's Werelds oudste werkende computer weer in ere hersteld

De oudste nog werkende computer ter wereld, de 'Witch', is nadat hij 20 jaar geleden werd ontmanteld, weer opgebouwd en ingeschakeld. De computer wordt tentoongesteld in het National Museum of Computing in het Britse Buckinghamshire.

De bouw van de 2500 kilo wegende machine begon in 1949 en het doel van het systeem was om rekenkracht te bieden aan wetenschappers van het Britse Atomic Energy Research Establishment. In 1951 werd de Harwell Dekatron, zoals het systeem toen nog heette, ingeschakeld, waarna hij regelmatig 80 uur per week draaide. Het rekenmonster stond dan ook meer bekend om zijn betrouwbaarheid dan om zijn snelheid: het duurde 10 seconden om twee getallen te vermenigvuldigen.

Al in 1957 werd het bakbeest overbodig door de komst van kleinere en snellere systemen, waarna het werd verhuisd naar het Wolverhampton and Staffordshire Technical College. Hier werd het systeem gebruikt tijdens lessen en kreeg het de naam Witch, wat voor Wolverhampton Instrument for Teaching Computing from Harwell staat. In 1973 doneerde de universiteit de Witch aan Birminghams Museum of Science, maar in 1997 sloot dat museum zijn deuren en werd de computer ontmanteld en in een magazijn opgeslagen.

Per toeval viel het oog van iemand van het National Museum of Computing in Bletchley Park jaren later op een foto waarop de machine stond. Hij zette de restauratie in gang, waarbij alle onderdelen werden teruggezocht en schoongemaakt. Bij het herstellen werd er van zoveel mogelijk originele onderdelen gebruikgemaakt. Onder andere de 480 schakelingen en 828 Dekatron-buizen zijn origineel, volgens de BBC.

Video (player.swf)

Reacties (98)

[Patrick89]

Voor degene die wat meer info willen

http://www.computerconservationsociety.org/witch.htm
Ik wil eigenlijk het circuit wel eens willen zien

[jj71]

Ik wil eigenlijk het circuit wel eens willen zien

Op de pagina achter je link staat een link naar het schema van de computer. En ook een programming manual en voorbeeldprogramma's!

[Vetsmelter]

Het ding staat gewoon grotendeels op wieltjes.

in de tijdsgeest van late 40-er jaren zou ik dit al gelijk als krachtigste mobiele computing unit beschouwen.

[Blazing-Studios]

Dus iig is het meer een analoge pc dan een een digitale en van analoge pc's zijn nog vele malen oudere toestellen te vinden.

http://en.wikipedia.org/wiki/Antikythera_mechanism
Meer dan 2000 jaar oud...
Zouden archeologen over 2000 jaar een pentium pc vinden en denken: wat is dat voor een antiek geval?

[Eewokney]

volgens mij hoorde ik in het fragment dat dit toch een digitale computer is.

[antiekeradio]

de individuele bouwblokken van het apparaat zijn inderdaad digitaal. Relais; AAN of UIT.

wat juist opmerkelijk is, is dat de computer volledig gebaseerd is op decimalen. m.a.w. 10 is in dit apparaat hetzelfde als 2x 5, hetgeen in een volledig binair opgezet systeem niet zo is.

[mae-t.net]

Wat aantoont dat een digitale computer niet per definitie binair hoeft te werken.

[mae-t.net]

Hoe wil jij ooit met dekatrons en relais een analoge computer bouwen? Dat zijn bij uitstek digitale onderdelen.

Het zou dan hooguit nog een hybride kunnen zijn (als er elders wel analoge functieblokken aanwezig zijn), maar hoogstwaarschijnlijk is hij 100% digitaal.

[Anoniem: 120539]

Het gaat in dit geval echter wel degelijk om een digitaal systeem. Ook relais kennen alleen absolute toestanden. Niet vergelijkbaar met het Antikythera mechanisme dus.

[Benjamin-]

Vanuit gaan dat we onszelf niet bijna compleet uitroeien en we alles kwijtraken, dan is die informatie allemaal bekend. Verschil met toen en nu is, is dat alle informatie ongelooflijk goed wordt opgeslagen, over 2000 jaar kunnen zij gewoon het internet bekijken zoals wij dat nu hebben.

[proatjeboksem]

offt: Ik dacht dat de antikythera de oudste computer was...
http://en.wikipedia.org/wiki/Antikythera_mechanism

wel leuk om die ouwe rommel te zien werken. Ik vind die museumstukken die op diverse IT afdelingen liggen ook altijd erg leuk. harddisks zo groot als je vorige pc, etc.

oudste spul waar ik zelf nog mee "gewerkt" heb is IBM's PDP-11
(en ik ben nog 'maar' 38 notabene)

[jj71]

Deze "Witch" is ook niet de oudste computer, maar de oudste werkende computer. Er waren in de jaren 1940 ook al computers, ouder dus dan deze.

