De Mugen-familie van fabrikant Scythe is misschien wel een van de bekendste reeks processorkoelers op de markt. Veel van die modellen zijn opgebouwd rondom een flink koelblok met daarop meestal een enkele 120mm-ventilator. Enige tijd geleden testten we onder andere de Mugen 5 Rev.C, die hetzelfde koelblok als zijn voorganger gebruikt, maar is voorzien van een andere ventilator.
De Kaze Flex II-fans op de Mugen 5 Rev.C kunnen bij gelijke geluidsproductie harder draaien dan de vorige Rev.B, en daarmee meer lucht verplaatsen. In de test was dan ook te zien dat de nieuwe revisie in veel gevallen beter presteert dan de voorloper. Op de laagste geluidsdruk van 15dB(A) bleef de Mugen 5 PCGH Edition, vernoemd naar het Duitse PC Games Hardware, echter nog altijd bovenaan staan. Deze koeler maakt gebruik van hetzelfde koelblok als de andere Mugen 5’s, maar dan met twee ventilators die ontwikkeld zijn voor een minimale geluidsproductie. Dat is onder andere bereikt door het maximale toerental op de PCGH tot slechts 800 te beperken. Uit onze testresultaten bleek al dat de Mugen 5 PCGH een indrukwekkende koeler is voor stiltefreaks, met de kanttekening dat de eigenschappen ook voor een duidelijk prestatieplafond zorgen als het om de maximale koelcapaciteit gaat.
Omdat de nieuwe ventilator op de Mugen 5 Rev.C bij de lagere geluidsniveaus in onze tests harder draait en beter presteert dan de Rev.B, kwam de vraag op wat een tweede ventilator zou toevoegen. Zorgt een extra Kaze Flex II-fan van de Scythe Mugen 5 Rev.C voor beduidend betere koeling op zowel lage als hoge geluidsniveaus, en heb je daarmee bovendien een echte PCGH-killer? Wij gingen op onderzoek uit en schroefden een tweede Kaze Flex II op onze Mugen 5 Rev.C, die we voor deze test met een knipoog hebben omgedoopt tot de Mugen 5 Tweakers Edition.
De test van een processorkoeler begint bij Tweakers met een geluidsmeting. Bij het testen van cpu-koelers zijn we vooral geïnteresseerd in de efficiëntie, dus hoe de koelprestaties zich verhouden tot de geluidsproductie. Een koeler die goede prestaties levert maar daarbij extreem veel herrie produceert, is immers minder aantrekkelijk dan een model dat deze koelprestaties benadert bij een veel lager geluidsniveau. Om een gelijk speelveld te creëren, testen we alle koelers allereerst op geluidsproductie, met een Larson Davis 831C-geluidsmeter gekoppeld aan een 378A04-microfoon die is voorzien van een preamplifier. Daarmee kunnen we nauwkeurig meten en hij heeft een lage noisefloor van 5,5dB(A). Vanwege onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidsarme ruimte ongeveer 12dB(A). Om een veilige marge te nemen, kunnen we vanaf 14dB(A) consistente metingen uitvoeren. Deze waarde hanteren we dan ook als ondergrens.
In onze geluiddichte kamer meten we bij processorkoelers op 50cm afstand wat de geluidsproductie is als de ventilator op volle snelheid draait, oftewel de maximale fan duty via pwm. Vervolgens noteren we bij welk toerental de ventilator 30dB(A) en 20dB(A) produceert. We hebben voor deze waarden gekozen omdat 30dB(A) overeenkomt met de gemiddelde geluidsdruk in een huiskamer. De lagere waarde van 20dB(A) ligt daar precies 10dB(A) onder, wat een hoeveelheid is die het menselijk gehoor als een halvering of verdubbeling van het geluid ervaart. Ten slotte proberen we de ventilator van een processorkoeler ook nog 15dB(A) te laten produceren. Als de ventilator daartoe stabiel in staat is, worden ook de koelprestaties voor dit allerlaagste, praktisch onhoorbare, geluidsniveau meegenomen. Deze laatste test is voor de echte stiltefreaks bedoeld en zal voor de gemiddelde gebruiker minder relevant zijn, omdat 20dB(A) voor hem of haar al stil genoeg is. Niet alle koelers zullen in alle (sub)tests mee kunnen doen: sommige zijn daar ofwel te luid, ofwel te stil voor.
Testopstelling met sockets
Onze testopstelling is opgebouwd rondom zelfontworpen pcb’s waarop meerdere vermogensweerstanden zijn geplaatst. Deze configuraties hebben we gebaseerd op verschillende sockets. Allereerst gaat het daarbij om de AM4-socket, die de momenteel populaire Ryzen-mainstreamprocessors vertegenwoordigt. Daarnaast hebben we een pcb ontworpen voor Intels socket 2066, waarvan de iets oudere en ook minder zuinige Core X-processors bekend zijn. Als derde hebben we de socket voor Threadripper, waarmee we in staat zijn om de doorgaans speciale koelers voor dit platform te testen.
Net als bij onze vorige testmethode kiezen we ook nu weer voor vermogensweerstanden in plaats van een echte processor als warmtebron. Dit doen we omdat we hiermee veel nauwkeuriger de vermogensafgifte kunnen bepalen dan met een echt systeem, dat zelfs met alle turbofunctionaliteiten uitgeschakeld en met vaste spanningen nog steeds fluctuaties in de daadwerkelijke vermogensafgifte heeft, aangestuurd door de vele sensors op een moderne processor.
In het ontwerp hebben we geprobeerd om de indeling van echte Ryzen-processors, met hun ccx'en op de die, zo goed mogelijk na te bootsen bij het plaatsen van de vermogensweerstanden. We gebruiken verschillende 45W-vermogensweerstanden van Nikkohm, waarbij we met labvoedingen de spanning variëren om het gewenste vermogen te genereren.
Boven op de weerstanden zijn Alphacool Eissicht-thermalpads geplaatst met een dikte van 0,5mm en daar weer bovenop zit de vernikkelde koperen heatspreader. Met deze heatspreader erop zijn onze warmtebronnen wat afmetingen betreft geschikt om de origineel meegeleverde bevestigingsmaterialen voor de betreffende socket te kunnen gebruiken. Als koelpasta tussen de heatspreader en de desbetreffende processorkoeler gebruiken we altijd Gelid GC-Extreme. We kiezen specifiek voor vernikkelde koperen heatspreaders om enerzijds de warmteoverdracht optimaal te houden en anderzijds onze nieuwe testplatforms voldoende slijtvast te maken om er grote aantallen koelers op te kunnen monteren, te testen en weer te demonteren.
