Defensie bestempelt glasvezelnetwerk Nafin niet als vitale infrastructuur

Het Nederlandse ministerie van Defensie verklaart zijn glasvezelnetwerk Nafin niet als vitale infrastructuur, maar noemt het wel 'onmisbaar voor onze nationale veiligheid'. Dit schrijft de demissionaire staatssecretaris van Defensie aan de Tweede Kamer over de Strategische Visie Nafin.

Defensienetwerk Nafin, dat vorig jaar zomer de bron was van een landelijke ict-storing, is en wordt officieel geen vitale infrastructuur. Het ministerie van Defensie heeft onderzocht of dat glasvezelnetwerk aangemerkt moet worden als vitale infrastructuur. Dat onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van de grote storing en het kritische rapport van de Algemene Rekenkamer 'De kracht en kwetsbaarheid van het digitale krijgsmachtnetwerk Nafin'.

Demissionair staatssecretaris Gijs Tuinman stelt dat de belangrijkste reden om Nafin niet als vitale infrastructuur te verklaren te maken heeft met de regie en militaire autonomie van Defensie over het glasvezelnetwerk. "Defensie wil te allen tijde de volledige regie en zeggenschap over het Nafin behouden om zelfstandig haar kerntaken te kunnen uitvoeren." Tuinman zegt in de Kamerbrief niet waarom die regie en militaire autonomie beperkt zouden worden als Nafin als vitale infrastructuur zou worden aangemerkt. Mogelijk komt dit doordat andere overheidsorganisaties, zoals de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, een coördinerende rol zouden krijgen bij Nafin in crisissituaties, maar dit schrijft Tuinman niet.

Hoewel Nafin niet als vitale infrastructuur wordt aangemerkt, krijgt het glasvezelnetwerk nu van Defensie wel een aanpak die past bij vitale infrastructuren, zegt Tuinman. "Ondanks dat ik het Nafin niet vitaal zal verklaren binnen de overheidsdefinitie van de cyclus vitaal, beschouw ik het wel als onmisbaar voor onze nationale veiligheid." Tuinman geeft aan dat hij daarom de weerbaarheid van het Nafin zal versterken. "Dit wordt bereikt door de veiligheidsvoorwaarden die gelden voor vitale processen en IT-infrastructuur ook van toepassing te verklaren op het Nafin."

"Daarbij wordt gebruikgemaakt van bestaande wet- en regelgeving en best practices." Ook worden het interne beheer, de beveiliging en afspraken met leveranciers aangescherpt. Hetzelfde wordt gedaan voor de naleving van de aansluitvoorwaarden door externe gebruikers. "Tot slot voert de cio periodiek een onafhankelijke weerbaarheidsanalyse op het Nafin uit."

Reacties (50)

[PolarBear]

Mogelijk komt dit doordat andere overheidsorganisaties, zoals de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, een coördinerende rol zouden krijgen bij Nafin in crisissituaties, maar dit schrijft Tuinman niet.

De beslisnota is vaak ook informatiever dan de kamerbrief.

• Het aanwijzen van het NAFIN als vitaal binnen de cyclus vitaal brengt verschillende voordelen met zich mee, zoals extra ondersteuning vanuit de overheid en gerelateerde instanties, ontstaat er meer inzicht in sector-overstijgende afhankelijkheden tussen vitale processen, stimuleert het kennisuitwisseling en samenwerking met andere vitale sectoren en verleent het stempel vitaal dat er zwaar gewicht aan het proces wordt gegeven.
• Het aanwijzen van het NAFIN als vitaal binnen de cyclus vitaal breng heeft ook belangrijke nadelen. Zo kan het coördinatieproces in crisissituaties complexer en trager worden waardoor de snelheid en autonomie van de militaire besluitvorming onder druk kunnen komen te staan en Defensie minder direct en slagvaardig op kan treden.
• Defensie kan veiligheidsvoorwaarden die gelden voor vitale processen ook minimaal van toepassing verklaren op het NAFIN en zo de weerbaarheid verhogen

[CPV]

Dat wordt dan Vitaal+. Wel de voordelen, maar niet de nadelen van Vitaal.

[SunnieNL]

Binnen de nieuwe cybersecurity wet heeft defensie toch sowieso een uitzondering. Al zou het gezien worden als vitaal, dan nog geldt de wet niet voor defensie.

Je zou zeggen dat iets wat onmisbaar is voor onze nationale veiligheid juist door defensie intern dus als vitaal moet worden aangemerkt.