En ik weet niet precies wat wordt verstaan onder het woord "computer" (bedoelt men daar een elektronische computer mee?), het Antikythera mechanisme valt waarschijnlijk niet onder de definitie. Er zijn trouwens ook andere mechanische rekenmachines die ouder zijn dan deze computer, bijvoorbeeld Pascal's rekenmachine (van rond 1650!).

[Condor70]

Volgens het artikel is dit de oudste nog werkende digitale computer. Er zijn oudere nog werkende analoge computers (ca. 1940).

Volgens mij is het echter niet volledig juist om een computer die gebruik maakt van dekatrons "digitaal" te noemen. "Decimaal" zou een betere aanduiding zijn.

[MossMan]

Ik heb me niet in de stof verdiept, maar een dekatron zou toch een schakel met tien staten zijn? Dan is dat hartstikke digitaal, lijkt mij...

Denk niet dat je waarde 7.5463blabla uit één dekatron kan lezen.

[Condor70]

De dekatrons fungeren als geheugen. Elke dekatron kan een waarde van 0 t/m 9 opslaan (in tegenstelling tot bits).

Een elektronisch telraam dus eigenlijk...

[MossMan]

Euhhh... dus digitaal.

Digitaal ≠ binair...

Digitaal = werkt met cijfers ipv. continue eigenschappen (spanning, druk, lengte, magnetische veldsterkte, enz.)

[Reactie gewijzigd door MossMan op 22 juli 2024 20:32]

[ZesPak]

Het Engelstalige artikel spreekt van "World's Oldest Digital Computer", wat inderdaad accurater zal zijn.

[Anoniem: 404669]

''s Werelds oudste werkende computer'
Die antikythera ziet er niet echt werkend meer uit

[metaal]

oudste spul waar ik zelf nog mee "gewerkt" heb is IBM's PDP-11

De PDP-11 was van DEC. De PDP-11 was een zogenaamde minicomputer waar DEC in gespecialiseerd was. IBM was meer van de mainframes.

[proatjeboksem]

oeps, DEC bedoelde ik natuurlijk. Het was ook al een poosje geleden.

[warp]

oudste spul waar ik zelf nog mee "gewerkt" heb is IBM's PDP-11

De PDP-11 is echter niet van IBM, maar van de Digital Equipment Corporation (DEC).

[scsirob]

oudste spul waar ik zelf nog mee "gewerkt" heb is IBM's PDP-11
(en ik ben nog 'maar' 38 notabene)

Dan heb je niet heel goed opgelet. De PDP-11 werd door Digital Equipment Corporation (DEC) gemaakt. DEC was goed ingevoerd in de wetenschappelijke wereld.

IBM maakte in die tijd Systeem 32/34/36 (http://en.wikipedia.org/wiki/System/32), die voornamelijk voor administratieve doeleinden gebruikt werden.

Oudste spul waar ik mee gewerkt heb is PDP-11/05, met originele Paper Tape reader om van te booten. Ik ben dan ook al 49

Edit: Tsjonge, de nieuwe lay-out maakt het niet makkelijker om te zien dat er al tig correcties zijn

[Reactie gewijzigd door scsirob op 22 juli 2024 20:32]

[green944]

lol

[Reactie gewijzigd door green944 op 22 juli 2024 20:32]

[mae-t.net]

De PDP11 was niet van IBM maar van DEC. In het onderwijs van de TU Delft zijn tot vele jaren na het afdanken van deze machines zelfs nog emulatoren gebruikt voor bepaalde practica.

[pmeter]

>>> het duurde 10 seconden om twee nummers te vermenigvuldigen

Ik heb geen idee hoe. Kan iemand voor de gein grofweg schatten hoe lang dat ding zou doen over het encoden van een gemiddelde mp3 of een andere thans alledaagse computertaak?

[Sleepkever]

Eens even zien, mijn i5 laptop doet in Java (niet de meest snelle programmeer taal) over het vermengvuldigen van 100 000 000 32 bit integers met zichzelf (wat al een stukje groter zal zijn als in witch) zo'n 68 miliseconden.