Net als bij het testprotocol voor behuizingen meten we de temperaturen bij processorkoelers met digitale TMP117-temperatuursensors, die tot 50 graden een nauwkeurigheid van een tiende graad Celsius hebben, en tot 100 graden van twee tiende graad Celsius. Dat heeft als voordeel ten opzichte van de oude, analoge methode dat metingen nauwkeuriger zijn en dat sensoren met een eventueel defect gemakkelijker kunnen worden vervangen omdat ze in de fabriek al zijn gekalibreerd.
Boven: van links naar rechts pcb's voor AM4, TR4/sTRX4 en socket 2066 Onder: de pcb's zijn voorzien van heatspreaders
Bij AM4 is de temperatuursensor tussen de twee rijen met weerstanden in geplaatst. Bij Threadripper hebben we drie sensors geplaatst, verspreid over het pcb, en bij socket 2066 zit een enkele sensor naast de weerstanden. Elke sensor is thermisch verbonden aan een weerstand via een dunne koperbaan, die direct onder de weerstand de temperatuur kan meten.
Warmtetest
Voor de warmtetests met processorkoelers blijven we gebruikmaken van onze huidige testkamer. Deze bestaat uit een geïsoleerde box met een testcompartiment van 55x55x28cm. Aan de voorzijde van dit compartiment zitten drie grote, langzaam draaiende ventilators die lucht aanvoeren, terwijl aan de achterzijde één uitlaatventilator is aangebracht. In een gevouwen luchtkanaal aan de voorzijde van de kast zijn twee Selfa-warmte-elementen van 400W aangebracht, elk voorzien van een ventilator. Vlak voor de ingang van de testkamer is een temperatuursensor aangebracht die meet hoe warm de lucht is die de testkamer wordt ingeblazen. Door het closed-loopsysteem met een Rex-c700-pid-controller kunnen we de temperatuur zeer constant houden. De pid-controller meet continu wat de temperatuur van de aangevoerde lucht is, waarna de controller indien noodzakelijk extra warmte kan laten opwekken door de warmte-elementen. Op deze manier kunnen we de temperatuur in de warmtebox nauwkeurig aansturen en constant houden.
Opstelling van de warmtetest met ons socket 2066-platform in de warmtebox. Alle drie de platformen worden hierin met een koeler verticaal gemonteerd.
Om verschillende redenen hebben we bij onze tests gekozen voor een luchttemperatuur van 35 graden. Ten eerste zijn de warmte-elementen onder alle omstandigheden krachtig genoeg om deze temperatuur vast te houden, zelfs als de omgevingstemperatuur slechts 18 graden is. Daarnaast wordt het in ons testlab (hopelijk) nooit warmer dan 35 graden, zodat we nooit lucht aanvoeren die warmer is. Daarnaast is de aanwezigheid van enige warmte rondom de koeler realistisch, want in een echt systeem produceren andere componenten, zoals de voeding, het moederbord en de videokaart, ook warmte. De basistemperatuur moet ook weer niet te hoog worden, omdat we goed willen zien waartoe de cpu-koelers in staat zijn. Een omgevingstemperatuur van 35 graden is, zo hebben we ook in afzonderlijke tests voor behuizingen gezien, een representatieve weergave van de temperatuur in een echt systeem.
We testen de processorkoelers op ons platform met verschillende vermogens, door middel van de Statron- en Tenma-labvoedingen. Bij AM4, de normale Ryzen-processors, hebben we gekozen voor 105 en 140W. Deze waarden komen overeen met respectievelijk de tdp en powerlimiet van high-end Ryzen-processors op socket AM4. Op socket 2066 hanteren we 130 en 165W als twee scenario's. Bij socket sTRX4/TR4 (Ryzen Threadripper) hebben we gekozen voor 250 en 300W vermogen. Naar ons idee sluiten deze waarden het best aan bij het energiegebruik onder hoge of volle belasting van de snelste processors op deze sockets.
Socket
Vermogen test 1
Vermogen test 2
Gezamenlijke limiet weerstanden
AM4
105W
140W
225W
2066
130W
165W
270W
TR4/sTRX4
250W
300W
450W
We hanteren de gegevens in de bovenstaande tabel voor towerkoelers op de desbetreffende platforms. We testen bij deze vermogens alle eerder besproken ventilatorstanden. Als we op een later moment ook lowprofile-koelers voor ITX-systemen gaan vergelijken, willen we die ook op lagere vermogens - zoals 65W - testen.
De warmtetest duurt na het opwarmen tien minuten. We hebben voor die tijdsduur gekozen omdat uit onze tests blijkt dat elke luchtkoeler dan zeker ‘verzadigd’ is en de doeltemperatuur voor onze test is bereikt. We meten de stand van zaken echter niet enkel op dat moment: de hele duurtest wordt gelogd, waarbij elke seconde een waarde wordt genoteerd. De temperatuur die we uiteindelijk rapporteren, is het 98e percentiel van de hele log. Kortgezegd gooien we de hoogste twee procent van de gelogde waarden weg om incidentele uitschieters uit de analyse te houden. De hoogste temperatuur van de resterende 98 procent van de waarnemingen is het 98e percentiel. Dit percentiel sluit naar ons idee beter aan bij het doel van de duurtest dan het noteren van enkel een kortstondige maximumtemperatuur.
Geluidsproductie
De twee ventilators op onze Mugen 5 zorgen samen op volle snelheid voor een hogere geluidsproductie dan het enkele exemplaar op de Rev. C produceert. Het toerental is daarbij uiteraard wel nagenoeg gelijk, en dat is flink hoger dan dat van de PCGH-versie, die dankzij deze eigenschap zo stil blijft.
De Mugen 5 Tweakers Edition zet op ons AM4-testplaform wisselende resultaten neer. Zoals eerder besproken, kan de Kaze Flex II-ventilator op de Rev.C weliswaar harder draaien dan de Kaze Flex-fan op de Rev.B, maar met een tweede exemplaar gemonteerd moet de draaisnelheid flink omlaag om op 15dB(A) uit te komen. Met minder dan 500 toeren per minuut legt de Tweakers Edition het in de 15dB(A)-tests af tegen de Rev.C, die met een enkele ventilator op iets hogere snelheid wat beter presteert. De PCGH-Edition blijft hier helaas al helemaal buiten bereik.
In de 20dB(A)-test gaat het de Tweakers Edition met een minder dramatisch toerental al een stuk beter af, maar de voorsprong op de Rev.C is niet groot en wordt in de 30dB(A)-test bovendien nog kleiner. In dat laatste geval is ook de Mugen 5 Rev.B dicht in de buurt te vinden, wat alleen maar aangeeft dat extra airflow op het identieke koelblok van alle Mugen 5's in dit scenario niet tot betere koelprestaties leidt.
