Inleiding
De markt voor kleine computers wordt met name door de producenten van Intel Atom-systemen bediend. Met de komst van de Ion-chipset en later de Ion 2-igp werden de Atom-systeempjes eindelijk krachtig genoeg om hd-video af te spelen, zij het ternauwernood.
Een home theatre-pc of htpc kan met wat meer rekenkracht evenwel goed uit de voeten. Niet alleen garandeert dat het zonder stotteren afspelen van om het even welke hd-content, maar ook het downloaden en vooral uitpakken van pakketjes uit nieuwsgroepen kan aan een wat steviger mini-pc'tje worden overgelaten.
Om te zien welke voor- en nadelen een dergelijke krachtige htpc heeft, bouwden we een mini-itx-moederbord van DFI in een ISK310-150-behuizing van Antec. Deze kleine kast heeft een ingebouwde voeding van 150W, voldoende om een Core i5 661 en een bescheiden ATI Radeon HD 5570-videokaartje aan te drijven. Dit systeem is meer dan krachtig genoeg om 1080p-content af te spelen, ongeacht de software die dat voor zijn rekening moet nemen. Behalve naar de prestaties van deze kleine krachtpatser keken we naar het energieverbruik.
Prijzen en specificaties
Voor het testsysteem kozen we voor de Antec ISK310-150, een mini-itx-behuizing met ruimte voor twee 2,5"-harddisks en één slimline optische drive. Deze kast wordt geleverd met een 150W-voeding, die door een 80mm-ventilator wordt gekoeld. De behuizing biedt verder plaats aan een full-length grafische kaart, die echter niet breder dan 1 slot mag zijn.
In deze behuizing werd een LanParty MI P55-T36 mini-itx-moederbord van DFI geplaatst, met daarop een Intel Core i5 661-cpu, 4GB Dominator-geheugen van Corsair en een Radeon HD 5570-videokaart. Een 80GB grote Intel Postville-ssd bood plaats aan Windows 7 Ultimate, het gekozen besturingssysteem; voor extra opslag monteerden we een conventionele Samsung 2,5"-harddisk met een capaciteit van 500GB. Een optische drive werd achterwege gelaten: waar nodig werd een externe usb-dvd-brander gebruikt.
Compontent | Type |
Behuizing |
Antec ISK310-150 mini-itx |
Voeding |
150W ingebouwd |
Moederbord |
DFI LanParty MI P55-T36 |
Processor |
Intel Core i5 661 @3,33GHz |
Geheugen |
2x Corsair Dominator 2GB 1600MHz |
Opslag |
Intel Postville 80GB ssd Samsung 500GB 2,5" |
Besturingssysteem |
Windows 7 Ultimate |
Merk en Type |
Merk |
Antec |
Type |
Mini-ITX ISK 310-150 |
Eerste prijsvermelding |
zaterdag 30 januari 2010 |
Behuizingtype |
Desktop, itx |
Form Factor |
mini-itx |
Voeding |
150W |
Panel |
Fan, gaas |
Kleuren |
Zwart |
Interne bays |
2x 2.5" |
Merk en Type |
Merk |
DFI |
Productserie |
Lanparty |
Type |
MI P55-T36 |
Eerste prijsvermelding |
vrijdag 29 januari 2010 |
Technische Specificaties |
Socket |
1156 |
Moederbordchipset |
Intel P55 |
Formfactor |
mITX |
Geheugentype |
2x ddr3 |
Interfaces |
Card interface
|
pci-e 16x |
Hardeschijfbus |
3x sata-300 |
Raid-modi |
0, 0+1, 1, 5 |
Externe verbindingen |
Ethernet |
1Gbps |
Usb/fw |
esata, 6x usb 2.0 |
Audio |
Audiokanalen |
8 (7.1) |
Audio-uitgangen |
Analoog (3,5mm), s/pdif (coaxiaal en optisch) |
Merk en Type |
Merk |
Intel |
Productserie |
Postville |
Type |
SSDSA2MH080G2C1 |
Eerste prijsvermelding |
dinsdag 21 juli 2009 |
Technische Specificatie |
Hardeschijfgrootte |
80GB |
Ssd-type |
Multi Level Cell |
Hardeschijf bus (intern) |
sata-300 |
Technische Specificaties |
Form factor
|
2,5" |
Snelheden |
Leessnelheid |
250MB/s |
Schrijfsnelheid |
70MB/s |
Verkoopstatus |
Verkoopstatus |
oem |
De bouw
We zijn uitgegaan van de Antec ISK310-150, met voeding van 150W. Zoals gezegd werd daarin een vrij krachtig P55-moederbord van DFI geplaatst. In dat moederbord prikten we een Core i5 661, een Clarkdale-processor die zijn werk op 3,33GHz doet.
