Inleiding
- Arctic Liquid Freezer III Pro 360
- MSI MPG Coreliquid P13
Arctic Liquid Freezer III Pro 360
De Liquid Freezer III Pro behoort tot de best presterende 360mm-aio-waterkoelers uit deze test, wat een bijzondere prestatie is gezien zijn prijs van ongeveer 100 euro. De waterpomp werkt al vanaf 800 tot maximaal 2800rpm. De koeler heeft weinig nadelen, met als voornaamste de complexiteit van installatie op Intel-sockets met het meegeleverde contactframe. Er bestaat een conventionelere mountingkit, maar die wordt niet standaard meegeleverd. De wat dikkere radiator zal voor de meeste behuizingen geen problemen opleveren; wel is de 'extra' 11mm radiatordikte iets om rekening mee te houden. Tenslotte is de standaard zes jaar fabrieksgarantie erg netjes.
MSI MPG CoreLiquid P13 360
Genormaliseerd voor geluidsdruk is de MSI MPG Coreiquid P13 360 de beste aio-waterkoeler die we hebben getest. Op maximale ventilatorsnelheid moet hij een paar concurrenten voor zich laten, maar dan produceert hij minder geluid dan de koelers in de top 3 van die tests. Wie goede koelprestaties graag combineert met een opvallend uiterlijk, heeft aan de P13 ook een goede keus. De drie meegeleverde ventilators zijn voorzien van addressable rgb en boven op het waterblok is een 2,1-inchdisplay geplaatst met een resolutie van 480 bij 480 pixels. De combinatie van koelprestaties en uiterlijk heeft wel een meerprijs ten opzichte van Arctics functionelere Liquid Freezer III Pro.
Wie op zoek gaat naar een all-in-onewaterkoeler, heeft aan keuze geen gebrek. Dankzij de populariteit is het aanbod groot en als koper heb je na installatie geen omkijken meer naar deze kant-en-klare koeloplossingen. Heb je je zinnen gezet op aio-waterkoeling, dan is een van de eerste stappen het bepalen van het formaat van de radiator. Veel moderne ATX-behuizingen kunnen uiteenlopende maten huisvesten en daarbij is in veel gevallen de maximale lengte van de radiator 360mm. In deze round-up bekijken en testen we vijftien 360mm-aio-waterkoelers om te achterhalen welke modellen het beste presteren op ons testplatform.
Bij 360mm-aio-waterkoelers worden er drie 120mm-ventilators naast elkaar op de radiator gebruikt. Omdat deze ventilators lucht door de radiator heen de behuizing uit kunnen blazen, heb je het voordeel dat warme lucht sneller de behuizing verlaat. Doorgaans is het waterblok boven op de processor veel compacter dan een luchtkoeler, waardoor deze koeloplossing er bovendien vaak wat mooier uitziet. Een nadeel van waterkoeling is dat het doorgaans duurder is dan luchtkoeling. Dat heeft te maken met een ander nadeel: de gehele koeloplossing bestaat uit meer bewegende onderdelen dan een luchtkoeler. Er zijn dus meer onderdelen die kapot kunnen gaan en bij de deelnemende waterkoelers zien we dan ook uiteenlopende garantietermijnen.
Testplatform voorbij het uiterste gedreven
Een voordeel van grote (aio-)waterkoelers is dat ze doorgaans in staat zijn om processors met een hoog energiegebruik te koelen. Om deze koelers goed te kunnen testen, moeten we het vermogen op ons testplatform dan ook ver opschroeven. Dat is gedurende de tests goed verlopen, maar bij het afronden van het testwerk heeft ons testplatform desondanks toch de geest gegeven. Dat betekent dat we geen koelers meer kunnen testen tot ons nieuwe testplatform operationeel is. Een van de koelers die we nog wilden toevoegen, is de be quiet Pure Loop 3. Ons sample van deze koeler bleek een productiefout te hebben, wat in combinatie met ons defect geraakte testplatform betekent dat dit merk helaas niet aanwezig is in deze round-up.
Specificaties geteste modellen
Hieronder vind je een samenvattende tabel van een reeks specificaties van de geteste vijftien koelers.