Op volle ventilatorsnelheid zien we als laatste nog dat de Tweakers Edition marginaal beter presteert dan de Mugen 5 Rev.C, al staat daar dus een hogere geluidsproductie tegenover.
Op socket 2066 zien we in de 15dB(A)-test dezelfde uitdaging voor de Mugen 5 Tweakers Edition als op de vorige pagina bij AM4. Het toerental van het Kaze Flex II-ventilatorduo moet voor de test te ver omlaag worden gedraaid om nog koelprestaties te kunnen bieden die de prestaties van de Rev.C overtreffen. Vooral in de test op 165W levert dat een achterstand op, en de voorsprong van de PCGH-Edition wordt er alleen maar groter op.
In de 20dB(A)-tests weet de Mugen 5 Tweakers Edition zich niet te onderscheiden van de Rev.C, die met een enkele - maar sneller draaiende - fan nagenoeg dezelfde koelprestaties neerzet. In de 30dB(A)-test op 165W is er wel positief nieuws, want de Tweakers Edition zet hier met een marginaal lager toerental dan de Rev.C een beter resultaat neer. Op maximale ventilatorsnelheid levert de tweede ventilator op de Tweakers Edition ook hier geen meerwaarde op.
De Scythe Mugen 5 Rev.C presteert dankzij een verfijnde ventilator betere dan zijn voorganger, vooral bij lagere geluidsniveaus. Zowel de Rev.B als de Rev.C maken gebruik van een enkele 120mm-fan, terwijl de Mugen 5 PCGH Edition twee langzamer draaiende ventilators gebruikt. Of het toevoegen van een extra ventilator op de Rev.C tot nog betere koelprestaties leidt, heb ik in deze review onderzocht. Met het plaatsen van een tweede Kaze Flex II-fan werd het experiment genaamd Mugen 5 Tweakers Edition geboren.
In onze eerdere review van de Mugen 5 Rev.C was de conclusie dat de kracht van deze koeler voor een groot deel in het koelblok zelf zit. Onze testresultaten met de Tweakers Edition onderstrepen dat, omdat Scythe precies hetzelfde koelblok voor de Mugen 5 Rev.B, Rev.C en PCGH Edition gebruikt. Op papier klinkt het interessant om op de Mugen 5 een tweede Kaze Flex II-ventilator te gebruiken; bij gelijke geluidsproductie ligt het toerental immers hoger dan bij de vorige generatie. Op onze Mugen 5 Tweakers Edition geeft de tweede ventilator over de gehele linie marginaal betere koelprestaties, maar zoals wel vaker hangt het van het scenario af wat de toegevoegde waarde is.
In de praktijk hebben we gezien dat twee van deze ventilators samen hun draaisnelheid moeten terugschroeven om op hetzelfde geluidsniveau als een enkele Kaze Flex II uit te komen, en het hangt sterk van de gewenste geluidsdruk af hoeveel langzamer de twee ventilators daarvoor moeten draaien. In alle 15dB(A)-tests presteerde de Mugen 5 Tweakers Edition juist mínder goed dan de Rev.C, en daar lag het toerental dan ook 33 procent lager. In de 20- en 30dB(A)-tests koelde de Tweakers Edition wel beter, maar daar is de voorsprong doorgaans verwaarloosbaar klein. Enkel op socket 2066 met 165W vermogen presteert de Mugen 5 Tweakers Edition in de 30dB(A)-test echt beter dan de Rev.C. Op maximale ventilatorsnelheid is het verschil dan weer niet noemenswaardig.
In vergelijking met de Mugen 5 Rev.C en onze Tweakers Edition laat de PCGH Edition vooral twee dingen heel duidelijk zien. Allereerst is, zoals al genoemd, het koelblok erg goed in het opnemen van vermogen. Ten tweede zijn de ventilators uitstekend afgestemd op het koelblok en een stille werking. De Mugen 5 Tweakers Edition combineert helaas niet de beste eigenschappen van de Mugen 5 Rev.C en PCGH Edition, maar dat bewijst eigenlijk alleen maar dat er over de prestaties van die twee koelers amper valt te klagen.
Valt best mee hoor. Dit zou ondertussen algemeen bekend moeten zijn.
De heatsink van de koeler is hetgeen wat voor de hitte overdracht zorgt. Het enige wat de ventilator toevoegt, is dat de heatsink continu een aanvoer van nieuwe lucht heeft. Hitte overdracht is immers afhankelijk van het verschil in temperatuur tussen de heatsink en de omgeving.
1 120mm ventilator krijgt het makkelijk voor elkaar om op een relatief laag tempo een heatsink als deze continu te verversen. Daarna valt er niets meer te bereiken. je kunt wel nóg harder gaan blazen, maar daar verandert het hitte overdracht proces van de heatsink niet meer van. Zodra je het punt hebt bereikt waar de lucht “in” de heatsink een constante temperatuur heeft, dan is er geen ruimte meer voor verbetering.
Dit is dan ook waarom zo ontzettend veel towerkoelers met maar 1 fan geleverd worden. Omdat een extra fan motor wel voor meer geluid en vibratie zorgt, maar niets meer kan bereiken dan een snellere enkele fan.
Als je twee laagtoerental geoptimaliseerde fans pakt, kun je in een heel specifiek scenario een paar graden winnen, maar dan loop je tegen de lamp bij hogere belastingen.
Voor de gemiddelde gebruiker doet 15dB er niet toe. Het verschil tussen 15, 20 en 25 dB horen de meesten toch niet op hun computer kamer omdat de zogeheten noisefloor hoger is dan dat. Onder de 25 dB is het in een normale woonomgeving bijna nooit voor langere tijd
Als jij echt een computer hebt die maar 25 dB produceert, dan is het voor zo goed als iedereen bijna niet te onderscheiden of hij aan of uit staat in een gewone kamer
Desalniettemin een leuke test van tweakers, want dit is wel iets wat je op het forum en reddit enzo voorbij ziet komen. Dan zijn harde meetresultaten altijd een goed iets om bij je overweging te hebben
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Dit is zeker een leuke test.
Ik heb in eerdere commentaren al vaker gemeld dat het toevoegen van een extra ventilator op een koelblok zelden echt effectief is. Het gaat immers om de gehele luchtstroom in een kast.
Als de CPU koeler goed is geplaatst, blaast de lucht die uit de koeler wordt geblazen direct naar buiten.
