Microsoft kan niet genoeg stroom krijgen voor alle AI-gpu's

Microsoft kan niet genoeg stroom krijgen om zijn voorraad van gpu's om AI-modellen te trainen en te draaien aan te sluiten. Dat zegt ceo Satya Nadella. De grootste beperking voor ontwikkeling van AI is momenteel stroom.

Microsoft heeft momenteel een voorraad gpu's die het niet kan aansluiten vanwege stroomgebrek, zegt Nadella in de Bg2-podcast. "Eerlijk gezegd is het grootste probleem waar we nu mee kampen niet een overschot aan rekenkracht, maar het grootste probleem is stroom – het gaat erom de builds (om chips aan te sluiten, red.) snel genoeg af te ronden, dicht bij stroomverbruik. Dus als ik dat niet kan, heb ik een heleboel chips in mijn inventaris die ik niet kan aansluiten. Sterker nog, dat is mijn probleem nu. Het is geen kwestie van aanbod van chips; het is juist het feit dat ik geen warm shells heb om op aan te sluiten." Warm shells zijn datacenters met genoeg stroom- en watertoevoer om te functioneren.

Nadella zegt niet in welke landen het stroomtekort speelt, maar het ligt het meest voor de hand dat het in de Verenigde Staten is. In het thuisland staat veel van de infrastructuur van Microsoft, hoewel het bedrijf ook datacenters in bijvoorbeeld Nederland heeft staan. Ook is onbekend hoeveel gpu's Microsoft nu niet kan aansluiten.

Reacties (180)

[Zaishens]

Ik werk zelf in de energievoorziening en merk dat heel veel bedrijven hier problemen mee hebben, niet alleen datacenters maar dus ook bedrijven die fysieke producten maken. Hierbij gaat het in Nederland niet zozeer om de opwekking van elektrische energie, maar vooral om transport en distributie.

[sprankel]

Nederland heeft enorme problemen met vergunningsproblematiek. Er zijn heel wat hoogspanningslijnen die op hun limiet zitten maar elke poging daar iets aan te doen strand in 10 jaar tot meer juridisch gevecht.

Deze problematiek speelt ook in het buitenland maar lijkt sterker aanwezig te zijn in Nederland. De regels rond vergunningen zijn enorm toegenomen, heel veel bijkomende adviezen en rapporten zijn nodig (waterhuishouding, stikstof, verkeer, biodiversiteit enzoverder) maar een ander probleem is dat er bij elk project wel een of andere actiegroep onstaat die elke beroepsprocedure doorloopt. Een ander probleem dat in België speelt, Nederland durf ik mij niet over uitspreken, buurtbewoners die vlakaf zeggen, geef mij een dading van x euro en ik stop met moeilijk te doen (en er word effectief betaald met bedragen die oplopen tot 100k)

Er moet zeker een optie zijn om bezwaar/beroep aan te tekenen maar die procedures moeten kort zijn en niet 10 jaar lopen procederen, het is een normale tactiek geworden om dusdanig tijd te rekken dat de andere partij het zou opgeven dan dat men inhoudelijk eigenlijk een punt heeft.

Los daarvan is door de decarbonisatie bij de industrie en dus het afstappen van fossiele brandstoffen een stijgende vraag bij industrie tot hogere vermogens op elektriciteit. Echter als de hoogspanningslijn dat niet aankan zet je die industrie met de rug tegen de muur.

[Thasaidon]

Al die regels zijn idd een grote hindernis en dat onze overheid aan het drukken is om zoveel mogelijk naar elektrisch over te gaan zal ook zeker mee spelen. Maar dit zijn zeker niet de enige redenen waarom we nu problemen hebben.

Dat ons gehele stroomnetwerk "in de toekomst" niet toereikend zou zijn was volgens mij al rond 2010 door zowel de netbeheerders als Economische Zaken aangegeven, maar werd (in mijn beleving) niets mee gedaan.
Nu bijna 16 jaar later, gaan we een winter tegemoet waarbij o.a. de consument gewaarschuwd word dat hun stroom wel eens niet beschikbaar kan zijn als de boel overbelast raakt.

Dan vraag ik me af...
Wie hebben er dan allemaal liggen slapen?
Of was het vullen van de zakken van de aandeelhouders belangrijker dan investeren in het netwerk om nu stroom te kunnen garanderen?

[Reactie gewijzigd door Thasaidon op 3 november 2025 13:43]

[GurbieV]

Weet je de vvd niet meer met hun "windmolens draaien op subsidie"? Zodra je zulke tegenwerkende krachten hebt, is er van toekomstgericht investeren geen sprake meer.

[Breinier]

nederland heeft een probleem met energie transport. nog niet met de opwekking. als men de hoge kosten van energie niet erg vind tenminste, maar blijkbaar niet want de partij die tegen energie centrales is is de grootste partij geworden.

ik weet niets van die ideeen/uitspraak van de vvd, maar die uitspraak kan zomaar waar zijn, als je kijkt naar de onderhouds kosten; 400-2500 liter olie om de 5 jaar, wieken gaan 20 jaar mee die niet goed te recycelen zijn en niet meer gedumpt mogen worden sinds dit jaar, etc. Zonnepanelen gaan ook minimaal 20 jaar mee, maar die blijven daarna nog wel energie leveren, minimaal 80% en daarna elke jaar ~0.5% minder, zoiets)

Ook transport kosten (aansluiting naar het net) vanuit windmolenparken op zee word betaald door de overheid, dus subsidie, ook als het park aangelegd word zonder subsidie.

Daarnaast las ik dit:

Sinds 2018 zijn vergunningen voor windparken op zee in Nederland zonder subsidie verleend, maar de afgelopen jaren zijn de kosten voor ontwikkelaars gestegen en is de markt voor windenergie vertraging opgelopen, waardoor er geen bedrijven zijn gevonden die bereid zijn om windmolenparken zonder subsidie te bouwen.

Minister Sophie Hermans heeft daarom aangekondigd dat het beleid van subsidievrije windparken wordt teruggedraaid en dat er weer subsidies beschikbaar worden gesteld om de bouw van nieuwe windparken op zee mogelijk te maken

Dus wederom meer subsidie nodig, blijkbaar.

ik ben voor een energie mix, maar denk dat windmolens (zee+land) niet de beste optie zijn voor energie opwekking zonder directe uitstoot. zonnepanelen daarentegen geintegreerd op agrarisch land ben ik wel voorstander van. koeien hebben wat schaduw en wij wat energie. dus in stroken oid aanleggen, ipv hele velden vol leggen. of staand langs snelwegen.

maar transport capaciteit vergroten vereist grote investeringen afaik. ik hoop dat de overheid daar wat geld in pompt ipv de windmolen parken.

[Zackito]

Meer regels maakt alles moeilijker. Wat mij betreft gooien we als we iets echt nodig hebben de regels over boord om vervolgens de klus zo goed als mogelijk uit te voeren. Je kan helaas niet iedereen tevreden houden.

[JayPe]

Proest! @Zackito en @sprankel

De regels afschaffen! Dan kunnen we 'dóór'. Hebben jullie nog meer goede ideeën, die op een bierviltje passen, om de wereldproblemen op te lossen?

Natuurlijk is de regeldruk te hoog op het moment dat je zelf gehinderd wordt. Maar zonder regels zou het ook al lang niet echt leefbaar meer zijn in Nederland. Of zou jij het wel prima vinden als er een hoogspanningsmast in jouw achtertuin gepoot wordt, "want dat is nodig'.

Nee, dan is de wereld ineens te klein, en is het belachelijk dat bedrijven zoiets zomaar doen, uit landsbelang.


Zo zwart wit is het allemaal niet natuurlijk; regels zijn er echt niet voor niets. Of de regeldruk te hoog is? Misschien. Dat Nederland met zijn stikstof problematiek niet vooruit komt, hoe komt dat dan eigenlijk? Politiek Nederland is te verdeeld én heeft zitten slapen. Wakker zijn we inmiddels wel, maar de verdeeldheid is er niet minder door geworden.

Stel jezelf de vraag: is het nu echt nodig om AI zoveel energie te laten verstoken, waardoor andere bedrijven niet kunnen verschonen? De elektrificatie zorgt vaak wel voor een beter woon en leef klimaat, al is het maar omdat er geen kwalmende diesels meer in de binnenstad nodig zijn. Wat voegen die stroom slurpende AI videokaarten nu eigenlijk écht toe aan de maatschappij? Drukken ze de kosten voor jouw levensonderhoud? Ben jij gelukkiger, gezonder, gezelliger? Ligt de prioriteit wel écht goed als je roept dat de regels overboord moeten?

[pegagus]

Wanneer het lonend is dat een willekeurige burger bezwaar kan maken en dit voor heel veel geld kan afkopen, dan doen we als maatschappij echt iets verkeerd.

De regels over boord gooien, is iets te rigoreus. Maar bezwaar op gederfd woongenot en andere gevoelsmatige kwesties, daar moet het heel snel klaar mee zijn. Het probleem is dat men nu rekt en rekt en vergnunningsverlenende instanties geen vergunning kunnen of durven af te geven. Voeg er dan maar een regel aan toe: het is bij wet verboden bezwaar af te laten kopen.

In geval van hoogspanningsmasten: vooraf inspraak, Tennet kiest op basis van inspraak het beste tracé. Procedure wordt extern getoetst, geen bezwaar achteraf weer mogelijk maken, enkel eventueel schadevergoeding.

[JayPe]

Willekeurige burger? Stap één bij een behandeling in de afdeling (Raad van State) is de toetsing of de bezwaarmakers belanghebbenden zijn. Oftewel: Iemand in Limburg kan geen bezwaar maken tegen het bouwen van een schutting in Friesland.
Afkopen? Welke bananen republiek hebben we het nu precies over? Nederland? Wil je álle bezwaarprocedures nu op één hoop gooien? Er zijn wettelijke termijn waar binnen beroep en bezwaar moet worden ingediend, en als er vertraging is, ligt dat vaker aan de overheid of RvS. Dat kan onmogelijk gegenereerd worden door de bezwaarmaker: Dat is óók de maatschappij, maar de oorzaak ligt dan niet bij diegene die beroep aantekend, maar aan de overheid zelf. Als de overheid niet competent is, dan gaat er in de maatschappij ook iets mis, zeker, maar moeten we daarom de regels dan maar overboord gooien?

[pegagus]

Alle procedures kosten tijd. En daar wordt misbruik van gemaakt. Want de RvS komt pas in beeld wanneer de vergunning door de betreffende instantie is afgegeven

https://www.bkhf.nl/afkoop-wijnhaven-rotterdam/

In het rijtje oplossingen is de eerste het nietig verklaren van betalingen van projectontwikkelaars aan bezwaarmakers. Het is makkelijk te roepen dat vertraging de schuld is van de RvS, maar als er maar genoeg bezwaarmakers zijn, dan gaat dat vanzelf capaciteitsproblemen creëren, die je niet zomaar oplost met een blik rechters.

[JayPe]

Heel mooie link:


Quote:
Projectontwikkelaars zien dit soort procedures na de verlening van de omgevingsvergunning als vertraging.

UnQuote.

Zien dit als vertraging. Zien. Mening. Een andere mening kan zijn: We kunnen niet zomaar zonder enige vorm van inspraak in Nederland bouwen, want ruimte is schaars en belangen van de buren worden door projectontwikkelaars niet gezien als reëel, maar als een onhandige last, een vertraging, een kostenpost...

Het is een raar verdienmodel, toch? wachten tot er een projectontwikkelaar een stuk grond koopt in jouw omgeving en dan procedures starten ten eiden er zelf beter van te worden. Zo werkt het niet.
Vertraging en oponthoud doordat er zo'n NuKuBu een beetje bezwaar loopt te maken tegen jouw mooie project, hoe durft ie. Want dat is de strekking van het betoog: Dat we in Nederland te veel bezwaarmakers zouden hebben. En dat het de bezwaarmakers te gemakkelijk wordt gemaakt.