Het merk be quiet ontbreekt dus in deze test. De samples van de Pure Loop 3 die we toegestuurd hebben gekregen, bleken helaas onderdeel van een vroege batch waarin een productiefout was geslopen. En omdat aan het einde van het testwerk voor deze round-up onze testopstelling zelf de geest gaf, was het niet meer mogelijk om de Pure Loop 3's onderdeel uit te laten maken van dit artikel.
| |
Toerental pomp |
Radiator |
Lengte slangen |
Ventilators |
Materiaal coldplate |
Fabrieksgarantie |
Prijs bij publicatie |
Huidige prijs |
| |
Lengte |
Breedte |
Hoogte |
Arctic Liquid Freezer III Pro 360 |
800-2800rpm |
398mm |
120mm |
38mm |
45cm |
3x P12 Pro |
Koper |
6 jaar |
€ 104 |
€ 103,70 |
ASUS Prime LC 360 ARGB LCD |
800-3600rpm |
394mm |
120mm |
27mm |
40cm |
3x Prime LC MF-12C ARGB |
Koper |
6 jaar |
€ 132 |
€ 131,99 |
ASUS ProArt LC 360 |
onbekend |
394mm |
120mm |
27mm |
45cm |
3x Alphacool Apex Stealth Metal 3000 |
Koper |
6 jaar |
€ 230 |
€ 229,99 |
| Corsair Nautilus RS 360 ARGB |
onbekend |
396mm |
120mm |
27mm |
45cm |
3x RS120 ARGB |
Koper |
5 jaar |
€ 122 |
€ 121,96 |
Cougar Poseidon Elite ARG 360 |
2700rpm |
392mm |
121mm |
27mm |
40cm |
3x 120mm |
Koper |
3 jaar |
€ 94 |
€ 93,95 |
Geometric Future Eskimo Junior 36 |
2800rpm |
397mm |
120mm |
27mm |
45cm |
3x Squama 2503B |
Koper |
2 jaar |
€ 109 |
€ 109,- |
Gigabyte Aorus Waterforce X II 360 |
2500-3000rpm |
394mm |
119mm |
27mm |
38cm |
3x 120mm argb |
Koper |
6 jaar |
€ 196 |
€ 190,13 |
Montech HyperFlow ARGB 360 |
3100rpm |
397mm |
120mm |
27mm |
40cm |
3x 120mm argb |
Koper |
6 jaar |
€ 100 |
€ 99,58 |
MSI MAG Coreliquid A15 360 |
3400rpm |
394mm |
119,6mm |
27,2mm |
39cm |
3x 120mm argb |
Koper |
3 jaar |
€ 90 |
€ 89,90 |
MSI MAG Coreliquid E360 |
3000rpm |
394mm |
119,2mm |
27mm |
39cm |
3x 120mm argb |
Koper |
3 jaar |
€ 124 |
€ 124,- |
MSI MAG Coreliquid i360 White |
3400rpm |
394mm |
120mm |
27mm |
39cm |
3x 120mm argb |
Koper |
3 jaar |
€ 119 |
€ 118,99 |
MSI MPG Coreliquid P13 360 |
2600-3400rpm |
394mm |
119,6mm |
27,2mm |
39cm |
3x 120mm CycloBlade 9 |
Koper |
5 jaar |
€ 173 |
€ 173,95 |
NZXT Kraken Elite 360 RGB 2024 |
1200-2800rpm |
401mm |
120mm |
27mm |
42cm |
1x F360 RGB Core |
Koper |
6 jaar |
€ 310 |
€ 312,39 |
| NZXT Kraken Plus 360 RGB |
1200-2800rpm |
401mm |
120mm |
27mm |
42cm |
1x F360 RGB Core |
Koper |
6 jaar |
€ 225 |
€ 224,68 |
XPG Levante II 360 |
2700rpm |
396mm |
120mm |
27mm |
40cm |
3x 120mm argb |
Koper |
5 jaar |
€ 92 |
€ 92,23 |
Arctic Liquid Freezer III Pro
Van Arctic hebben we voor deze round-up de Liquid Freezer III Pro getest. Deze aio heeft een dikkere radiator dan gebruikelijk, met een dikte van 38mm in plaats van 27mm. Die keuze valt te verklaren door de gebruikte P12 Pro-ventilators, die in onze review een opmerkelijk hoge statische druk wisten neer te zetten. Daarmee kan Arctic dus door een dikkere radiator met meer weerstand voldoende lucht persen met de P12 Pro's. Op het waterblok van de Liquid Freezer III Pro heeft Arctic een kleine extra ventilator geplaatst om de stroomvoorziening van het moederbord van enige koeling te voorzien. Arctic maakt bij de sockets van zowel AMD als Intel gebruik van offset mounting om het middelpunt van de coldplate op de hotspot van de processor te plaatsen. De fabrieksgarantie bedraagt zes jaar.