Eigenlijk moet je voor de airflow in de kast een goed plan maken. Lucht moet netjes van voor naar achter door de kast gaan en daarbij zoveel mogelijk door koelblokken. Opgewarmde lucht moet zo snel mogelijk weer uit de kast worden geblazen. Opgewarmde lucht mag niet in een kast blijven circuleren. Circulatie van koele lucht is niet ideaal, maar kan weinig kwaad.
Bij mijn eigen kast heb ik de ventilator op de CPU koeler zelfs verwijderd. Die draaide zelden en blokkeerde de luchtstroom in de praktijk alleen maar. Zelfs zonder die ventilator blijft de CPU meestal tussen de 40 en 60 graden. Alleen bij lange CPU intensieve taken komt de CPU wel eens boven de 70 graden.
Bij een goed ingerichte kast is luchtkoeling bijna net zo efficiënt als waterkoeling met de radiator ergens in de kast.
Bij mijn eigen kast heb ik de ventilator op de CPU koeler zelfs verwijderd. Die draaide zelden en blokkeerde de luchtstroom in de praktijk alleen maar. Zelfs zonder die ventilator blijft de CPU meestal tussen de 40 en 60 graden. Alleen bij lange CPU intensieve taken komt de CPU wel eens boven de 70 graden.
Daarvoor is de voorwaarde natuurlijk wel dat je een energiezuinige processor hebt. Met de moderne chips van AMD en Intel, die onder load 100+ watt trekken, heb je wel een hele grote passieve koeler nodig. Zelf heb ik een radiator bovenin die de kast direct uit blaast. Dan is de warmte van de cpu in ieder geval geen factor voor de gpu
Een Ryzen 5 5600 is geen bijzonder zuinige processor, maar met een Artic freezer direct in de airflow tussen twee pwm gestuurde case fans werkt dat prima.
Nu ben ik geen gamer en zit er maar een simpele videokaart in de kast. Daarentegen draai ik wel statistische modellen die de processor best wel eens een paar uur tot de max kunnen belasten. In dat geval trekt de CPU 110 watt. Tijdens normaal werk is dat tussen de 30 en 40 watt. Toegegeven, onder volle belasting moet de CPU af en toe wel eens terug gethrotteld worden.
Tijdens normaal werk is de PC fluister stil, maar tijdens de berekeningen kan je de fans goed horen.
Het valt mij op Tweakers op dat waterkoeling overgewaardeerd wordt, terwijl je met een goed airflow plan best veel kan bereiken. Ook met waterkoeling trek je lucht door de kast en koel je uiteindelijk je systeem met die lucht. Je transporteert de warmte van CPU en GPU echter eerst naar een radiator die je dan je met lucht koelt.
Een Ryzen 5 5600 is geen bijzonder zuinige processor, maar met een Artic freezer direct in de airflow tussen twee pwm gestuurde case fans werkt dat prima.
Om 110 watt te trekken heb je dan vermoedelijk wel PBO aan staan. Volgensmij is een 5600 stock lager begrensd dan dat.
Maar goed, zelfs 110 watt is de helft van wat een moderne i7 13700K trekt op stock settings, om maar een voorbeeld te geven. De 7700X trekt zomaar 160~ watt onder zware belasting. Dan wordt passief koelen met nabije case fans toch redelijk ingewikkeld. Misschien met een uitvoering: Noctua NH-P1
Ik vind waterkoeling niet overgewaardeerd. Het heeft gewoon zijn specifieke voor en nadelen en is geen silver-bullet. Ik heb er veel profijt van. Ik heb 3 intake fans en mijn radiator zit bovenin, kort op de intake fans. Ik heb mijn airflow met een rook machinetje even bekeken en feitelijk gaat alle intake van de bovenste fan direct de radiator in en dan de kast weer uit, wat goed werkt. Ik heb nog 2 andere intake fans die tegen de gpu aan en eronderdoor blazen.
Goed, met een dikke luchtkoeler had ik ongeveer hetzelfde luchtstroom pad gehad, alleen was de warme cpu lucht dan direct door de rear fan weggegaan. Maar dan zit je wel met een flink koelblok dat een hoop ruimte in neemt, over je ram en m.2 drive heen valt en het lastig maakt om daarbij te komen en de eps 8 pin zo goed als onbereikbaar maakt. En mijn kast had toch ruimte voor een 280mm radiator, dus prima.
Bovendien worden mijn radiatorfans en pomp aangestuurd op basis van vloeistof temperatuur, niet de core temperatuur van de cpu. In de praktijk betekent dat dat je inherent al compenseert voor slechte heattransfer van de IHS, omdat je alleen de warmte in de koeler meet. Daarmee danst je ventilatorsnelheid dan niet zo achter je core temperatuur aan, die vaak nogal wispelturig is.
Dat waterkoeling eigenlijk indirecte luchtkoeling is, is trouwens wel een hele grote open deur die je in trapt. Alle restwarmte op deze hele aardkloot gaat uiteindelijk in lucht zitten en kan niet teruggewonnen worden, hooguit ingezet voor verwarming van je huis ofzo. Los van je pc direct op de kraan aansluiten of de warmte direct de atmosfeer uit te beamen, kún je niet anders dan met lucht koelen.
Het hele idee van waterkoeling is dat je een veel groter koeloppervlak kwijt kunt in radiatorvorm dan in koelblok vorm. Radiatoren kun je veel zwaarder maken, omdat ze niet aan je socket hangen, maar aan je frame. Ook heb je dankzij het volume van de loop een enorme capaciteit die er effectief voor zorgt dat je op korte belastingen helemaal niet hoeft te reageren.
Bovendien is een standaard pc radiator in principe een veel optimaler ontwerp dan een dik koelblok. Radiatoren zijn breed, lang en dun, wat betekent dat je vaak 2 120 of zelfs 140mm ventilatoren naast elkaar kwijt kunt, waardoor je de fans parallel kunt laten werken. Zelfs bij de dikste luchtkoelers staan de ventilatoren in serie, wat gewoon minder efficiënt is
Ook kun je veel kleinere formfactors maken omdat de positie van een radiator veel flexibeler is dan die van een dik koelblok. Kijk bijvoorbeeld even wat je met waterkoeling vs luchtkoeling kan in een kast zoals product: Lian Li A4-H20
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Met waterkoeling verplaats je voornamelijk de geproduceerde warmte naar een radiator die je met lucht koelt. Er zit geen verdamper of compressor in, dus koel je nog steeds gewoon met lucht. In veel gevallen is de radiator effectiever in koelen dan luchtkoeling op de CPU of GPU Voor het grootste deel komt dat omdat de fans op radiator zorgen voor een redelijk ideale airflow door de radiator. De enige voorwaarde is dat er voldoende lucht aangevoerd kan worden.
