Inleiding: nieuwe start
Inleiding: nieuwe start
En ineens was de naam RIM weg. Tijdens de grote presentatie van BlackBerry 10 op 30 januari kondigde het bedrijf aan de naam Research In Motion te laten vallen ten gunste van BlackBerry. Daarmee vereenzelvigt het Canadese bedrijf zich na al die jaren eindelijk met zijn enige bekende productlijn.
Het is eens te meer een uiting van hoezeer de toekomst van het bedrijf afhangt van zijn nieuwe platform. De oude Bolds en Curves verkopen alleen nog een beetje in lagere prijsklassen, maar de glans is eraf. BlackBerry wist dat zelf ook. Terwijl het tegenover consumenten een beetje stil bleef, hield het de band met ontwikkelaars warm door zijn tablet PlayBook uit te delen, ontwikkelaarstelefoons te maken onder de naam Dev Alpha en door de mensen die bij BlackBerry banden met ontwikkelaars onderhouden, een liedje te laten zingen.
BlackBerry begint weer bij nul; het nieuwe platform heeft nog geen enkel marktaandeel. Daarmee staat het op achterstand; wie nu een app wil uitbrengen, zal die niet snel voor BlackBerry 10 maken, omdat er weinig gebruikers zijn. De Canadese fabrikant begint weer onder aan de ladder en hoopt snel omhoog te klimmen.
De eerste aanzet is de Z10, een opvallende telefoon met opvallende software. Ook opvallend is de prijs die BlackBerry durft te vragen. Met ver boven de 500 euro zit hij in de prijsklasse van de Galaxy Note II, HTC One X+, Nokia Lumia 920 en iPhone 5. Tweakers testte de Z10 uitgebreid, samen met het nieuwe platform BlackBerry 10. Moet je de switch maken vanaf je iPhone, Android-toestel of oude BlackBerry?
Software: interface
De interface van BlackBerry 10 bestaat uit drie hoofdonderdelen: de Hub, de app-switcher en het hoofdmenu met alle apps. Het navigeren tussen en in apps gebeurt in alle gevallen met veegbewegingen. Een veeg naar rechts brengt in veel gevallen, maar helaas niet altijd, het vorige scherm terug. Een veeg van boven naar beneden brengt in sommige vallen een contextueel menu tevoorschijn, maar evenmin altijd.
Daar zit gelijk een pijnpuntje; de interface is niet consistent. De veegbeweging van beneden naar boven om de applicatie te minimaliseren werkt altijd, maar andere manieren van navigatie zijn willekeurig. Sommige apps werken met een 'hamburger-menu', een verborgen balk aan de zijkant. Andere hebben een 'driepunts'-menu rechts onderin en sommige hebben de balk bovenin. Dat is niet alleen zo in apps van derden, dat verschil zit ook al in native apps. Overigens is dat issue in Android al jaren te vinden, maar desondanks gebruiken mensen het met veel plezier.
Het meest irritante element is dat gebaren meebewegen. Als je een app in landscape gebruikt, moet je vegen vanaf de zijkant van de telefoon, met relatief dunne bezel, om de app te sluiten. Dat is oncomfortabel, onlogisch en zou snel gefikst moeten worden. De veegbeweging vanaf het BlackBerry-logo onder het scherm wordt namelijk in landscape nergens voor gebruikt.
Afgezien van die details werkt de interface als een trein. Het vegen om een app te minimaliseren blijkt al snel te wennen, waarna het raar aanvoelt om een app met een home-knop te moeten afsluiten op andere telefoons. De veegbeweging om een menu tevoorschijn te halen voelt minder logisch. Het is simpelweg niet zichtbaar; daardoor doe je dat alleen als je echt een functie nodig hebt.
BlackBerry 10-smartphones kunnen gebruikt worden zonder speciale databundel. Daar staat tegenover dat het datagebruik excessief is, ook als de gebruiker vrijwel alleen op wifi-netwerken zit. Zonder gebruik slurpt hij makkelijk per dag 50MB, met een hoogtepunt van 450MB per dag. Of het nu een bug is of normaal, met Nederlandse datalimieten is dit simpelweg onacceptabel. Hierbij moet worden aangetekend dat er niet meer meldingen online zijn verschenen van deze bug. Daardoor is onduidelijk bij hoeveel mensen hij optreedt en of hij te reproduceren is. BlackBerry heeft het in onderzoek.