[pegagus]

Een projectontwikkelaar bouwt voor burgers. En niemand roept dat er geen inspraak meer mag zijn. Maar blijkbaar vind jij het wel prima dat individuen procederen met het enkele doel een riante schadevergoeding er uit te halen. Ik vind het prima wanneer dit bij wet wordt verboden. En verder vooraf inspraak, eenmalig onafhankelijk toetsen en achteraf enkel schadevergoeding.

[JayPe]

blijkbaar vind jij het wel prima dat individuen procederen met het enkele doel een riante schadevergoeding

Verkeerde conclusie. Ik vind jouw argument niet voldoende om jouw eerdere uitspraken te verantwoorden, of, om het niet op de man te spelen: Het systeem waarbij belanghebbenden inspraak en bezwaar kunnen maken, weegt, in mijn ogen, wèl op tegen de nadelen die zo'n systeem met zich meebrengt. Ja, het zal niet altijd goed gaan, maar nee, ik vertrouw er niet blind op dat elke projectontwikkelaar vanuit zichzelf voldoende rekening houdt met andermans belangen. "Een projectontwikkelaar bouw voor burgers", ook voor de burgers die net buiten het project wonen? "Vertraging kost geld" versus "Vertraging voorkomen betekent voldoende rekening houden met de omgeving"

[pegagus]

Ik heb nergens geschreven dat de voordelen van het systeem van inspraak en bezwaar niet opwegen tegen de nadelen. En ik ook nergens geschreven dat het vergunningssysteem afgeschaft moet worden. Misschien eerst nog eens lezen wat ik wel schrijf. Je bent heel selectief aan het quoten. Ook uit het artikel, wat van een advocatenbureau is en niet van een projectontwikkelaar.

Ik werk op projectbasis voor overheidsorganisaties. Wat er gebeurt is aan de voorkant gesprekken voeren waarin mensen vooral hun grieven uiten en je als opdrachtgever al je best moet doen om die mensen te verleiden tot inspraak. Dus gegeven het project, wat zou u dan willen. Dan probeer je dat zo goed mogelijk mee te nemen en waar het niet kan te verantwoorden. Maar: dat verantwoorden is geen deel van je vergunningsaanvraag. En dan komt de vergunningsaanvraag, en begint het hele riedeltje overnieuw tot aan de Raad van State aan toe.

Ik heb al eens letterlijk aan een keukentafel proberen uit te leggen dat "denken dat je omzet verliest of denken dat je bedrijf minder waard wordt", omdat cultuurland verandert in natuur geen grond van bezwaar is. En dan wordt men boos en moet je je mond houden.

In het kader van de nieuwe Omgevingswet zou het heel helpend zijn als participatie vooraf wordt meegenomen in vergunningsaanvraag en dat wanneer participatie voldoet aan de regels van het spel, achteraf geen bezwaar meer mogelijk is. Gewoon een standaard toets op het gevolgde proces bij de vergunningsaanvraag en dat is het dan.

Voor de genoemde hoogspanningsmasten kan het zo simpel zijn als een set regels waaraan voldaan moet worden met betrekking tot woningen en bedrijven, en dat degene die de mast op zijn grond krijgt, geen recht meer heeft om nog eens een keer bezwaar te gaan maken. Want aan de voorkant maak je de afweging tussen een maatschappelijk en particulier belang. Achteraf compenseer je eventueel het particuliere belang.

[JayPe]

Dank voor je toelichting. Can we agree to disagree?

Want het grote manko dat ik zie in jouw betoog voor 'participatie, en daarna is het klaar', is de belangenafweging die daar gemaakt wordt. Participatie kent vele vormen, maar zelfs in de actiefste variant, waarbij alle stakeholders bevraagd worden en er wordt meegedacht, meebeslist en dus niet enkel twee uitwerkte scenario's worden voorgelegd: Het kán niet dat daarmee het recht op inspraak vervalt.

Ik laat even in het midden waar ik dan werk, maar het moge duidelijk zijn: Veel vergunningsaanvragen begeleid. Raad van State probeer ik altijd met man en macht te vermijden. Waarom? Omdat dat inderdaad tijd kost, maar vooral: Aan de voorkant zorgen dat er een vergunningsaanvraag ligt, waar de buurt zich wèl in kan vinden, dat is toch het ultime doel? Dat er geen weg van beroep of bezwaar bewandeld hoeft te worden. Die weg zou (in mijn ogen) vooral enkel bewandeld moeten worden als men er samen niet uit komt. En als men er samen niet uitkomt, dan is doorduwen door wèlk van de partijen dan ook, toch echt niet wenselijk. Van bezwaarmaker niet, maar ook van projectontwikkelaar niet.

[pegagus]

We zijn het best wel eens hoor. Participatie is tegenwoordig verplicht en dat is een goede zaak. Wat niet goed is dat alle inspanningen aan de voorzijde niet kunnen voorkomen dat iemand na vergunningverlening alsnog bezwaar gaat maken. Er zijn best wel gevallen, waarbij een expert judgement nodig is (leefgebieden van bijzondere beestjes bv), maar in heel veel gevallen wil men kosten wat het kost gelijk halen.

Want waar het bij projectontwikkelaars vaak om draait is het gebouw zelf (lelijk, beperkt mijn uitzicht, ik heb minder zon) of parkeernormen en verkeersoverlast. Die eerste snijdt nooit hout, omdat er regels voor zijn qua afstanden en bouwhoogtes. Bij die tweede wordt soms met succes bezwaar gemaakt, maar dan fikst de gemeente het al wel door de vergunning af te wijzen.

Zoals het nu is, kun je vrij effectief traineren door te procederen. De projectontwikkelaar maakt een economische afweging, maar netbeheerders kunnen dat geen eens. Dus die moeten alle procedures doorlopen, terwijl de uitkomst op voorhand al bekend is. En dat kan best wel anders.

[Dooxed]

Dankjewel voor deze, in mijn ogen, gezonde tegenstem tegen het 'regels zijn slecht'-sentiment.

[sprankel]

Hold your horses, ik heb niet gezegd dat je regels moet afschaffen, mij gaat het meer over het rechtsmisbruik dat plaats vind.

Tuurlijk mag jij beroep aan tekenen als ik morgen een vergunning aanvraag. Het probleem is dat indien jij dat wenst die procedure kan rekken tot onacceptabele termijnen met een motivatie die niet rechtsmatig is. Iedere advocaat weet dus dat je eigenlijk geen poot hebt om op te staan maar toch kan jij vertraging na vertraging veroorzaken.

Vergeet ook niet dat als die procedures zo lang aanslepen die adviezen en rapporten komen te vervallen. Je doorloopt dan eigenlijk dezelfde vergunning meermaals met als risico dat er een nieuw beroep komt op een nieuw rapport/advies en je na 5 jaar terug staat waar je stond.

En als je dan de werkelijke motivatie hoort, "wij worden daar niet gelukkiger van", met alle respect, je kan geen land of globale infrastructuur runnen als iedereen lauter op eigen mening of gevoel beroep mag aan tekenen, dat is rechtsmisbruik waar straffen op uitgesproken mogen worden.

[JayPe]

Wat ik al hierboven aangaf: Dat een beroepsprocedure in lengte enorm kan vertragen, ligt eerder aan de behandelaar dan aan de bezwaarmaker... Geef de behandelaar dan die tik op de vingers. De 'werkelijke motivatie' zoals jij die benoemd, is irrelevant: Als er bezwaar wordt aangetekend en het wordt ontvankelijk verklaard dan heeft de aanvrager zijn werk niet goed gedaan. De mensen op Kneuterdijk 22 zijn dan vaak terecht onverbiddelijk. Doe je werk maar over. Zuur als dat betekent dat een rapportage geactualiseerd moet worden, maar een beetje adviesbureau heeft precies in de smiezen wanneer de nieuwe versies van bijvoorbeeld AERIUS beschikbaar komen, en houdt daar rekening mee.

[sprankel]

Het probleem is complexer dan de behandelaar, het start met alsmaar complexere wetgeving en regels met vaak ook nog verschillen in regio met lokale wetgeving die afwijkt.

Daardoor kan je altijd wel een excuus vinden om tegen gelijk welk dossier bezwaar te maken wat ook gedaan word. Dat zijn dat bezwaren om kleine zaken die men vind om dat als excuus te gebruiken omdat iets wilt tegenhouden waar men principieel tegen is.

Als iemand principieel tegen pakweg hoogbouw is dan is dat iets wat je politiek moet aankaarten, niet met een bezwaarschrift omdat een of andere lokale vordering dakgoten van 60 cm eist en er dakgoten van 57cm voorzien zijn.

En als dat dan aangepast is krijg je van diezelfde partij opnieuw een bezwaar om een ander klein detail, uiteraard apart ingediend en met opzet achter gehouden gewoon om de boel met opzet te trekken.

Dat zijn overigens zaken die indien je ze rechtstreeks aan de vergunnings aanvrager zou melden perfect aangepast kunnen worden zonder procedures op te starten maar die redenen zijn natuurlijk drogredenen.

Een rechtsysteem gebruiken voor iets andets dan recht is rechtsmisbruik maar hier word niet tegen opgetreden.

Daarnaast zit je ook met het probleem dat die procedures allemaal lang aanslepen maar ook dat er in beroep gegaan kan worden. Het zou daar idd veel helpen als dat via snelrecht kan gaan.

Echter als 1 persoon of 1 organisatie vergunnings trajecten ligt te saboteren met juridische procedures, en de rechtbank in hoger beroep besluit dat ze lauter excuses hebben gezocht om toch maar iets te vinden, dat men zich niet constructief opgesteld heeft door continu zuiver juridisch te handelen dan mogen ze die klager van mij daar ook wel een straf voor krijgen

Dat er dan gevallen zijn waar klagers plots hun kar draaien als ze een smak geld krijgen maakt het enkel meer frustrerend.

[hoosterb]

Ik ben het met Sprankel eens. Voorbeeld: er worden zó weinig vergunningen afgegeven voor nieuwe woningen dat er diverse fabrieken waar prefabhuizen worden gemaakt op minder dan halve kracht werken en op dit moment loopt er voor eentje zelfs een failissementsprocedure. Dit terwijl fabrieksmatig prefab huizenbouw juist nieuwbouw enorm zou kunnen versnellen. En natuurlijk is niet elke vertraging bij vergunningen veroorzaakt door beroepsprocedures, echter de urgentie van meer en sneller bouwen is iedereen wel duidelijk.

[JayPe]

Ik snap dat je deze mening bent toegedeeld, maar de woningbouw in Nederland zit nu op slot door jaren, wat zeg ik: decennia wanbeleid op stikstof. Daardoor kunnen er nu geen woningen worden gebouwd, en vallen fabrieken zoals startblock om.

Kijk voor de gein even op: https://www.raadvanstate.nl/stikstof/ Dan kan je zien hoeveel tijd én zaken er zijn geweest sinds 29 mei 2019 ( Dat is 6 jaar geleden!! ) tot 18 december 2024 ( half jaar geleden ) was er alleen via geitenpaadjes mogelijkheid om nog te bouwen. Dáár zat de politiek te slapen (en neen: niet links, gewoon rechts)

Dus echt niet door die ene burger die bezwaar aan maakt. Wat @sprankel aangeeft kán haast niet Nederland betreffen, want zienswijze en bezwaar procedures zijn toch echt aan termijnen gebonden en je kunt niet eindeloos bezwaar blijven maken door telkens met nieuwe bezwaren op de proppen te komen: Als op een vergunning eenmaal (op een miljoenpunten) bezwaar is gemaakt, is het daarna (na herstel) niet mogelijk om nog eens op 1 of 2 nieuwe punten bezwaar te maken. België wellicht?