Met alleen luchtkoeling en een goed gerichte airflow door geschikte koelblokken kan je ongeveer hetzelfde bereiken als met waterkoeling. De formfactor van de kast doet er niet zoveel toe, zolang je maar goede fans van minimaal 120 mm en geschikte koelblokken kunt plaatsen.
Als je waterkoeling met een compressor of een verdamper combineert heb je het over een totaal andere vorm van waterkoeling. In het eerste geval is dat als een koelkast, in het tweede geval meer als een koeltoren. In beide gevallen onttrek je warmte aan het systeem door een ander natuurkundig verschijnsel te gebruiken.
phase changer koeling is niet aan de orde hier. Compressors, zelfs goede, zijn te luid voor desktop gebruik. Dus die sla ik even volledig over als offtopic.
1. De formfactor van de kast doet er zeker wel toe. Een direct airflow pad aanhouden met een towerkoeler is onder een bepaald aantal liter onmogelijk. Je moet zowel de hoogte van het moederbord+verhang gpu, als de lengte van de videokaart, als de hoogte van de processorkoeler accomoderen en dan moet je ook nog iets met de voeding. Dan creëer je heel snel loze ruimte en zit je met een kast van 30x20x20, dus al 12 liter. En die loze ruimte die je creëert in een traditionele layout zit boven de videokaart, voor de processorkoeler, dus daar je voeding in proppen kan niet vanwege airflow.
Idealiter wil je niet in alle richtingen met alle componenten rekening moeten houden. Dat hoeft met een radiateur niet. Die geeft je oriëntatie ruimte. Kijk naar kasten als de cooler master NR200 , Lian Li H20, A4 SFX, NCase M1. Dat soort volumes zijn niet haalbaar met een NH-D15 of Fuma ofzo en die heb je voor een 13700K bijvoorbeeld wel hard nodig. En dat komt allemaal omdat de processorkoeler niet loodrecht op het moederbord hoeft te staan.
De radiator kan over de hele breedte van de kast, moederbord omlaag, videokaart een kwartslag draaien en zo kom je aan die SFF kasten. Dat soort optimalisaties kun je niet doen als je in de breedte sowieso al een component moet accomoderen die 14+ centimeter hoog is. Dan is de minimumbreedte van je kast dus al 20 centimeter, want de kabels moeten ook ergens achter dat moederbord. Dat is voor SFF begrippen gewoon lomp.
2. Ik zou het even na gaan rekenen wat je daar beweert omtrent koelvermogen. Noem mij eens een luchtkoeler die dezelfde koeloppervlakte heeft als een uitvoering: Arctic Liquid Freezer II 420 met zijn 3 parallele 140mm fans aan luchtstroom.
Er is trouwens voor een radiator niet echt een voorwaarde dat er voldoende lucht aangevoerd wordt. De gemiddelde computercase heeft zoveel kieren en fan poorten dat er geen echt noemenswaardige onderdruk kan ontstaan binnen de behuizing. Die onderdruk proberen de fans wel te trekken, maar dat komt gelijk weer naar binnen door alle andere openingen.
Monteer maar eens een radiator op exhaust en zet al je intake fans uit, dat verandert echt niks aan de temperatuur van de watergekoelde component
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Of je nu lucht of waterkoeling gebruikt, uiteindelijk koel je in beide gevallen met lucht die langs een aantal lamellen gaat. Bij een radiator forceer je een goede airflow door de radiator door daar direct de fans op te monteren. Als je de airflow, desnoods met wat (papieren) ducts direct door koelblokken van de CPU en GPU blaast krijg je nagenoeg hetzelfde effect.
Bij een kleine kast moet de luchtstroom wel eens aantal bochten maken en dan is een ideale luchtstroom niet mogelijk. Daar is waterkoeling in het voordeel. Bij extreme warmte productie (een energie vretende CPU en GPU) is luchtkoeling ook niet altijd voldoende. Bij dat soort high-end gamers PC's is waterkoeling op zijn plaats. Voor midrange of minder zwaar belaste pc's kan je met alleen luchtkoeling een eind komen.
Voor de fans op een radiator blijft gelden dat er voldoende lucht aangevoerd moet kunnen worden. Of dat netjes door een stoffilter gaat of door allerhande gaten en kieren doet er niet toe. Of die lucht actief of passief de computerkast ingezogen wordt even min. Zolang er geen onderdruk wordt opgebouwd is het goed. Hetzelfde geldt overigens voor luchtkoeling.
110 watt is natuurlijk helemaal niets. Mijn twee jaar oude i5 trekt onder full load makkelijk 250 watt, dus dat red je niet met enkel een geoptimaliseerde luchtstroom.
Ja die moderne AMD processor van de 7000 series heeft goede koeling nodig. Had een Noctua NH-D15 dual fan. Een monster van een koeling. Een waar kunstwerk. En via de bios ingesteld op silent mode. Idle was hij muisstil met een temperatuur van 30-35 graden op een AMD Ryzen 7 7700X processor. En onder load bij games als cyberpunk 2077 topte hij max 55-56 graden. Heel netjes. Maar ik werd gek van de 40-42 DBA geluid. Net alsof een mini airco naast je stond. Ik hoorde het door mijn gesloten hoofdtelefoon heen.
Dus de Noctua vervangen met een Asus ROG STRIX LC II 360mm AIO waterkoeling. Ik had voorheen de Coolermaster MASTERLIQUID ML360R RGB AIO waterkoeling in mijn vorige Game PC. Die had een DBA van 25-30 onder load. En onder load van games met een temperatuur van 50-56 graden op een AMD Ryzen 7 2700X. En met de jaren werd hij wat luider. Dus moest ik hem regelmatig schoonmaken/ afstoffen. (is al 5 jaar nog steeds werkzaam! maar ik denk dat ik hem moet vervangen)
Ik ben opgegroeid met (crappy) luchtkoeling op de processors en met de jaren is mijn voorkeur steeds meer naar AIO waterkoeling gegaan. Even efficiënt en vooral stiller onder het prestatiegeweld van mooiere grafische games en dito zwaardere grafische videokaarten. Mijn korte avontuur met de Noctua NH-D15 bevestigde voor mij het beeld van luidruchtige luchtkoeling vs AIO waterkoeling. Maar beiden presteren goed tot zeer goed qua koeling.
