Dit was eigenlijk in eerste instantie een heel ander verhaal. Dit verhaal ging over hoe diverse tweakers erachter kwamen dat telefoons met een KPN-simkaart of KPN-e-sim ineens sneller leeg gingen dan bij andere providers. De provider kon het niet reproduceren en stond voor een raadsel. Dit verhaal sloot af met een onbevredigende conclusie: we weten waaraan het allemaal níet ligt, maar we hebben geen idee wat er wel aan de hand is.
Tot ineens tweaker ikbenjoeri donderdagochtend, toen dit artikel in zijn eerste vorm al klaar was, hoopvol een DM stuurde. "Ik heb mogelijk de oorzaak gevonden." In een korte test hebben we op een testtelefoon van Tweakers zijn bevinding kunnen reproduceren en ook KPN bevestigde kort erna: dit is inderdaad de oorzaak. Daarover later meer, maar laten we beginnen waar we het beste kunnen beginnen: bij het begin.
'Huh, wat gaat mijn accu snel leeg?'
Het begon met een melding van draak42 in het KPN Ervaringen-topic op GoT. "Komt iemand dit bekend voor en valt er iets aan te doen? 5% per uur accu verliezen, is in de praktijk erg lastig omdat mijn telefoon aan het einde van de dag zo'n beetje leeg is, zonder dat ik deze heb gebruikt."
En of het iemand bekend voor kwam. Meerdere tweakers zagen ook dat hun accu sneller leeg was gegaan de laatste tijd, terwijl de telefoon niets aan het doen was. Een van hen, ikbenjoeri, besloot het te gaan testen met meerdere simkaarten van meerdere providers. Ook LightLuke ging bijhouden hoeveel de accustatus was volgens de telefoon zelf na een nacht niets doen. Hun bevindingen waren duidelijk: hier was echt iets aan de hand.
Kunnen we dit reproduceren?
Toen Joeri zijn eerste bericht stuurde met de vraag of dit iets voor een artikel zou zijn, was er natuurlijk gelijk dé vraag: konden we dit testen en dit leegslurpen van de accu reproduceren? Leunen op percentages zoals in het topic gebeurt, is goed om te zien of er inderdaad een probleem is, maar voor harde exacte cijfers hebben we onze stroommeter uit de kast getrokken.
:strip_exif()/i/2005589292.webp?f=thumblarge)
Het percentage dat een telefoon in beeld zet, is niet per se een meting van het stroomverbruik: een iPhone blijft bijvoorbeeld relatief lang op 100 procent en op 1 procent hangen, maar rond de 50 procent lijken de procenten er harder af te vliegen. Het is een bekend fenomeen, al is de oorzaak daarvan lastiger te achterhalen. Sommige mensen veronderstellen dat Apple wil dat je denkt dat je accu beter is dan dat hij is. Anderen vermoeden dat het komt door de manier waarop de spanning lager wordt in de accu, namelijk niet lineair.
Het probleem daarbij is dat wij in ons testlab al jaren geen test meer hebben die het stroomverbruik meet bij nietsdoen. De reden daarvoor is dat het verbruik in idle fluctueert door oorzaken die wij niet kunnen controleren of niet kunnen zien. Maar nu proberen we geen toestellen onderling te vergelijken, maar hetzelfde toestel bij verschillende providers. En met significante verschillen, als we de bevindingen uit het topic erbij pakken: het verschil kan oplopen tot een factor 5 tot 10. Het zo exact meten zoals we in ons testlab willen, is daarom niet noodzakelijk.
:strip_exif()/i/2006065310.jpeg?f=thumblarge)
Het plan was dit: de testtelefoon, een iPhone 14, helemaal instellen, zodat het lijkt op een telefoon in privégebruik, maar zonder meldingen die het scherm aanzetten; dat verbruikt immers ook stroom. De meldingen moeten uiteraard wel binnenkomen. Vervolgens de telefoon helemaal opladen en een vast aantal uren laten liggen, in dit geval 16 uur. Vervolgens de telefoon weer aan de lader leggen en meten hoeveel stroom erin gaat voordat hij vol is. Dat herhalen we een aantal keer met data van verschillende providers en voilà: we hebben een beeld van wat hier gebeurt.