[StackMySwitchUp]

aan de ene kant: ja, bureaucratie is traag. Maar de regels zijn er ook om te zorgen dat er geen onverwachte catastrofes plaatsvinden. Ik noem maar een random voorbeeld, maar als je zomaar even hoogspanning aanlegt boven een woonwijk dan heb je wel een aantal hele vervelende bij-effecten waar je mee zit. Die regels zijn er niet voor niets.

[droofx]

Geen probleem, we bouwen gewoon 10 nieuwe steden, het kan WEL

[JayPe]

Ha, ongefundeerd de draak steken met een plan. Je doet je naam eer aan

[FlipL]

m.i. gaat het hier als mis bij " ....we iets echt nodig hebben...."
Voor de energieverslindende LLM's is dit al zeer discutabel maar in heel veel andere gevallen is "echt nodig hebben" echt veel te vaag om hiervoor regels overboord te gooien.

Los daarvan is door anderen hier terecht al uitvoerig aangegeven dat regels echt niet uit de lucht komen vallen. Niet alles kan altijd overal.

[Powerblast]

De vraag is vooral dan, wie gaat bestempelen Wat goed is? Voor wie zijn draaiende AI chips goed? Of zijn juist slecht door het extreme stroomverbruik. Je kan je afvragen of we die perseodig hebben of liever het licht laten branden. We doen het nu al jaren zonder AI dus wat mij betreft komt dat achterop het lijstje, liefst zelfs na klimaatneutraal zijn. Dat draait ook erg duur uit. Maar daar ben je alvast wel zeker van dat het einddoel positief is voor iedereen.

Minder regels is zo een typische die grote bedrijven ophalen om door te kunnen. Nee, wetgeving moet mijn inziens niet zomaar opschuiven voor geld (dat is het enige wat deze grote bedrijven uiteindelijk voor ogen hebben). Als het even kan is het comfort van eindgebruikers goed meegenomen, zolang het maar niet minder opbrengt.

[RogerWilco2]

Toen ik 15 jaar geleden in Nieuw Zeeland was, zag ik iets op TV dat mij deed snappen waarom we hier zoveel regels hebben.

Er was daar een debat gaande over het invoeren van een wet tegen burenoverlast. De mensen in de steden Auckland en Wellington waren in het algemeen voor, de rest van het (erg dun bevolkte) land was tegen en vond het erg onnodig.

Wat mijn conclusie was, is dat hoe met hoe meer mensen je bij elkaar woont, des te meer regels je nodig hebt. Die regels zijn er om ons te beschermen. Maar die regels zitten vervolgens ook verandering en verbetering in de weg.

[kidde]

Ik ben geen expert, maar na het lezen van onderstaand artikel lijkt het erop dat er in de VS voor 80% exact dezelfde problemen zijn als in Nederland:

https://www.forbes.com/sites/rrapier/2025/09/07/is-the-us-headed-for-a-power-grid-crisis/

TL;DR:

• Niet genoeg kennis / prioriteit vanuit de regering, versnipperde verantwoordelijkheden,
• Te lange (bezwaar) procedures,
• Te weinig gekwalificeerd personeel (tekort),
• Lange wachttijden op onderdelen, met name grote transformatoren.

Wat in de VS nog extra speelt is dat soms de overheid maanden stil ligt (shutdown), dat ze drie niet zo best gekoppelde regionale stroomnetwerken hebben, leidinggevenden die meer met korte termijn ego bezig zijn dan lange termijn problemen oplossen, en dat in de VS zonne-energie nóg een voordeliger is dan hier, en de piek-vraag naar koelte nóg groter.

[Scientific]

En bovendien begint men de impact te voelen van allerlei maatregelen van Trump, die flink wat aan de gang zijnde wind- en zonneprojecten gesaboteerd heeft of nog aan het saboteren is...

[kidde]

Ja en dat is nogal onhandig, maar nog vervelende schijnt te zijn dat je daar de stroomprijzen niet voor 5-10 jaar vast kan leggen.

Dat gaat veelal ook over de tijd _na_ Trump, dus bijv Vance of weer een ander die de puinhoop van 8 jaar Trump op z'n bordje krijgt.

En daarom will bijv. Google eigen kerncentrales; omdat ze aan hun regering geen zier hebben.

[RogerWilco2]

Ja, ik snap niet dat al die grote tech bedrijven Trump zo aan het vleien zijn terwijl hij allemaal dingen doet die hun bedrijven absoluut niet helpen.

• Biden's Inflation Reduction Act subsidies ongedaan maken. (waren ook sterk om de chips sector te ondersteunen).
• Bedrijven dwingen een deel van hun aandelen aan de overheid te geven (Intel).
• Zonne- en windenergie initiatieven de grond in boren.
• De overheid stil leggen en daarmee vergunningverlening, transport (vliegverkeersleiding e.d.), etc.
• Staal en andere bouwmaterialen grote importheffingen opleggen waardoor bouwen moeilijker wordt.
• In de bouwsector jagen op de (illegale) werknemers en iedereen die er buitenlands uitziet (Zuid Koreanen bijv.), waardoor bouwen moeilijker wordt.
• Grote donaties vragen voor het slopen van het Witte Huis (en er misschien iets voor in de plaats te bouwen), om importheffingen op computer onderdelen te voorkomen.
• Visa voor kenniswerkers veel moeilijker en duurder maken.
• etc.

[Scientific]

Ze vleien Trump omdat ze geen andere keuze hebben: wie uit de pas loopt wordt het slachtoffer van machtsmisbruik door een president die alleen zijn eigen belangen en ijdelheid dient, en niet het land.

[MDB1106]

"voor 80% exact"


rare tekst (want je kunt ook zeggen: voor 1% excact)

[kidde]

Wij hebben

-probleem 2,13 ; 3,18 en 9,19; 5,45 en 7,00

-zij problemen 2,13; 3,18, 9,19, 5,45 en 8,00

Dat bedoelde ik.

[fruitbakje]

Beetje off topic, maar in Nederland is dit al 10 jaar een dingetje natuurlijk. Iets met de energietransitie...

[PolarBear]

Hierbij gaat het in Nederland niet zozeer om de opwekking van elektrische energie

Ook dat gaat een probleem worden als de gascentrales niet meer draaien.

[GeroldM]

In de VS zet men oude(re) straalmotoren (van passagier/vracht jets) in om electriciteit te genereren voor AI.

I.p.v. dat men AI inzet om AI energie-efficiemt te krijgen, is het veel belangrijker om nieuwe video-AI te offreren aan potentiele klanten voor kat video's ofzo. Wat betreft efficientie doet China het beter. Al dan niet omdat ze daardoor gedwongen zijn vanwege beperkte hardware.

Wat mij dus tegenstaat is dat mensen die klaarblijkelijk slim genoeg zijn om zoiets als een AI/LLM in elkaar te zetten, en tegelijkertijd zo dom zijn als het achtereind van een varken als het gaat om energieverbruik, want waarom de gang naar energie-efficientie, als er een nieuwe video-dienst of spionerende AI-browser potentiele klanten/produkten meer potentieel geld oplevert en nog meer VC-geld verbrandt dient te worden voor de verrijking van Altman, Musk, Ellison en consorten.

Lokale AI/LLMs zijn de enige weg voorwaarts, want kundig genoeg te krijgen voor specialistische taken tegen redelijke trainingskosten en verbruikskosten, zodat deze AI/LLMs op nuttige plekken kan worden ingezet en daardoor niet de bevolking berooft van energievoorzieningen.

O ja, en maar blijven roepen: "Want anders China..." om de angst aan te zwaaien en de aandacht af te leiden, zodat de Westerse VCs nog wat verder leeg kan laten bloeden en nog meer energie-onzekerheid in naties te creeeren.

Zou best wel eens een taktiek van Sun Tzu geweest kunnen zijn: genoeg angst in je vijand kweken, zodat je vijand zichzelf zwakker maakt als gevolg, zonder dat dit jezelf (qua financien/materieel/manschappen) alteveel kost.

[Sando]

Hierbij gaat het in Nederland niet zozeer om de opwekking van elektrische energie, maar vooral om transport en distributie.

Dus die extra generatoren die ingezet worden zijn omdat de elektriciteit er wel is, maar niet vervoerd kan worden naar waar het nodig is?

NOS: Gasgeneratoren in Utrecht om overbelasting stroomnet te voorkomen

Jammer dat de enige Small Modular Reactors in Rusland en China draaien, want dit zou een goed moment zijn om SMR's in te zetten in plaats van fossiele stof te verbranden zodat de stroom niet uitvalt met een techniek uit 1880. Nu lijkt het net alsof het westen achterloopt met deze broodnodige techniek.

[kimborntobewild]

Energie is duur, maar als je wilt en het kan betalen (wat zeker voor Microsoft geldt), is er géén tekort. Simpelweg je datacenter ergens bouwen waar geothermie (diepe putten) mogelijk is, en klaar is kees. Kan eenvoudig volledig onafhankelijk van de rest van het grid, je hoeft geen politici of energiebedrijven om te kopen voor je energievoorziening. Wel een boorvergunning e.d. natuurlijk regelen.

[Reactie gewijzigd door kimborntobewild op 4 november 2025 01:05]

[911GT2]

Het zal wel aan mij liggen, maar het feit dat we ons zo enorm laten lijden door een techniek welke veel kenmerken van een bubble heeft dat we zelfs primaire levensbehoeften zoals energievoorziening daarvoor onder druk zetten vind ik toch wel echt next level.

Ik snap dat dit een mening is en niet feitelijk onderbouwd, maar ik vind het echt wel spannend wat we allemaal 'opgeven' in de AI race.

[Ethirty]

Ga helemaal met je mee hoor. Tijd dat deze techreuzen hun eigen energiecentrales gaan ontwikkelen ipv het leegroven van het publieke netwerk.

Je wil een 10GW datacenter neerzetten? Prima, waar zijn de plannen en vergunningen voor je eigen powerplant?

[Wouterie]

Het is net hoe je het bekijkt. In Nederland is het zo dat iedereen (min of meer) dezelfde behandeling krijgt op het stroomnet. Dus een datacenter krijgt geen voorrang op een school, of andersom. Ze komen allemaal op dezelfde eindeloze lijst.

Dat veel overheden gevoelig zijn voor het grote geld en de grote mond die daarbij komt, valt onder de verantwoordelijkheid van de politiek en de rechtsstaat. Als zij van mening zijn dat een Microsoft wel een dikke aansluiting krijgt, maar een school of buurtcentrum niet, dan zijn zij de partij waar we boos op moeten zijn. En misschien, heel misschien zouden we dan wat minder VVD/CDA/PVV moeten stemmen en iets meer SP (om maar eens een verliezer te noemen) dus durf ik wel te stellen dat dit in Nederland niet heel erg speelt onder de bevolking.

Maar aan de andere kant vind ik het prima dat mijn 'nutteloze' zonne-energie wordt gedoneerd aan die arme bedrijven die er wel wat nuttigs mee kunnen. Dat is ook weer een politieke beslissing dat energie armoede en terugleververgoedingen naast elkaar kunnen wonen waarbij achter de ene voordeur de rekening niet betaalt kan worden en achter de andere voordeur men geen rooie cent krijgt voor de energie.

[Loft]

Laten we die partijen niet de schuld geven van deze problematiek... A) niet waar, b) lokale politiek zijn zeker ook andere partijen c) Lekker ongenuanceerd.. Net alf of SP dat oplost, die polariseerd nog meer.

Over electriciteits issue.. Ik kijk er wat makkelijker naar.
A ) Als AI het een succes is, dan is het kennelijk nodig.
B ) Stel dat het minder succes is,, dan hebben we wellicht een electriciteits overschot, dan gaat de prijs vanzelf omlaag en kunnen we daarvan profiteren

[Reactie gewijzigd door Loft op 3 november 2025 10:29]

[demianmonteverd]

Dit is niet helemaal correct, er is een bepaling over kritische infrastructuur, en dat krijgt voorrang.

