Inleiding
De ontwikkeling van Windows 7 is vergevorderd: de officiële release van de eindversie staat voor 22 oktober op het programma, terwijl al vele testversies zijn uitgebracht. Veruit de meeste testers zijn lovend over het nieuwe besturingssysteem, en stellen dat Windows 7 is wat Windows Vista had moeten zijn.
Wat betekent Windows 7 echter voor gamers? Zowel Nvidia als AMD hebben de eerste volledig whql-gecertificeerde Windows 7-drivers al uitgebracht. Zodra Microsoft Windows 7 gaat verkopen, wordt ook DirectX 11 beschikbaar gesteld, dat overigens ook in Windows Vista gebruikt kan worden. Voor het echter zo ver is, bekijkt Tweakers.net in hoeverre er bij het gamen prestatieverschil tussen de twee besturingssystemen kan worden vastgesteld. Daarbij maken we gebruik van DirectX10 en waar mogelijk van DirectX10.1.
Hiertoe namen we een licht overgeklokte Radeon HD 4890, en een eveneens licht overgeklokte GeForce GTX285, allebei van het merk MSI. Beide kaarten beschikken over de snelste gpu van respectievelijk AMD en Nvidia. We loodsten de videokaarten door onze gamestestsuite, die uit een zestal spellen bestaat.
Het gebruik van Windows 7 leverde in één geval een probleem op: de standaard benchmark die normaal gedraaid wordt voor S.T.A.L.K.E.R.: Clear Sky, gaf onder dit OS steevast een foutmelding. De benchmark is dan ook aangepast, en de Clear Sky-testresultaten kunnen daardoor niet met de testresultaten van eerder geteste videokaarten vergeleken worden. Overigens was het werken met Windows 7 verder een plezierige ervaring.
Specificaties en testopstelling
De gpu op de GTX285, een licht opgevoerde versie van de gpu die de GTX280 van rekenkracht voorziet, wordt op 55nm in plaats van op 65nm gebakken. Op zijn GTX285-kaart heeft MSI deze gpu een overklok van 648MHz naar 680MHz gegeven, terwijl de shaderclock en de geheugensnelheid op de standaardwaarden zijn gehouden. MSI verving de standaardkoeler door een uit de kluiten gewassen exemplaar met twee ventilatoren. De heatpipes zijn zogeheten Superheatpipes, met een doorsnede van 8mm in plaats van de meer gangbare 6mm. De GTX285 is Nvidia's snelste kaart met een enkele gpu, en hoeft dan ook alleen in de GTX295, die twee gpu's heeft, zijn meerdere te erkennen.
De door ons gebruikte HD 4890 komt eveneens uit de MSI-fabrieken. Deze kaart is met 880MHz slechts minimaal hoger geklokt dan het referentie-exemplaar van AMD, dat op 850MHz draait. De HD 4890 heeft de RV790-gpu aan boord, die gezien kan worden als een licht aangepaste en opgevoerde versie van de RV770, de gpu die op de HD 4870 wordt gebruikt. De HD 4890 is met de RV790-chip AMD's snelste videokaart met een enkele gpu, en kan alleen de van twee gpu's voorziene HD 4870X2 niet bijhouden.
Beide videokaarten behoren dus tot de snelste in hun soort en hebben 1GB geheugen aan boord: ideaal voor een mooie vergelijking. Voor het uitvoeren van de benodigde tests heeft Tweakers.net sinds kort de beschikking over een ander stukje nieuwe hardware. Het X58-moederbord dat bij de vorige reviews is gebruikt, is afgedankt, mede omdat dit bord niet in staat was om meerdere videokaarten in sli te draaien. Het bord is vervangen door een MSI Eclipse Plus: dit X58-moederbord kan videokaarten zowel in sli als in CrossFireX draaien, en is verder voorzien van een groot arsenaal aan gadgets en tweakmogelijkheden.
De 64bits-versies van Windows 7 en Windows Vista werden op een Samsung F1 500GB-schijf geïnstalleerd, waarna de nodige patches toegepast werden. Eenmaal draaiend werd er niet meer aan deze besturingssystemen gesleuteld, bijvoorbeeld in de vorm van het uitschakelen van bepaalde services.
