauw: als de slider te strak staat, krijg je het toestel niet open, en als het te los staat, klapt het scherm dicht als je het toestel ondersteboven houdt. Het laatste is het geval: de Desire Z is niet geschikt voor mensen die 's avonds in bed nog even een e-mailtje willen tikken.

Dit probleem werd vorige maand al bekend in de Verenigde Staten, toen daar de vergelijkbare G2 uitkwam. De tijd zal moeten leren of HTC hier nog een oplossing voor kan verzinnen.

Typegemak

Het toetsenbord van de Z bestaat uit vier rijen. Er is geen aparte rij met cijfers; die moeten met een functietoets worden getikt. Veelgebruikte leestekens als het apenstaartje en het vraagteken hebben een eigen toets gekregen, andere zitten ook weer achter de functietoets.

Tussen de shift en de punt zitten nog twee toetsen die de gebruiker zelf kan configureren. In het voorkeuzemenu kan worden ingesteld welke applicaties met deze knoppen worden gestart. Dat is een van de voorbeelden van hoe HTC de hardware en de software heeft geïntegreerd; zo kan in de browser worden gezocht door Fn, F aan te slaan. Met Home, <letter> kan de gebruiker nog eens 26 eigen snelkoppelingen instellen.

Het toetsenbord is zonder enige twijfel het beste dat momenteel op een smartphone te vinden is. De toetsen zijn groot - mede door de omvang van het toestel - en hebben genoeg onderlinge afstand. Ook zijn ze goed te onderscheiden. Bovendien zit alles waar je het verwacht en is de spatiebalk prettig breed.

Tijdens een korte en weinig wetenschappelijke test slaagden we erin om, na enige oefening, ongeveer een kwart sneller te typen dan met een Swype-toetsenbord, en ongeveer een derde sneller dan op HTC's onscreen toetsenbord. Uiteraard spelen er veel factoren mee, zodat er weinig concreets over de typesnelheid te zeggen is.

Bouwkwaliteit

Afgezien van de slider, die dus dicht kan vallen als het toestel ondersteboven wordt gehouden, is de bouwkwaliteit van de Desire Z bovengemiddeld. Het toestel is goed afgewerkt en vertoonde - in tegenstelling tot de Desire HD - geen tekenen van slijtage.

De enige zorg die we hebben betreft de aansluiting van het toetsenbord aan het scherm: door de Z-slider wordt die vaak blootgesteld aan de elementen. Omdat veel mensen hun toestel bijvoorbeeld ook bij lichte regen tevoorschijn halen, moet worden afgewacht hoe dit systeem zich houdt bij langdurig gebruik.

Sense: nu in landscape

Samen met de Desire HD en Z kondigde HTC in september de nieuwe versie van Sense aan, de schil die HTC op zijn toestellen over Android legt. Sense wordt steeds uitgebreider en heeft met HTCSense.com inmiddels een eigen gekoppelde webdienst. Omdat de Sense-versie van de Desire Z grotendeels overeenkomt met die van de Desire HD, vind je op deze pagina ook screenshots van dat toestel.

Er zijn in Sense zeven naar eigen smaak in te richten homescreens en daarnaast nog een aantal 'scenes'. Een scene is een set van zeven homescreens, die de gebruiker bijvoorbeeld kan inzetten als het weekeinde is en de e-mail van het werk een minder prominente plaats mag krijgen.

Onderaan de homescreens staan drie knoppen: de linkerknop verwijst naar het hoofdmenu, de middelste knop leidt naar de telefoonfunctie en de rechterknop was een +-teken, maar is gewijzigd in een 'Aanpassen'-knop.

HTC heeft met Sense veel widgets en applicaties aan Android toegevoegd. In het verleden was Exchange-ondersteuning een van de belangrijkste: oudere versies van Android boden maar gebrekkige ondersteuning voor de Microsoft-software, zodat HTC zich genoodzaakt zag om dat zelf in te bouwen. Inmiddels is de Exchange-ondersteuning in Android een stuk beter geworden, maar er zijn nog altijd zaken die HTC zelf toevoegt, zoals een e-reader-applicatie en een muziekspeler.