Dat is dus 0.068 seconden voor 100 000 000 integers, en dus 0,00000000068 seconden per vermengvuldiging. , Dat is dus ongeveer een factor 14 705 882 352 sneller dan Witch. ( = 10 / 0,00000000068 )

En mp3je hercoden gaat tegenwoordig makkelijk op 400% speed volgens mij, dus bij een gemiddeld nummer van 3 minuten duurt dat ongeveer 1/4e van de tijd, dus 45 seconden.

Voor Witch zal dit dus (even domweg er vanuit gaan dat het alleen maar multiplicaties zijn, aangezien Witch 99% van de huidige cpu instructies niet ondersteund.) 14 705 882 352 keer zo lang duren.
Dus 45 seconden word dan 661 764 705 882 seconden, ofwel 11 029 411 764 minuten, of 183 823 529 uren, of 3 063 725 dagen, of 8 393 jaar.

Dus zelfs al zou je een encode gestart hebben op het moment dat Witch uitgevonden was, dan zou hij de komende achtduizend jaar nog niet klaar zijn!

Edit: Het daily mail artikel meld overgens

It was by no means a 'fast computer'. It had a multiplication time of between 5 and 10 seconds, very slow for an electronic computer, even at the time.

Dus best case zou die tijd gehalveerd worden en op een kleine 4 197 jaar uit komen.

Niet dat het praktisch mogelijk is want Witch ondersteund natuurlijk niet de huidige x86 instructies waardoor het uberhaupt geen MP3 zal kunnen encoderen met de huidige software, en 3mb aan data op tape opslaan (uitgaande van een heel voordelig geschatte byte per halve centimeter) zal uitkomen op een grove 16km aan tape.

[Reactie gewijzigd door Sleepkever op 22 juli 2024 20:32]

[Anoniem: 80487]

http://files.sharenator.c...d-s555x729-256514-535.jpg

Chapeau.

[arjan445]

en wat zou dan met wave gebeuren?? das nog een veel groter bestand:P

[Anoniem: 80487]

Misschien dat iemand het hier kan uitrekenen maar volgnes mij werkt deze computer niet op die manier en is het daarmee net zoiets als zeggen hoeveel GB aan data er in je hoofd zit.

[donthuis]

Ben benieuwd of die Dekatron buizen nog wel bij een een of andere fabriek na te bestellen zijn. Dat zie je ook bij héél oude buizenradio's in musea: die buizen zijn niet meer te krijgen en alleen door de gloeidraden héél langzaam onder spanning te zetten is de levensduur vele malen langer dan ooit. Doe je dat niet, dan is het snel voorbij met een werkende opstelling. Bij de in die jaren toegepaste relaisschakelingen kan je bij redelijke contactdruk wèl nog tientallen jaren voort. Telefooncentrales met relais zijn per slot van rekening ook vanuit nog tot 50 jaar werkende toestand ooit verschrot.

[DrChiper]

ik heb ooit eens gehoord dat philips nog een buizen productieline had staan om reserve onderdelen voor defensie en PTT te maken. Uit eigen ervaring weet ik dat KPN veel oude systemen nog steeds heeft draaien en voor nieuwe systemen indertijd bedong om gedurende 15 jaar de garantie te hebben dat reserve onderdelen geleverd konden worden. Dat zou een reden kunnen zijn dat er nog steeds buizen te krijgen zijn.

[SnowDude]

Er worden nog genoeg buizen geproduceerd, voornamelijk in het voormalig Oostblok en China. In elke serieuze gitaarversterker zitten namelijk vaak minimaal 3 a 4 buizen. En ook voor hifi audio versterkers worden ze nog steeds geproduceerd. Het probleem is vaak dat dit soort computers met buizen werken die in de jaren 60 al verouderd waren,

[DrChiper]

verwar schakel buizen niet met versterker buizen (=verschillende karakteristieken)

[SnowDude]

Dat klopt helemaal, maar in versterkers worden buizen niet alleen in de versterkings schakeling gebruikt, maar bijvoorbeeld ook als gelijkrichter in de voeding.

[mae-t.net]

@SnowDude: de EL34 was in de jaren '70 al verouderd toen de EL503 en EL522 beschikbaar kwamen, maar het is nog steeds een van de populaire versterkerbuizen uit Chinese productie...

Het verschil tussen computerbuizen en versterkerbuizen is o.a. de levensduur van de kathode, en natuurlijk een andere inwendige constructie om een stabieler schakelgedrag te krijgen. Dat heeft niets met een verouderde constructie te maken.

[mae-t.net]

@DrChiper: Philips heeft zijn buizenproductielijnen voor consumentenbuizen al begin jaren '70 verkocht en geëxporteerd. In het voormalige Oostblok is nog jarenlang op Westerse machines van Philips, SEL, Telefunken enz. doorgedraaid, ook met bijbehorende leveringscontracten van buizen aan het Westen.