Testopstelling
Het testsysteem is opgetrokken rond een Core i7 920-processor, die op 3,2GHz werd geklokt door de bclk tot 160MHz te verhogen. We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken, en als er bèta-drivers gebruikt zijn, wordt dat vermeld. Bij deze review zijn de ATI-kaarten met versie 9.6 van de Catalyst-drivers aangestuurd en de Nvidia-kaarten met versie 186.18 van de Nvidia-drivers. Voor de benchmarks zijn de games Call of Duty: World at War, Crysis: Warhead, Far Cry 2, Stalker: Clear Sky, Race Driver: GRID en Tom Clancy's H.A.W.X. uitgezocht. Ook van deze games zijn, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Indien mogelijk is van de interne benchmarks van de games gebruikgemaakt.
| Testsysteem |
| Moederbord |
MSI Eclipse Plus |
| Processor |
Intel Core i7 920 @ 3,2GHz |
| Geheugen |
6GB ddr3: 3x OCZ3X1333LV6GK 8-8-8 |
| Harde schijven |
500GB Samsung Spinpoint F1 HD502IJ |
| Videokaarten |
MSI Radeon HD 4890
MSI Geforce GTX285 |
| Koeler |
Cogage: True Spirit
|
| Voeding |
OCZ Silencer 750EPS12V |
Intels X58-platform zal naar verwachting nog geruime tijd de prestatiekroon in handen houden. Dit platform zal bij het uitvoeren van de benchmarks niet snel een bottleneck vormen. Ook biedt het platform de mogelijkheid om videokaarten in sli- en in CrossFire-modus te draaien.
Elke game is getest op de resoluties 1280x1024, 1680x1050 en 1920x1200. De instellingen verschillen per game en zullen daarom telkens vermeld worden. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige ingame-settings, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Wel is er altijd 16xAF toegepast; bij games die dat niet ondersteunen is deze instelling afgedwongen met behulp van ATI's CCC of Nvidia's Control Panel.
In het Catalyst Control Center is de adaptive aliasing op de hoogste kwaliteit gezet, wordt de toepassing van AA/AF waar mogelijk aan de applicatie overgelaten, en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing transparancy-modus op multisampling en is de texture quality op high quality ingesteld. Ook hier wordt AA/AF waar mogelijk door de applicatie verzorgd.
Bij alle tests wordt zowel het minimale als het gemiddelde aantal frames per seconde gegeven, waarbij een hogere score uiteraard altijd beter is.
Race Driver: GRID & Far Cry 2
Race Driver: GRID
In Race Driver: GRID worden verschillende rondes gereden op een van de vele racetracks die het spel rijk is. De minimale en de gemiddelde waarden worden met fraps opgeslagen, waarna het gemiddelde van de verschillende rondjes is genoteerd.
Bij de laagst geteste resolutie voert de HD 4890 de ranglijst aan, zij het marginaal. Tussen Windows Vista en Windows 7 valt amper een verschil te bespeuren.
De GTX285 vecht zich hier enigszins terug, maar moet het nog steeds afleggen tegen de HD 4890 als het om minimale framerates gaat. Er lijkt nauwelijks een relatie tussen de score en de gebruikte Windows-versie te bestaan.
Bij 1920x1200 kan er voorzichtig gesproken worden van een patroon. In Vista presteren de HD 4890 en de GTX285 lichtelijk beter dan in Windows 7, net zoals bij 1680x1050. Het verschil is echter zodanig klein dat het amper significant genoemd kan worden.
Al met al zijn de HD 4890 en de GTX285 zeer aan elkaar gewaagd in Race Driver: GRID en maakt het weinig of niets uit welk OS gehanteerd wordt.
Far Cry 2
In Far Cry 2 wordt gebruikgemaakt van de ingebouwde benchmark. Er worden een aantal runs doorlopen in de Small Ranch-benchmark, waarbij alle settings op zijn hoogst staan terwijl er 4xAA en 16xAF is ingeschakeld.