Wat KPN ervan zei
Maar voor we daar komen, gaan we eerst even naar KPN. Wat denken die zelf van deze meldingen? "Ons netwerk in combinatie met de performance van toestellen is iets wat wij voortdurend monitoren en daarin nemen we uiteraard ook de signalen van klanten mee, zoals op het forum", zei woordvoerder Gerd de Smyter in een eerste verklaring tegen Tweakers. De Smyter verwees gelijk naar de mogelijkheid van andere oorzaken. "Misschien overbodig, maar snel batterijverbruik kan ook andere oorzaken hebben dan het netwerk, zoals nieuwe apps en intensiever gebruik."
Zeker, een hoog accuverbruik kan te maken hebben met apps of intensiever gebruik, maar dat is hier uitgesloten: veel mensen hebben het getest op precies dezelfde telefoon, met als enige verschil het netwerk waarmee de telefoon verbinding had. En tenzij mensen in plaats van slaapwandelen zijn gaan slaapscrollen, is intensiever gebruik tijdens de nachtrust ook geen oorzaak voor dit fenomeen. Onze eigen test hebben we een aantal keer herhaald onder diverse omstandigheden, namelijk met goed bereik en met slecht bereik. De resultaten weken niet significant af van het verbruik met een simkaart van T-Mobile. Op beide netwerken was het verbruik niet opvallend hoog. Als je het omzet naar percentages, dan verloren beide omgerekend naar de tijd van een nacht tussen de 1 en 2 procent.
De oorzaak achterhalen: een vraag die lang zonder antwoord bleef
De oorzaak achterhalen bleek lastig, maar als je alle ervaringen op een rijtje hebt, dan waren al snel een aantal oorzaken uit te sluiten. Het ligt niet aan 5G, want gebruikers zien het ook met 5G uitgezet. Bovendien maken telefoons in stand-by vaak geen verbinding via 'echt' 5G, ook al melden ze dat wel; elke telefoon met 5G is immers momenteel óók nog verbonden met 4G via de 'ankerband'. Als er geen dataverkeer is, en vaak is er geen actieve verbinding in stand-by, dan maakt hij geen gebruik van de 5G-band.
Het bleek ook niet te liggen aan een specifieke telefoon. Veel van de melders hebben iPhones of Galaxy S-telefoons, maar die zijn ook relatief veel in omloop. Bovendien heeft Tweakers-moderator The Wizard de unieke mogelijkheid gehad om twee exemplaren van dezelfde telefoon aan een test te onderwerpen. De ene Pixel 7 binnen het gezin had nergens last van; de andere vertoonde wel drain.
Is het dan het providerprofiel in de telefoon? Dat kan van exemplaar tot exemplaar verschillen. Op iOS is dat op te zoeken onder 'Algemeen', 'Info' en dan 'Aanbieder'. Dat lijkt er ook niet op, want hoewel veel mensen met iPhones die er last van zeggen te hebben op 55.0 zitten, zijn er ook mensen die meldingen doen met 54.0. Tweakers heeft het kunnen testen met 54 en 55 op dezelfde telefoon, zonder significant verschil.
KPN onderzocht, maar vond niets
De meldingen kwamen al enige tijd binnen en Tweakers nam ruim een week voor publicatie contact op met KPN. De provider besloot de meldingen te onderzoeken in een poging om het probleem te reproduceren. De Smyter: "Net zoals jij hebben we de afgelopen dagen en nachten, het ideale moment om dit te onderzoeken, uitgebreid getest. Dat hebben we gedaan met ruim 60 toestellen: verschillende type telefoons, softwareversies, simtypes en locaties."
En die meldingen dan? "Dat neemt niet weg dat een aantal gebruikers deze ervaring hebben en dat vinden we vervelend." De Smyter zegt dat KPN geen aanwijzingen heeft dat er een groter probleem is. "Wellicht ook goed om te weten, is dat wij geen verhoogd aantal klachten vanuit klanten zien met betrekking tot dit mogelijke issue. Dit bevestigt ons ook dat het gaat om een vrij beperkt aantal gebruikers die dergelijke hinder ondervinden."