Arctic Liquid Freezer III Pro 360
ASUS Prime LC ARGB LCD en ProArt LC
Van ASUS hebben we voor deze round-up twee waterkoelers getest.
ASUS Prime LC ARGB LCD
De Asetek-waterpomp die ASUS op de Prime LC ARGB LCD gebruikt, valt uiteraard als eerste op door zijn ingebouwde display. Hierop zijn verschillende metrics af te lezen, zoals de temperatuur, de kloksnelheid en de belasting van de processor. Daarnaast valt op dat de waterpomp een erg hoog maximaal toerental van 3600rpm heeft, waarmee hij als hoogste uitkomt van alle deelnemers. Bovendien is het bereik in toerental ook groter dan bij de rest, want de fabrikant geeft 800rpm als minimaal toerental voor de waterpomp op. Dit enorme bereik van 2800rpm is veel groter dan bij andere deelnemers van deze round-up, want aardig wat fabrikanten hanteren een vast toerental op 100 procent pwm met daarbij een marge in het toerental van 10 procent. De fabrieksgarantie bedraagt zes jaar.
ASUS Prime LC 360 ARGB LCD
ASUS ProArt LC
De ProArt LC van ASUS is een van de duurdere waterkoelers uit deze round-up. De slangen zijn vijf centimeter langer dan op de hierboven besproken Prime LC, maar nog opvallender is de keuze voor ventilators. Bij de ProArt LC worden namelijk Alphacool Stealth Metal-fans meegeleverd. Dit model ventilator deed het in onze eerdere test wat betreft statische druk niet onaardig en valt vanwege zijn grotendeels metalen opbouw op door een relatief hoog gewicht. Samen met de Arctic Freezer Pro heeft de ProArt de langste slangen van de radiator naar het waterblok. Deze zijn 45 centimeter lang. Ook van de ProArt LC duurt de fabrieksgarantie zes jaar.
ASUS ProArt LC 360
Corsair Nautilus 360 RS ARGB
Van de bekende fabrikant Corsair testten we de Nautilus 360 RG ARGB. Op basis van de specificaties springt deze waterkoeler er op geen manier echt uit. De afmetingen van de radiator, de lengte van de slangen, de vijf jaar fabrieksgarantie en de prijs zijn allemaal vrij gemiddeld. Wat voor een Corsair-product wel opvalt, is dat er geen ondersteuning is voor iCue, Corsair's eigen, gesloten ecosysteem. In plaats daarvan kunnen de rgb-headers direct op het moederbord aangesloten worden zonder dat er andere controllers nodig zijn.
Corsair Nautilus 360 RS ARGB
Cougar Poseidon Elite ARGB
Een van de goedkopere waterkoelers uit deze round-up is de Poseidon Elite ARGB van Cougar. Het toerental van de pomp bedraagt 2700rpm, waarmee Cougar een vaste waarde hanteert en geen bereik van toerental aangeeft, zoals sommige andere fabrikanten wel doen. Zowel de ventilators als de waterpomp zijn voorzien van rgb, waarbij op de pomp rondom het Cougar-logo met een dubbel spiegeleffect meer diepte aan de verlichting wordt gegeven. De fabrikant stelt dat de lamellen van zijn radiator dankzij een hoekig ontwerp beter contact maken voor een optimale warmteoverdracht. Met een lengte van 39,2cm is de radiator nipt de kortste uit deze round-up. De fabrieksgarantie van de Poseidon Elite ARGB bedraagt drie jaar.
Cougar Poseidon Elite ARGB
Geometric Future Eskimo Junior 36
De Eskimo Junior 36 van Geometric Future heeft wat subtielere rgb dan sommige andere deelnemers. De randen van de drie meegeleverde ventilators en de bovenste rand van het waterblok zijn verlicht. De pomp draait volgens de fabrikant op 2800rpm en de fabrieksgarantie bedraagt twee jaar.