[Aldy]

Als het zo zou zijn, waarom schrijft de staatssecretaris dat dan niet in de brief aan de Tweede Kamer? Wat hij nu schrijft, roept meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.

[HuubdJ]

Wonderlijke uitkomst want:

1. Hoe kan je je eigen, zwaar beveiligde netwerk nu niet als vitaal zien. Nota bene kreeg dit netwerk enige jaren geleden in het Defensie magazine de naam 'ons eerste wapensysteem'.
2. Het is wel 'onmisbaar voor onze nationale veiligheid' en daarom moet het wel gaan voldoen aan dezelfde veiligheidsvoorwaarden als die voor vitale systemen.

[sprankel]

Je moet het bestempelen als "vitaal" niet zien als een mening of opinie maar als een juridisch gegeven. Het gaat dus om de vraag is dit netwerk juridisch gesproken "vitaal", niet vinden we dit netwerk taalkundig "vitaal"

Het probleem dat men aanhaalt met de juridische stempel komt neer op 2 zaken:

- Dan moeten we andere overheids instanties inzicht geven voor audits wat we niet wensen gelet het een militair gegeven is. Of maw men vreest dat via die audits informatie kan lekken naar de vijand hoe dit opgebouwd is waardoor het netwerk net minder veilig kan worden.

- de juridische stempel houd in dat in geval van problemen andere overheids instanties mee de coördinatie moeten doen. Gelet een dergelijke aanval gezien kan worden als een oorlogsdaad en het militair gegeven moet kunnen doorwerken ook al is de klassieke overheid plat gebombardeerd, en dat mag je letterlijk nemen, zegt defensie dat doordat zij niet meer autonoom kunnen optreden dit hun net kwetsbaar maakt.

Als conclusie zegt men dat de juridische stempel "vitaal" niet werkbaar is omdat het een militair netwerk is. Dus op basis daarvan vragen zij om niet die juridische stempel te krijgen weliswaar gaan ze zorgen dat ze aan dezelfde voorwaarden voldoen mochten ze die juridische stempel wel krijgen.

De enigste vraag is dan natuurlijk hoe dit geverifieerd kan worden.

[uiltje]

Nou ja, taal is uiteindelijk om te communiceren. Ik snap dat er dingen zijn als jargon, maar "vitaal" lijkt me geen term die daar onder valt. Nu is het netwerk zowel vitaal als niet vitaal, en da's natuurlijk onmogelijk. Noem het dan "civiel vitaal" ofzo. Of voeg een artikel toe aan de wet voor defensie-netwerken.

Als er een wet bestaat die zegt dat alle vitale netwerken op een bepaalde manier beschermt moeten worden dan kan je je daar niet zomaar aan onttrekken door de definitie te wijzigen want in dat geval zijn wetten niets meer waard.

Nu lijkt het erop of het woordje "vitaal" in de "vitaal cyclus" een diepere betekenis heeft. Als dit gewoon een keuze is die gemaakt mag worden is er natuurlijk niets aan de hand. Behalve dat de terminologie een beetje ongelukkig is natuurlijk.

[Reactie gewijzigd door uiltje op 23 september 2025 11:54]

[Aldy]

Het delen van info met de Tweede Kamer gaat nu ook gewoon en voor de onderdelen die geheim zijn, daar is een gescreende speciale commissie voor in de Tweede Kamer. Daarom is deze reden helemaal niet aan de orde.

[MrDrako]

Wat als die voorwaarden die horen bij een "vitaal systeem" nou totaal niet passen in de visie en beleid van defensie? Ik werk in de zorg maar vind bepaalde nen normen ook echt idiote zaken afdwingen, als mijn zorginstelling nu zichzelf als iets anders bestempeld, zelf vervolgens hun normen kan bepalen, en beter functioneert, zou ik dat ook geen gek idee vinden.

[Accretion]

als mijn zorginstelling nu zichzelf als iets anders bestempeld, zelf vervolgens hun normen kan bepalen, en beter functioneert, zou ik dat ook geen gek idee vinden.

Dat klinkt als fraude en/of ontwijken van regelgeving.

Stel dat je je 'zorginstelling' bestempelt als een 'hulpinstelling' en vervolgens bespaard door naalden meerdere keren te gebruiken (als die regels voor ontsmetten toch alleen maar voor zorginstellingen zijn).

Lijkt me geen goed idee. Je kunt er niet van uit gaan dat als iets ongereguleerd is het opeens 'beter' is.

