Tactiek en Player Roles
FC 25
FC 25 heeft meer opties en meer spelmodi aan boord dan zijn voorgangers, maar speelt tegelijk net iets minder lekker. Daarin speelt persoonlijke voorkeur een rol, maar de game kampt daarnaast met een aantal bugs die FC 24 in het begin ook had. Dat is raar en mag eigenlijk niet gebeuren. Dat de game net niet helemaal lekker aanvoelt en dat er dingen misgaan in de gameplay, kan de komende maanden nog best veranderen door patches, maar op dit moment overtuigt FC 25 nog niet. Dat is jammer, want met betere graphics en sfeer, de gloednieuwe en erg geslaagde Rush-modus en allerlei nieuwe opties in de Career Mode, Ultimate Team en Pro Clubs, heeft FC 25 best een aantal sterke punten in huis.
Laten we het even hebben over Josip Sutalo. De centrale verdediger van Ajax werd vorig jaar met veel bombarie binnengehaald, maar stelde in zijn eerste seizoen in Amsterdam teleur. Het leek alsof de beste man, die toch door de hele Europese top werd gevolgd, ineens niet meer wist hoe voetbal werkt. Hij wist niet waar hij moest lopen, leverde ballen eenvoudig in bij tegenstanders en dekte aan de verkeerde kant. Een roemloze aftocht leek het enige logische gevolg. Hoe anders ziet de wereld er echter een jaar later uit. Onder coach Farioli bloeit de verguisde centrale verdediger helemaal op en inmiddels lijkt een carrièrepad waarbij Sutalo uiteindelijk voor tientallen miljoenen de deur uit wandelt een stuk waarschijnlijker. En dat allemaal door één ding: een goede coach, die zijn spelers met een idee en duidelijkheid het veld in stuurt.
“Tactiek is alles”, horen we een namaakversie van legende Zinedine Zidane zeggen in een introfilmpje van de Career Mode van FC 25, EA Sports’ tweede game in de serie sinds de reboot waarbij afscheid werd genomen van FIFA als naam voor de game. Deze game heeft verschillende speerpunten, maar de grotere focus op tactiek is er eentje die in alle facetten van het spel terugkomt. Natuurlijk: het blijft een voetbalspel. Je vaardigheid in het passen, dribbelen en schieten zal bepalend zijn voor je succes. De beste spelers weten echter de tactische mogelijkheden in hun voordeel te gebruiken. FC 25 stimuleert meer spelers ook gebruik te maken van die mogelijkheden. In de carrièremodus merk je dat doordat de game je al direct vraagt een tactische stijl te kiezen en daar de juiste coaches bij te vinden, en in wedstrijden zelf krijg je af en toe tips op momenten dat je een tactische wijziging zou kunnen doorvoeren.
De hand van de trainer is niet alleen te zien in de formatie waarin een team voetbalt. Tactiek is veel meer dan dat. FC 25 geeft gamers meer mogelijkheden om de manier waarop een team speelt naar hun eigen hand te zetten en een belangrijk aspect daarvan ligt bij welke rol je je spelers meegeeft. Elke speler in het spel heeft namelijk een bepaalde favoriete rol en daarbij dan ook een indicatie van hoe goed hij of zij is in die rol. Denk daarbij aan een spits, die bijvoorbeeld een Poacher kan zijn, maar ook een False 9 of een Advanced Forward. Hij speelt op dezelfde plek in het elftal, maar vult de manier waarop hij ‘in de spits’ speelt heel anders in, op basis van welke rol je hem geeft; slechts één rol past dan het beste bij de spits in kwestie.