Geometric Future Eskimo Junior 36
Gigabyte Aorus Waterforce X II 360
De Aorus Waterforce X II 360 van Gigabyte heeft een relatief compact maar hoog waterblok met een pomp die tussen de 2500 en 3000rpm kan draaien. Boven in dit waterblok zit een klein display verwerkt, waarop sensors kunnen worden uitgelezen of een zelfgekozen afbeelding of animatie kan worden getoond. De slangen zijn met 38cm wel de kortste van alle deelnemers uit deze test. Aan rgb heeft Gigabyte ook goed gedacht, want zowel in de voet van het waterblok als in de ventilators is verlichting geplaatst die kan worden aangestuurd. De fabrieksgarantie van de Waterforce X II 360 bedraagt zes jaar.
Gigabyte Aorus Waterforce X II 360
Montech HyperFlow ARGB 360
De HyperFlow ARGB 360 van Montech valt in uiterlijke zin vooral op door zijn waterblok. De ingebouwde verlichting beslaat een groot deel van het oppervlak en kan samen met de eveneens verlichte ventilators worden aangestuurd. Een nadeel is dat deze ventilators een eigen connector gebruiken in plaats van de gebruikelijke 4-pins-pwm-connector die ventilators standaard hebben. De HyperFlow ARGB 360 heeft zes jaar fabrieksgarantie.
Montech HyperFlow ARGB 360
MSI MAG Coreliquid E360, i360, A15 en MPG P13
MSI stelde maar liefst vier 360mm-waterkoelers ter beschikking voor deze round-up. Een aantal specificaties van deze modellen zijn identiek, waaronder de 39 centimeter lange waterslangen. Ook het maximale toerental van 3400rpm zien we bij drie modellen gespecificeerd staan; alleen de E360 doet het met 3000rpm net iets rustiger aan. Ook is rgb op zowel de meegeleverde ventilators als op het waterblok bij alle vier modellen aanwezig, maar enkel de P13 heeft ook nog een ingebouwd display op het waterblok gekregen. Om dat goed aan te sturen moet MSI's Center-software geïnstalleerd worden.
MSI MAG Coreliquid E360
MSI MAG Coreliquid E360
MSI MAG Coreliquid i360
MSI MAG Coreliquid i360 White
MSI MAG Coreliquid A15
MSI MAG Coreliquid A15 360
MSI MPG Coreliquid P13
MSI MPG Coreliquid P13 360
NZXT Kraken Elite RGB 2024 en Kraken Plus
Van NZXT ontvingen wij twee waterkoelers om te testen voor deze round-up: de Kraken Elite RGB uit 2024 en de iets nieuwere Kraken Plus. Het prijsverschil tussen deze twee is aanzienlijk, maar zoals gebruikelijk bij NZXT kun je redelijk wat besparen door te kiezen voor een versie zónder rgb-ventilators. Overeenkomsten hebben de twee koelers uiteraard ook. Zo zijn de zes jaar fabrieksgarantie, de lengte van de slangen en de gebruikte radiator identiek. Dezelfde drie ventilators samengevoegd in een enkel frame zien we bij beide Krakens meegeleverd worden; deze constructie heet als los product de F360 RGB Core. Het bereik van het toerental van de pomp is ook hetzelfde en loopt van 1200 tot en met 2800rpm. Wel is het display boven op het waterblok van de Elite groter en feller en heeft dit een aanzienlijk hogere resolutie dan dat op de Plus.
NZXT Kraken Elite RGB 2024
NZXT Kraken Elite 360 RGB 2024
NZXT Kraken Plus
NZXT Kraken Plus 360 RGB
XPG Levante II 360
De strategie van XPG lijkt bij de Levante II 360 'zoveel mogelijk rgb voor een zo laag mogelijke prijs' te zijn. Niet alleen de ventilators zelf maar ook de behuizing eromheen is voorzien van veel verlichting. Ook op de waterpomp is rgb terug te vinden, zowel aan de zijkant als bovenop. Daar maakt XPG gebruik van een dubbel spiegeleffect om de verlichting meer diepte te geven. De prijs van de Levante II 360 ligt iets onder de honderd euro. De opgegeven fabrieksgarantie van deze koeler bedraagt vijf jaar.
XPG Levante II 360
Testmethode
In onze testmethode voor processorkoelers lees je uitgebreider hoe wij cpu-koelers testen. Op deze pagina geven we er een kort overzicht van.