[Saint2Saint]

In de context van dit nieuwsbericht: een AI datacenter van Microsoft is geen onderdeel van de kritische infrastructuur in nederland.

[demianmonteverd]

De lijst is geheim voor zover ik weet? Maar we zitten hier op tweakers, dus wellicht weet jij meer door werk of dankzij kennissen. Ik heb ooit gehoord dat er voor dit onderwerp naar een aantal rekencentra werd gekeken. Dit is uit derde hand en was al jaren terug, dus hang er geen conclusie aan. Voel je niet geroepen als de lijst geheim moet blijven om te posten in elk geval. Ik deel ook alleen maar informatie uit derde hand en dan nog zonder namen en rugnummers.

[Saint2Saint]

Ik zeg het verkeerd, het is wel onderdeel van de kritische/vitale infra, maar geen onderdeel van kritieke rijksinfra. Kritieke rijksinfra wil de rijksoverheid stevige invloed op hebben of eigenaar van zijn. Daar zal een datacenter voor AI van MS geen onderdeel van zijn.

Voor kritieke infra kan je hier veel vinden:

https://nipv.nl/onderzoek/vitale-infrastructuur/

Maar zonder dit datacenter komt de Nederlandse vitale infra niet in gevaar, want er zijn er meerdere en AI diensten zijn ook (nog?) geen onderdeel van vitale infra.

[Reactie gewijzigd door Saint2Saint op 3 november 2025 20:48]

[morphje]

Ik kan me vergissen, maar het datacenter van Meta in Zeewolde werd besloten door de gemeenteraad (en is teruggefloten door de raad van state na HEEL VEEL bezwaar). De gemeenteraad van Zeewolde heeft UANIEM besloten voor dat datacentrum. En laat nou Links, rechts en lokaal ongeveer evenveel belang hebben in de gemeenteraad.

Datecentrum Microsoft middenmeer, gemeente hollandskroon. Ook uibreiding op datacentrum is al jaren lang omstreden, maar "het besluit was al genomen". Samenstelling van de gemeenteraad van Hollands Kroon? Ja, die laat zich net zo goed raden natuurlijk.

Echt, stop nou eens geloven in dat sprookje dat links goed is en rechts slecht. In beide gevallen heeft de gemeenteraad onder geheimhouding het datacentrum erdoorheen gedrukt. Voor een habbekrats de ziel van de omgeving ten grabbel gegooid en Nederland kan fluiten naar de vruchten van de investeringen in duurzame energie, de waterkwaliteit van het ijsselmeer en elke vorm van belasting wordt kwijtgescholden via internationale afspraken.

Datacentra zijn geweldig, maar bedrijven als Meta en Microsoft zijn parasieten die misbruik maken van elke regel die er is en elke gemeenteraad die bestaat uit Truus en Jan laat zich zo omver lullen door het leger van advocaten die de respectievelijke bedrijven op ze afsturen. Het feit dat een kleine gemeente als hollandskroon direct met Microsoft in contact staat zonder tussenkomst van NL of de EU is op zichzelf al belachelijk.

[Wouterie]

Er zit wel degelijk een verschil tussen de rechtse (liberaal) of linkse (socialistische) kijk op de aanpak van zaken als het stroomnet. Ik vel er verder geen oordeel over, want beiden hebben zo hun voors en tegens. Liberaal kijkt naar de economische belangen en zet in op marktwerking (en hoop dat op die manier de minder bedeelden uiteindelijk ook een graantje meepikken) en socialisme kijkt eerst naar de gelijke welvaartsverdeling en lastenverdeling (en hoopt dat de economie door de stijging van de gemiddelde welvaart ook een vlucht neemt)

In Zeewolde was het tot ieders grote verbazing dat PvdA/GroenLinks uiteindelijk toch voor stemde. Net als de VVD, CDA en D66. Of een datacentrum nou kansen biedt of een bedreiging is, is beiden waar. Het is maar net waar je de nadruk op legt. Er waren kansen voor een warmtenet etc maar ook boze boeren. Al met al te complex voor een gemeenteraad om er zo even een besluit over te nemen. Maar Zeewolde was duidelijk niet anoniem met 11 voor en 8 tegen. Links en rechts zagen kansen en mogelijkheden... Uiteindelijk was de grootste tegenstander Leefbaar Zeewolde en die zijn daar nu dik de grootste partij.

[Sando]

Ik heb wel een oordeel over het energiebeleid van links. Zo was was het GroenLinks die een rekensprookje heeft bedacht om 200 voor ontbossing zorgende biomassacentrales aan goedgelovige mensen te verkopen en kernenergie al 15 jaar lang tegen te houden. Zelfs de hond van de buren weet intuitief dat bomen verbranden in ovens sneller gaat dan bomen laten opgroeien.

Ook was het onder druk van de linkse stemmers dat Angela Merkel alle veilige schone kerncentrales heeft gesloten. Gevolg: de grootste bruinkoolmijn van Duitsland mocht nog 20 jaar langer uitgebreid worden in de hoop de kolencentrales op den duur te vervangen door windmolens die ten eerste niemand meer wil bouwen en ten tweede allemaal opgaan aan de voorspelbare toegenomen energiebehoefte van het jaar waarin ze af zijn waardoor ze dus helemaal niks vervangen.

[Reactie gewijzigd door Sando op 4 november 2025 12:03]

[Wouterie]

Biomassa kan prima, maar op dit moment overstijgt de vraag ruim het aanbod, dus doet men idiote dingen zoals bomen verbranden. Zou men ook een keer nadenken over een echt duurzame bron van die biomassa, dan is er niet zo veel aan de hand. Zelfde geldt voor biobrandstof.

Maar eens: Michiel Nanninga bekeek het allemaal veel te rooskleurig en het resultaat is dat de ontbossing in Europa dramatische proporties heeft aangenomen.

Ja, de kerncentrales in Duitsland. Na Fukushima ging de bevolking massaal de straat op waardoor Merkel onder druk kwam te staan om de centrales toch te sluiten. Schröder had die lijn ingezet, maar Merkel wilde dat niet meer. Na de enorme maatschappelijke onrust zijn ze toch overstag gegaan. Beetje waan van de dag want nu wil de Duitse bevolking eigenlijk de centrales weer terug. Ik zou het niet zo snel willen gooien op links of rechts, maar op de waan van de dag. Onder peilingen kwam naar voren dat meer dan de helft van de Duitsers de kerncentrales wilde sluiten. Dat zijn echt niet alleen maar linkse stemmers.

[Sando]

Biomassa kan prima, maar op dit moment overstijgt de vraag ruim het aanbod, dus doet men idiote dingen zoals bomen verbranden. Zou men ook een keer nadenken over een echt duurzame bron van die biomassa, dan is er niet zo veel aan de hand. Zelfde geldt voor biobrandstof.

Op welke manier zou het dan "prima kunnen"? Want mijn intuïtie is als volgt:

Als de oogst sneller gaat dan de aangroei, is het simpelweg ontbossing met een groen label.

Als je al het bos ter wereld gaat opbranden - wat uitermate onverstandig is wegens massaal verlies aan biodiversiteit - en je wilt dat het evensnel weer aangroeit als dat je het weghaalt, dan kan de planeet ongeveer 12.000 tot 25.000 biomassacentrales hebben (volgens ChatGPT). En dan zul je de eerste decennia 4 gigaton co2 per jaar extra uitstoten bovenop de huidige vervuiling. Dat is dik 10% extra, waarmee we zeker niet onder de 1,5 of 2,0 graden opwarming kunnen blijven in 2060.

Nederland heeft 0,22% van de wereldbevolking, dus Nederland zou maximaal 25 tot 55 centrales mogen hebben als je ondanks de catastofale verwoesting nog enigszins een groene rekensom wil kunnen makken. Maar Nederland heeft zo'n 200 centrales. Het is dus wat je noemt "BS" en iedereen trapte erin. Niet letterlijk iedereen, maar net zo "iedereen" als dat "iedereen" in Duitsland voor de sluiting van alle 14 actieve kerncentrales was.

[Wouterie]

Ze hebben houtige massa nodig, dus de meeste mensen denken dan meteen aan hout. Maar hout uit bossen is misschien wel de domste manier om aan biomassa te komen. Resthout is ook dubieus vanwege de verstorende werking op de markt. Olifantengras (Miscantus Gigantueus) of andere snelgroeiende grassen zoals Miscanthus, Napiergras en Arundo donax zijn her perfect voor. Dan heb je nog de Jatrofa curcas die olierijke zaden geeft die gebruikt kunnen worden voor biobrandstoffen. En er lopen heel veel projecten met algen en wieren.

Voorwaarde is dat de gewassen niet concurreren met voedselgewassen (dus geen maïs, soja en suikerbieten) en op grond verbouwd kan worden die ongeschikt is als landbouwgrond door vervuiling of verschraling. Al die gewassen voldoen aan dat criterium. Daarbij groeien ze razendsnel en hebben een gigantische productie. Ideaal.

Voordat je roept dat iets BS is, zou je misschien eens moeten nagaan wat precies de feiten zijn in plaats van je aannames en intuïtie in een ChatGPT te gooien en selectief in te gaan op waar je een mening over lijkt te hebben. Je hebt blijkbaar geen idee wat het effect van Fukushima op de algemene opinie was in Duitsland en onder welke druk Merkel kwam te staan om haar Atoomenergiewet aan te passen die net in 2010 was aangepast om de kerncentrales open te houden.

En zoals verwacht wil men nu weer kernenergie terug. Dit is de waanzin van de democratie waarbij je op cruciale momenten (bijvoorbeeld bij verkiezingen) direct moet acteren op de publieke opinie ondanks dat het verwoestend is voor de langere termijn.

[Sando]

Voorwaarde is dat de gewassen niet concurreren met voedselgewassen en op grond verbouwd kan worden die ongeschikt is als landbouwgrond door vervuiling of verschraling.

Ja oké, de klassieke "theoretisch duurzaam, praktisch rampzalig" uitleg. Misschien leuk om één zo'n centrale neer te zetten voor biomassa van onbruikbare grond met niet-eetbare gewassen, maar zodra je opschaalt dan is het rampzalig. Dat zijn niet mijn "aannames en intuïtie", maar dat zijn de feiten uit de twee rapporten die ik heb gelinkt. Ze adviseren niet voor niets dat je beter enkel biomassa kan gebruiken voor afgelegen plekken ver van het grid die op geen enkele andere manier van elektriciteit kunt voorzien, een situatie die in Nederland niet voorkomt.

Zelfs met de hoogste gras- en oliezaadopbrengsten heb je mondiaal gezien per terawattuur tientallen duizenden hectaren monocultuur nodig, op (vaak met een goede reden ongebruikte) grond die water, mest, beheer en transport vraagt. Op mondiale schaal slokt dat complete landen aan biodiversiteit op en drukt elke herbebossingsinspanning weg. Biomassa zou buiten een laboratoriumsetting, dus als je de Nederlandse schaal als leidraad neemt, helemaal niet "prima kunnen". Het is zo'n typisch westerse oplossing waarbij het alleen kan als niemand anders het doet, want als iedereen het zou doen, dan heb je 9 planeten nodig.

Je hebt blijkbaar geen idee wat het effect van Fukushima op de algemene opinie was in Duitsland en onder welke druk Merkel kwam te staan om haar Atoomenergiewet aan te passen die net in 2010 was aangepast om de kerncentrales open te houden.

Klopt het niet dat experts, technocraten en energiebedrijven het een stom idee vonden omdat de tektonische veiligheid van Duitsland niet te vergelijken was met breuklijn Japan? Klopt het niet dat experts puntsgewijs beschreven hoe het oude onveilige ontwerp van Fukushima Daiichi in het niet viel bij de moderne drukwaterreatoren in Duitsland? Klopt het niet dat Merkel herhaaldelijk is gewaarschuwd dat ze niet kan vertrouwen op Russisch gas tijdens de overgang van bruinkool naar andere duurzame energie?