Nieuw in Sense is onder meer de optie om voor een ander uiterlijk te kiezen. Onder de wat krom vertaalde naam 'Uiterlijken' kunnen er diverse skins gekozen worden, waarbij ook de vorm van diverse elementen kan worden aangepast. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de keuze aardig is, maar toch lang niet zo mooi als de standaardinterface van Sense, die veel langer in ontwikkeling is geweest en er veel strakker uitziet.

Ook nieuw is het menu dat naar boven komt als je op de Bewerken-toets drukt. Dan kan er worden gekozen uit snelkoppelingen maken, widgets toevoegen of 'scenes' maken. Het Bewerken-menu moet deze functionaliteit snel toegankelijk maken, maar de overdadige uitleg maakt het toch onoverzichtelijk.

Ook zijn er veel nieuwe widgets, waaronder een Personen-widget, dat het laatste contact meldt, of dat nu een e-mail, sms of Facebook-update was. Verder zijn er nieuwe widgets voor het in- en uitschakelen van zaken als gps, roaming en wifi. HTC heeft in totaal 70 widgets aan de Desire Z toegevoegd.

HTC Hub en HTCSense.com

Een van de grote vernieuwingen van de Desire Z is de webdienst HTCSense.com. Met de dienst kunnen gegevens op de telefoon op afstand worden beheerd met functies als backup, beveiliging en remote wipe. Bij het opstarten vraagt het toestel of je een account wil aanmaken. Dat account is overigens ook nodig om extra widgets en applicaties van HTC te downloaden. Voorheen verifieerde HTC dat via de applicatie, nu heb je een account nodig.

HTCSense.com werkt prima, al biedt het niet veel wat op andere platformen niet beschikbaar is. Het is wel een aardige toevoeging voor vaste klanten van HTC, en de fabrikant zou er goed aan doen om het ook op oudere toestellen, zoals de Desire, beschikbaar te maken.

De applicaties en widgets die HTC aanbiedt, zijn geestig genoeg te vinden in de applicatie HTC Hub: de term Hub komt uit Windows Phone 7, waar fabrikanten een hub gebruiken om zich te onderscheiden van andere toestelmakers. Fabrikanten mogen de interface op WP7 niet aanpassen, zoals op Android.

Aanpassingen Sense voor Desire Z

HTC heeft een aantal aanpassingen in Sense doorgevoerd omdat de Desire Z een uitschuifbaar toetsenbord heeft. Dat maakt dat gebruikers veel vaker zullen overschakelen naar de landscape-modus en de meeste aanpassingen hebben daarmee te maken. Zo werken homescreens, widgets en het hoofdmenu nu ook in de landscapestand. Het enige wat geen landscapemodus ondersteunt, is het lockscreen.

Omdat de schermverhouding in landscape anders is, moesten widgets worden aangepast. Zo is bij de bekende Klok-Weer-widget het weerbericht naast de klok gezet in plaats van eronder. Opvallend detail is dat de balk met de Menu-, Telefoon- en Aanpassen-knoppen niet van plaats verandert. Deze balk zit in landscape dus aan de rechterkant van het scherm. De indicator waarmee wordt aangegeven in welk homescreen je zit, verhuist in de landscapestand wel naar de onderkant van het scherm.

Bij het hoofdmenu valt de balk met knoppen weg en zijn de applicaties gesorteerd in drie rijen van vijf. In portrait passen er meer applicaties op het scherm: vijf rijen van vier.

Zoals gezegd kan ook het toetsenbord voor snelkoppelingen worden gebruikt en dat werkt prima. Ook zijn er snelkoppelingen die werken door op de Thuis-knop te drukken en dan een letter in te toetsen, maar dat werkte tijdens de reviewperiode even vaak wel als niet.