Je ziet nog wel een belangrijk punt over het hoofd waarom vooral grote koelers toch baad hebben bij een extra fan: de lucht gaat niet in een mooie parallelle stroom door het blok. Daardoor krijgen dikke koelers aan de achterkant aanzienlijk minder airflow dan aan de voorkant, een groot deel ontsnapt immers aan de zijkant. Sommige blokken lossen dat op door de zijkant dicht te maken (Artic Freezer), door een extra fan toe te voegen (BeQuiet Dark Rock Pro 4), of beide (Noctua NH-D14). Ik denk dat in het geval van deze Mugen het totale oppervlak van de radiator gewoon zo bizar groot is, dat het niet veel meer uit maakt. Of een "push-pull" configuratie is simpelweg niet erg effectief bij dit soort blokken; Noctua en BeQuiet kiezen er immers niet voor niets voor om de tweede fan in het midden van het blok toe te plaatsen.
Het ontwerp is inderdaad zeer belangrijk voor de dynamica. Zowel van de ventilatoren als van de heatsink. Kijk bijvoorbeeld naar de fan op een NH-U14S. Die zit er ook niet voor niets zo op gezien Noctua ook 'normale' 140mm fans verkoopt.
Bij koelers in de 60-80 euro prijsklasse kan je er eigenlijk wel vanuit gaan dat de producent het beste al heeft bedacht. Zo is dat bij de Mugen een enkele fan en bij een D15 een dubbele. Uit bijna alle testen blijkt dat extra fans toevoegen vaak in de praktijk niks spannends meebrengt behalve meer herrie en kosten.
Wat nog wel iets kan zijn is als je 2 fans aansluit je in theorie beide fans minder hard kan laten draaien voor dezelfde netto luchtverplaatsing over/door de heatsink. Dat zie vooral terug in testen waarbij een bepaald geluid wordt genomen en dan gekeken hoe warm de CPU is. Dat vind ik eigenlijk de enige zinnige overweging om voor een extra fan te gaan.
Daardoor krijgen dikke koelers aan de achterkant aanzienlijk minder airflow dan aan de voorkant,
Waar het dan ivm koeling om gaat is hoeveel hoger de temperatuur is van de lucht die aan de achterkant vd koeler stroomt tov de temperatuur van de lucht aan de voorkant. Aangezien in het algemeen een lage luchtstroom voldoende is, zal dat temperatuurverschil niet groot zijn.
Er valt meer winst te behalen door lucht van buiten de kast te halen om over de koeler te blazen, ipv lucht van binnen de kast die zo een graad of tien hoger kan zijn dan kamertemperatuur.
zeker leuke test!
Als je met watercooling gaat spelen worden dit soort dingen nog interessanter. Je kunt wel meer fans erop zetten bijvoorbeeld, als de beperkende factor is hoeveel warmte uberhaupt van de cpu naar het koelblok komt heeft dat weinig toegevoegde waarde. (bij mijn oude setup maakte het bijna niet uit of ik de fans uberhaupt aan of uit zette, als de pomp maar draaide).
Een tweede ventilator zal niet heel veel verschil maken in airflow terwijl de geluidsproductie verdubbeld wordt. Wellicht kan de tweede ventilator op maximaal vermogen een verschil maken maar dat is niet wat men hier getest heeft; de test is duidelijk een vergelijking op hetzelfde geluidsniveau. En bij hetzelfde geluidsniveau gaan 2 ventilatoren simpelweg minder lucht verplaatsen dan 1 ventilator. Zeker als beide door hetzelfde beperkte stukje ruimte moeten opereren.
Natuurkundig gezien was de uitkomst redelijk voorspelbaar.
Inderdaad. De theorie zegt dat ventilatoren naast elkaar de airflow verdubbelen, dus dat zou de koelcapaciteit vergroten (Als het koelblok groot genoeg zou zijn voor een tweede parallelle ventilator, wat niet zo is). Seriële ventilatoren, zoals in een push-pull-opstelling, verhogen niet de airflow maar enkel de statische druk. Dat is nuttig als de luchtstroom door een dicht filter heen moet of de hoek om moet, maar bij de rechte koelvinnen is de statische druk met één ventilator schijnbaar groot genoeg.
[Reactie gewijzigd door bwerg op 25 juli 2024 10:58]
En meer airflow levert niet persé veel meer koeling op. Op een gegeven moment is bij stijgende airflow de lucht in de koeler niet veel warmer dan de lucht er buiten. Op dat moment heeft nog meer airflow maar minimaal nut.
Wel kun je met hogere druk de koelribben dichter bij elkaar plaatsen, maar dat werd in dit experiment niet gedaan.
Vergeet niet dat de zijkanten van deze heatsinks/exchanges open is. Een 2de ventilator als 'pull' kan, afhankelijk van de situatie natuurlijk, het effectieve koelende oppervlak van de koelvinnen significant verhogen. Hoe dikker de heatsink (in flow richting), hoe groter het effect.
Dit hangt overigens ook weer samen met de dichtheid van de koelvinnen, i.e. hoeveel restrictie ze opleveren. De hogere flowrate gedeeltelijk aan de zijkanten ontsnappend kan meer effect hebben op het totale koelvermogen dan een lagere flowrate die over meer oppervlak geforceerd wordt.
Als je push en pull ventilators ook nog eens een andere draairichting hebben, dan "verlies" je nog minder lucht via de zijkanten doordat de draaiing van de luchtstroom wat verlaagd wordt. Al is dit effect vrij klein, de koelvinnen zelf limiteren deze draaiing al voor een groot deel.
[Reactie gewijzigd door Verbruggen op 25 juli 2024 10:58]
Het klopt wel, als je het over de menselijke ervaring hebt. Maar die ervaring is zelf ook logaritmisch en niet lineair. Dus 10 dB meer ervaren wij als een verdubbeling in 'hoe hard het klinkt', maar de werkelijke geluidsdruk is veel meer (10 keer, zoals @vladimirN al voorrekende).
Precies. Maar wat ik me afvraag: waarom zorgt het plaatsen van een tweede fan dan niet voor een toename in geluid van 20 naar 23 db? Waarom naar -veertig- db? Dat is dan een kleine zeven keer een verdubbrling dus ca honderd keer zo hard. Dat is toch gek?
Edit: Bron voor 20db:
"Geluidsdruk in dB(A) (lager is beter)
757 733 120mm
18,90"
Omdat de testen op specifieke geluidsniveaus gedaan zijn, niet op rpm. Ze regelen de fans dus allemaal zo af dat ze dezelfde geluidsdruk geven en rapporteren dan de temperatuur waarop ze de 'processor' houden.