Wat jij beschrijft als "enorme druk" is dus populisme. Een stom ondoordacht idee dat het volk graag wil tegen advies van de mensen die er verstand van hebben elite in uitvoeren om de verkiezingen op emotionele gronden te winnen, in plaats van ze te onderwijzen met argumenten. Merkel draaide de verlenging van de kerncentrales plots terug door zogenaamd te luisteren naar "de zorgen van de bevolking", tegen impopulaire expertencultuur van technocraten en de energiesector in. Het is net Wilders die "de zorgen van het volk" heeft gehoord en het eigen risico weg wil halen door te bezuinigen op vreemdelingen en daarmee (bijna twee keer) de grootste is geworden. Die arme Wilders stond onder grote druk om dit te doen.

Het was geen puur rationeel veiligheidsbesluit, maar een politiek-emotionele concessie aan publieke angst om aan de macht te blijven. Merkel is nog wel een gepromoveerd natuurkundige. Ik schaam me dood voor Europa. Zo rijk en dan de bruinkolenmijn 20 jaar langer openhouden. Wel grappig dat als ze de verkiezing toen had verloren in plaats van terug te grijpen naar populisme, dan hadden wij (de mensen in mijn bubbel) nog respect voor haar gehad, terwijl het resultaat het zelfde was geweest.

[Reactie gewijzigd door Sando op 6 november 2025 12:39]

[Nollekeuh]

Het is ook de media die er veelvuldig over doet schrijvenen jij die daarop reageert. Je kan er ook mee stoppen dit te willen lezen en iets nuttigers te doen met je tijd. De technologie massaal ingezet resulteert niet in een betere wereld, maar meer in stroomverbruik en nep AI gegeneerd materiaal. Zogezegd zal die hype een correctie krijgen, omdat de massa op een gegeven moment uitgekeken raakt op het nutteloze gebruik, dat is dus ook geen duurzaam businessmodel.

15 jaar geleden op de Universiteit waren de onderliggende technieken en algoritmes al aanwezig, alleen de compute was niet massaal beschikbaar. Nu is de compute massaal beschikbaar (lees: kapitalen in geinvesteerd) en moet dit gekapitaliseerd worden. De media doet er heel hard aan mee om elke scheet van de makers te delen met de wereld.

[Reactie gewijzigd door Nollekeuh op 3 november 2025 10:10]

[com2,1ghz]

Dit gaat niet over nieuws zoals de zoveelste revolutie van batterijtechnieken. Of de zoveelste doorbraak in kankeronderzoeken die we niet zo snel terugzien in het dagelijkse leven.

De expansiedrift van AI zorgt ervoor dat ons energieconsumtie flink ten koste gaat van ons milieu. Zelfs in Nederland waarbij groene gesubsideerde windmolenparken opgeslokt worden door datacentra wij opgezadeld zitten met een overvol netwerk. Naast energie, ook de hoeveelheid drinkwater wat zo n AI datacenter nodig heeft omdat het gekoeld moet worden. Zo hup de natuur in met ecologische gevolgen.

Alleen omdat we met brute forcing een berekening willen laten doen op een LLM op een vraag die ook beantwoord kan worden met een statische verwerking. Ik bedoel, waarom heeft iedereen nu een chatbot nodig die aan een LLM zit terwijl eigenlijk alleen een aantal statische paden doorgelopen moeten worden.

Simpel voorbeeld, onlangs was mijn briefpost zoek. Via PostNL chatbot heb ik dit moeten indienen. Kreeg ik allerlei vragen over mijn adres en die van de ontvanger. Vervolgens wordt er een ticket aangemaakt bij hun. Dit kon letterlijk allemaal in 1 formulier of "'wizard".

AI is onnodig goedkoop doordat ze draaien op durfkapitaal, maar dit is niet in stand te houden zo.

[CAPSLOCK2000]

Het zal wel aan mij liggen, maar het feit dat we ons zo enorm laten lijden door een techniek welke veel kenmerken van een bubble heeft dat we zelfs primaire levensbehoeften zoals energievoorziening daarvoor onder druk zetten vind ik toch wel echt next level.

Wie zijn "we"? De meeste gebruikers hebben niet echt veel te kiezen. Die zagen op een dag opeens een extra boxje verschijnen met AI-suggesties bij alles wat ze doen. Niet dat gebruikers het niet leuk vinden maar voor de meesten was het niet echt een keuze, ze hebben het "gratis" gekregen. Het is natuurlijk niet echt gratis, direct of indirect betalen ze er zelf voor. De grote techbedrijven zijn in de luxe positie dat ze dergelijke features gewoon kunnen toevoegen aan- en betalen uit het totaalpakket. Zo kunnen ze vanuit het niks miljoenen gebruikers hebben die zelf eigenlijk niks te kiezen hebben in hoeveel AI er namens hun wordt ingezet.

[PolarBear]

Het zal wel aan mij liggen, maar het feit dat we ons zo enorm laten lijden door een techniek welke veel kenmerken van een bubble heeft dat we zelfs primaire levensbehoeften zoals energievoorziening daarvoor onder druk zetten vind ik toch wel echt next level.

Eind jaren 90, begin 2000 was er ook een bubbel. Toen ging het over het internet. Toen is er ook ontzettend veel geld geïnvesteerd en weer verdampt. Toch is nu internet niet uit ons dagelijks leven weg te denken. AI gaat precies zo een pad volgen, over 5-10 jaar kunnen we smakelijk lachen om AI van nu maar is het tegelijkertijd niet meer weg te denken.

[FalconerHG]

Zet het allemaal uit. AI en Bitcoin mining. Behoudt AI voor scientific toepassingen, laat Bitcoin doorgaan in een soort low-energy maintenance mode.

Doen we dat niet, dan gaan AL onze klimaatdoelen naar de haaien.

Laten we eerst zorgen dat we voldoende energie kunnen produceren zonder de planeet te schaden.

[JP1980]

Klinkt misschien nog niet zo gek. Maar gaat natuurlijk niet gebeuren, landen vinden AI van strategisch belang. We willen geen achterstand met China, en de VS wil dat zeker niet. Gaat niet gebeuren zeker niet met een klimaatontkenner als Trump.

[kidde]

Het probleem is vaak financieel van aard: Omdat datacenters maar ook kerncentrales duur zijn (en waterstof opwek), wil de eigenaar ze 100% van de tijd laten draaien.

Talloze leken roepen altijd dat kernenergie overal de oplossing voor is, of waterstof.... maar die mensen lijken niet te snappen dat op dit moment pieken (vraag, aanbod) en distributie het probleem is. Elektrolyse stacks die alleen op overtollige stroom draaien zijn gewoon zeer duur, net als kerncentrales die alleen "zon en winddalen" opvangen.

In het ideale geval laat je AI alleen trainen op rest-energie, als het buiten 20 graden is en de zon schijnt.... Alleen dan worden ze maar voor 30% benut, en daar zijn ze niet op gekocht.

Technisch is het allemaal niet al te lastig om te fixen, een kernenergie-centrale of zonnecellen zouden gelijk waterstof kunnen opwekken, of ijzerpoeder, desnoods biodiesel, en dat gebruiken als je het nodig hebt. Tevens is een simpele oplossing dat wie 1MW windenergie wegzet, 1MW reserve capaciteit moet reserveren, bijv. bij een gas centrale...

Alleen de efficiëntie gaat dan omlaag, en ook hele horden Tweakers blijven altijd hameren op dat bijv. bij waterstof door gasleidingen transporteren de efficiëntie maar 25% is, "dus moeten we niet doen".

En omdat we dat kennelijk (ook financieel) niet accepteren, gaat de stroom binnenkort in ieder geval hier in Brabant regelmatig uitvallen.... Want dat hebben ze kennelijk liever dan lagere efficiëntie en duurdere stroom.

[Reactie gewijzigd door kidde op 3 november 2025 11:03]

[FalconerHG]

I know. :(

[soundvision]

Geweldig idee.

Maar bedrijven (mensen vooral) hebben de mindset: IKKU IKKU IKKU, geld harken en fuck de rest.

Mensen met diepe zakken zullen altijd de loopholes benutten/misbruiken.

[FalconerHG]

Inderdaad.

We gaan de wereld niet redden door 1 eigenschap: hebzucht.

[locke960]

Waarom zijn zoveel mensen verbaast dat de eerste zorg van mensen, en dus bedrijven, de onmiddellijke problemen zijn? Om je druk te maken over de toekomst zul je eerst vandaag moeten overleven, lukt dat je niet heeft het ook geen zin om je om toekomst zorgen te maken.

Dat kun je kortzichtig vinden, maar dat is nou eenmaal een gevolg van miljoenen jaren evolutie. Je kunt niet verwachten dat mensen/bedrijven tegen hun korte termijn belangen ingaan als dat betekent dat ze op langere termijn in de overlevings/concurentie-strijd gaan verliezen.

Dat is waarom je dit soort dingen alleen voor elkaar krijgt met regelgeving. Een regering bestaat meestal uit mensen die niet direct afhankelijk zijn van een bepaalde industrietak, en daarom wel in staat zijn de moeilijke maatregelen te nemen.

[FalconerHG]

Volledig mee eens. En helaas moet dat op wereldwijde schaal. Als een land niet meedoet voelen anderen dat ze achterop raken.

[locke960]

Jup, ook op land-nivo speelt hetzelfde probleem, dat is waarom alles altijd zo langzaam gaat.

[kujinshi]

Zolang we een tiental dictators op deze planeet rond hebben lopen, gaat het klimaat toch niet de goede kant uit. Al eens uitgezocht hoeveel klimaatvervuiling Poetin te weeg brengt in totaal met die Oekraine oorlog. Dat zijn geen leuke cijfers.

De rest van de wereld kan doen wat ze doen, maar de dictators en veel rijken vervuilen de planeet zo gigantisch veel.....

[hoosterb]

Helaas doen democratisch gekozen leiders het zo her en der niet veel beter. Een man die "Drill baby drill" roept, een ander die 2 miljoen mensen dakloos bombardeert of zijn onderdanen toestaat landjepik te spelen en de landbouw van de oorspronkelijke bevolking te vernietigen... En zo zijn er nog wel meer te benoemen. Ook dat is allemaal niet erg klimaatvriendelijk.

[Reactie gewijzigd door hoosterb op 3 november 2025 17:03]

[YGDRASSIL]

Meer goede eigenschappen werken daar aan mee hoor; kortzichtigheid, jaloezie, afgunst, hoogmoed, arrogantie....

[MasterCypher25]

Met andere woorden, de mens op zijn best dus... De grootste fout in de evolutie van onze planeet was dat de mens het dominante soort werd.... Denk er maar eens over na en trek je conclusie.....

[TheDudez]

Een goed milieu begint bij je zelf zeggen ze toch? Geen netflix prime meer geen brainrot meer kijken. Facebook youtube verbieden. Geen Auto meer of deze nu op benzine werkt of elektriciteit maak niet uit. Geen kinderen meer. Geen mensen meer opvangen in Nederland. Er wordt altijd zo makkelijk over gepraat maar zelf opgeven van luxe wil bijna niemand. Altijd maar kijken naar andere. Als het echt zo belangrijk is weet ik zeker dat er bij iedereen die het zo belangrijk vind nog zo veel valt te verbeteren.

[Reactie gewijzigd door TheDudez op 3 november 2025 10:28]

[kujinshi]

Als we de echt grote vervuilers aanpakken in de wereld, dan zijn we er al. Dan hoeven de individuen niet zo veel meer te laten.

En nog een paar principes waar mensen niet zo bij nadenken, maar flink vervuilt. Zoals Bitcoin of 4K-8K resolutie wat doorslaat.

[TheDudez]

De grote vervuilers zijn we zelf als we geen spullen meer afnemen dan wordt het ook niet gemaakt. Dat is vraag en aanbod. Zo simpel is het. Jij wijst nu weer naar andere. Niet dat ik heilig ben maar ik ben er wel eerlijk over.