/i/1270547154.jpeg?f=imagenormal)
Het valt nog niet mee om het moederbord in te bouwen. De Antec is namelijk voorzien van een voedingskabel die aan de achterzijde is bevestigd en naar de interne voeding voorin loopt. Deze kan het best even worden losgeschroefd om voldoende werkruimte te creëren. Verder moesten de twee latjes Corsair Dominator-geheugen van hun heatsinks worden ontdaan om ze in het kleine kastje te laten passen en ook de Radeon HD 5570-videokaart werd licht aangepast.
/i/1270547156.jpeg?f=imagenormal)
Elke vorm van kabelmanagement is volledig afwezig: wie twee schijven, een optische drive en een losse videokaart in de behuizing wil onderbrengen, ontkomt niet aan propwerk. Dat is voor een deel aan de ingebouwde voeding te wijten: die biedt bijvoorbeeld vier sata-voedingsstekkers plus een vijfde mini-stekker, terwijl er toch echt maar drie sata-apparaten ingebouwd kunnen worden. Van de twee molex-stekkers is er maar één nodig voor de spanningsvoorziening van de ventilator en ook de floppy-connector zal niet snel nodig zijn.
/i/1270547155.jpeg?f=imagenormal)
Tot slot moet worden benadrukt dat in de behuizing alleen optische drives van het slimline-type passen. Dat zorgt ervoor dat alleen de duurdere dvd-branders gebruikt kunnen worden, en een blu-ray-drive wordt al helemaal een kostbare aangelegenheid: voor een slimline-versie daarvan moet al gauw tweehonderd euro worden neergeteld. Voor wie niet zonder kan, is het vermoedelijk beter om tijdelijk een externe optische drive aan het systeem te hangen. Voor een htpc is dat wellicht niet de chicste oplossing, maar wie vooral mkv's kijkt zal de optische drive niet missen.
Prestaties
Na de installatie van Windows 7 Ultimate werd het tijd om het systeem aan een serie korte tests te onderwerpen. Uiteraard kijken we kort naar de prestaties aan de hand van enkele benchmarks, terwijl ook het energieverbruik en de geluidsproductie werden gemeten. Gezien de beoogde functie van deze kleine pc werden niet al te veel zware benchmarks uitgevoerd.
Verder werd de baseclock licht opgevoerd om te zien hoe het systeem op een overklok reageert. Bij een baseclock van 160MHz, goed voor een cpu-kloksnelheid van 4GHz, bleek dat de temperatuur, de geluidsproductie en het opgenomen vermogen wel wat te lijden hadden.
SuperPi Mod 1.5 1M |
| Score in secondes (lager is beter) |
Standaardsysteem DFI P55 |
**********
12,16 |
Core i5 661 3,33GHz |
**********
12,0 |
DFI @ 4GHz |
*********
10,85 |
De singlethreaded SuperPi-test werd vooral gedraaid om het DFI-moederbord te testen. De prestaties van het systeem met de Core i5 op de standaardsnelheid van 3,33GHz liggen keurig in lijn met de eerdere resultaten die we met de 661 behaalden en met de tijd die de processor op verschillende H55-moederborden nodig had. Overgeklokt is het systeem wel rapper, maar niet zoveel als op basis van de hogere kloksnelheid verwacht mag worden.
Cinebench R10: single-cpu |
| Cinebench-score (hoger is beter) |
Standaardsysteem DFI P55 |
*********
4789 |
Core i5 661 3,33GHz |
*********
4765 |
DFI @ 4GHz |
**********
5454 |
Cinebench R10: multi-cpu |
| Cinebench-score (hoger is beter) |
Standaardsysteem DFI P55 |
*********
10845 |
Core i5 661 3,33GHz |
*********
10920 |
DFI @ 4GHz |
**********
12445 |
Cinebench R10: OpenGL |
| Cinebench-score (hoger is beter) |
Standaard systeem DFI P55 |
*********
6308 |
DFI @ 4GHz |
**********
6671 |
De drie deeltests van Cinebench leveren evenmin schokkende resultaten. De overgeklokte 661 werkt op alle fronten een stuk sneller. In vergelijking met onze eerdere tests doet het LanParty-bord, ondanks zijn geringe afmetingen, niet onder voor volwaardige H55- of H57-moederborden.