Hub
/i/1360152282.png?f=thumb)
De Hub zit links en is de 'universal inbox' voor niet alleen mails en sms'jes, maar ook Facebook-meldingen, Twitter-meldingen en notificaties van apps. Curieus genoeg belanden notificaties van Android-apps, die kunnen worden afgespeeld, ook in de Hub. Ook het systeem zelf plaatst daar geregeld meldingen.
Standaard is de Hub een lijst met alle meldingen, maar links ervan zit een verborgen menu om meldingen van een bepaalde applicatie te kunnen zien, zoals BlackBerry Messenger, een mailaccount of Facebook. Ook een handige tweak: door omlaag te vegen, kan de gebruiker de eerstvolgende agenda-items zien. Zo is ook info van de agenda in de Hub te zien.
Helemaal nieuw is de Hub natuurlijk niet; diverse meldingen kwamen al bijeen in de gezamenlijke inbox op eerdere BlackBerry-toestellen. Het is een prima manier om van allerlei zaken snel op de hoogte te blijven.
De Hub is wel meer dan een plek waar meldingen samenkomen. Bij tweets en Facebook-meldingen kun je die lezen en eventueel reacties zien; je kunt minstens drie lagen diep in de Hub. Daarna onthoudt hij bovendien waar je was gebleven, ook als je daarna een nieuwe melding wil oproepen. Je moet dus altijd weer drie keer op Vorige drukken of drie keer naar rechts vegen.
De Hub werkt in de praktijk heerlijk. De combinatie van universele inbox en notificatiebalk maakt de Hub zowel nuttig als snel bereikbaar en daardoor kun je meldingen van veel accounts op een makkelijke manier zien. Nadeel is dat er geen meldingen per account uitgeschakeld kunnen worden, waardoor mails bijvoorbeeld worden ondergesneeuwd door Twitter-meldingen of omgekeerd.
App-switcher
/i/1360152293.png?f=thumb)
De app-switcher is een lijst met thumbnails met een naam eronder. De lijst bevat maximaal acht thumbnails, die ieder een venster hebben met een titelbalk eronder. Bovendien kunnen apps een kleine weergave hebben; App World geeft geminimaliseerd een 'featured app' weer, de 'weer'-app laat het huidige weer zien en zo meer. Een app sluiten kan met het kruisje, niet met een veegbeweging, hoe consistent dat ook zou zijn.
De apps-switcher is voor verbetering vatbaar. Ten eerste is het aantal van acht apps naast elkaar volstrekt willekeurig en gezien het werkgeheugen van 2GB niet echt nodig. Bovendien staan ze altijd in chronologische volgorde en kun je apps niet 'pinnen'. Bovendien is het niet zo handig, omdat je tekstueel moet navigeren. Iconen zijn altijd hetzelfde en daardoor makkelijk te herkennen, maar thumbnails verschillen altijd, waardoor je niet altijd weet waar de juiste thumbnail zit. Daarvoor moet je de titel lezen.
Hoewel BlackBerry van de app-switcher het centrale element in de interface heeft gemaakt, is hij niet vreselijk goed uitgewerkt of handig. Het zou ooit een mooi homescreen kunnen worden, maar nu is het een beginnetje.
Hoofdmenu
Het hoofdmenu bestaat uit een lijst applicaties, gesorteerd in rijen en kolommen van vier. Met een mooie animatie glijden de pagina's over elkaar heen. De iconen zijn een kwestie van smaak, maar de logo's die in langwerpige, halftransparante rechthoeken worden gezet, zijn wat ons betreft niet mooi.
Een functioneel gebrek is dat ze niet te sorteren zijn op datum, meest gebruikt of anderszins, waardoor je voor nieuwe apps altijd naar het einde moet scrollen. De apps zijn wel individueel te verplaatsen of te verwijderen. Meegeleverde apps kunnen niet worden verwijderd.
/i/1360152280.png?f=thumb)
/i/1360152283.png?f=thumb)
Lockscreen
:fill(white)/i/1360325525.jpeg?f=thumb)
Het toestel kan worden ontgrendeld door vanaf het BlackBerry-logo omhoog op het scherm te vegen. Dat is een ongelooflijk handige tweak, die maakt dat je het scherm niet hoeft in te drukken.
Het lockscreen werkt als een soort gordijn dat je omhoog schuift, waarachter het homescreen tevoorschijn komt. De notificaties op het lockscreen zijn statisch en kunnen dus niet worden aangetikt.