:strip_exif()/i/2006976510.jpeg?f=imagearticlefull)
Dat maakt de tactische puzzel uitdagender en realistischer. Welke voetbalfans hebben immers niet over trainers gediscussieerd die in hun ogen een speler ‘verkeerd gebruikten’? Dat element van voetbal zie je dus nu ook terug in FC 25 en dat is leuk. Er is echter ook wel een keerzijde en die is te zien in Ultimate Team. ‘FUT’ is de laatste jaren steevast het populairste onderdeel van de FIFA/FC-games en ook de basis van het competitieve deel van de spellen. Rond een game ontstaat altijd een ‘meta’. Dit is eigenlijk een soort informatiebron en een game rond de game. De meta houdt namelijk bij wat werkt. In de meta vind je terug wat je wel en vooral niet moet doen, welke tactieken overpowered zijn en ga zo maar door. In die meta is al wel duidelijk dat je er in je eigen Ultimate Team zoveel mogelijk voor moet zorgen dat al je spelers op ‘++’ staan als het op hun rol aankomt. Een speler buiten zijn rol laten spelen zorgt er namelijk voor dat die speler een stuk minder goed zal zijn, wanneer je eenmaal aan het voetballen bent. Het verschil is simpelweg te groot. Dat maakt dat de komst van Player Roles je opties in Ultimate Team vooral beperkt, als je tenminste een zo goed mogelijk elftal wilt bouwen, waarmee je ook echt kans wilt maken om van goede spelers te winnen.
Dat staat haaks op de invalshoek die EA Sports in algemene zin hanteert voor FC 25 en dus ook voor Ultimate Team. De regels rond Chemistry, wat bepaalt hoe goed spelers samen in een team passen, zijn versoepeld, waardoor het iets makkelijker wordt om een team met een hoge score voor Chemistry te bouwen. Daarbij komt dat er nog meer manieren zijn om je team te verbeteren. Alles wat je doet binnen FUT, draagt bij aan je progressie en je kunt op meer manieren dan ooit aan punten of aan nieuwe pakjes komen, wat de jacht op je volgende superster dan hopelijk wat makkelijker maakt. Een maatregel die zorgt dat je nogal beperkt wordt in je keuzes, voelt dus niet logisch voor FC 25.
En ja, nu we Ultimate Team hebben genoemd, voelt het niet kies om ongemerkt voorbij te galopperen aan wat dat is: een gokspel. “Ja maar heus niet”, “nee maar het zit anders”. Oké, klopt: je kunt zonder geld te investeren een goed team bij elkaar spelen. Dat is zo. Maar het blijft een spelmodus die verantwoordelijk is voor wagonladingen cash voor Electronic Arts en die tot op zekere hoogte ontworpen is om vooral daarin erg goed te zijn. En trouwens: tijd is net als geld een investering. Je gokt dus niet per se met geld, maar of de twintig uur die jij erin steekt net zo veel goede spelers oplevert als de twintig uur de ik erin steek, is een vraag, ofwel een gok. Ultimate Team is leuk, wordt ontzettend goed ondersteund en blijft daardoor ook lang leuk, maar is onderaan de streep wel ook gewoon een heel complexe fruitautomaat.
Herkenbare bugs en toffe nieuwe spelmodus
Ultimate Team is en blijft voor FC 25 de belangrijkste spelmodus en ook de modus waar de meeste gamers meteen in zullen duiken. Hoorde je bij de gamers die dat meteen na release deden, dan is de kans groot dat je daarbij de nodige bugs bent tegengekomen. We hoorden verhalen van mensen die geen pakjes konden openen of bij wie game de zelfs crashte als ze de in-gamewinkel probeerden te openen. Het is illustratief voor de bedenkelijke staat waarin FC 25 op de markt is gebracht. Het gekke is dat we een aantal bugs hebben gespot die eerder ook in FC 24 en oudere FIFA’s te zien zijn geweest, maar daar al gepatcht zijn. Dat maakt het nogal raar dat precies diezelfde bugs nu weer de kop opsteken. Zou EA Sports de 1.0-versie van FC 24 als basis hebben gebruikt voor FC 25, dus met de oorspronkelijk bugs nog in hun niet verholpen vorm? Klinkt onlogisch, maar daar lijkt het wel op.