De test van een processorkoeler begint bij Tweakers met een geluidsmeting. Bij het testen van cpu-koelers zijn we vooral geïnteresseerd in de efficiëntie: hoe verhouden de koelprestaties zich tot de geluidsproductie? Een koeler die goede prestaties levert, maar extreem veel lawaai produceert, is immers minder aantrekkelijk dan een model dat deze koelprestaties benadert bij een veel lager geluidsniveau. Om een gelijk speelveld te creëren, testen we alle koelers eerst op geluidsproductie, met een Larson Davis 831C-geluidsmeter gekoppeld aan een 378A04-microfoon die is voorzien van een voorversterker. Daarmee kunnen we nauwkeurig meten. De meter heeft een lage ruisvloer van 5,5dB(A). Vanwege onvermijdelijk omgevingsgeluid is de ruisvloer van onze geluidsarme ruimte ongeveer 10dB(A). Om een veilige marge te nemen, hanteren we 12dB(A) als ondergrens.
In onze geluiddichte kamer meten we bij processorkoelers op 50cm afstand wat de geluidsproductie is als de ventilator op volle snelheid draait, oftewel de maximale fanduty via pwm. Vervolgens noteren we bij welk toerental de ventilator 30dB(A) en 20dB(A) produceert, net als bij onze vorige testmethode. Bij de aio-waterkoelers laten we daarbij de pomp altijd op 100 procent pwm draaien. We hebben voor deze waarden gekozen omdat 30dB(A) overeenkomt met de gemiddelde geluidsdruk in een huiskamer. De lagere waarde van 20dB(A) ligt precies 10dB(A) daaronder, wat het menselijk gehoor ervaart als een halvering of verdubbeling van het geluid. Uiteraard kunnen niet alle koelers aan al deze tests meedoen; sommige zijn daar ofwel te luid ofwel te stil voor, of de temperatuur loopt simpelweg te ver op om de test veilig op het gekozen toerental te kunnen voltooien. Omdat vrijwel alle aio-waterkoelers uit deze round-up bij maximale pompsnelheid een minimale geluidsproductie hebben die hoger is dan onze standaard gehanteerde 20dB(A), hebben we voor deze test 25dB(A) als laagste geluidsniveau aangehouden.
Vermogenstest
Onze nieuwe testopstelling is opgebouwd rondom een zelfontworpen pcb waarop een keramische vermogensweerstand van Bach RC is geplaatst. Deze weerstand meet 14 bij 22mm, wat een oppervlak van 308mm² betekent. Net als bij onze vorige testmethode kiezen we ook nu voor vermogensweerstanden in plaats van een echte processor als warmtebron. Dit doen we omdat we hiermee veel nauwkeuriger de vermogensafgifte kunnen bepalen dan met een echt systeem. Zelfs met alle turbofunctionaliteiten uitgeschakeld en met vaste spanningen heeft een echt systeem nog steeds fluctuaties in de daadwerkelijke vermogensafgifte, aangestuurd door de vele sensors op een moderne processor.
We gebruiken twee Siglent SPS5042X-labvoedingen in serie om het gewenste vermogen te genereren voor de weerstand onder de processorkoeler. We gebruiken een ATmega32U4-microcontroller gekoppeld aan een MAX31855-thermokoppelversterker, waaraan een thermokoppel zit om de temperatuur te meten. Om de ventilator(s) op de processorkoeler aan te sturen, gebruiken we een zelfgemaakte pwm-controller, die eveneens gebaseerd is op de ATmega32U4-microcontroller en die we ook gebruiken voor onze ventilatortestmethode.
Bij onze nieuwe testopstelling monteren we processorkoelers met de meegeleverde mounting bedoeld voor Intels LGA 1700/1851-socket. Elke koeler wordt gemonteerd boven op een originele heatspreader van een Intel LGA 1700-processor. Onder deze heatspreader is de keramische vermogensweerstand geplaatst. Om de montage van koelers zo consistent mogelijk te laten zijn en om de heatspreader zo vlak mogelijk te houden, gebruiken we als extra versteviging de Thermal Grizzly 13th/14th Gen CPU Contact Frame van der8auer. Als koelpasta tussen de heatspreader en de betreffende processorkoeler gebruiken we altijd Gelid GC-Extreme.