3DMark Vantage |
| 3DMark-score (hoger is beter) |
Standaard systeem DFI P55 |
**********
5454 |
DFI @ 4GHz |
********
4263 |
3DMark Vantage |
| gpu-score (hoger is beter) |
Standaard systeem DFI P55 |
**********
3577 |
DFI @ 4GHz |
**********
3593 |
3DMark Vantage |
| cpu-score (hoger is beter) |
Standaard systeem DFI P55 |
*********
10033 |
DFI @ 4GHz |
**********
11448 |
De Vantage 3d-test van Futuremark laat, met name door de niet misselijke processor-deelscore, een redelijke prestatie zien. Zoals uit de summiere game-tests hieronder blijkt, is de 5570 geen snelheidsmonster, maar wel voldoende krachtig voor het decoderen van filmpjes en het spelen van eenvoudige spelletjes.
Games
Naast de synthetische benchmarks hebben we een paar tests uitgevoerd om de game-potentie te beproeven. Uiteraard kozen we voor onze mini-pc niet de zwaarste games met de hoogste instellingen, maar met Far Cry 2 op 'High' kan wel een redelijke indicatie van de prestaties gegeven worden. De anti-aliasing werd daarbij op 0x, 2x en 4x ingesteld. Ook werd er nog een rondje ouderwets geknald in UT2004, wat geen cijfertjes maar wel meer dan genoeg frames per seconde en een hoop lol opleverde.
Far Cry 2 - 1680x1050 - High |
| fps (hoger is beter) |
0x AA, min fps |
********
25,5 |
0x AA, avg fps |
**********
33,3 |
2x AA, min fps |
******
19,9 |
2x AA, avg fps |
********
27,0 |
4x AA, min fps |
****
14,0 |
4x AA, avg fps |
*******
22,1 |
Zonder anti-aliasing zijn de framerates al amper acceptabel te noemen. Zodra AA ingeschakeld wordt, laat onze machine het echter volkomen afweten. Met lagere instellingen of lagere resoluties valt wellicht nog wat te redden, maar het is duidelijk dat onze videokaart de htpc niet in een mobiele lan-doos verandert. Voor casual gaming is de pc echter prima geschikt.
Energie en geluid
We hebben de geluidsproductie van het testsysteem onder diverse omstandigheden, zowel met stock settings als overgeklokt, gemeten met een Voltcraft-geluidsdrukmeter. Daarbij werd de meter achtereenvolgens aan de linker- en rechterzijkant en aan de voorkant opgesteld.
Geluidsproductie |
| dBa (lager is beter) |
Omgevingsgeluid |
*******
33,1 |
Idle @3,33GHz, links |
*********
44,7 |
Idle @3,33GHz, rechts |
*********
43,5 |
Idle @3,33GHz, front |
********
39,2 |
Load @3,33GHz, links |
**********
50,1 |
Load @3,33GHz, rechts |
**********
49,1 |
Load @3,33GHz, front |
*********
45,9 |
Load @4GHz, links/rechts
|
**********
50,3 |
Load @4GHz, front |
**********
48,9 |
In rust blijft de geluidsproductie van de pc binnen zeer acceptabele grenzen. Zodra het systeem echter vol aan de bak moet, neemt het aantal decibels met gemiddeld vijf toe, maar op een paar meter afstand blijft daarvan weinig over. Wie de htpc bovendien in een huiskamer heeft staan, zal dan ook vrijwel geen hinderlijke geluiden horen, ook niet bij stille scènes. De ventilators moeten nog iets harder werken als het systeem wordt overgeklokt, maar zelfs dit 'doemscenario' levert weinig geluidsoverlast.