[CH4OS]

Als je met "wij" Nederland bedoelt, wat moet David doen dan, tegen Goliath de Vervuilers (Verenigde Staten, China, Rusland, India)... Wat kunnen wij uithalen bij hun dan? We kunnen dus wel wat willen, maar dat bekend niet dat we ook iets daadwerkelijk kunnen tegen dergelijke (industriële) grootmachten. Als we al bepaalde dreigende taal zouden doen, worden we denk ik best hard in het gezicht uitgelachen, omdat we simpelweg te klein en dus niet interessant zijn.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 3 november 2025 13:19]

[GeroldM]

De gemiddelde Amerikaan/Canadees verbruikt 2 keer zoveel energie dan de gemiddelde West-Europeaan, welke zo'n 2 keer meer energie verbruikt dan de gemiddelde inwoner van Oost-Europa, het Aziatische gebiedsdeel, Zuid-Amerika, Mexico, Rusland en China, de rest verbruikt nog minder energie, omdat die energie er simpelweg niet is. Nou ja, niet bij hun in huis geleverd kan worden.

[CH4OS]

Want energieverbruik is de maatstaf of iets wel of niet vervuilend is? Kom op, India vervuilt net zo goed met hun staal industrie en China die overal maar dumpt (in de grond en lucht), de context is vervuilers, niet verbruikers.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 3 november 2025 17:43]

[KennethDC]

Europa besteedt hun vervuiling uit naar andere landen. 't Is gemakkelijk om naar anderen te wijzen en alsnog hun producten te gebruiken/ willen. Dus ja, hen aanpakken gaat wel doorsijpelen naar jou als individu. Denken dat het hogerop aanpakken jou zal besparen, is naïef.

[pegagus]

Ik heb 22K geinvesteerd in zonnepanelen. En dan moet ik straks geld betalen om mijn groene stroom het net op te krijgen.

Ik scheid netjes mijn plastic afval en de verwerkers gaan failliet omdat plastic uit aardolie goedkoper is.

[YGDRASSIL]

Batterij erbij en electrische auto. En zo vaak is die zonneprijs nou ook weer niet negatief. Maar voel met je mee. Ik heb 11k in mn zonnepanelen gestopt (zonder subsidies) omdat ik dacht dat wat ik over had het klimaat zou helpen. Jammerrrr...

[pegagus]

Mijn reactie was gericht op/tegen de kretologie “een beter milieu begint bij je zelf”. De overheid speelt hier ook een rol in positief/negatief.

Batterijen zijn overigens de toekomst. Deel het vermogen van een gemiddeld huishouden door 24 uur. Dat komt vaak niet verder dan 10 kwh en ook vaak nog minder. Gemiddeld nog geen 2A per uur. In plaats van elk huis 1x40 of 3x25 aan te sluiten, kan het ook met 10A en een accu voor de pieken.

De plannen voor de batterij worden hier al gemaakt. En de volgende auto elektrisch.

[911GT2]

Ik vind het moeilijk om te zien dat we miljarden stoppen in een techniek die ons in theorie zou kunnen vervangen terwijl we nauwelijks geld uitgeven aan het behouden (onze planeet) van wat we hebben.

[DigitalExorcist]

Bestond er maar zoiets als het winnen van energie uit, zeg eens wat geks, de zon? Of de wind?

Oh wacht maar €€€ is veel belangrijker, dus moet alles oliegestookt blijven ja. Want stel je voor: vooruitgang, da's wel heel erg eng allemaal!

[Alxndr]

maak het sommetje maar eens. Een paar turbines of paneeltjes kom je er niet mee. Vziw gaat dit om tientallen kerncentrales aan stroom.

[DigitalExorcist]

Dan bouwen we kerncentrales. Nog altijd beter dan kolen en gas.

[soundvision]

Laten we eens starten met het stoppen van verbranden van miljoenen autobanden in de woestijn. Wij (NL) maken ons druk om enkele %punten winst. We moeten juist de groot-vervuilers sterk aanpakken.

En dan vooral ons geld waar we die enkele procenten mee winnen, stoppen in het helpen van die vervuilers voor een alternatief.

Uiteraard makkelijker gezegd dan gedaan. Dromen mag.

[Reactie gewijzigd door soundvision op 3 november 2025 11:15]

[CH4OS]

Laten we eens starten met het stoppen van verbranden van miljoenen autobanden in de woestijn. Wij (NL) maken ons druk om enkele %punten winst. We moeten juist de groot-vervuilers sterk aanpakken.

En dan vooral ons geld waar we die enkele procenten mee winnen, stoppen in het helpen van die vervuilers voor een alternatief.

Uiteraard makkelijker gezegd dan gedaan. Dromen mag.

Wat denk je wat een David (zoals Nederland) kan doen, tegen de diverse (meerdere) Goliaths zoals een Verenigde Staten, Rusland, India of China en hun vervuiling?

[Alxndr]

Dromen mag, maar wat je zegt is een drogredenatie - daar heeft niemand wat aan? En een paar miljoen autobanden valt (denk ik) in het niets bij de hoeveelheid kolen/olie die we voor elektriciteit verstoken?

Bovendien is het onderwerp van dit artikel niet specifiek een Nederlands, maar globaal probleem?

[lololig]

Crypto gebruikt al sinds jaar en dag teveel energie, maar dat is nooit zo centraal opgezet dat het problemen veroorzaakt op het net. AI bedrijven willen natuurlijk blijven ontwikkelen. Wat mij betreft worden ze wat aan banden gelegd met hoe vaak ze een groot model mogen trainen/publiceren. Doe lekker onderzoek op kleine modellen en maak af en toe een groot model of combineer kleine modellen om de functionaliteit van een groot model te bereiken. Op die manier reduceer je het energieverbruik al flink.

[ultimasnake]

Ondanks dat jij AI en Bitcoin mining onzinnig vind zijn at meningen, naar mijn mening kunnen we beter AI en "decentraal monétaire" systemen stimuleren om onszelf verder te krijgen in onze ontwikkeling dan TikTok en Instagram (waar dan ook weer AI voor misbruikt wordt) smut serveren op onze schermpjes.

Sommige mensen rijden graag in een benzine zuinige auto, anderen rijden graag zo snel mogelijk in de meest slurpende V10's.

Laten we nu niet doen of AI echt de klimaatdoelen omver trekken in z'n eentje, daar zijn genoeg dingen al veel langer mee bezig. Daarnaast zie je bijvoorbeeld dat grote bedrijven die bitcoins minen dit proberen te doen met zonne-energie omdat het anders niet rendeert en "dankzij" AI atoomenergie weer op het programma staat wat een stuk beter is dan de kolen die we nu verbranden etc.

Nee liever nu wat "waifu's" meer of minder met AI maar wel de vruchten later met medische en technologische ontwikkelingen dan sommige andere zaken waar we nu geld/energie/grondstoffen insteken.

Maar dat is mijn mening

P.s. Laten we nu niet onszelf kapot reageren op de voorbeelden ;-)

[CH4OS]

Laten we nu niet doen of AI echt de klimaatdoelen omver trekken in z'n eentje, daar zijn genoeg dingen al veel langer mee bezig. Daarnaast zie je bijvoorbeeld dat grote bedrijven die bitcoins minen dit proberen te doen met zonne-energie omdat het anders niet rendeert en "dankzij" AI atoomenergie weer op het programma staat wat een stuk beter is dan de kolen die we nu verbranden etc.

Terwijl in Duitsland 's werelds grootste bruinkoolmijn nog altijd uitgebreid wordt, om het voornamelijk te verbranden voor energie.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 3 november 2025 13:14]

[Sando]

Dat was de links-populistische zet van Angela Merkel, om vanwege een ongeluk op een breuklijn aan de andere kant van de wereld alle kerncentrales op het tektonisch veiligste land ter wereld te sluiten. In plaats van elke kilogram uranium veilig in een doosje in Duitsland wordt er nu 14.000 kg kolen in de anonieme lucht geblazen. Miljoenen mensen leven korter door de slechte lucht, maar er is in ieder geval geen 'afvalprobleem'. 10 jaar later wil niemand de windmolens meer bouwen die het bruinkool moeten vervangen.

[Frankyfreeze]

Zet het allemaal uit. AI en Bitcoin mining. Behoudt AI voor scientific toepassingen, laat Bitcoin doorgaan in een soort low-energy maintenance mode.

Ja dit gaat natuurlijk niet werken, wie krijgt wel/niet toegang tot AI, en wie weet zich voor te doen als scientiffic en kan alsnog gebruik maken van AI voor commerciele doeleinden etc. Bitcoin ben ik met je eens dat lijkt echt helemaal niks op te leveren behalve een berg gebakken lucht die alleen wat waard is, omdat niemand er uit durft te stappen.

Doen we dat niet, dan gaan AL onze klimaatdoelen naar de haaien.

Tja ik vind dit altijd zo'n onzin argument, we gaan de klimaat doelen toch niet halen, niemand gelooft daar nog serieus in. Daarnaast vraag ik me af waarom ook, het is vrij normaal dat er om de zoveel tijd een extincition event is en dit keer zijn wij de aanleiding ipv meteoriet of vulkaan. Eerlijk een hoop van de dieren die uitsterven hadden een niche die eigenlijk al niet houdbaar was. Neem Panda's (de zwart witte) die voegen niks toe aan het ecosysteem als ze verdwijnen is er geen enkel probleem. (ik vind dat we dieren/natuur wel moeten beschermen, maar niet roomser moeten zijn dan de paus door te doen alsof het zo erg zou zijn)
Argument hiervoor is daarnaast dat zelfs als we dodo's, mammoeten en Moa's zouden kunnen de-extincten, dit nutteloos zou zijn want ze opnieuw uitzetten zou vrijwel niks opleveren en wel heel veel kosten.

Laten we eerst zorgen dat we voldoende energie kunnen produceren zonder de planeet te schaden.

Beetje een contradictio in terminus, aangezien je van alle energie bronnen kunt zeggen dat ze de planeet schaden, dit zou in principe betekenen dat we niet eens meer een vuurtje in een grot mogen steken.

[Alxndr]

die AI bubbel gaat binnenkort wel barsten, en dat wordt een grotere financiële ramp dan de vorige crashes...

5 biljoen voor Nvidia, MS, Amazon etc ook daar in de buurt... dit gaat ons allemaal nog veel meer pijn doen dan een beetje duurdere stroom.

[Vinez Initez]

Menselijke impact op het klimaat is maar klein, een vulkaan uitbarsting of iets vergelijkbaars doet velemalen meer dan dat wij doen. Ooit was er leven zonder zuurstof in de atmosfeer, toen kwam er een bacterie die ervoor gezorgd heeft dat er zuurstof vrijkwam. 99% van het leven kon dit niet aan en is uitgestorven... kijk hoeveel leven er nu is....

LIFE WILL FIND A WAY

[Sando]

Behoudt AI voor scientific toepassingen

Of je een model nu gebruikt voor de wetenschap, of als persoonlijk assistent, het trainen van het model kost evenveel energie.

laat Bitcoin doorgaan in een soort low-energy maintenance mode

Je bedoelt zoals in die dure mislukte GreenPeace campagne #ChangeTheCode? Dat zou zonde zijn. Ik zou even afwachten om te zien hoe de snelst decarboniserende industrie ter wereld zich ontwikkelt. Volgens KPMG kan Bitcoin juist een katalyserende rol spelen bij de energietransitie.