:strip_exif()/i/2007287834.jpeg?f=imagenormal)
Warmtetest
Voor de warmtetests met processorkoelers blijven we onze huidige testkamer gebruiken. Deze bestaat uit een geïsoleerde box met een testcompartiment van 55x55x28cm. Aan de voorzijde van dit compartiment zitten drie Phanteks PH-F120T30-ventilators die lucht aanvoeren, terwijl aan de achterzijde één F120T30 is geplaatst. In een gevouwen luchtkanaal aan de voorzijde van de kast zijn twee Selfa-warmte-elementen van 400W aangebracht, elk voorzien van een ventilator. Vlak voor de ingang van de testkamer is een temperatuursensor aangebracht, die meet hoe warm de lucht is die de testkamer wordt ingeblazen. Door middel van een closedloopsysteem met een Rex-c700-pid-controller kunnen we de temperatuur zeer constant houden. De pid-controller meet namelijk continu wat de temperatuur van de aangevoerde lucht is, waarna de controller indien noodzakelijk extra warmte kan laten opwekken door de warmte-elementen. Op deze manier kunnen we de temperatuur in de warmtebox nauwkeurig aansturen en heel constant houden.
:strip_exif()/i/2007287848.jpeg?f=imagenormal)
Om verschillende redenen hebben we bij onze tests gekozen voor een luchttemperatuur van 35 graden. Ten eerste zijn de warmte-elementen onder alle omstandigheden krachtig genoeg om deze temperatuur vast te houden, zelfs als de omgevingstemperatuur slechts 18 graden is. Daarnaast wordt het in ons testlab (hopelijk) nooit warmer dan 35 graden, zodat we nooit lucht aanvoeren die warmer is. Bovendien is de aanwezigheid van enige warmte rondom de koeler realistisch, want in een echt systeem produceren andere componenten, zoals de voeding, het moederbord en de videokaart, ook warmte. De basistemperatuur moet niet te hoog worden, omdat we willen zien waartoe de cpu-koelers in staat zijn. Een omgevingstemperatuur van 35 graden is, zo hebben we ook in afzonderlijke tests voor behuizingen gezien, een representatieve weergave van de temperatuur in een echt systeem.
De warmtetest duurt na het opwarmen tien minuten. We hebben voor die tijdsduur gekozen omdat uit onze tests blijkt dat elke luchtkoeler dan zeker ‘verzadigd’ is en de doeltemperatuur voor onze test is bereikt. We meten de stand van zaken echter niet enkel op dat moment; de hele duurtest wordt gelogd, waarbij elke seconde een waarde wordt genoteerd. De temperatuur die we uiteindelijk rapporteren, is het 98e percentiel van de hele log. Kort gezegd gooien we de hoogste 2 procent van de gelogde waarden weg om incidentele uitschieters uit de analyse te houden. De hoogste temperatuur van de resterende 98 procent van de waarnemingen is het 98e percentiel. Dit percentiel sluit naar ons idee beter aan bij het doel van de duurtest dan het noteren van een eventuele kortstondige maximumtemperatuur.
Geluidsproductie
Met onze geluidsmeting testen we alle koelers op maximale ventilatorsnelheid en op drie specifieke geluidsniveaus, waarbij we de toerentallen noteren om vervolgens te gebruiken in de vermogenstest. Koelers die niet stabiel kunnen werken op een specifiek geluidsniveau, ontbreken om die reden in de betreffende grafiek. De geluidsdruk op maximale ventilatorsnelheid kan interessant zijn voor wie een processorkoeler zoekt die onder alle omstandigheden een lage geluidsproductie geeft, maar deze resultaten zeggen nog niets over hoe efficiënt een koeler presteert.
Omdat vrijwel alle koelers uit deze round-up bij maximale pompsnelheid een minimale geluidsproductie hebben die hoger is dan onze standaard gehanteerde 20dB(A), hebben we voor deze test 25dB(A) als laagste geluidsniveau aangehouden. Enkele fabrikanten specificeren wat de minimale pompsnelheid van hun koeler is, maar de meeste geven dit niet aan. Op 25dB(A) kunnen er meer koelers meedoen in de test dan op 20dB(A), maar de Arctic Liquid Freezer III Pro, de ASUS Prime LC, de Geometric Future Eskimo Junior en de Montech HyperFlow hebben een minimale geluidsproductie die hoger ligt dan 25dB(A). Daarom ontbreken deze modellen in de 25dB(A)-tests verderop.