Browser

In de browser is ten opzichte van de Desire ondersteuning voor gestures toegevoegd om de navigatie tussen pagina's te verbeteren. Er zijn onder meer gebaren om een overzicht van de geopende pagina's te krijgen en om snel naar een vorige of volgende pagina te gaan. Vooral het gebaar om een overzicht van openstaande vensters te krijgen is een welkome toevoeging en werkt heel natuurlijk. Door uit te zoomen wordt de pagina kleiner, totdat hij tussen de andere vensters 'valt'.

Deze functie werkt goed, maar werkt beter op de Desire HD: de software bleek soms moeite te hebben met het gebaar, waarna de browser zichzelf geforceerd afsloot.

Verder is het uiterlijk van de browser aan de Sense-stijl aangepast, waardoor deze beter bij de rest van het toestel past. Ook is een koppeling met een rss-reader toegevoegd. Deze rss-reader werkt op het oog vanuit de browser, maar is in feite de applicatie Nieuws - niet te verwarren met de applicatie Nieuws en Weer. Standaard worden rss-feeds van Google Reader opgenomen, maar met opml-bestanden kunnen naar believen extra feeds worden toegevoegd.

De browser rendert pagina's prima, zoals gewoonlijk in Android. De browser is snel, maar voelt een tikkeltje langzamer dan de - overigens razendsnelle - browser van de Desire HD. De webbladeraar is verder een van de plekken waar het toetsenbord het beste van pas komt: veel items in het menu zijn bereikbaar met standaard snelkoppelingen, zoals Menu-F voor zoeken en Menu-D voor de lijst met downloads.

E-mailclient

De mailclient werkt goed en snel en het instellen is een fluitje van een cent. De unified inbox is een mooie nieuwe feature: hiermee hoeven niet alle aparte mailboxen stuk voor stuk te worden gelezen. Zoals bij alle Sense-versies is de mailapplicatie bovendien goed in het contactenbeheer geïntegreerd.

Gingerbread?

Het is een vraag die alle bezitters van een Android-toestellen vroeg of laat stellen: krijg ik een update naar de volgende Android-versie? In het geval van de Desire Z lijkt het logisch dat er een Gingerbread-update komt: HTC heeft zijn recentste toestellen tot nog toe altijd van een update voorzien, zoals de Hero naar 2.1 en de Desire naar 2.2. De update voor de Desire Z zal vermoedelijk nog even op zich laten wachten, vanwege de Sense-interface: HTC zal daardoor wat meer aanpassingen moeten doen om een vlot werkende firmware voor het toestel te maken.

Mockup screenshot HTC Desire Z

Navigatie en camera

Twee keer navigatie

Op de Desire Z staat, uiteraard, Google Maps met de bijbehorende online navigatiefuctie. Om routes te berekenen is hierbij een internetverbinding nodig, dus heeft HTC er een offline navigatieprogramma aan toegevoegd: HTC Locations. Er zit echter een addertje onder het gras: de kaarten van Locations zijn gratis te downloaden, maar voor gesproken navigatie moet worden betaald. Een maand gebruik kost 5 euro, voor een jaar moet 20 euro worden betaald en voor 30 euro blijft de software net zo lang werken als het toestel.

Er is in het Instellingenmenu, via Locatie, een mogelijkheid om beide te integreren. Daarbij kan er na het berekenen van een routebeschrijving voor 'Google Navi' gekozen worden, waarna Google Maps Navigatie start.

Hoewel de applicatie prima werkt en goede opties heeft, is het de vraag in hoeverre mensen betaalde navigatie op de Desire Z zullen gebruiken. Betaalde navigatie op smartphones is een businessmodel waarvan al diverse partijen wegens gering succes zijn afgestapt. Bovendien wordt met Google Maps een concurrent bij het toestel geleverd.

Belkwaliteit en speaker

De belkwaliteit van de Desire Z is voor een HTC duidelijk bovengemiddeld. De spreker klinkt in gesprekken met veel achtergrondgeluid duidelijker en helderder dan bij bijvoorbeeld de Desire HD of een concurrent als de BlackBerry Torch. De Desire Z is niet de top van de markt, maar komt aardig in de richting - en dat is bij HTC wel eens anders geweest.