Far Cry 2 laat meteen interessante scores zien. De GTX285 is sneller dan de HD 4890, maar in Windows 7 presteert de videokaart onder de maat. Aangezien de HD 4890 zeer consistent is, ongeacht het OS, moet het probleem bij de Nvidia-drivers gezocht worden.
Met 1680 bij 1050 beeldpunten zijn vergelijkbare resultaten te zien. De GTX285 is onder Vista duidelijk sneller, maar onder Windows 7 komt de HD 4890 behoorlijk dicht in de buurt.
De HD 4890's blijven zowel in Windows Vista als in Windows 7 dezelfde resultaten neerzetten. Voor de GTX285 lijkt het verschil in Windows Vista en Windows 7 iets af te nemen, maar met tien procent blijft het ruimschoots significant.
De GTX285 is ongeveer 15 procent sneller dan de HD 4890, maar moet wel betere prestaties in Windows 7 gaan neerzetten om zijn voorsprong te behouden.
Stalker: Clear Sky & Tom Clancy's: HAWX
Sinds korte tijd is de benchmark voor Stalker: Clear Sky aangepast. Het gebruik van de downloadbare benchmark nam erg veel tijd in beslag en was bovendien niet helemaal een goede afspiegeling van de graphics in het spel. Daarom doen we nu een normale run in het begin van het spel, waarbij de zwaarste graphics, zoals sunrays, volop te zien zijn.
In Stalker: Clear Sky is de GTX285 wederom de snelste. In tegenstelling tot Far Cry 2 presteert de GTX285 in Windows 7 even goed als in Windows Vista. De scores van de HD 4890 zijn eveneens op beide besturingssystemen hetzelfde.
Bij een resolutie hoger zien we hetzelfde als bij 1280 bij 1024 beeldpunten. De GTX285 is vooral sneller wat betreft de gemiddelde framerates, en het OS heeft nauwelijks invloed op de prestaties.
Naarmate het aantal beeldpunten toeneemt, wordt het verschil tussen beide videokaarten kleiner. Desondanks weet de GTX285 zijn voorsprong te behouden.
Zowel Nvidia als AMD hebben hun zaakjes goed voor elkaar in Stalker: Clear Sky. Het pittige spel vereist echter nog steeds behoorlijk wat grafische kracht, waarbij de inzet van twee van deze videokaarten in sli of CrossFireX geen overbodige luxe is.
Tom Clancy's: HAWX
Voordat HAWX besproken wordt, moet iets worden toegelicht over het toepassen van aniosotropic filtering. Al ten tijde van de HD 4770-review werd duidelijk dat het forceren van AF in het Catalyst Control Center zorgde voor het halveren van de framerates. Als hetzelfde wordt gedaan in Nvidia's Control Center, dan worden de framerates echter amper beïnvloed.
Het kan haast niet anders of er is op dit gebied iets mis met de drivers van de AMD-kaarten. Toch heeft AMD tot op heden geen stappen ondernomen om het probleem te ondervangen. Het toepassen van AF maakt echter wel een wezenlijk verschil in beeldkwaliteit, waardoor Nvidia eigenlijk een streepje voor heeft op AMD.
In HAWX moet de GTX285 in de HD 4890 zijn meerdere erkennen. In de strijd der besturingssystemen wint Vista het van Windows 7, aangezien beide videokaarten in Vista betere scores neerzetten.
De HD 4890 staat hier weer bovenaan het lijstje, terwijl de score onder Windows 7 enkele frames per seconde lager is dan onder Windows Vista.
Het verschil tussen Windows 7 en Vista neemt op de hoogste resolutie iets af. Met ongeveer 1 frame per seconde is het verschil amper nog significant. HAWX toont nog maar eens aan dat de HD 4890 en de GTX285 zeer aan elkaar gewaagd zijn.