Edit: oh wacht ik geloof dat ik je verkeerd begreep. Je kijkt denk ik naar de 100% fanspeed tabel? Dan vergelijk je met het verkeerde basis model. Ze hebben een rev c voorzien van een extra fan, maar jij vergelijkt denk ik met de pcgh editie. Die heeft echter hele andere fans waarbij 100% veel langzamer is en dus veel stiller (maar uiteraard ook minder koeling).
[Reactie gewijzigd door Finraziel op 25 juli 2024 10:58]
Maar bij de pcgh Edition is het toeren tal op 100% bijna 50% lager dan de andere c en tweakers editie. Waarbij de pcgh toch koeler koelt met een lagere geluidsproductie dan de andere. Dus in dat opzicht heeft de 2e fan toch wel zin? @youridv1
Bij de 100% tests verliest de pcgh editie het dan ook door zijn lage toerentallen.
bij de hele stille tests, zoals 15dB, ligt hij inderdaad voor omdat hij daarop is afgestemd.
Kijk je bij 30dB, een realistischer scenario, dan zie je de andere mugens weer beter presteren
Neem bijvoorbeeld de am4 resultaten, waar de pcgh op 100% het tot 62 graden weet te schoppen, terwijl de andere koelers beter presteren dan dat op 30dB.
30dB hoor je ook echt nauwelijks, dat is nog zachter dan fluisteren.
de pcgh is specifiek in ultra low noise goed, zoals ik in mijn comment hierboven ook aanstip
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Nou ik heb een best goed gehoor dus hoor die 30dB dus wel. Ik heb zelf de PCGH en de eerste keer dat ik zelfs op vol niet stoor aan de cpu koeler.
Ik zie dat op vol de tweakers editie wel 6 graden beter koelt, maar persoonlijk vind ik dat wel te verwaarlozen als je ziet hoeveel meer geluid die maakt en moet draaien om die 6 graden extra de koelen.
die ene fan is voldoende om de thermische capaciteit (hoeveel warmte hij kan opnemen/afgeven in een periode) van het koelblok af te voeren. Als de heatsink van een materiaal was gemaakt dat beter geleid en/of er een slechtere fan op zat, dan was de impact van een 2e waarschijnlijk wel groter geweest, maar dat zou heel slordig geweest zijn van een bedrijf dat al een eeuwigheid lang mee draait aan de top.
De spoed van de bladen en de draaisnelheid bepaald de snelheid van de luchtstroom, een 2e identieke ventilator in dezelfde richting zal daar geen verandering in brengen.
Doet de be quiet! Dark Rock Pro 4 het niet in bijna alle opzichten beter, behalve op koelprestaties bij een vast aantal dB dan is de PCHG editie een betere keuze?
De Dark Rock Pro 4 heeft een groter bereik, en heeft fans die sneller kunnen draaien. Dat betekent dat als je minder waarde hecht aan absolute stilte, je daarvoor lagere temperaturen krijgt.
Wil je echter absolute stilte, dan is de PCGH de beste keuze. Die kan namelijk gewoon niet harder dan 19dBa (en dat is bizar stil).
Als je hier voor het eerst in duikt, zoals ik een paar jaar geleden, heb je nog niet alle factoren in beeld. Dan lees je hier en elders online over builds 6 of meer ventilatoren, waterkoeling, enorme epistels over een paar graden temperatuurverschil met een andere koelpasta en denk je dat het nog best lastig gaat worden om je bouwsel koel én stil te krijgen.
Ik heb zo’n Dark Rock Pro 4 en die koelt zo goed dat ik uiteindelijk zelfs maar één fan gebruikt heb, voor de hele kast. Kast is wel een vrij tochtige bak, namelijk de behuizing van wat ooit een PowerMac G5 was, dus geperforeerde voor/achterkant.
Omdat het omgevingsgeluid, zelfs hier binnen in een zeer stil, vrijstaand huis met dubbel glas in een rustige buurt al minimaal 23 dB(A) is – en dan moet ik zelfs nog even mijn adem inhouden – zijn de betere fans zo stil dat ik ze op een meter afstand in een kast niet eens kan horen.
Maar goed, dit ter relativering. Eigenlijk ben ik het nou eens 100% eens met de conclusie van het artikel: Deze fans / koelers zijn al zo goed dat er weinig te wensen over blijft.
Ik ben al een tijdje passief aan het kijken voor een opvolger voor m'n Mugen 2 Rev.B en kom eigenlijk altijd bij die twee blokken uit.
Wat @Jeroenneman al aangeeft is het een vraag van prioriteiten. Echter, als ik de temperaturen zie, zie ik eigenlijk geen enkele reden waarom je de extra herrie van de Dark Rock Pro 4 nodig zou moeten hebben. De PCGH editie zorgt immers bij 165W immers nog voor volstrekt acceptabele temperaturen bij 100%.
165W is meer dan wat de gangbare 8-Core CPU's verbruiken. Tenzij je dus gaat overklokken of je één van Intels Prescottopvolgers beschikt en per sé bij luchtkoeling wilt blijven, zie ik geen aanleiding om niet voor de PCGH editie te gaan.
Hoe zijn de ventilatoren geplaatst? De eerste Mugen heb ik zelf ook dubbel uitgevoerd waarbij er een blaast en de ander zuigt. Zo beïnvloedde ik ook de richting van de warme lucht uit de kast. En niet langs m’n videokaart. In het totale plaatje, van het gehele systeem, de gehele warmte en waar deze heengaat maakte bij mij echt wel een verschil. Intern was mijn kast zo’n 4-5 graden koeler. Dat was de luchttemperatuur die ook voor de overige componenten werd gebruikt.
[Reactie gewijzigd door no_way_today op 25 juli 2024 10:58]
ik vermoed dat ze zoals elke tweaker een push-pull gebruikt hebben om geen over- of onderdruk in de koeler zelf te veroorzaken, want bij overdruk (push-push) geraakt je warme lucht niet weg en bij onderdruk (pull-pull) voer je niet genoeg lucht aan om te koelen.
Bij push push zou de lucht naar de zijkanten gaan bij deze koeler gezien de stand van de ribben. Als daar een uitlaat zit weet ik niet of het nadelig zou zijn.
push push zorgt ervoor dat je heel veel turbulentie en druk in het koelblok krijgt. de netto luchtstroom daalt dan enorm en daarmee ook je koelvermogen. in de kern van het koelblok staat de lucht dan bijna still. en stilstaande lucht is een fantastische isolator
Het is niet zo dat lucht als het botst heel netjes maar gewoon naar de zijkant beweegt. Je krijgt bij zo’n botsing ontzettend veel verlies van momentum en een verhoging van druk en, in mindere mate, temperatuur. ontzettend onproductief als je probeert te koelen.