Blunder
Die bugs hebben we op allerlei plekken gevonden. Voor mij was de merkbaarste en irritantste bug dat de functie om tijdens wedstrijden snel spelers te kunnen wisselen gewoon niet werkte. Je kunt de R2-knop indrukken zoveel je wilt, de game reageert er op dat moment gewoon niet op. Dit is irritant en behoorlijk stom, zeker als je nagaat dat we dus voorgaande jaren exact hetzelfde hebben gezien. Deze mag gewoon in de categorie ‘blunder’, wat mij betreft. Verder lijkt het vooral zo te zijn dat ervaringen nogal van elkaar verschillen, met per speler weer andere gekke bugs. Dat is niet hoe je de grootste voetbalgame ter wereld op de markt wilt brengen.
:strip_exif()/i/2006976550.jpeg?f=imagearticlefull)
Gelukkig zijn er ook positieve dingen te melden, want FC 25 slaagt er wel in een heel ander gevoel te bieden dan de voorgaande games in de serie. Ik klaag jaarlijks dat ik steeds het gevoel heb dezelfde game te spelen als het jaar ervoor. Dat is dit jaar ook wel weer een beetje zo, maar minder duidelijk dan voorgaande jaren. Bepaalde trucjes die ik al jaren gebruik, helpen me nog steeds om makkelijke goals te maken, maar FC 25 voelt in veel toch als een heel nieuwe game. Daar zijn diverse veranderingen in de gameplay mede voor verantwoordelijk, maar ook in de spelmodi zien we de nodige veranderingen.
Andere regels
De meest in het oog springende van die veranderingen is de komst van Rush, een gloednieuw spel dat de voetbalsport op een net iets andere manier presenteert. In Rush speel je vijf tegen vijf, waarbij teams bestaan uit een keeper en vier veldspelers. Het kleinere veld bestaat uit drie vakken, met een aanvalsvak voor beide teams en een neutrale zone in het midden, een beetje zoals dat ook is bij ijshockey. Buitenspel staan kun je alleen in de aanvalszone. Twee gele kaarten leveren je een blauwe kaart op en die schrijft voor dat je tijdelijk het veld uit moet. Traditionele penalty's bestaan niet; in plaats daarvan dribbel je op de keeper af, zoals een shoot-out in hockey ook werkt. Dit zijn allemaal ideeën waar in de voetballerij over nagedacht wordt en in FC 25 krijgen ze dus een eigen plek.
Rush kwam, toen ik de previewversie van FC 25 speelde, nog op me over als een gimmick. Grappig idee, leuk voor erbij, maar geen blijvertje. In die zin lijkt het wat op Volta, waarvan ik exact hetzelfde vond. De straatvoetbalpotjes kun je via de normale Kick-Off-modus nog wel spelen, maar Volta zelf is als spelmodus alweer ter ziele. Rush zal het denk ik langer volhouden, al is het maar omdat het niet is neergezet als aparte spelmodus, maar als extra ingrediënt voor elke andere spelmodus. Rush duikt op in Ultimate Team, maar ook in de Career Mode en je kunt er natuurlijk ook gewoon losse potjes mee spelen. Het is een leuke aanvulling die zorgt voor wat extra afwisseling.
:strip_exif()/i/2006976546.jpeg?f=imagearticlefull)
De charme van Rush zit hem in snelheid en spektakel. Grappig genoeg is dat juist iets dat FC, en FIFA, al jaren in zich heeft, maar dan is het geen pluspunt. Het is al jaren zo dat scoren in deze games veel te makkelijk is, waardoor je vaak heel hoge uitslagen ziet. Het is spectaculair, maar eigenlijk ook een tikje ongeloofwaardig. Rush heeft dat probleem niet. In Rush volgen de aanvallen elkaar in rap tempo op en het is dan ook volstrekt normaal dat potjes hier in 8-5 of iets dergelijks eindigen. De alternatieve regels maken het allemaal nog eens extra fris en interessant.