De andere productielijnen zullen snel gevolgd zijn. Voormalige buizenfabrieken die openbleven gingen bijvoorbeeld onderdelen voor beeldbuizen en gloeilamen maken, of speciale buizen (niet speciaal in de zin van voor defensie, maar speciaal qua functie).

De laatste fabriek uit dat rijtje die daar bij mijn weten nog van over is, maakt Röntgenbuizen.

De een-na-laatste fabriek in Heerlen maakte na stopzetting van de consumentenbuizenproductie alleen nog oscilloscoopbuizen en na stopzetting van de beeldbuizenproductie in 2008 door de opvolger van LPD als laatste nieuwe product nog 5MP-monitorbuizen en is eerder dit jaar gesloten na het mislopen van een miljoenenorder.

[Reactie gewijzigd door mae-t.net op 22 juli 2024 20:32]

[cybergi]

Vind het wel knap dat ze dit weer hebben gedaan. Verder vraag ik me af hoeveel stroom dit ding vreet ..

[Dingen]

Verder vraag ik me af hoeveel stroom dit ding vreet ..

In het filmpje zie je de voltmeter tussen de 40 en 50 volt aangeven en in een ander shot zie je dat 'ie rond de 2 ampère gebruikt, dus dat is pak 'em beet 100 Watt.

[Reactie gewijzigd door Dingen op 22 juli 2024 20:32]

[BernardV]

Volgens de volgende link is het totaal 1.5kW (oranje blokje halverwege de pagina)

http://www.dailymail.co.u...tely-wont-fit-pocket.html

[Romke]

Aannemende dat dat de meter is die de spanning direct bij de voeding meet, dat er maar één circuit is etc. etc.

Interessanter is om te weten wat dat ding uit het stopcontact trekt: Ik denk dat dat flink meer is.

[Mijiru]

Inderdaad, de Harwell verbruikt in zijn geheel 1500 watt.

edit: bernardIV was me voor.

[Reactie gewijzigd door Mijiru op 22 juli 2024 20:32]

[mae-t.net]

@Dingen (wanneer wordt de layout hier nou een keer overzichtelijk??): 100W is wel erg optimistisch. Nou zijn Dekatronbuizen vrij zuinig (geen gloeidraad) vergeleken met andere buizen, maar er zitten ook gewone buizen in met in totaal alleen al een gloeidraadvermogen van 100W of meer en moet je eerder in het kilowattbereik denken voor de totale machine. De spannings- en stroommeter die je hebt gezien zullen bij een specifiek deel horen (dekatronbuizen zelf hebben al meer dan 50V nodig om te werken, dus daarvan kan het al niet zijn). Mogelijk is het een voedingsspanning voor de relais, want ook die zitten erin. Dan nog is 2A lang niet het maximum. Leuke combinatie van technieken.

[Reactie gewijzigd door mae-t.net op 22 juli 2024 20:32]

[markusclaas]

Twee nummers gevermenigvuldigen? Waarom niet twee getallen?

[Rey Nemaattori]

Vind het wel knap dat ze dit weer hebben gedaan. Verder vraag ik me af hoeveel stroom dit ding vreet ..

Performance per Watt zou idd wel bedroevend zijn xD

[SiGNe]

En 63 jaar later hebben we al quadcore mobiele telefoons.. wat een verschil

[Leon-dp]

Inderdaad. Het is verbazingwekkend hoe snel de technologie in die jaren is verbeterd/versneld.

Vind het ook mooi dat ze de Witch weer hebben draaien. Zo kan je terugkijken op hoe het ooit was, hoe het is en wat we wel niet in de (nabije) toekomst kunnen verwachten.

[Rey Nemaattori]

En 63 jaar later hebben we al quadcore mobiele telefoons.. wat een verschil

Imagine the world in 50 years

[Anoniem: 22317]

Dan vraag ik me altijd af wat er nu allemaal zou zijn als Babbage zijn Analytical Engine wel gebouwd had.

[gepebril]

En 22 jaar naar de eerste VR sets op de markt, is er nog niks wat een beetje resolutie heeft en een goede game-experience geeft. Is maar hoe je snelheid in ontwikkeling bekijkt...

[Geronimous]

Dan hoop ik dat je op de hoogte bent van de ontwikkelingen rondom de Oculus Rift. Bij een crowdfunding werd $2,437,429 opgehaald terwijl ze een doel hadden gested van $250.000. De interesse van gamemakers is ook niet aflatend. Onder andere John Carmack (ID) en Gabe Newell (Valve) hebben zeer veel interesse getoond, mensen opgeroepen het project te steunen (en wss zelf ook gedoneerd). Carmack heeft Doom 3 BFG zelfs al als eerste game compatible gemaakt met de Rift.