Door omlaag te vegen vanaf het lockscreen wordt de Nacht-modus gestart; het geluid gaat uit en er komt een zacht schijnend klokje tevoorschijn. Dat is een ideale manier om die functie te bereiken, die wat ons betreft bij andere platforms ook niet zou misstaan.
Booten
/i/1360152294.png?f=thumb)
/i/1360152295.png?f=thumb)
| Booten |
|---|
| Telefoon / tablet | In seconden, lager is beter |
|---|
| Xiaomi Mi-Two |
**
18,65 |
| Samsung Galaxy Note II |
**
19,45 |
| Apple iPhone 5 |
**
20,46 |
| Samsung Galaxy S III |
**
21,92 |
| Galaxy Nexus (4.2) |
***
31,38 |
| HTC One X+ |
****
35,73 |
| LG Optimus 4X HD |
****
39,47 |
| HTC 8X |
****
40,23 |
| BlackBerry Z10 |
*******
64,31 |
Het starten van de Z10 duurt opvallend lang: het duurt meer dan een minuut om tot het lockscreen te komen. Dat betekent niet dat de telefoon klaar is voor gebruik. De Hub moet dan nog worden voorbereid en apps starten niet gelijk. In totaal ben je makkelijk twee minuten verder voordat je echt up and running bent.
Software: toetsenbord, apps en snelheid
Toetsenbord
Het toetsenbord van de BlackBerry Z10 is een verhaal apart. Om te beginnen is het ontworpen om een beetje te doen denken aan een fysiek BlackBerry-toetsenbord, met metaalkleurige strips tussen de toetsenrijen en witte opdruk op zwarte toetsen.
Het toetsenbord heeft enkele onderscheidende elementen. Een daarvan is een voorspellende autocorrectiefunctie, zoals Android-toetsenbord SwiftKey. Het onderscheidende daarbij is dat gebruikers woorden kunnen laten afmaken door de optie boven een letter te selecteren. Dat selecteren gebeurt door vanaf de letter naar boven te vegen. Als je bijvoorbeeld 'Twe' invoert, krijg je boven de 'e' de optie 'twee' en boven de a de optie 'tweakers'. Dat lijkt logisch, omdat de optie zit boven de volgende letter die je tikt.
Het toetsenbord behoort tot de beste onscreen-toetsenborden die op smartphones voorkomen. Dat komt vooral door de zelflerende autocorrectiefunctie, die woorden na enige tijd prima aanvult. Sommigen zullen wennen aan het omhoog vegen vanaf een letter, maar dat bleek niet altijd lekker te werken. Als je halfblind typt, dan kost het extra tijd om te kijken of de juiste optie al boven een letter staat, wat het nut van de functie beperkt. Dat neemt niet weg dat het toetsenbord prima tikt, ook zonder vegen.
/i/1359628313.jpeg?f=imagenormal "BB Z10")
Apps
Er staan de nodige standaard-apps op de Z10. De belangrijkste is misschien wel de Kaarten-app. Die is dramatisch; de app start langzaam op, kaarten laden duurt zelfs over snelle internetverbindingen veel te lang en de functionaliteit is beperkt. Weinig mensen zullen de app gaan gebruiken, omdat hij simpelweg niet bruikbaar is.
De apps voor foto's, video's en muziek zijn alledrie afdoende, maar weinig spannend. Voordeel is de uitgebreide reeks ondersteunde codecs op de Z10. Nadeel is dat de interface werkt met iconen die niet in een oogopslag duidelijk maken welke functies erachter schuilen, waardoor je veel gokt welke knop je moet hebben en of de functie erin zit.
Er zijn op het moment van schrijven nog geen noemenswaardige Nederlandse apps in BlackBerry World. Die komen er wel; enkele Nederlandse bedrijven hebben al aangegeven met een BB10-app te komen, waaronder Sanoma met Nu.nl, De Telegraaf, de NOS en ABN Amro. Ook WhatsApp komt eraan voor BB10 en via een Android-port kan die al op de Z10 worden gezet, mits je het benodigde .bar-bestand kunt vinden. Nadeel is dat het niet werkt met de contactpersonen van de Z10, waardoor je er niets aan hebt. Dat maakt dat de Z10 voor de meeste mensen geen volwaardige smartphone is. De apps die ze verwachten, vooral apps van Nederlandse bodem, zijn er niet en van veel is het onbekend of ze komen.