Dat geldt overigens alleen voor de speaker bij je oor. Zodra je overschakelt op bellen via de luidspreker aan de achterkant, is de kwaliteit een stuk minder: het geluid kan eigenlijk niet hard genoeg en klinkt blikkerig.

Dat is in de praktijk het meest hinderlijk bij navigatie: je moet wel een verdraaid stille auto hebben om bij volle snelheid op de snelweg de aanwijzingen uit het toestel te kunnen verstaan.

Camera

De Desire Z heeft een 5-megapixelcamera met een enkele led-flitser. Het toestel kan video's in 720p-resolutie met 30fps opnemen. De camera presteert redelijk, maar is voor een dure smartphone anno 2010 eigenlijk onder de maat. Voor snapshots werkt het ding prima, maar wie veel foto's maakt, kan misschien beter de Desire HD overwegen.

Benchmarks

We hebben de Desire Z getest in een aantal benchmarkprogramma's voor Android: DroidBench en het Java-benchmarkprogramma CaffeineMark 3. Daarnaast deden we nog wat aanvullende tests. We vergelijken de resultaten met die van de Android-smartphones die we al eerder testten.

Java-benchmark

CaffeineMark 3
	Indexscore (hoger is beter)
HTC Desire (Android 2.2)	********** 5995
HTC Desire HD (Android 2.2)	********** 5832
Samsung Galaxy S (Android 2.2)	********* 5189
HTC Desire Z (Android 2.2)	******** 4648
Dell Streak (Android 1.6)	** 1109
SE Xperia X10 (Android 1.6)	** 1107
Motorola Milestone (Android 2.1)	** 971
HTC Legend (Android 2.1)	* 685

De indexscore van het Java-testprogramma CaffeineMark is het totaal van diverse deeltests. De standaardscore van 100 werd behaald met de Sun JDK 1.1-interpreter op een op 133MHz geklokte Pentium onder Windows 95. Java is de basis van Dalvik, de runtime van Android.

De Desire Z staat eigenlijk precies daar waar je hem zou verwachten: ver boven Android-toestellen die we hebben getest met een oudere Android-versie, maar een stukje onder de echte krachtpatsers. De score van de Desire op Android 2.2 is nog altijd niet geëvenaard. Naar de reden daarvan kunnen we slechts gissen: wellicht dat de nieuwe versie van Sense wat wijzigingen doorvoert in de manier waarop het systeem met Java omgaat.

DroidBench

DroidBech - rekentest
	Mflops (hoger is beter)
HTC Desire HD (Android 2.2)	********** 686,67
HTC Desire Z (Android 2.2)	********** 686,67
Google Nexus One (Android 2.1)	**** 265,05
Samsung Galaxy S (Android 2.2)	*** 228,89
HTC Desire (Android 2.2)	*** 228,89
Motorola Milestone (Android 2.1)	** 171,66
SE Xperia X10 (Android 1.6)	** 171,66
Dell Streak (Android 1.6)	** 137,33
HTC Legend (Android 2.1)	* 92,34

De Mflops-test van DroidBench geeft het aantal floating-pointberekeningen per seconde en toont daarmee voornamelijk de rekenkracht van de processor en de wijze waarop de software de hardware kan aanspreken.

De twee nieuwe HTC's delen bij deze test de eerste plaats: allebei halen ze een score van 686 Mflops en dat is ronduit indrukwekkend. Voor een deel lijkt dat te danken aan de nieuwe Android-versie, maar de hardware zal ook een flinke rol spelen: de Desire Z heeft weliswaar geen Snapdragon aan boord, maar is wel uitgerust met een nieuwere processor dan bijvoorbeeld de Nexus One.

Neocore, een grafische benchmark van Qualcomm die we na een update ook op de Desire HD en Desire Z konden uitvoeren, laat hetzelfde beeld zien. Bij deze test wordt een filmpje van een game met diepte-elementen afgespeeld. Waar andere toestellen framerates van ten hoogste 30fps produceren, komen de Desire HD en de Desire Z beide tot 58fps. De Samsung Galaxy S kan Neocore niet uitvoeren, omdat dit toestel geen Qualcomm-cpu aan boord heeft.