In Ultimate Team komt Rush terug in de vorm van een modus waarin je zelf een speler bestuurt en waarbij je samenwerkt met andere spelers, waaraan je online gekoppeld wordt. Met deze ‘randoms’ samenwerken is niet echt ideaal; dat ondermijnt het spelplezier wel een beetje, maar alsnog is het een leuke toevoeging. De Rush Points die je ermee verdient leiden weer naar allerlei handige beloningen, dus het is zinvol om dit te spelen. In de Career Mode kun je Rush spelen als je met je jeugdteam meedoet aan een jeugdtoernooi. Hier speel je dan in Rush tegen andere jeugdteams en goede prestaties leveren je jeugdspelers een boost op, waardoor hun ontwikkeling sneller gaat.
Gameplay net niet lekker
Met Rush is de belangrijkste vernieuwing genoemd. Of beter gezegd: de meest in het oog springende vernieuwing. Er is namelijk zeker wel wat meer nieuws onder de zon, maar lang niet alles daarvan valt even sterk op. Ik noemde al dat de game een grote focus op tactiek heeft en dat spelers nu dus specifieke rollen hebben waarin ze goed en minder goed functioneren. Dat zijn alvast twee aspecten die direct invloed hebben op de gameplay, maar er zijn er natuurlijk meer.
Net als elk jaar schermt EA Sports met de claim dat het voetbal in deze game weer realistischer verloopt dan in voorgaande games. Een van de features die daarvoor moet zorgen is FC IQ. Dit is een verzamelnaam voor allerlei features, waar de Player Roles ook bij horen. FC IQ moet ervoor zorgen dat de voetballers zich realistischer gedragen. Een AI-model dat getraind is met behulp van data uit de echte wereld zou ervoor moeten zorgen dat spelers tactisch betere keuzes maken dan voorheen, uiteraard binnen de grenzen van hun mogelijkheden: slechte spelers zijn vatbaar voor minder sterke keuzes.
FC IQ
FC IQ werkt samen met Hypermotion en Play Styles, die al in FC 24 hun intrede deden. Die gaan beide meer over hoe spelers zich individueel presenteren, dus hoe ze bewegen en welke gewoontes ze erop nahouden in hun spel. FC IQ moet dan de lijm zijn die al die eenlingen op een logische manier met elkaar verbindt. Het resultaat… vind ik niet overtuigend. FC 25 is pas net uit, dus lang niet alle zaken die niet helemaal goed in balans zijn, zijn nu al duidelijk, maar een ervan is dat er vaak grote gaten liggen op het middenveld. Het lijkt soms niet eens uit te maken met welke formatie je speelt; je middenvelders geven die ruimtes hoe dan ook weg. Dat strookt niet met wat FC IQ zou moeten bereiken. Ik meen wel te merken dat de computergestuurde teams net iets beter verdedigen dan voorheen het geval was en daardoor wordt de game wel iets uitdagender. Dat is fijn, maar ik had op dit vlak toch meer verwacht.
:strip_exif()/i/2006976520.jpeg?f=imagearticlefull)
Als je de game speelt, verdwijnen dit soort features en de waslijst aan veranderingen naar de achtergrond. Het gaat dan niet meer om wat EA Sports allemaal verzonnen heeft om deze game net mooier of realistischer te maken, maar om hoe fijn de game uiteindelijk speelt. Hier laat FC 25 voor mij toch wat liggen. Dat ligt óók aan mij: de ene game ligt je nu eenmaal beter dan de andere. FIFA 23 en in net iets mindere mate FC 24 voelden voor mij goed, FC 25 voelt een stuk moeizamer. Dat ligt dan bijvoorbeeld aan iets als: hoe vaak verstuur ik een pass naar een andere speler dan ik eigenlijk wilde toen ik op de knop drukte? Hoe vaak lukt het me wel of niet om bepaalde dingen te doen die ik bedacht had? Hoe minder ik me beperkt voel in mijn creativiteit tijdens het spelen, hoe beter het is.