Probleem is dat de investering in BlackBerry onzeker is. Het bedrijf heeft zelf al gezegd dat het misschien wil stoppen met het maken van hardware als er licentienemers voor BlackBerry 10 zijn. Het platform is een alles-of-niets-kwestie en dan moet je veel vertrouwen hebben in BlackBerry om erin te investeren. Daarnaast staat BlackBerry 10 in de pikorde achter in elk geval Android, iOS en Windows Phone, al is het alleen maar door het lage marktaandeel, waardoor de situatie niet snel beter wordt dan op bijvoorbeeld Windows Phone. Microsoft heeft ook veel moeite om ontwikkelaars over te halen een Windows Phone-app te maken en te onderhouden. Vooral dat laatste schiet er bij in bij ports voor andere platforms dan iOS en Android.
Android Player
Voor Android-apps is een Android Player aanwezig. Die emuleert de Dalvik VM uit Android om applicaties te kunnen draaien. Daarbij wordt de terug-knop vervangen door een veegbeweging diagonaal over het scherm, waardoor het weer iets anders werkt dan in standaard-apps.
Android-apps kunnen worden gevonden in App World, maar gebruikers kunnen ze ook zelf op het toestel zetten. Daarvoor zijn tutorials beschikbaar. Android-apps moeten niet in .apk-bestanden zitten, maar in .bar-bestanden. Zelf Android-apps omzetten is makkelijk, maar BlackBerry vereist dat .bar-bestanden worden gesigneerd en dat is een moeilijker proces.
Vooralsnog is de Android Player gebaseerd op Android 2.3.3, iets wat ooit Android 2.4 moest heten. Die versie van Android is inmiddels twee jaar oud en dat is te zien. De dialoogvensters zijn uitgevoerd in die oude stijl en ook de instellingenmenu's van Android-apps zien er heel 2011 uit.
Vanwege de PlayBook zijn er een jaar geleden veel apps geport, maar veel van die .bar-bestanden zijn inmiddels niet meer online te vinden. Wie dus hoopte op deze manier veel Android-apps te kunnen downloaden, komt vooralsnog bedrogen uit.
Snelheid
| Starttijden | Z10 | One X | Lumia 920 | iPhone 5 |
|---|
| Angry Birds Star Wars |
12,52 |
9,33 |
8,93 |
5,75 |
| Facebook |
4,55 |
2,65 |
2,69 |
2,41 |
| Twitter |
7,96 |
1,65 |
2,93 |
2,35 |
Om de starttijden van apps te vergelijken, hebben we op drie andere telefoons, op ongeveer hetzelfde moment, op hetzelfde wifi-netwerk en met dezelfde instellingen dezelfde apps gestart. Bij alledrie de apps bleek de BlackBerry Z10 met ruime marge de langzaamste.
Vooral het verschil bij de Twitter-app, die BlackBerry zelf heeft gemaakt, valt op. Het duurt na het indrukken van het icoon ruim acht seconden over ons razendsnelle wifi-netwerk om tweets te kunnen lezen, bij andere telefoons is dat veel, veel sneller. Ook Angry Birds Star Wars starten duurde veel langer. Het verschil bij de Facebook-app is minder groot, maar procentueel nog aanzienlijk. De Z10 is, niet alleen bij deze applicaties, traag met het starten van apps.
/i/1360325779.jpeg?f=imagenormal "Angry Birds Star Wars loading op Z10")
Software: browser en camera
/i/1360326384.jpeg?f=imagenormal "Screenshot BlackBerry Z10")
De browser op de Z10 is, voor het eerst voor BlackBerry, gebaseerd op Webkit, de render-engine die ook bij de browsers voor iOS en Android wordt gebruikt. Dat maakt dat veel sites goed worden weergegeven en dat is een hele verbetering ten opzichte van eerdere BlackBerry's. Dat betekent niet dat alles goed gaat. Veel sites hebben de Z10 nog niet op de lijst van mobiele user agents staan, waardoor je desktop-sites voorgeschoteld krijgt. De browser meldt zich als BB10; Touch, Apple WebKit/537.10+. Dat is allesbehalve ideaal, maar het probleem zal in de toekomst wel worden opgelost.