Call of Duty: World at War & Crysis Warhead
Call of Duty: World at War
Call of Duty: World at War is de nieuwste telg van de Call of Duty-serie, en zal pas vervangen worden wanneer Call of Duty: Modern Warfare 2 uitkomt. Tot dan zullen er handmatige runs gespeeld worden in het eerste level, dat meer dan genoeg explosies en acties telt om de gpu's flink op de proef te stellen.
De GTX285 neemt ook in Call of Duty: World at War afstand van de HD 4890, wat niet geheel onverwacht is, aangezien Nvidia ook in onze eerdere reviews erg sterk bleek in dit spel. Bij beide kaarten heeft de keuze voor het besturingssyteem geen invloed op de prestaties.
Op de resolutie van 1680x1050 slaat het noodlot weer toe voor de GTX285. Vooral de minimale framerates onder Windows 7 doen flink onder voor die onder Windows Vista. Desondanks behoudt de GTX285 zijn voorsprong op de HD 4890.
Op 1920x1200 valt hetzelfde te zien als op 1680x1050. Nvidia zal zijn drivers voor Windows 7 nog aardig moeten oppoetsen om in dit OS vergelijkbare prestaties neer te zetten als in Windows Vista. Gelukkig voor Nvidia toont de HD 4890 van AMD geen enkele snelheidswinst in Windows 7 ten opzichte van Windows Vista.
Crysis Warhead
Crysis of Crysis Warhead mag eigenlijk in geen enkele review van grafische kaarten ontbreken, aangezien het nog steeds een van de mooiste maar ook meest veeleisende games op de markt is. Voor de benchmarks maken we gebruik van recorded timeruns die automatisch de minimum en de gemiddelde frames per seconde bijhouden.
Crysis Warhead laat een klein voordeel voor de GTX285 zien. Opvallend is dat alleen de minimale framerates in Windows 7 1fps hoger liggen, zowel bij de ATI- als bij de Nvidia-kaart. Vooralsnog lijkt dit toeval en één frame per seconde is erg weinig.
Bij deze resoluties doet hetzelfde verschijnsel zich voor: in Windows 7 scoren de HD 4890 en de GTX285 bij de minimale framerates 1fps hoger dan in Windows Vista. Het verschil blijft klein, maar het is niet meer waarschijnlijk dat het slechts om toeval gaat.
Op de hoogste resolutie draait de GTX285 de rollen om: nu scoort de videokaart juist onder Vista 1fps hoger. Bij de HD 4890 blijft Windows 7 een tikje sneller. Al met al is er echter amper een waarneembaar verschil tussen beide besturingssystemen.
Geluidsproductie en energieverbruik
Geluidsproductie
De videokaarten mogen in de benchmarks aan elkaar gewaagd zijn, uiterlijk verschillen ze behoorlijk. MSI liet de koeler van de HD 4890 namelijk ongemoeid, terwijl de koeler van de GTX285 volledig vervangen werd. De door ons gebruikte GTX285 van MSI zou daardoor stiller en koeler moeten zijn dan een standaard GTX285.
Geluidsproductie - gehele systeem (dBA)
|
| HD 4890 - idle |
********
45,2 |
| HD 4890 - load |
**********
58,6 |
| GTX285 - idle |
*********
54,1 |
| GTX285 - load |
*********
54,1 |
De tabel is eenvoudig te interpreteren: de GTX285 produceert altijd evenveel geluid en onder load is dat aanzienlijk minder dan de HD 4890. Jammer genoeg gaan de ventilatoren op de GTX285 in het geheel niet langzamer draaien wanneer de kaart weinig te doen heeft. Een beetje tweaker grijpt dan al gauw naar een programma als Rivatuner en stelt de ventilator op zijn laagste stand in. Dit resulteert in een geluidsniveau van 43,5dBA: de ventilatoren zijn dan zo goed als onhoorbaar en de temperatuur van de gpu neemt niet eens toe. Dat de HD 4890 de stilste niet is, was al langer bekend.