Dat het mij niet lukt soepel te voetballen in FC 25, wil niet zeggen dat het onmogelijk is. Hoe iets aanvoelt, is persoonlijk. FC 25 geeft spelers daarbij ook flink wat opties om de gameplay meer naar hun hand te zetten en ik sluit zeker niet uit dat ik hierin meer winst kan behalen dan ik tot nu toe gedaan heb. Bovendien voorziet EA Sports zijn jaarlijkse voetbalgame altijd van veel patches. Die patches zullen de bugs vast oplossen, maar zorgen vaak ook voor tweaks aan de balans of aan minder goed werkende onderdelen in de game. Ik ga er dan ook eigenlijk van uit dat de gameplay van FC 25 de komende maanden nog flink zal veranderen. Het lijkt me best aannemelijk dat FC 25 over een tijdje een veel betere en zeker stabielere game zal zijn dan op dit moment het geval is.
Simulatiemodus
Wie trouwens behoefte heeft aan een ultiem realistische voetbalgame, kan overwegen de game in de instellingen op ‘Simulation’ te zetten. Dit zou het niveau van de simulatie dichter bij echt voetbal moeten brengen. Spelers zijn dan bijvoorbeeld wat minder snel, raken sneller vermoeid en maken meer fouten. Ook kun je desgewenst de invloed van weer en wind laten meetellen. Die invloeden zijn grappig, maar doen tegelijk ook niet zo heel veel. Het kan echter net dat beetje extra bieden voor mensen die wat dichter bij realistisch voetbal willen komen.
Fijne sfeer en twee grafische modi
Op het gebied van beeld en geluid vind ik FC 25 behoorlijk sterk voor de dag komen. Heel verrassend is dat niet, want EA heeft dit altijd al als speerpunt gehad. In de gloriedagen van Pro Evolution Soccer riepen we gekscherend: "PES heeft gameplay, FIFA is alleen maar met graphics bezig." Anderhalf decennium later heeft EA Sports dat sterke punt in elk geval nog steeds in handen. Niet alle grafische toeters en bellen interesseren me evenveel, maar dat de game er telkens een stukje mooier en sfeervoller uit gaat zien, staat wel buiten kijf.
Wat is dan dat deel dat me niet interesseert? Nou, de shots om de stadions heen bijvoorbeeld. Dat is leuk hoor, maar je kijkt het één keer en bij de volgende duizend potjes die je speelt, klik je al dat soort dingen zo snel mogelijk door. Het voelt voor mij altijd als moeite steken in iets dat niet per se hetgeen is waar je het beste moeite in kon steken. De beelden vanuit het stadion zelf, dus de kleedkamers, de catacomben, die vind ik dan weer interessanter. Dat voelt ook meer als onderdeel van de wedstrijd. Gek geklede fans die buiten het stadion hun versie van carnaval aan het vieren zijn, voegen voor mij niet veel toe.
Enhanced Visuals of Favour Resolution
Gelukkig beperken de verbeteringen in FC 25 zich zeker niet tot die beelden, want in het stadion en op het veld zet de game ook een stap vooruit. Hoe precies, dat bepaal je deels zelf. FC 25 brengt namelijk een keuze voor een van twee grafische modi met zich mee. Je kunt kiezen voor Enhanced Visuals en voor Favour Resolution. Dat is een andere keuze dan we gewend zijn op consoles, want in dit geval mikken beide varianten op 60 frames per seconde. Beide doen echter op hun eigen manier een concessie om andere prestaties mogelijk te maken.
:strip_exif()/i/2006976524.jpeg?f=imagearticlefull)
Enhanced Visuals heeft de beste effecten. Deze modus maakt gebruik van raytracing en kan mede daardoor leunen op lichteffecten die Favour Resolution niet heeft. Dat verschil vond ik in de presentaties van EA eerder dit jaar goed zichtbaar, maar in de uiteindelijke game zie ik tijdens het spelen weinig verschil. De spelers zouden er in Enhanced Visuals nog net wat overtuigender uit moeten zien in elk geval. Denk aan kleine details als hoe licht van stadionlampen weerkaatst op shirtjes of het haar van spelers. Raytracing helpt daarbij de secundaire weerkaatsing goed na te bootsen. Licht dat een wit shirt raakt, wordt door dat witte shirt immers goed weerkaatst, waardoor de binnen- of onderkant van een arm of een shirt ook iets verlicht wordt. Dat zag ik in de voorbeelden van EA wel, maar tijdens het spelen kreeg ik dat soort kleine verschillen in de details dus niet echt goed mee.