De browser kent diverse interface-elementen; linksonderin zit de knop om tabs te beheren. Daarop klikken brengt een verborgen zijmenu tevoorschijn, waarin bladwijzers, geschiedenis, nieuwe tabs en huidige tabs staan in een kleine thumbnail met tekstuele weergave. Sluiten kan met het sluitkruisje. Aan de rechterkant zit een zijmenu met onder meer instellingen, downloads, site-info en opties om de site waarop je zit toe te voegen aan het beginscherm, aan de bladwijzers en om de tekst op de site makkelijk leesbaar te maken met de optie Lezer. Ook kan er naar woorden gezocht worden op de pagina en kan de pagina worden gedeeld.
De browser werkt snel; pagina's worden vlot geladen en scrollen gaat op sommige momenten vloeiend en zonder zichtbare framedrops. Op andere momenten lijkt de telefoon op de achtergrond, ook als er geen andere apps actief zijn, bezig met iets anders en gaat het scrollen ineens haperend.
De browser loopt voorop op het gebied van html5-ondersteuning. Hij scoort hoger dan veel desktop-browsers en daarvoor moet de fabrikant de nodige kudos krijgen. Uiteraard onderwierpen we de browser ook aan andere tests.
| Frontpage laden (automatisch) |
|---|
| Telefoon / tablet | In seconden, lager is beter |
|---|
| Apple iPhone 5 |
*
0,16 |
| Samsung Galaxy Note II |
***
0,31 |
| Samsung Galaxy S III |
***
0,34 |
| HTC One X+ |
***
0,36 |
| Xiaomi Mi-Two |
****
0,48 |
| Galaxy Nexus (4.2) |
****
0,48 |
| LG Optimus 4X HD |
****
0,52 |
| BlackBerry Z10 |
*****
0,63 |
| Nokia Lumia 920 |
******
0,75 |
| HTC 8X |
*******
0,83 |
Niet snel en niet langzaam: de Z10 plaatst zich bij het laden van onze frontpage in de middenmoot, maar gezien alle tamtam die BlackBerry maakte over de browser, hadden we meer verwacht. Hij plaatst zich boven de Windows Phone-toestellen, maar ver onder de iPhone en de snelste Android-toestellen.
Bij deze test wordt een statische frontpage van Tweakers 35x geladen, waarna de eerste, laatste, hoogste en laagste resultaten worden weggestreept en over de rest een gemiddelde wordt berekend. Deze benchmark meet met cache, waardoor vooral wordt getest hoe snel de browser een pagina kan tonen.
Ook in Peacekeeper is de Z10 alleen de Windows Phone-toestellen te snel af, maar is de rest van de concurrentie simpelweg een stuk sneller. Peacekeeper is een algemene browsertest met de nadruk op hedendaagse webtechnologie.
Op de Mozilla-benchmark Kraken 1.1 is het beeld andermaal hetzelfde. De Z10 is iets sneller dan IE10 op Windows Phone 8, maar van de Webkit-browsers is die van de Z10 de langzaamste. De benchmarks geven de dagelijkse realiteit weer. De browser is goed en staat mijlenver af van het oude BlackBerry OS, maar zet de concurrentie niet op achterstand.
/i/1359617611.png?f=thumb)
/i/1359617612.png?f=thumb)
:fill(white)/i/1360326785.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360326793.jpeg?f=thumb)
Camera
BlackBerry heeft gekozen voor een 8-megapixelcamera, die filmpjes op 1080p kan schieten bij 30fps. De camera zit iets onder de accuklep, waardoor de lens enigszins beschermd is als hij plat op tafel ligt. Bovendien kan hij echt plat liggen, omdat de camera niet uitsteekt, zoals we bij andere smartphones nog wel eens zien.
BlackBerry heeft in de camerasoftware voor een iets andere interpretatie van aanrakingen gekozen dan gebruikelijk is bij telefoons. Met aanraken maakt de Z10 een foto, het veranderen van het focuspunt gebeurt door over het scherm te vegen naar de plek waar de focus moet komen te liggen. Dat werkt wel, maar vooral het focussen door te slepen is niet echt logisch. BlackBerry had hiervoor wellicht beter touch-to-focus kunnen toepassen.
De interface, waarvan geen screenshots kunnen worden gemaakt, spreekt verder voor zich. Rechtsonder zit een driepuntsmenu met opties en door vanaf de bovenkant te sliden breng je een menu met instellingen voor geotags naar voren. Rechtsboven zit een menu voor de modus: foto, video of Timeshift. Er zijn verder weinig opties en dat hadden er best meer mogen zijn.