1. Renewables Now: Bitcoin helpt de adoptie van groene energie en stabilisatie van het net.
2. Renewable Energy Magazine: Bitcoin-mining maakt mitigatie van methaan uit vuilnisbelten mogelijk.
3. Anthropocene Magazine: Bitcoin-mining kan wind- en zonne-energieontwikkeling ondersteunen.
4. One Green Planet: Bitcoin-mining is duurzamer dan eerder gedacht.
5. Microgrid Media: Bitcoin-mining verhoogt netstabiliteit en helpt het net efficiënter en minder verspilling-gevoelig te maken.
6. The Africa Report: Bitcoin-mining in Ethiopië heeft de groei van groene energie en uitbreiding van het elektriciteitsnet ondersteund.
7. - Recharge Magazine (1): Bitcoin ondersteunt de energietransitie naar hernieuwbare energie.
   - Recharge Magazine (2): Bitcoin-mining biedt een blauwdruk voor het monetariseren van eerder verloren hernieuwbare energie en het stabiliseren van het net.
   - Recharge Magazine (3): Telecomgigant gebruikt verloren hernieuwbare energie om Bitcoin te minen.
8. The Cooldown: Bitcoin-mining helpt om:
   - geopolitieke spanningen te verminderen;
   - elektriciteitsnetten te stabiliseren;
   - stroomprijzen te verlagen;
   - verspilde hernieuwbare energie te benutten.
9. Carboncredits.com: Bitcoin-mining is een veelbelovende oplossing geworden om de EU te helpen haar groene energietransitie- en energiezekerheidsdoelen te bereiken.
10. Northern Forum: Bitcoin-mining transformeert de energieproductie door overtollige hernieuwbare energie te absorberen.

[Reactie gewijzigd door Sando op 3 november 2025 17:10]

[pegagus]

Eén artikel gelezen, die van de windmolens, de strekking lijkt overal het zelfde. In geval van windmolens wanneer niet aangesloten op het net, kun je ze inzetten om bitcoins te minen en dat levert een klein beetje winst op. Ondertussen wordt het hele overgrote deel van die bitcoins gemined met reeds bestaande stroomopwekkers en is het per saldo een heel klein beetje minder negatief. Die energie kun je dan beter inzetten voor ai-achtige toestanden om applicaties in de gezondheidszorg te trainen. Of om water te winnen uit lucht in droge gebieden.

Bitcoins zijn nog altijd niet meer dan enen en nullen die van computer naar computer schuiven en leuk zijn voor criminelen die anoniem geld willen verplaatsen en voor mensen die slapend rijk willen worden. Misschien dat er nog eens iets uit voort komt dat wel echt is bijdraagt aan de maatschappij, maar bitcoins doen dat niet.

[Jeroenzer]

hou eens op met die klimaat doelen....
De aarde bestaat al paar miljoen jaar en heeft wel wat erger meegemaakt dan wat Co2 uitstoot.
Dat de aarde een nieuwe ijstijd in gaat of extreme hitte tijd is onvermijdbaar of je nu wat meer Co2 hebt of niet.

[VOODOO_WILLIE]

Ken je dat verschijnsel (in games) dat een NPC voor je giechel in een deuropening blijft staan en weigert op te donderen, ongeacht wat je doet of zegt?

[HooksForFeet]

Het punt is niet of de aarde het overleeft. Het punt is of wij het overleven.

[kujinshi]

Aarde overleeft ons wel, die gaat er pas aan als het zonnestelsel op zijn eind is en de zon de aarde oppeuzelt voor het explodeert. Over een aantal miljard jaar.

[Reactie gewijzigd door kujinshi op 3 november 2025 11:44]

[HooksForFeet]

Het punt is niet of de aarde het overleeft.

[HooksForFeet]

Fijn dat jij het nihilisme aanhangt maar anderen hebben een filosofie waarin ze graag verantwoordelijkheid nemen en willen ons (en dat van alle andere levensvormen die hier niet voor verantwoordelijk zijn) onvermijdelijke uitsterven graag zo lang mogelijk uitstellen.

[The Zep Man]

Als het zoveel energie nodig heeft, dan moet je je afvragen of het resultaat aan het einde van de dag het waard is.

[lenwar]

Dat is inderdaad een rekensom die gemaakt moet worden. AI-technieken (dus niet zo zeer LLMs) zijn natuurlijk de toekomst.
Het vreet alleen gigantisch veel energie. Het voornaamste probleem is de hoeveelheid energie op één plek krijgen door concentratie van rekencentra, in een korte tijd. Ik denk dat het op dit moment nog erg lastig inschatten is, of het, het waard was. Bedrijven moeten dus een commerciële afweging maken/risico aangaan.

[bzzzt]

Dat is inderdaad een rekensom die gemaakt moet worden. AI-technieken (dus niet zo zeer LLMs) zijn natuurlijk de toekomst.
Het vreet alleen gigantisch veel energie.

Welke AI technieken behalve LLMs wordt op dit moment op ingezet? Ik zie vooral een bedroevende monocultuur waar de rek uit begint te raken.
Daarnaast is het energieverbruik ook geen gegeven. DeepMind liet begin dit jaar zien dat ze met 1/10 van de resources vrijwel identieke resultaten konden halen.

Bedrijven moeten dus een commerciële afweging maken/risico aangaan.

Bedrijven maken helemaal geen afweging, maar zien geen andere kansen om groei te realiseren dan alles op AI in te zetten. Dat is een heel grote gok en in het geval dat deze groei niet uitkomt is er een probleem wat niet meer door bedrijven op te vangen is; dan mogen wij als belastingbetalers een bail-out gaan financieren...

[lenwar]

Welke AI technieken behalve LLMs wordt op dit moment op ingezet?

Ruimtevaartorganisaties gebruiken het om ruimteschipcomponenten te ontwerpen die lichter en sterker zijn dan voorgangers. Commerciële financiële dienstverleners gebruiken het om risicoprofielen te creëeren op basis van historische data, huidige marktdata, (en met LLM-input) nieuws-data, (Dus hier is een LLM een onderdeel ervan.) en nog meer bronnen.

De voornaamste zaken zijn overigens vooral op basis van datavergaring en correlatie, om gewogen voorspellingen te maken.

[bzzzt]

Ok, maar een risico profiel is meer een 'als dan' gecombineerd met wiskunde. Ik zie dat meer als 'data science' dan AI.

[lenwar]

Klopt. Maar die data science maakt dus gebruik van AI-modellen om dat te kunnen verwerken op bijzonder grote schaal. Waar het vroeger veelal handwerk was met een beperkt aantal datacomponenten, of dat er wat losse waarden in templates gezet worden en dan maar hopen dat een groep mensen het goed kunnen verwerken, kun je veel, en veel meer data uit marktsegmenten verwerken, en ook nog meer externe factoren meenemen.

Het AI-model faciliteert de data science.

Hetzelfde geldt voor die componentontwikkeling in de ruimtevaard. Dit werd vroeger door mensen gedaan, en vervolgens gingen er wiskundigen en natuurkundigen berekenen hoe het voorwerp onder druk/spanning/torsie komt onder bepaalde omstandigheden. De AI-modellen doen dit tijdens het ontwerpen, en maken dus 'lichtere' (in massa), compactere objecten met dezelfde sterkte (of sterker), dan dat mensen konden bedenken, en dan zeker in de hoeveelheid tijd.

De AI-modellen doen niets anders dan een mens kan. Alleen doet het, het met veel grotere hoeveelheden data en sneller.

De wiskunde die in AI-modellen gebruikt wordt is wiskunde die in de 19e eeuw is bedacht. De wiskunde zelf is vrij simpel, alleen is het 'heel veel'. (Extreem versimpeld voorbeeld: Het gemiddelde van 10 getallen vinden is heel simpel. Het gemiddelde van 100000 getallen vinden is ook heel simpel, alleen is het veel werk om met de hand te doen.) Berekenen hoeveel druk een een bepaalde staalsoort aankan onder bepaalde omstandigheden is prima te doen. Alleen de optimale verhouding vinden tussen heel sterk en lichtgewicht (en daarmee dat het gewicht zo min mogelijk bijdraagt aan de druk op het midden van een voorwerp), is vrij veel werk met de hand.

AI is geen magie. AI is denk ik het beste te samenvatten tot data verwerken op basis van correlatie en gewichten en daar output op genereren. De truc is, om die gewichten optimaal in te stellen.

[bzzzt]

Je infodump klinkt als een door AI gegenereerde tekst, en ik weet wat data science is maar nevermind.

Ik noem dit soort berekeningen gewoon statistiek. Dat een computer ze doet maakt het nog geen AI.

[Reactie gewijzigd door bzzzt op 3 november 2025 13:59]

[wuto007]

AI-technieken buiten LLMs en mediageneratoren zijn er volop. Modellen kunnen worden getraind om proteïnestructuren te voorspellen, structuren te optimaliseren, ruimtetelescoopfoto's te analyseren, en ga zo maar door. De waarde van AI voor onderzoek en wetenschap is enorm!

Natuurlijk is dat in economische zin nog geen procent van de huidige LLM-rage. Veruit de meeste middelen worden ingezet om nog een chatbot in te bouwen in MS Paint. Maar dat ondermijnt het nut van specialistische modellen met een goed gedefinieerd doel niet!

[Prince]

- AlphaFold (protein folding) => meer medicijnen, anti-vergif, etc...

- Medische beeldvorming (vroegere kankerdetectie, zelfs soms op baiss van gewone videocalls)

- Aanbevelingen/Trentzoeker (bvb aangeraden Netflix series etc)

- Deepfakes / Image generation / etc...

- fraude- en abnormaliteitsdetectie

- Spraakherkenning en Text To Speech (TTS)

- Logistieke optimalistatie (Warehouse optimalisatie etc - bvb bij Bol, Amazon, etc...)

- Weersvoorspelling en klimaatvoorspelling

- NMT (Neural Machine Translation) - De onderliggende basis voor Google Translate, DeepL, etc...

- predictive maintenance (voorspellen van storingen op basis van data voor 24/7 productielijnen, windturbines, vliegtuigmotoren,etc...)

- Smart Grids (op energienet niveau; AI voorspelt groene flucturerende energie en zwengelt de trage energieproductie tijdig aan)

- Beeldherkenning voor landbouw (van drones of satellieten) Welke planen staan waar, hebben ze meer meststoffen of water nodig, etc...

edit:
En hoe kon ik hem vergeten:
- AlphaDev die een sorteeralgoritme gemaakt/geoptimaliseerd heeft waardoor ELKE sorteeractie in de wereld in elk stuk software voor kleine sorteringen tot 70% sneller kan en voor grote sorteringen (>250.000 items) tot 1.7% sneller kan.
Bedenk hierbij ook aan de besparingen in cpu, memory en dus stroomverbruik.

[Reactie gewijzigd door Prince op 3 november 2025 12:37]

[bzzzt]

Tsja, in die zin kan je ieder 'problem solving' algorithme wel als AI classificeren.

Dan is de 'als het koud is dan de kachel aan' regel in mijn oersimpele thermostaat ook AI...

[Prince]

De "als temp <= 18 dan zet de verwarming aan" is een logische operator; niets AI aan.
Zelfs de "de gebruiker wilt dat tegen 7u het huis 21°C is, dus ik weet uit historische data icm de buitentemperatuur dat ik de verwarming dan al om 6u36 aan moet zetten" is -hoewel slim- nog steeds een AI, maar gewoon dataregistratie, opzoekwerk en gemiddelden.

AI = neuraal netwerk dat gebruikt wordt om een doel te bekomen.

[bzzzt]

AI = neuraal netwerk dat gebruikt wordt om een doel te bekomen.

Ik denk dat je eens moet onderzoeken wat onder het AI vakgebied wordt verstaan sinds de jaren 70...

[Prince]

Je hebt gelijk dat het academische vakgebied AI breder is en al stamt uit de jaren '70.
Mijn punt is echter praktisch: deze hele discussie gaat over het stroomverbruik van AI.

De 'AI' van 1970 is niet wat de datacenters nu opstookt. Het artikel, de markt, en mijn punt verwijzen naar de moderne, energie-intensieve AI. Binnen de context van dit probleem is de klassieke definitie niet relevant.