Een goede vuistregel is dat lucht ongeveer 50% van zijn kinetische energie verliest bij het maken van een bocht van 90 graden. Dat is waar alle pc kasten met een dichte voorkant met van die vents aan de zijkanten last van hebben. Met 2 luchtstromen die recht tegen in elkaar in stromen is dit alleen maar erger
de baan van de ventilator is om zoveel mogelijk liters per uur lucht langs de fins te blazen. in ieder geval zo veel dat de uitgaande lucht nauwelijks warmer is dan de ingaande, want dan is de temperatuur delta tussen de lucht en de fins zo hoog mogelijk en daarmee het koelvermogen maximaal.
Laminaire stroming is dan de beste manier om zo veel mogelijk volume door een vaste opening te krijgen. Dat bereik je met 1 fan, of met push pull
waar de crux zit, is efficientie. turbulentie is efficientieverlies en als je minder efficient bent moet je harder werken voor hetzelfde resultaat. als je stil wil koelen, moet je efficient koelen
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Dat is waar alle pc kasten met een dichte voorkant met van die vents aan de zijkanten last van hebben.
Daarom zitten de fans ook aan de binnenkant en zuigen ze lucht langs die zijkanten aan (dat en het feit dat ze dan uiteraard veel groter kunnen zijn). Er zal wat meer onderdruk zijn tov volledig vrije toevoer, maar eens de fan gepasseerd zit de airflow op dezelfde snelheid, zij het met een iets lagere druk en dus minder thermische massa.
Het verschil tussen die 2 meten zou imho veel interessanter zijn dan deze simpele setup (al zullen casefabrikanten ook al wel die testen gedaan hebben en de efficiëntie afgezet tegen de aantrekkelijkheid van hun design)
de mindere thermische massa is inderdaad het probleem. Maar goed de meeste pc fans zijn helemaal niet opgewassen tegen lucht verplaatsen met onderdruk voor de intake. zeker goedkope case fannetjes niet.
tel dat op bij vaak matige motoren, balans en lagers en dan heb je een luide case fan, for no reason
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 10:58]
Het lijkt me dat push push voor extra turbulentie zal zorgen, de twee ventilatoren blazen immers direct tegen elkaar. Daarnaast verwacht ik dat het een negatief effect zal hebben voor de algemene temperatuur in de kast. Met push-pull werk je immers alle warme lucht in de richting van de achterste casefans. Met push-push zal het naar boven (niet slecht) of naar beneden gaan, in de richting van de GPU en andere componenten dus waarna het langzaam weer opstijgt.
@Trygve zijn de ventilatoren geijkt aan elkaar? Ik kan me indenken dat de twee ventilatoren die je als set koopt bij elkaar zijn gematcht, om samen bij de gebruikte toerentallen zo min mogelijk geluid te maken.
Wellicht krijg je dit verschil ook als je twee nieuwe type I, los koopt en daarmee test, omdat die ook niet gepair matched zijn.
(Net als bij geheugen en luidsprekers).
Wat ik me afvroeg, als je een Sony noice cancelling headset (beste uit jullie test) opzet, merk je dan verschil als je active noice cancellation aan zet?
Zo ja, kunnen we dan de kast stiller krijgen met antigeluid?
Zou het nog invloed kunnen hebben op stofophoping? Ik kan me voorstellen dat stofdeeltjes er beter doorheen getrokken worden bij een tweede fan maar dat is slechts een veronderstelling.
Verder vind ik het jammer dat het hoofdstukje "Conclusie" weer met een inleiding begint, als ik een conclusie wil lezen wil ik direct het resultat zien en dan het artikel lezen.
Het toertal van de fan's is natuurlijk maar een van de specificaties die iets zegt over prestaties. De lucht verplaatsing en statische druk zijn ook erg belangrijk. Daarnaast kunnen bepaalde wervelingen ook weer voor extra geluid productie zorgen. Het is duidelijk dat die Flex II fans in tandem daar geen ideale combinatie voor zijn.
Ik ben eerlijk gezegd meer benieuwd naar wat de prestaties met één fan en dichte zijkanten zouden zijn. Weegt het afschermen van de zijkant, met toegenomen weerstand, op tegen de winst van alle lucht volledig langs de vinnen laten stromen in plaats van deels aan de zijkant instromen?
Uiteraard zitten er haken en ogen aan, gezien de CPU koeling over het algemeen niet alleen de CPU moet koelen maar ook omliggende componenten.
Als je echt het onderste uit de kan wil halen, dan moet je de 2de fan andersom laten draaien. Je creëert dan meer meer statische druk (i.e. wat je nodig hebt om meer airflow door een restrictie te krijgen zoals een heatsink/exchanger) dan met 2 fans die in de zelfde richting draaien doordatje de draaiing van de luchtstroom minimaliseert. En evenzo belangrijk levert dit ook minder turbulentie op, wat de geluidsproductie verlaagt. Het zal, bij lange na, niet in de buurt komen van laminaire flow, maar dat wil je ook niet omdat dat weer je warmte uitwisseling zou verlagen.
Dit alles is overigens sterk afhankelijk van hoe je je heatsink ontwerpt. Denk bijvoorbeeld aan het effect van lengte en dichtheid van je koelvinnen; groter koeloppervlak, op de restrictie van de luchtstroom.
[Reactie gewijzigd door Verbruggen op 25 juli 2024 10:58]
:strip_exif()/i/2004839480.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004839482.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004839484.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841540.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841542.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004841550.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2001457999.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005167082.jpeg?f=thumbmedium)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/325712/crop55f6d7ef46d38_cropped.jpeg?f=community)
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
/u/139351/Glider.png?f=community){kind=small}
/u/38782/crop6146c7a29805d_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
/u/487589/crop638f45a2189ee_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/181970/crop57f4ccfdc6bfa_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/226258/tweakersavatar.png?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/75578/crop5935346597d2a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/288493/dce%2520strontkop%2520avatar-60x60.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/1364788/crop5faba14d27133_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/213293/crop5ccc38fc9b330_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/416158/crop5dd29666d9447_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/567214/crop60759ec284fe4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/62384/crop61891f444d6e9.png?f=community){kind=small}
/u/13460/JUN982.GIF?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/15004/Jeroen.gif?f=community){kind=small}
/u/331213/crop56ef13408ff38_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/86796/ancientdragon60.jpg?f=community){kind=small}
/u/12436/p1_normal.png?f=community){kind=small}
/u/65430/crop681b185a1adfd_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/34200/crop6554f56fe2075_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/292595/Logo2%252060x60.png?f=community){kind=small}