Ik ken geen een kinderopvang waar ze meer personeel per kind neerzetten dan wat het wettelijk minimum is.

[Reactie gewijzigd door Accretion op 22 september 2025 19:10]

[MrDrako]

[...]

Dat klinkt als fraude en/of ontwijken van regelgeving.

Stel dat je je 'zorginstelling' bestempelt als een 'hulpinstelling' en vervolgens bespaard door naalden meerdere keren te gebruiken (als die regels voor ontsmetten toch alleen maar voor zorginstellingen zijn).

Lijkt me geen goed idee. Je kunt er niet van uit gaan dat als iets ongereguleerd is het opeens 'beter' is.

Ik ken geen een kinderopvang waar ze meer personeel per kind neerzetten dan wat het wettelijk minimum is.

Ik zei ook NEN normen, volgens mij vind je daar het hergebruik van naalden niet in terug. De nen7510 daarentegen staan sommige zaken echt heel idioot beperkt in gekaderd die wij al beter doen, maar wat de nen niet voorschrijft, en dus bij de audit discussie oplevert.

[Accretion]

Ik kan me niet zo voorstellen dat bedrijven zonder richtlijnen beter zouden presteren dan met. Zeker niet als ze gaan bezuinigen.

Juist omdat je een voorschrift hebt, kun je ook een audit doen. Als het niet duidelijk is wat de (minimale) standaard is, kun je ook niet controleren.

Maar ja, een aantal punten uit elke standaard zijn óf niet goed genoeg óf onnodig. Maar je moet ergens een lijn trekken en je hebt een standaard nodig om op door te borduren.

Alsnog ben ik wel benieuwd naar praktische voorbeelden.

[downtime]

Het is wel vitaal maar ze willen niet het officiele "vitale infrastructuur" stempeltje omdat er dan opeens meer partijen een vinger in de pap krijgen. Het gaat hier niet om normaal Nederland taalgebruik maar een term met een hele specifieke wettelijke betekenis.

[ciscobuzz]

Ik kan me nog wel de tijd herinneren dat Nafin een eigen ring door de hele Nederland had. Toen werden hele strenge eisen gesteld als je daar gebruik wilde maken. Maar dat is meer dan 20 jaar geleden. Ik vraag mij dus af of dat dan niet meer achterhaald is en dus soort van obsolete is geworden. Net als dat je toen mainframes had die hart van hele organisatie was. Met de nieuwe ontwikkelingen en veranderingen is het misschien niet echt perse van belang hoe en welke drager gebruikt wordt maar de manier waarop de data over de wire wordt getransporteert.

[Flex-Able]

Het is een begrijpelijk compromis: Defensie behoudt zo de volledige zeggenschap, wat belangrijk is voor militaire autonomie, terwijl het netwerk toch versterkt wordt alsof het vitaal is. Tegelijk is er een risico dat de coördinatie met andere partijen in crisissituaties minder efficiënt verloopt, omdat Nafin formeel buiten het officiële stelsel van vitale infrastructuren blijft.

[Muncher]

Ik weet niet of het begrijpelijk is. Als de minister niet heeft aangegeven waarom de autonomie beperkt zou worden, dan blijft het speculeren waarom deze houding t.o.v. Nafin nodig is. Misschien heb je wel gelijk hoor en ligt het zo voor de hand dat het niet in de brief vermeld hoefde te worden.

[dasiro]

misschien omdat die vitale infrastructuur ook in kaart wordt gebracht en ze willen vermijden dat bepaalde militaire geheimen zo in gevaar kunnen komen.

[Muncher]

Prima, zet dat dan in die brief

[dasiro]

Dat op zich zou ook al informatie vrijgeven. Militairen (en bijgevolg ook de overheid) zijn enorm op hun hoede als het over hun infrastructuur gaat en in dit geval is het dan nog eens de backbone van al hun communicatie waardoor ze volledig verlamd zouden kunnen raken als er iets mee gebeurt, dus spelen ze het op veilig door zo weinig mogelijk prijs te geven.

[uiltje]

Als we dat hier al kunnen gokken is dat echt wel kennis die bij de partijen / landen waarom het gaat aanwezig is. Ik stoor me behoorlijk aan dat soort schijnveiligheid dat meer bedoelt lijkt om dingen uit het democratische proces te onttrekken.