[gepebril]

Weet dat dit speelt, alleen werd toen, 22 jaar geleden gesteld dat de PC's hiervoor niet genoeg kracht hadden, dat argument kan toch al 15 jaar niet meer spelen.

[Silversatin]

hebben we dat nu al niet ? LG Optimus G etc...

[Grrrrrene]

Het is dan ook niet geheel toevallig 63 jaar later

Wat ik grappig vind is dat zo'n fossiel uit de IT-historie nu eens niet in de VS staat, maar in Groot Brittannië. Meestal zitten de pioniers op IT-gebied in de VS, de meeste supercomputers staan daar ook...

[Soulshaker]

Onze huidige telefoons zijn zelfs krachtiger dan de computers die bij de Apollo missies gebruikt werden.

http://en.wikipedia.org/wiki/Apollo_Guidance_Computer

Dat is de wet van moore in de praktijk ;-)

[ArawnofAnnwn]

Deze was exact tien jaar later dan de Z3 computer van Konrad Zuse, die ik met mijn eigen ogen heb mogen aanschouwen. Het is een mooi stuk geschiedenis maar niet de eerste

[Anoniem: 80487]

Hoe dan? Want volgens wikipedia is dat ding stuk door bombardementen en bestaat er alleen een replica.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Z3_%28computer%29

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 80487 op 22 juli 2024 20:32]

[djpfaff]

Dat staat ook niet in de titel, het zou de oudste 'werkende' computer zijn. Of dat ook daadwerkelijk het geval is durf ik echter niet te zeggen.

[BezurK]

Absoluut fascinerend. Vooral het feit dat het dus decimale berekeningen doet ipv binair. Het lijkt me ook zo bizar veel werk om alle berekeningen met de hand in te moeten voeren in een ponslint en daarna uren te wachten tot de computer het verwerkt heeft. Het is in vele gevallen denk ik sneller om het gewoon met de hand uit te rekenen. Dus het hele voordeel is alleen maar dat zo'n computer 100% nauwkeurig is. Tenzij de ingevoerde programmacode dat dan weer niet is... Fascinerend.

[JackBol]

Als je het programma 1000 keer moet uitvoeren met verschillende input, hoeft je het maar 1x te programmeren. Scheelt toch 99,9% van je tijd!

[LetsReact]

Maar hoe geef je de input aan? Met diezelfde pons-kaart neem ik aan!

[Dingen]

Dus het hele voordeel is alleen maar dat zo'n computer 100% nauwkeurig is. Tenzij de ingevoerde programmacode dat dan weer niet is...

Op zich is dat niet anders dan nu

[IStealYourGun]

Niet echt er zijn veel simpele functies in programmeertalen die een "close enough" resultaat weergeven en meestal zijn het simpele, maar grote wiskundige berekeningen.

[Ero-Sensei]

Maar de uren die de computer in de week kon maken (80 uren uptime p/week), zonder pauzes, zonder improductieve uren kan 1 persoon natuurlijk niet benaderen.

[Goron]

Gaaf ding! Ben wel erg benieuwd wat ze nou voor kernenergie onderzoek met dit apparaat gedaan hebben, met 1 vermenigvuldiging per 10 seconden kom je niet echt heel ver lijkt me.

[green944]

Toen werd er voornamelijk onderzoek gedaan naar atoombommen, kerncentrales waren een bijzaak om verrijkt uranium of plutonium te krijgen. Het voordeel van zo'n computer was dat de output betrouwbaar was. Als alternatief was er een zaal vol mensen, voornamelijk vrouwen, die met de hand rekenden. Maar dan moest alles in meervoud worden gedaan voor foutcorrectie.

[vlaaing peerd]

ECC avant la lettre alhoewel...female correcting code zou beter volstaan.

[Evil_king]

Echt gaaf om te zien. En ongelofelijk hoe ver we dus gekomen zijn in een halve eeuw.

Dit soort items is mss ook handig voor die mensen die je af en toe ziet klagen dat iets als een Raspberry Pi net niet snel genoeg is Dat is nl. wel tig keer zoveel kracht in iets wat 100 keer zo klein is als deze oude bak

[Tijmen007]

Ach, zo'n ervaring hebben de meeste Tweakers hier volgens mij al Ben zelf ook begonnen op een Pentium bak die niet vooruit te branden was (en geen soundblaster kaart had ). Maar je hebt wel gelijk denk ik, onderaan beginnen heeft zo'n zijn voordelen!