Energie
De prestatiebenchmarks zijn voor een htpc wellicht minder belangrijk dan het vermogen dat zo'n kastje opneemt: een home-theatre-pc zal redelijk vaak aanstaan om het gebruiksgemak te maximaliseren. Ook wordt van een klein systeem verwacht dat het maar weinig energie zal verstoken: van een bigtower wordt een idleverbruik van 200W nog wel geaccepteerd, maar bij een htpc is daar geen sprake van.
Het opgenomen vermogen werd met behulp van een Voltcraft EnergyLogger 3000 aan het stopcontact gemeten. Dit leverde zeker bij het overgeklokte systeem spannende momenten op: de voeding van de mini-itx-behuizing is begroot op 150W en heeft een onbekend rendement. Bij het stijgen van de meter tot bijna 150W werd het ietwat penibel, maar alles bleef naar behoren functioneren.
Het vermogen dat door de htpc werd opgenomen werd onder verschillende omstandigheden, variërend van uitgeschakeld tot volle belasting, gemeten. Het decoderen van een filmpje met de cpu werd uitgevoerd met een mkv-bestand dat niet werd begrepen door de afspeelsoftware - Windows Media Player 12 en Windows Media Player Classic Home Theater Edition - en dat dus door de cpu in plaats van door de gpu werd afgehandeld. Het gpu-accelerated afspelen werd getest met een blu-ray-stream vanaf de 500GB-harddisk.
Opgenomen vermogen @3,33GHz
|
Werklast | watt (lager is beter) |
Uitgeschakeld |
1,9 |
Stand-by |
2,9 |
Idle |
****
50 |
Video afspelen (cpu) |
********
86 |
Video afspelen (gpu) |
******
64 |
3DMark Vantage (73W - 106W) |
********
90 |
Wprime |
*********
99 |
Prime95 |
**********
112 |
Opgenomen vermogen @4GHz
|
Werklast | watt (lager is beter) |
Uitgeschakeld |
1,9 |
Stand-by |
2,9 |
Idle |
****
55 |
Video afspelen (cpu) |
*******
100 |
Video afspelen (gpu) |
*****
70 |
3DMark Vantage (85W - 127W) |
*******
106 |
Wprime |
*********
132 |
Prime95 |
**********
149 |
Het verbruik tijdens nietsdoen is met ongeveer 50W redelijk beschaafd, maar het systeem is uiteraard lang niet zo zuinig als een Atom-systeem. Anders dan een Atom-pc heeft deze htpc daarentegen geen enkele moeite met wat voor video dan ook, en het energieverbruik blijft tijdens het afspelen alleszins redelijk. Het stand-by-verbruik is net één watt hoger in dan de uitgeschakelde stand, maar daar staat een resume-tijd van slechts enkele seconden tegenover.
Conclusie
Het P55-mini-itx-moederbord van DFI is uitermate geschikt om in een kleine behuizing te worden ingebouwd. De mogelijkheden van het systeem met de toch vrij forse processor zijn voor htpc-doeleinden wellicht wat over the top. Een wat eenvoudiger processor, bijvoorbeeld de Core i3 530, is vermoedelijk een betere keus. Ook een ander bord kan worden overwogen: een H55-moederbord in mini-itx-formaat kan bijvoorbeeld van de in de processor geïntegreerde gpu profiteren, waardoor een losse videokaart overbodig is.
Naast een wat bescheidener cpu en een H55-moederbord kan ook voor een andere behuizing gekozen worden. De combinatie van een ssd en een 500GB-2,5"-harddisk is voor de ISK310 bijna noodzakelijk: een vlotte 3,5"-schijf past eenvoudigweg niet in de mini-itx-behuizing. Ook kan er alleen een slimline-optische-drive worden geïnstalleerd, wat blu-ray tot een dure aangelegenheid maakt.
/i/1270547157.jpeg?f=imagenormal)
Los van de mogelijke upgrades en configuratie-aanpassingen biedt een mini-itx-moederbord op basis van de P55- of H5x-chipset een uitstekend platform om een kleine, zuinige en redelijk stille htpc te bouwen. Het MI P55-T36-bord van DFI kan weliswaar niet gebruikmaken van de igp's in de nieuwste Intel-cpu's, maar wie voor een losse videokaart kiest, gebruikt die toch niet. Die losse videokaart kan de mogelijkheden van het systeem aanzienlijk vergroten: de Radeon HD 5570 die we inbouwden, maakt de kleine pc al bijna - maar net niet helemaal - geschikt voor lanparty's.