Tijdens Afghanistan werden ook veel dingen verborgen gehouden waarbij het democratische proces duidelijk belangrijker was dan het feitje dat veilig werd gehouden. En bij een oorlog snap ik dit soort voorzichtigheid nog wel wat - een reden waarom ik tegen die oorlog was - maar bij dit soort zaken dus niet.

Hou de locaties en de lijnen geheim, prima, maar dat er geheime lijntjes zijn lijkt me duidelijk.

[dasiro]

het leger is dan ook geen democratie, maar een hiërarchie die de democratie dient, maar er geen onderdeel van uitmaakt.

[uiltje]

Het leger is wel degelijk onderdeel van de Nederlandse staat en daarmee de democratie. Natuurlijk kunnen er uitzonderingen en uitbreidingen zijn op de NL wetgeving, maar in principe moeten ze zich daar wel aan houden. Natuurlijk is de interne structuur geen democratie, maar het maakt wel degelijk deel uit van de wetgeving en daar gaat het hier om.

Als je als leger het democratische proces negeert of teniet doet dan ben je de Nederlandse staat en de burgers niet meer aan het verdedigen. Dat is een glijdende schaal. Vandaar dat het niet inzetten van troepen bij de bestorming van de US senaat en het inzetten van troepen zonder lokale inmenging in US steden zo verontrustend is.

[dasiro]

Ik weet niet hoe het exact bij jullie in elkaar zit, maar er zijn voor zover ik weet enkel aan de top politieke benoemingen, maar daaronder houdt de democratie wel degelijk op en begint de onafhankelijkheid van de militaire hiërarchie. Er zijn wel raakpunten en interactie tussen beide, maar in die relatie zijn niet per definitie ondergeschikt of gelijkgesteld en zoals in dit geval waarschijnlijk geen van beide, maar onafhankelijk.

[uiltje]

Je snapt het niet. Dat het leger zich intern hiërarchisch structureert betekend niet dat het zich aan de regels van de democratische rechtstaat onttrekt. Natuurlijk zijn er wel dingen als militaire rechtspraak die dan weer geregeld zijn in de reguliere wet, maar dat is ondergeschikt aan de wet en regelgeving die door de politiek wordt samengesteld. Ik bedoel: het bedrijf waarvoor ik werk is ook niet democratisch ingericht.

[dasiro]

Ik denk dat jij het ook niet snapt welke uitzonderingen er voor een leger in een democratie gemaakt worden (hoogstwaarschijnlijk ook in die van jullie), waardoor het onafhankelijk mag/kan/moet opereren. Het simpelste voorbeeld is misschien nog wel de opperbevelhebber, zijnde de koning die geen deel uitmaakt van de (parlementaire) democratie, maar er technisch gezien wel door kan worden afgezet.

[uiltje]

De koning kan van ons betreft op z'n hoofd gaan staan of lang z'n adem proberen in te houden. De koning is puur symboliek hoofd, defensie is verantwoordelijkheid van de minister van Defensie en de regering. Ja er zijn uitzonderingen - zoals al eerder gezegd - maar die vallen allemaal binnen de wetstaat.

[dasiro]

Wie ondertekent bij jullie finaal wetten? Symbolisch of niet, maar zonder achterpoortjes te gebruiken is dat bij ons nog altijd de koning, ondanks het feit dat hij in het beslissingsproces niet is betrokken.

[Ryangr0]

Want? Ik denk dat je er vanuit kunt gaan dat Defensie haar interesses beschermt. Daar zal een reden voor zijn. Dit soort beslissingen worden niet zomaar genomen.

[Muncher]

Ik begrijp dat het onderwerp mogelijk gevoelig ligt, maar dat zou je dan in de brief kunnen zetten. Nu ligt het open voor interpretatie. Daarnaast vind ik dit wel een potentiele glijdende schaal. Je kan zaken wel onvermeld laten vanwege "interesses beschermen", maar dat is wel een makkelijke manier om geen openheid van zaken te kunnen geven als overheid. Grof gezegd: de overheid moet gecontroleerd kunnen worden (in redelijke termen).

[Ryangr0]

Het antwoord staat al in de comments, met bronvermelding en al. Als je even had gezocht had je dit zelf ook gevonden. Kamerbrieven zijn om de kamer te informeren, niet random techies in het land. Het glijdende schaal argument past hier totaal niet. Je bent aan het zoeken naar een probleem. Stop daarmee.

[Snow_King]

Heeft dit niet te maken met de NIS2 wetgeving? Dat wanneer defensie het netwerk als "vitaal" markeert defensie hiermee zou moeten voldoen aan de NIS2 wetgeving en daarmee onder het RDI komt te vallen qua toezicht.