DroidBench - geheugentest
	Milliseconden (lager is beter)
HTC Desire HD (Android 2.2)	* 45,4
HTC Desire Z (Android 2.2)	* 54,3
Samsung Galaxy S (Android 2.2+lagfix)	* 59,2
Dell Streak (Android 1.6)	* 65,0
HTC Legend (Android 2.1)	***** 594,3
SE Xperia X10 (Android 1.6)	***** 609,2
Google Nexus One (Android 2.1)	****** 648,1
HTC Desire (Android 2.1)	****** 681,4
Samsung Galaxy S (Android 2.1)	********** 1177

In deze tabel staan de totaalscores die de verschillende Android-smartphones behaalden in de vier i/o-tests van DroidBench. De gemiddelden van de individuele scores van de flashgeheugentests zijn bij elkaar opgeteld. De benchmark werd minstens tien keer uitgevoerd.

De Desire Z is nét niet even snel als de HD, maar het verschil is verwaarloosbaar klein. De Galaxy S volgt op kleine afstand en ook de Dell Streak scoort goed op deze benchmark. De rest van de Android-toestellen doet veel langer over het beschrijven en lezen van flashgeheugen.

Voor de volledigheid hebben we nog wat andere benchmarks uitgevoerd, al zeggen ze wat ons betreft minder over de prestaties vanwege de te grote marges en vermeende beïnvloedbaarheid.

Op Linpack haalde de Desire Z een gemiddelde Mflops-score van 33.406, waarmee het toestel gemiddeld presteert. De Desire HD scoorde wat beter met 38.255.

De Quadrant-score van de Desire Z kwam gemiddeld uit op 1497 en ook deze waarde is vergelijkbaar met de resultaten van veel andere toestellen uit dezelfde klasse. De Desire HD deed het met 1898 een stuk beter, maar ook de Google Nexus One en de eerste Desire halen scores rond deze waarde. Oudere en goedkopere Android-toestellen scoren een stuk minder.

Praktijktests

Sinds juni 2009 onderwerpen we alle gereviewde toestellen aan dezelfde praktijktests, zodat we de snelheid van diverse acties in de dagelijkse praktijk kunnen vergelijken. We bekijken het openen van de Tweakers.net-Frontpage in de browser, het starten van het toestel en het maken van een foto.

Browser

Tweakers.net-Frontpage laden
	Seconden (minder is beter)
Samsung Galaxy S (Android 2.2)	** 2,02
Apple iPhone 4 (iOS 4.0)	*** 2,92
HTC Desire HD (Android 2.2)	*** 3,19
HTC Desire (Android 2.1)	**** 3,31
HTC Desire Z (Android 2.2)	**** 3,43
SE Xperia X10 (Android 1.6)	***** 4,42
HTC 7 Trophy (WP7)	******* 6,20
Nokia N8 (Symbian^3)	******* 6,23
BlackBerry Torch (BB 6)	********** 9,35

De Desire Z is een snel toestel, maar toch nét niet zo snel als de Desire of Desire HD. De Galaxy S, de krachtpatser van Samsung, is nog altijd het snelst met het laden van de Frontpage.

De uitslag is logisch: hoewel de browser sneller is geworden, heeft de Desire een hoger geklokte processor aan boord, die bovendien meer grafische kracht levert. Overigens voelt de browser van de Desire Z redelijk snel aan, maar het verschil met vooral de Desire HD is zeker merkbaar. Wie geen vergelijkingsmateriaal heeft, zal concluderen dat de Z een razendsnelle browser heeft.

De test werd minstens tien keer uitgevoerd, waarna de hoogste en laagste score werden weggestreept. Alle toestellen moesten de Grade B-versie van de frontpage laden: dat is de zwaarste mobiele versie van Tweakers.net, maar een stuk lichter dan de Frontpage voor de desktop.