Sterker nog: je kent wel de uitdrukking "elke vorm van technologie die geavanceerd genoeg is, is magie voor de minder geavanceerden" (of iets in die trent). Als je een ChatGPT zou laten zien aan iemand van 1970; die zou dat magie vinden en onbegrijpelijk vinden.

[Skit3000]

Ik vraag me af wat goedkoper is; al die datacentra neerzetten en van energie voorzien, of alle rekenkracht die er nu al is inzetten met één specifiek doel; een methode ontdekken om het trainen en draaien van nieuwe modellen energiezuiniger te maken.

Maar; ik denk dat zodra iemand een ontdekking doet die zorgt dat de grootste modellen van nu met 10 keer minder energie toe kunnen, niet als gevolg heeft dat er minder datacentra gebouwd gaan worden. Ik denk dat ze dan misschien nog wel sneller bijgebouwd worden (want kan je nagaan wat je al kunt met 10 keer de kracht, en je dan ook nog eens het aantal datacentra vertienvoudigd), etc.

[avlt]

Je kent toch het spreekwoord: "al is uw hardware nog zo snel, onze software achterhaalt het wel".

Met andere woorden, als er een methode gevonden zou worden om de huidige AI/LLM's minder energiehongerig te maken, dan verzint iemand wel software die dat teniet doet.

Je ziet dat op veel terreinen gebeuren; b.v elektrische auto's, zodra het wat energie efficienter wordt, worden de auto's weer groter en zwaarder.

[lenwar]

Dat is denk ik lastig om te bepalen. Er is ook nog een factor dat men nu door moet. De concurrenten doen dat tenslotte ook. Ook verwachten aandeelhouders/media/marketeers dat er geleverd wordt.

En er is een goede kans dat als het straks goedkoper kan (qua energie) dat het dan prima met de al ingekochte hardware kan.

(Geen garantie natuurlijk 😊)

[delphium]

AI-technieken (dus niet zo zeer LLMs), vreten helemaal niet zo veel energie. Het zijn juist die LLM's die exorbitant veel energie kosten omdat ze getraind worden met zes miljard parameters. Ironisch genoeg zijn ook die LLM's het minst nuttig voor de maatschappij. Ze leveren alleen (op dit moment) gigantisch veel omzet op, voor de leveranciers en slurpen ondertussen waardevolle resources op.

[com2,1ghz]

Krokodillentraantjes van multinationals die klagen dat ze minder reguliering willen om meer energie af te nemen om meer winst te maken.

[demianmonteverd]

Het gaat lastig worden om winst te gaan maken tenzij ze echt grote stappen gaan maken in de modellen. Het is lastig om in te schatten hoeveel verbeteringen er nog mogelijk zijn in de transformer. Misschien kan er een keer een artikel komen over onderzoeken naar mogelijke verbeteringen van transformers, zoals recent de lineaire transformer voor Kimi.

[PolarBear]

Krokodillentraantjes van multinationals die klagen dat ze minder reguliering willen om meer energie af te nemen om meer winst te maken.

We hebben weldegelijk een probleem met onze energievoorziening. Of AI nu het belangrijkste is daar kan je over discusseren. Maar ik grote delen van de (westerse) wereld is het elektriciteit net niet toereikend, en zijn er ook uitdaging aan de energieopwekking kant.

[Autisme_tech]

Dat is het zeker waard, zeker gezien het feit dat AI blijft leren en steeds minder fouten gaat maken. Straks is het superieur aan de mens die vaal wel een foutje maakt

[MadEgg]

Ik weet het nog niet hoor. De mens blijft ook leren en minder fouten maken. De huidige AI LLM-technieken zijn prachtig maar maken in mijn vakgebied in de software engineering ontzettend veel fouten. Het kost me meer tijd om de gegenereerde fouten eruit te halen dan dat het me gekost had om het zelf te schrijven in veel gevallen.

En het nare ervan is vooral dat ik het vaak weet als ik iets verkeerd doe, en zo niet, dan kan ik erop reflectern. De LLMs blijft met de grootst mogelijke overtuiging en koppigheid volhouden dat het juist is terwijl ik het aantoonbaar fout bewijs. Reactie in de trant van "Je hebt gelijk, mijn excuses. Hier is de gecorrigeerde oplossing: <code met dezelfde fout opnieuw>".

De huidige AI blijft leren van wat mensen als input geven (en eventueel wat het zelf gegenereerd heeft, maar dat voegt weinig toe) daarmee is het op zijn best even slim als de collectieve kennis van de mens, met de focus op wat de mens dan ook daadwerkelijk op schrift gesteld heeft. Daar zit dus een aadig plateau in.

Voor eenvoudige repetitieve taken is AI prachtig. Voor meer specialistisch werk absoluut nog niet, en ik vraag me zeer af of dat met de huidige insteek gaat gebeuren. Waarmee ik overigens absoluut niet wil beweren dat het niet kan, maar ik verwacht niet dat dat gaat gebeuren op basis van LLM's.

[Prince]

Ik heb altijd geleerd dat de mens 1 op de 10 dingen fout doet. Controleren we, dan kunnen we die ene fout 9 op de 10 keer ook herkennen.
Hoewel ik dat vroeger altijd zo extreem vond, merk ik op mijn werk dat het eingelijk wel juist is.
Het gaat natuurlijk over "fouten in taken", niet "1 op de 10 toetsen die ik op mijn keyboard aan sla" of "1 op de 10 stappen die ik zet in een wandeling".

[whersmy]

Ah en ook is het dat Bill Gates kort geleden heeft gezegd dat Global warming toch niet zo schadelijk is als we denken.

[TheDudez]

Of hij weet gewoon dat het onmogelijk is om de mens te veranderen.

[kujinshi]

Gaat wel maar duurt zo vele generaties en daarmee honderden jaren. Driekwart van de wereld gooit nog steeds gewoon vuil op straat, in de tuin etc. Voordat die echt afgeleerd hebben dat te doen, dan zijn we die tijd wel verder. Zovele mensen leven op de planeet in overlevingsstatus, of wel die denken alleen aan morgen en hunzelf/gezin. Dan heb je wel wat anders aan je hoofd dan dingen netjes in een vuilnisbak te gooien of het goede voor de planeet te doen.

[TheDudez]

dit klopt.

[bartvb]

Hij zegt vooral dat er meer problemen zijn dan alleen global warming. Ontwikkelingshulp is enorm afgebouwd in de afgelopen jaren. Al helemaal met het zo goed als ontmantelen van USAID. Punt van Gates is vooral dat het focussen op CO2 reductie belangrijk is, maar dat er ondertussen miljoenen mensen dood gaan door o.a. slechte gezondheidszorg. Als we alleen geld stoppen in broeikasreductie dan helpen we vooral het rijke westen en gaan ondertussen een hoop mensen onnodig dood.

Zijn stuk moet je vooral lezen in de huidige context in de VS en de zaken waar hij vooral mee bezig is.

De klimaat- en ecologische crisis zijn nog steeds een levensgroot probleem. Absurde hoeveelheden energie in Sora2 filmpjes stoppen helpt daar niet bij.

[Reactie gewijzigd door bartvb op 3 november 2025 10:44]

[ZpAz]

Nee, als je zijn post leest is het doomsday scenario alla "de hele wereld wordt onbewoonbaar" onjuist. Dat betekend niet dat het alsnog verregaande gevolgen kan hebben, zeker voor de gebieden die al onder druk staan.

To be clear: Climate change is a very important problem. It needs to be solved, along with other problems like malaria and malnutrition. Every tenth of a degree of heating that we prevent is hugely beneficial because a stable climate makes it easier to improve people’s lives.

But we can’t cut funding for health and development—programs that help people stay resilient in the face of climate change—to do it.

Climate change is a serious problem but won't be the end of civilization.

[Reactie gewijzigd door ZpAz op 3 november 2025 10:40]

[iqcgubon]

"Nee hoor, de hoeveelheid energie die AI verslindt is serieus overdreven hoor!"

[Wouterie]

Het kan alsnog zijn dat de hoeveelheid energie door sommige partijen overdreven werd. Dat sluit echter niet uit dat het alsnog om enorm veel energie gaat.

[Zezura]

Is dat sarcasme?

[wimdezoveelste]

Is dit een retorische vraag?


Als autist zijnde weet ik het niet 100% zeker dus vraag ik he maar...

[Zezura]

ik bedoelde het serieus.

[Prince]

In 2023/2024 werd er per jaar globaal geschat ongeveer 29.000 TWh verbruikt.

Datacenters verbruikten in 2022 (vond niets anders) wereldwijd 460TWh.
33% zou voor AI zijn; dus ongeveer 150TWh.
(Datacenters is ook koeling, e.d.; dus weet niet of de AI enkel de GPU's zijn of ook de koeling)

Chemische en Petrochemische industrie (maken van chloor, ammoniak, ethyleen,...) => 1.500 TWh pj
Ijzer en Staalindustrie => 800 TWh pj
Papierindustrie (+recyclage) => 350TWh
Cementproductie => 200TWh

Maar ook bvb
1 Tesla Gigafactory = ~0.1TWh pj
Mijn thuisserver => ~0.0000011388 TWh (yes, up there with the big boys... )

[iworx]

Gezinnen in de buurt van deze datacenters zien de kosten van energie door het dak rijzen. Het drinkwater wordt er schaarser omwille van de nood aan koelwater... en dat allemaal voor dit. Ik ben tegen overmatige regelneverij, maar dit slaat nergens op. Dit is zeker niet beter voor het algemene nut.

Als 't dan toch 'essentieel', 'noodzakelijk‘... is, dan moet het maar door een natie gedaan worden, of door een aantal naties samen, in plaats van door pure op winst gedreven bedrijven.

[Snow_King]

Ik wil wel even 1 mythe de wereld uit helpen: Datacenters gebruiken niet allemaal drinkwater voor hun koeling! In Nederland zijn dit er maar weinig. Adiabatische koeling wordt in de VS en andere plekken zeker toegepast, maar het is niet zo dat elk datacenter drinkwater gebruikt voor zijn koeling.

Met water koelen dmv verneveling is erg efficient, maar het kost schoon water. De meeste DC's gebruiken airco's die aan de buitenlucht hun warmte afgeven.

[iworx]

Het grote probleem schijnt te zijn in zones waar er een overschot aan zon is en een gebrek aan water. Je hebt je basis verbruik dat toch vele malen hoger is dan een gemiddeld gezin.

vb. https://smartechdaily.com/arizona-water-crisis-big-tech-data-centers/

[Reactie gewijzigd door iworx op 3 november 2025 11:49]

[Snow_King]

Je hebt geen ongelijk, maar het is niet zo dat elk datacenter water gebruikt voor zijn koeling. Die mythe wil ik ontkrachten.

Een datacenter staat niet per direct gelijk aan veel drinkwater gebruiken.

[Menkoro]

"Yes the planet got destroyed. But for a beautiful moment in time we created a lot of AI slop."

[JonKoops]

Het is op zich wel mooi dat enorme techbedrijven nu bakken met geld in de energiesector duwen, hopelijk krijgen we daardoor de infrastructuur die we nodig hebben voor de toekomst, en als AI instort kunnen we dat dan mooi anders inzetten.

[Frogmen]

We kunnen ons best afvragen in hoeverre het nodig is dat je bij iedere Google zoek opdracht meteen ook een AI antwoord krijgt. Persoonlijk denk ik van niet. Natuurlijk kost het mij direct niets maar indirect betaal ik het ook. Gezien de hele klimaat en stroom problemen zouden we er best wat terughoudend in kunnen zijn.

Laat mensen er maar bewust voor kiezen om het aan AI te vragen. Ik zie er echt wel de meerwaarde van in maar laat het maar een bewuste keuze zijn.

[demianmonteverd]

Dat gaat echt nog wel verbeteren of zo goed/efficient worden dat het een goed idee blijft. Het kost google immers ook geld.

[sjakie66]

Als je een Google account hebt:

https://support.google.com/websearch/thread/274545087/how-can-i-turn-off-ai-results