Aan de andere kant hebben we dus Favour Resolution, dat het zonder die meest gedetailleerde lichteffecten moet doen. Daar staat echter tegenover dat de game hier in native 4k wordt gerenderd, terwijl je bij Enhanced Visuals kijkt naar ge-upscalede beelden die in een lagere resolutie gerenderd zijn. In soepelheid zou er geen verschil tussen beide keuzes moeten zijn, aangezien ze allebei met 60 frames per seconde draaien, maar ik had het gevoel dat de game in Favour Resolution toch iets lekkerder draaide dan in Enhanced Visuals. Overigens zijn de grafische effecten van Enhanced Visuals in Favour Resolution wel te zien in tussenscènes buiten de gameplay om, alleen niet tijdens het spelen van een wedstrijd.
:strip_exif()/i/2006976522.jpeg?f=imagearticlefull)
Sfeer
Mooie beelden zijn belangrijk, maar sfeer is nog belangrijker. Een stadion dat lekker actief is met verschillende liederen, goed meeleeft met de actie op het veld en overtuigend juicht als er gescoord is, kan een voetbalspel voor een deel maken of breken. Natuurlijk gaat dit niet altijd exact goed. Ik vind bijvoorbeeld dat er best een verschil mag zijn tussen een cruciale, winnende goal in de 89e minuut, en de 5-0 tegen een laagvlieger in de competitie. Niet elk doelpunt verdient dezelfde euforie. Maar goed: in algemene zin doet FC 25 dit gewoon prima. Veel clubs zijn voorzien van liederen die bij die club horen en het publiek reageert meestal prima op de acties op het veld. Het kan altijd beter, maar FC 25 bootst dit alles weer wat beter na dan zijn voorgangers.
Tenminste, bij regulier voetbal tussen bestaande clubs. In overige modi, zoals in Pro Clubs of Ultimate Team, krijgen gamers allerhande opties om hun eigen stadions vorm te geven. Daar komt zelden een al te realistisch resultaat uit. Ik vraag me trouwens toch al af wie heeft bedacht dat het geloofwaardig is voor clubs om heel grote doeken van spelers voor de tribunes te hijsen… diegene komt volgens mij niet zo vaak in stadions? Hoe dan ook: het is leuk voor fanatieke Pro Clubs-spelers dat er legio nieuwe mogelijkheden zijn om een club vorm te geven, compleet met eigen clubhuis dat in de juiste kleuren gegoten kan worden. Dat doet dan ook dienst als een soort hub, waar leden van de club online komen en zich verzamelen voordat ze met elkaar gaan voetballen.
Conclusie
FC 25 is niet mijn favoriete game in de serie, al denk ik wel dat de kans groot is dat patches de game de komende maanden naar een voor mij fijnere plek brengen. De vele bugs en het feit dat de gameplay voor mij net niet lekker genoeg voelt, maken dat ik op dit moment weinig zin heb om verder te spelen. Toch vind ik bepaalde wijzigingen in de Career Mode, de graphics en de sfeer, de waslijst aan spelopties en de komst van Rush allemaal heel positief. Ook Ultimate Team en Pro Clubs hebben nieuwe features. Er is dus genoeg om FC 25 wellicht het voordeel van de twijfel te geven, maar op dit moment is dat niet wat mijn gevoel zegt. Dat gevoel baalt van weer een jaar dealen met dezelfde bugs en toch wat teleurstelling over een game die, in elk geval voor mij, net niet écht lekker aanvoelt.