Dat laatste was ook een reden om ons achter de oren te krabben. Zelfs als dit een probleem is dat relatief weinig mensen treft, dan zouden dat in absolute zin best veel mensen moeten zijn: 1 procent van alle KPN-klanten is nog altijd een groep van tienduizenden klanten en dit is een probleem dat iedereen makkelijk kan vaststellen. Waarom was dit een probleem, dat zich vooral leek te concentreren op het forum van Tweakers?
De oorzaak: de APN's van KPN
De oplossing kwam toen ikbenjoeri met een verse e-sim begon op de telefoon, waarmee hij eerder de drain al had gezien. Die verse e-sim vertoonde dat niet en verloor in de nacht 2 procent, in plaats van 10 procent of meer. "Ik ben eens diep gaan nadenken. Het enige verschil is de APN aan mijn kant."
APN? Vroeger was het klooien met een Access Point Name, zoals het voluit heet, nog iets dat veel tweakers deden bij het instellen van een smartphone. Dat is tegenwoordig veel minder nodig, maar sommige KPN-klanten doen het wel. De APN van KPN is standaard 'internet'. Op Android is dat te vinden onder 'Mobiele Netwerken' en dan 'Namen Toegangspunten' en op iOS onder 'Mobieledatanetwerk' in de instellingen van de simkaart. De APN bepaalt hoe de telefoon verbinding krijgt met internet: de APN vertelt de provider met welke instellingen dat moet gebeuren.
KPN heeft standaard 'internet', maar heeft meerdere APN's in gebruik. De tweakers die last hadden van dit euvel gebruikten de APN 'advancedinternet'. Elke tweaker weet dat iets beter is als je er 'advanced' voor zet, maar die APN biedt daadwerkelijk voordelen. Standaard krijg je namelijk een dynamisch IP-adres, in plaats een adres dat je deelt via NAT. Daarnaast staan via 'advancedinternet' alle poorten open. Dat biedt diverse voordelen, zoals dat je verbindingen met VPN beter kan opzetten of een camera op afstand kan bereiken. Ook presteert het netwerk beter met de APN 'advancedinternet' en haal je hogere snelheden.
Sommige tweakers hebben die APN jarenlang gebruikt zonder problemen, maar ineens ging het de afgelopen weken mis. Hoe komt dat dan? De Smyter van KPN: "Omdat bij deze gebruikers op een andere manier verbinding wordt gemaakt met het internet, zonder firewall bijvoorbeeld, is er meer contact tussen de mobiele telefoon en het netwerk. Dat zorgt er dan natuurlijk voor dat dit ook meer van de batterij vergt."
Tweaker ikbenjoeri zegt ongeveer hetzelfde. "Doordat je met advancedinternet een publiek IP-adres hebt, kan alles op het internet je telefoon bereiken. Denk aan bruteforceaanvallen om te kijken of je device een lek of slecht wachtwoord heeft. Het verkeer hiervan is nihil, maar zorgt er wel voor dat er een continue datasessie actief blijft, wat zorgt voor dit hogere batterijverbruik."
Nu we eenmaal het probleem kunnen reproduceren, is duidelijk te zien dat het inderdaad tot meer stroomverbruik leidt. Door de beperkte tijd hebben we het cijfer van 'KPN - gewijzigd' moeten extrapoleren, maar het gaat niet om de exacte cijfers; dit is een benadering van hoeveel hoger het stroomverbruik is als je hier last van hebt.
Tot slot
Eind goed, al goed, dus? Ja en nee, want de oorzaak waardoor GoT-gebruikers 'advancedinternet' als APN hebben ingesteld, is niet weg. Daarover zegt ikbenjoeri: "Het zou het fijn zijn als KPN dit onderzoekt, want dit probleem speelt sinds ongeveer vorig jaar augustus of september. Ik zal dit ook weer aankaarten bij KPN om dit te onderzoeken zodat mensen ook gewoon internet-APN kunnen gebruiken als ze geen publiek IP nodig hebben." KPN gaat dat ook doen: er komt een onderzoek.
Voor reguliere gebruikers verandert er niets. Als je nooit je APN-instellingen hebt aangepast, heb je nergens last van gehad en zul je dat ook niet krijgen. KPN gaat waarschuwen dat als je de APN aanpast, je mogelijk veel hoger accuverbruik ervaart. Wie 'advancedinternet' toch nodig heeft, moet daar dus rekening mee houden.