- Geluidsdruk 100%
- Toerental 100%
- Toerental 30dB(A)
- Toerental 25dB(A)
Koelprestaties
Op deze pagina bespreken we de testresultaten van de koelers op het testplatform in onze warmtebox. Tijdens onze geluidstest hebben we genoteerd bij welke fanduty elke koeler 30dB(A) en 25dB(A) aan geluidsdruk levert. Daarnaast testen we de koelprestaties met een fanduty van 100 procent, dus wanneer de ventilator(s) op maximale snelheid draaien. Lukt het een koeler niet om bij een bepaald vermogen de temperatuur van ons testplatform onder de 96 graden Celsius te houden, dan wordt de test onmiddellijk gestopt. Het kan dus voorkomen dat een koeler bijvoorbeeld in de grafieken van 100 procent ventilatorsnelheid en 30dB(A) wel verschijnt, maar ontbreekt bij 25dB(A) als de temperatuur daar te hoog werd. Ter referentie hebben we de be quiet Dark Rock Pro 5 toegevoegd. Deze luchtkoeler kan in de 270W-test nog net meekomen, maar wordt op hogere vermogens al te heet.
De Arctic Liquid Freezer III Pro, de ASUS Prime LC, de Geometric Future Eskimo Junior en de Montech HyperFlow hebben een minimale geluidsproductie die hoger ligt dan 25dB(A). Daarom ontbreken deze modellen in die tests.
Op 270 watt komen alle koelers bij 30dB(A) nog goed mee. Het verschil tussen de laagst en hoogst genoteerde temperatuur is dan bijna 12 graden. De MSI MPG Coreliquid P13 eindigt bovenaan, gevolgd door de Arctic Liquid Freezer III Pro en Corsair Nautilus RS. Van de koelers die in de 25dB(A)-test konden meedoen, is het opnieuw MSI's P13 die bovenaan eindigt, gevolgd door de Kraken Plus van NZXT en de Aorus Waterforce X II van Gigabyte. Die laatste koeler zet op maximale ventilatorsnelheid vervolgens ook het beste resultaat neer, met daarbij een flinke geluidsproductie. De nummer twee is hier de Liquid Freezer III Pro van Arctic, die bijna twee graden warmer wordt, maar daarbij ook wat minder geluid produceert.
Op 340 watt vallen er bij 30dB(A) vier koelers af die hier te heet werden, maar op 270 watt nog konden meedoen. Dat zijn de MSI MAG Coreliquid E360 en i360, de Geometric Eskimo Junior en de XPG Levante II. Ook bij dit hogere vermogen is MSI's P13 de winnaar, gevolgd door de Arctic Liquid Freezer III Pro en Corsair Nautilus. Het verschil tussen de laagst en hoogst genoteerde temperatuur is afgenomen naar iets meer dan 8 graden.
De combinatie van slechts 25dB(A) en 340 watt vermogen is onze zwaarste test uit deze round-up; er zijn maar zes koelers die deze weten te voltooien. Ook hier zien we MSI's P13 weer bovenaan eindigen met de laagste temperatuur, gevolgd door Gigabyte's Aorus Waterforce X II en de NZXT Kraken Elite. Op maximale ventilatorsnelheid zien we bij 340 watt Arctic als beste presteren, gevolgd door Gigabyte. Dit duo plaatst zich duidelijk boven de P13, hoewel die laatste koeler op volle snelheid wat stiller is.
CPU 270W
- 30dB(A) - 270W
- 25dB(A) - 270W
- 100% - 270W
CPU 340W
- 30dB(A) - 340W
- 25dB(A) - 340W
- 100% - 340W
Conclusie
Een aio-waterkoeler koop je waarschijnlijk (deels) voor het uiterlijk. Daarom zijn de uitkomsten van onze tests, die puur naar de koelprestaties kijken, wellicht niet het complete verhaal voor de keuze die je maakt. Features als rgb, een display op de waterpomp en het ecosysteem van meegeleverde software kunnen stuk voor stuk een rol spelen bij je voorkeur.
Liever lucht of toch water?