Snel een foto maken

Fotosoftware starten en foto maken
	Seconden (minder is beter)
HTC Desire HD (8MP, Android 2.2)	***** 2,76
LG Optimus 7 (5MP, WP7)	****** 3,15
Samsung Galaxy S (5MP, Android 2.2)	****** 3,49
HTC Desire (5MP, Android 2.1)	****** 3,53
HTC Desire Z (5MP, Android 2.2)	******* 3,62
BlackBerry Torch (5MP, BB 6)	******** 4,42
HTC 7 Trophy (5MP, WP7)	******** 4,45
Apple iPhone 4 (5MP, iOS 4.0)	********* 4,96
Nokia N8 (12MP, Symbian^3)	********* 5,27
SE Xperia X10 (8MP, Android 1.6)	********** 5,68

Bij deze test wordt de fotosoftware gestart vanaf het homescreen, waarna een foto wordt gemaakt. Zodra de gemaakte foto op het scherm verschijnt, wordt de stopwatch stilgezet.

De Desire Z kan rap een foto maken, maar is simpelweg niet zo snel als de Desire HD. Het verschil met de eerste Desire is verwaarloosbaar. In vergelijking met de concurrentie blijft de Z een snel toestel.

De vertraging ten opzichte van de Desire HD zit niet in het opstarten van de fotosoftware of in het tonen van de foto, maar in de tijd die nodig is voor de autofocus: dat ging iets langzamer.

Opstarten

Toestel booten
	Seconden (minder is beter)
BlackBerry Torch (BB 6)	* 2,38 / 79,22
HTC Desire HD (Android 2.2)	* 5,76 / 52,34
HTC Desire Z (Android 2.2)	* 5,78 / 64,32
LG Optimus 7 (WP7)	***** 24,78
Nokia N8 (Symbian^3)	****** 27,36
SE Xperia X10 (Android 1.6)	****** 28,11
HTC 7 Trophy	****** 29,11
Apple iPhone 4 (iOS 4.0)	******* 34,89
Dell Streak (Android 1.6)	******** 40,21
HTC Desire (Android 2.1)	********** 45,32
Samsung Galaxy S (Android 2.2)	********** 47,43

De drie toestellen die in deze test met afstand bovenaan eindigen, kunnen alledrie hetzelfde: hibernaten. Net zoals op de desktop wordt het werkgeheugen naar disk geschreven, waarna het toestel uitgeschakeld wordt. Na een herstart wordt de data weer in het geheugen gezet en gaat de telefoon vrolijk verder waar hij was gebleven. BlackBerry's gebruiken dit systeem al langer, HTC heeft het pas in deze generatie Android-toestellen toegevoegd.

De korte opstarttijd geldt daardoor alleen als het toestel 'gewoon' wordt uitgezet. Als de accu eruit is geweest, duurt het weer langer voor het toestel klaar voor gebruik is. Bij de Desire Z is dat iets meer dan een minuut, en dat is opmerkelijk lang voor een Android-toestel.

Concurrentie

HTC's met Android

HTC Desire HD HTC heeft diverse Android-toestellen op de markt. De opvallendste is de Desire HD, het huidige vlaggenschip van de fabrikant. De Desire HD heeft een groter scherm, een snellere processor en meer werkgeheugen dan de Desire Z. Hij beschikt echter niet over een fysiek toetsenbord.

Daarnaast is ook de Desire nog altijd goed verkrijgbaar: HTC heeft onlangs zelfs een witte variant op de markt gebracht. De Desire is ongeveer even groot als de Desire Z, maar ook dit toestel heeft weer geen toetsenbord.

Ook heeft HTC nog wat goedkopere modellen: de Legend is een designtoestel met aluminiumbody, die onlangs ook in het zwart uitkwam. Daarnaast heeft HTC de Wildfire, een budgettoestel. Binnenkort wordt nog de Gratia aan het assortiment toegevoegd.

High-end Android-toestellen

Wie een toptoestel met Android zoekt, heeft verder de keuze uit de Samsung Galaxy S en de Sony Ericsson Xperia X10. De specificaties van de Galaxy S zijn iets beter en het toestel is iets tweakbaarder dan de X10. De X10 heeft dan weer ingebouwde ondersteuning voor Hyves via de Sony Ericsson-app Timescape.