[xxs]

Niet vitaal? Is er dan een alternatief waar we geen weet van hebben?

[trab_78]

Het is dus wel vitaal. Maar ze willen het niet zo noemen, omdat Defensie dan blijkbaar de volledige controle erover verliest.

[xxs]

Waarom defensie dan de controle zou verliezen wordt dan weer niet duidelijk.

[TheMak]

Omdat mogelijk in de toekomst wetten voor gaan gelden. Vergelijk met vogelgenieden die Natura gebieden zijn gaan noemen

[HuubdJ]

Mij ook niet. Een wettelijk -terechte- uitzondering voor Defensie zodat zij de controle sowieso behouden, had dan een hoop tijd en geld van onderzoek gescheelt.

[Ryangr0]

Hiervoor een nieuwe wet in het leven roepen was een nachtmerrie geweest, dat snap je zelf toch zeker ook wel? Goed van onze bewindspersonen dat zij zelf de teugels in handen nemen en daadwerkelijk stappen nemen.

[dmantione]

Waarschijnlijk omdat andere overheidsinstanties die het gebruiken dan zeggenschap krijgen.

[HuubdJ]

Met wetgeving kan je helemaal finetunen wie welke informatie c.q. bevoegdheden krijgt. Dus dat effect is te voorkomen. Het gaat hier om een van de dragers van onze nationale veiligheid. Dat verdient alle support die nodig is. Juist nu.

[Ryangr0]

Dat gebeurt dus ook, maar dan zonder het labeltje en alle rompslomp. Prima geregeld toch? Dit is wat ik wil zien van onze overheid, slimme oplossingen vinden. Go Gijs.

[GameNympho]

Niet gek toch als er belastinggeld ervoor wordt gebruikt?

Of wil men juist niet dat er mee gesurfd kan worden op hun internet door andere instanties of ministers?

[2Keys]

Het ministerie van Defensie verklaart zijn glasvezelnetwerk Nafin niet als vitale infrastructuur, maar noemt het wel 'onmisbaar voor onze nationale veiligheid'.

You are on this council, but we do not grant you the rank of master.

[dyrc]

meer " we want the benefits of being on the council, but not the obligations".

ik snap wel dat ze passen voor meer commissies die dingen van dingen moeten vinden als de ellende al begonnen is, zelf doen met je eigen mensen en risico minimaliseren

[-Elmer-]

You are on this council, but we do not grant you the rank of master.

Je wordt weggemod maar het is geen slecht gebruik van een vrij schaars gequote Star Wars referentie.

Zie https://knowyourmeme.com/...nt-you-the-rank-of-master

[Reactie gewijzigd door -Elmer- op 22 september 2025 18:31]

[MehHuntah]

"Het Nederlandse ministerie van Defensie verklaart zijn glasvezelnetwerk Nafin niet als vitale infrastructuur, maar noemt het wel 'onmisbaar voor onze nationale veiligheid"

Mischien moeten ze bij defensie in de dikken van Dalen het woord vitaal maar eens gaan opzoeken:

Vitaal: voor het leven van groot belang

En aangezien onze nationale veiligheid voor het leven van groot belang is, spreken ze zichzelf dus in 2 opeenvolgende zinnen gelijk tegen.. (dat is best knap)

[m_snel]

Ooit werd DTO onverkoopbaar omdat het niet fatale netwerk onmisbaar was..

Blijkbaar zit er een verkoop van de ict aan te komen.

En dan zijn we overgeleverd aan een paar waardeloze Franse bedrijven.

[FrostyPeet]

Het vervelende van glasvezel is dat ze bovengronds komen in van die metalen kasten die je her en der ziet. Zal meestal wel commerciële glasvezel zijn, zou ook zo maar kunnen dat er een "gevoelig" draadje tussen zit.

Gaat er, als het heel spannend wordt, bij elk van die metalen kastjes iemand staan om een drone neer te halen die het op zo'n kastje gemunt heeft?

[uiltje]

Natuurlijk moet je de vitale infra beschermen, maar ik vermoed dat die metalen kastjes meestal meer voor de eindpunten zijn. Het extra beschermen van specifieke knooppunten lijkt me geen slecht idee, misschien iets voor het geld dat naar de infra gaat. Extra beton kan misschien geen kwaad.

[mutley69]

Is AI de baas op defensie en halucineert het weer?