Energieverbruik
Energieverbruik - gehele systeem (Watt)
|
| HD 4890 - idle |
*****
170W |
| HD 4890 - load |
**********
352W |
| GTX285 - idle |
****
144W |
| GTX285 - load |
**********
348W |
De HD 4890 laat een naar onze mening onnodig hoog idle-verbruik zien. Het gddr5-geheugen wordt niet teruggeklokt, al zou dat al snel 25W kunnen besparen. De GTX285 klokt het geheugen daarentegen wel terug, wat resulteert in een respectabel idle-verbruik van 144W. Wanneer de kaarten met Furmark worden belast, laten ze beide een verbruik van ongeveer 350W zien.
Conclusie
Van te voren hoopten we stiekem dat de videokaarten onder Windows 7 iets beter zouden presteren dan onder Windows Vista. De praktijk wees echter het tegenovergestelde uit, waarbij vooral de GTX285 in Windows 7 wat steekjes liet vallen. De kans is groot dat de verminderde prestaties onder Windows 7 veroorzaakt worden doordat de drivers nog niet geoptimaliseerd zijn voor dit OS, wat overigens geen schande is, aangezien Windows 7 nog niet eens te koop is. De prestaties van de HD 4890 lijken daar ook op te wijzen: de AMD-kaart presteert zeer constant onder beide besturingssystemen.
Dat we geen snelheidswinst in Windows 7 zien heeft mogelijk nog een andere reden. Het testsysteem is zo ontworpen dat de videokaarten de bottleneck zullen vormen: die willen we immers testen. Met een minder snel systeem bestaat de kans dat Windows 7, door minder geheugen en cpu-cycli te vergen dan Vista, meer rekenkracht overlaat voor het spelen van een game.
Uit de verschillende benchmarks blijkt ook dat de GTX285 over het algemeen de snelste videokaart is. In Race Driver: GRID en Tom Clancy's: HAWX heeft de HD 4890 een marginale voorsprong, maar in met name Far Cry 2 en Call of Duty: World at War neemt de GTX285 ruim het voortouw. In Stalker: Clear Sky en Crysis Warhead neemt de GTX285 eveneens de leiding, zij het minder overtuigend dan in CoD en Far Cry 2.
Kijken we naar de prijs/prestatie-verhouding, dan wint de HD 4890 echter duidelijk. De HD 4890 gaat al voor een prijs van 160 euro over de toonbank, waarbij een overgeklokte versie, met een kloksnelheid van 1GHz, voor 20 euro meer te verkrijgen is. De GTX285 daarentegen kost minimaal 265 euro, terwijl er voor een overgeklokt model al gauw 285 euro neergelegd moet worden. De GTX285 is, afhankelijk van het spel, tien tot vijftien procent sneller dan een standaard HD 4890, wat de meerprijs van ruim 100 euro in onze ogen niet rechtvaardigt.
:fill(white)/i/1246800447.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800448.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800449.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800450.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800451.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800452.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800453.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1246800454.jpeg?f=thumb)
/i/1246800453.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1236590860.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1240312342.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1249739662.png?f=fpa_thumb)
/i/1242134496.png?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/100224/paladin-small.jpg?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/1255339463.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1239105792.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1239016636.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1242640522.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1240813501.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1240002783.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1238686233.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/10014/assassin.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/92085/crop5aa165833d640_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/19474/avatar2015.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/7394/tumb.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/180748/avatar%2520nieuw%252060x60.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/172554/avatar60px.jpg?f=community){kind=avatar}
Kom op zo slecht is Vista niet, bij de release hebben veel fabrikanten liggen slapen/kloten met hun drivers. Zeker na de SP's is Vista een prima OS om te draaien. Windows XP is ook pas beter gaan draaien na de SP's, Windows XP heeft inmiddels genoeg jaren gehad om gefinetuned te worden door MS, dat heeft Vista nog niet.
:strip_icc():strip_exif()/u/134224/crop565f06e682bb1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/61547/HulkIcon.png?f=community){kind=small}
/u/175440/crop5b5f0d899a5e8_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/945/motorola_mpx300_3.GIF?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/206557/captain-obvious.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/27993/crop5de91e163edd2_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/143380/got_ava.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/263383/crop610ea70faf524_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/164703/images2.jpg?f=community){kind=small}