Beide toestellen hebben een 4"-scherm. Dat van de X10 is een tft-lcd, terwijl de Galaxy S een Super Amoled-scherm heeft. Beide hebben een resolutie van 800x480 beeldpunten. De Galaxy S draait op Android 2.1 en krijgt een update naar 2.2; de X10 zit nu nog op 1.6 en krijgt binnenkort een update naar versie 2.1.

Androids met toetsenbord

Motorola Milestone Er zijn maar weinig Android-toestellen met een fysiek toetsenbord; bartoestellen met grote touchscreens maken momenteel de dienst uit. Ze bestaan echter wel.

Motorola maakte furore met de Milestone en de Milestone 2: beide hebben een 3,7"-scherm, net als de Desire Z. Sony Ericsson bracht deze zomer de X10 Mini Pro uit: het scherm is met 2,6" kleiner en de hardware is minder krachtig, maar het toetsenbord is relatief comfortabel en typt goed. LG bracht begin dit jaar de GW620 uit, met een toetsenbord met vijf rijen toetsen.

Andere smartphones met toetsenbord

Blackberry Torch 9800 Uitschuifbare toetsenborden kwamen enkele jaren geleden nog vaak voor, maar ze zijn anno 2010 relatief zeldzaam. Nokia heeft nog de N97 Mini op de markt. Ook is de C6-00 nog steeds verkrijgbaar en daar komt binnenkort de E7 bij.

RIM brengt bijna geen toestellen uit zónder toetsenbord. De BlackBerry Torch is de eerste die zowel een touchschreen als een uitschuifbaar toetsenbord heeft. Daarnaast zijn de 9780 Bold en 9300 Curve 3G zonder touchscreen te koop.

Verder zijn er nog twee Windows Phone 7-toestellen aangekondigd, waarvan het echter onduidelijk is of die in Nederland uitkomen: de Dell Venue Pro en de HTC 7 Pro. Toestellen met het oudere Windows Mobile zijn onder meer de Samsung Omnia 735, de Sony Ericsson Aspen en de HTC Touch Pro2.

Gallery

Conclusie: offers

Veel mensen zullen hebben uitgekeken naar een toestel als de HTC Desire Z: het heeft een nieuwe versie van Android, een fysiek toetsenbord, een groot scherm en relatief goede specificaties. Voor wie nu nog geen Android-toestel heeft, is de Desire Z zonder meer een aantrekkelijke smartphone.

De Desire Z blinkt uit in diverse zaken: het toetsenbord is het beste dat je momenteel op een smartphone kunt vinden, Android werkt goed en vloeiend en HTC's Sense is wéér mooier en beter dan het al was.

Toch is niet alles rozengeur en maneschijn: je kan niet op je rug liggend typen, want dan klapt de telefoon dicht. Bovendien is het toestel voor een hedendaagse smartphone aan de zware kant. Het zijn offers die HTC heeft gebracht om een smartphone met innovatief schuifmechanisme en goed toetsenbord op de markt te brengen. Ook moet nog worden gezegd dat het scherm zich niet kan meten met de displays van concurrenten als de iPhone 4, de Galaxy S en HTC's eerdere Android-toestellen.

Wie een goed Android-toestel zoekt met fysiek toetsenbord, haalt met de Desire Z echter de beste smartphone in huis die momenteel te koop is. Het toestel is een échte toevoeging aan de enorme stroom Androids waarmee de Nederlandse markt wordt overspoeld. Met dit toestel en de Desire HD blijft HTC dan ook soeverein heersen op de drukbezette markt van dure Android-toestellen.

Pluspunten:
+ Goed toetsenbord
+ Snelle software
+ Design en bouwkwaliteit

Minpunten:
- Toetsenbord kan dichtvallen
- Aanraakgevoelige knoppen zitten dicht onder het scherm
- Trackpad is niet erg nuttig