Als het je echt gaat om maximale koelprestaties bij waterkoeling, is een custom waterkoelingset waarschijnlijk de beste optie. Dat vergt echter een investering en vereist ook een zorgvuldige en nauwkeurige installatie van alle losse onderdelen. Gaat het je juist om betaalbare, eenvoudige en stille processorkoeling en is uiterlijk minder belangrijk, dan kun je beter kijken naar luchtkoelers. Uit onze round-up van towerkoelers tot 30 euro bleek dat er genoeg modellen zijn die behoorlijke koelprestaties leveren en daarmee geschikt zijn voor de populaire processors met een gemiddeld verbruik. De eenvoud van deze modellen zorgt er bovendien voor dat je niet hoeft te letten op beknelde waterslangen, de juiste pompsnelheid en de positie van het waterblok ten opzichte van de radiator. De meeste aio-waterkoelers zijn prima betrouwbaar, maar luchtkoelers hebben nou eenmaal minder onderdelen waarbij iets mis kan gaan.
Wel laten de 360mm-AIO-koelers uit deze round-up zien dat ze doorgaans een hogere koelcapaciteit hebben en dus processors met een hoog maximaal vermogen, zoals de Intel Core Ultra 9 285K en AMD Ryzen 9 9950X of 9950X3D, beter kunnen koelen. De meeste luchtkoelers lopen tegen een limiet aan als we ze testen op meer dan 250W, maar de besproken waterkoelers kunnen vaak nog wat meer aan. In onze tests lopen de temperaturen dan wel aardig hoog op, tenzij we de ventilators op volle snelheid laten draaien. Daarbij stijgt de geluidsproductie richting (of zelfs voorbij) de 50dB(A), wat ook niet ideaal is.
Arctic Liquid Freezer III Pro
Van de geteste aio-koelers uit deze round-up zijn er twee modellen die er positief uit springen. Allereerst is dat de Arctic Liquid Freezer III Pro 360. Deze koeler presteert erg goed en consistent, met op 340 watt op volle snelheid zelfs de laagste temperatuur. In dat scenario is de geluidsdruk met 52dB(A) wel aanzienlijk. Op maximale pompsnelheid kan de koeler niet meedoen in onze 25dB(A)-test, terwijl de pomp van 800 tot 2800rpm werkt en dus wel stukken stiller kán draaien. De Liquid Freezer III Pro behoort tot de best presterende 360mm-aio-waterkoelers uit deze test, wat een bijzondere prestatie is gezien zijn prijs van ongeveer 100 euro.
De koeler heeft weinig nadelen, met als voornaamste de complexiteit van installatie op Intel-sockets met het meegeleverde contactframe. Overigens maakt Arctic installatie zónder contactframe wel mogelijk op LGA1700 met de los verkrijgbare mountingkit voor LGA1200 en 115X, al is het geen aanbeveling van de fabrikant. De wat dikkere radiator zal voor de meeste behuizingen geen problemen opleveren, maar de 'extra' 11mm radiatordikte is wel iets om rekening mee te houden. Tenslotte is de standaard zes jaar fabrieksgarantie erg netjes. We voorzien de Arctic Liquid Freezer III Pro daarom van een Excellent-award.
MSI MPG Coreliquid P13
De tweede koeler die positief opviel, is de MSI MPG Coreliquid P13. Steevast staat deze koeler bovenaan de grafieken van 30dB(A) en 25dB(A). Genormaliseerd voor geluidsdruk is er dus geen betere aio-waterkoeler dan de P13. Op maximale ventilatorsnelheid moet hij een paar concurrenten voor zich laten, maar dan produceert hij minder geluid dan de koelers in de top 3 van die tests. De pomp op de P13 heeft een minder groot toerentalbereik dan die van de Liquid Freezer III Pro, maar op maximale snelheid is de pomp van de P13 wel stiller.
Wie goede koelprestaties graag combineert met een opvallend uiterlijk, heeft aan de P13 ook een goede keus. De drie meegeleverde ventilators zijn voorzien van addressable rgb en boven op het waterblok is een 2,1-inchdisplay met een resolutie van 480 bij 480 pixels geplaatst. Deze combinatie van koelprestaties en uiterlijk kent zijn meerprijs, want de P13 kost momenteel 173 euro. Daarvoor krijgt de MPG Coreliquid P13 wel een Excellent-award.
Redactie: Reinoud Dik • Testlab: Niels van der Waa • Eindredactie: Marger Verschuur
- Arctic Liquid Freezer III Pro 360
- MSI MPG Coreliquid P13 360