Timeshift is een functie waarbij een reeks foto's na elkaar wordt gemaakt, waarna je de beste kunt uitkiezen. Als er gezichten op de foto zichtbaar zijn, kan de beste foto per gezicht worden uitgekozen. Deze technologie is gemaakt met Scalado, het fotografiebedrijf dat inmiddels door Nokia is overgenomen. De functie werkt zoals getoond en is werkelijk briljant. Het is alleen jammer dat de kwaliteit van de foto in Time Shift-modus veel minder is dan in normale modus.
| Foto maken |
|---|
| Telefoon / tablet | In seconden, lager is beter |
|---|
| Samsung Galaxy S III |
***
1,47 |
| HTC One X+ |
***
1,59 |
| Samsung Galaxy Note II |
****
1,79 |
| Apple iPhone 5 |
****
1,79 |
| BlackBerry Z10 |
*****
2,33 |
| Galaxy Nexus (4.2) |
******
2,62 |
| Xiaomi Mi-Two |
*******
3,01 |
| LG Optimus 4X HD |
*******
3,07 |
| HTC 8X |
*******
3,21 |
Het maken van een foto duurt iets meer dan twee seconden, waarbij opvalt dat er vrijwel geen shutter-lag is. Als je op het scherm drukt, wordt er vrijwel direct een foto gemaakt. Daardoor is de Z10 behoorlijk snel.
De kwaliteit van de foto's wisselt. Als je een vaste ondergrond hebt, zoals in onze fototest, zijn de afbeeldingen alleszins acceptabel en soms zelfs beter dan die van de concurrenten. Bij minder licht is al snel een boel ruis zichtbaar, maar details blijven beter zichtbaar dan bij menige concurrent.
Wanneer je echter uit de hand fotografeert, gaat het al snel mis. De optische beeldstabilisatie van de Nokia Lumia 920 ontbreekt en ook is er in fotomodus geen softwarematige stabilisatie, waardoor de focus al snel kwijt is, sneller dan bij vergelijkbare smartphones die ook niet van beeldstabilisatie zijn voorzien. De camera kan wel goede plaatjes maken, maar doet dat zelden zonder vaste ondergrond. Video's zijn redelijk scherp en worden opgenomen zonder haperingen, al is het bij lange na niet de beste videocamera in een telefoon.
:fill(white)/i/1360580661.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580662.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580663.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580664.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580677.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580678.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580679.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580680.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580695.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580696.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580697.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580698.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580713.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580714.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580715.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360580716.jpeg?f=thumb)
Accu: vooral niet multitasken
De BlackBerry Z10 heeft een apart vormgegeven, langwerpige accu, met een capaciteit van 1800mAh. Bij een typische spanning van 3,8V is dat 6,8Wh. Daarmee is de accu iets kleiner dan bij high-end telefoons tegenwoordig gebruikelijk is.
BlackBerry probeert het platform te verkopen als 'mobile computer', waarbij multitasking centraal staat. Standaard sluiten we alle apps af voor de accutests, maar speciaal voor de Z10 hebben we de accutest, waarin een video wordt afgespeeld tot de accu leeg is, ook een keer gedraaid met apps als App World en de agenda actief op de achtergrond. Veel gebruikers zullen apps niet afsluiten en werken dus altijd met actieve apps. Gelukkig is de accu verwisselbaar, want er zullen de nodige gebruikers zijn die graag een tweede accu op zak hebben.
| Accuduur - Film (250 nits) |
|---|
| Telefoon / tablet | OS | Tijd in minuten, hoger is beter |
|---|
| Samsung Galaxy Note II |
Android 4.1 |
*******
689,00 |
| Apple iPhone 5 |
iOS 6 |
*******
676,00 |
| Samsung Galaxy S III |
Android 4.0 |
******
549,00 |
| BlackBerry Z10 |
BlackBerry 10 |
*****
495,00 |
| Xiaomi Mi-Two |
Android 4.1 |
****
432,00 |
| Nokia Lumia 920 |
Windows Phone 8 |
****
431,00 |
| HTC One X+ |
Android 4.1 |
****
414,00 |
| BlackBerry Playbook |
BlackBerry OS |
****
395,00 |
| HTC 8X |
Windows Phone 8 |
****
375,00 |
| LG Optimus 4X HD |
Android 4.0 |
****
345,00 |
| Galaxy Nexus (4.2) |
Android 4.2 |
***
299,00 |
| BlackBerry 10 (8 apps actief) |
BlackBerry 10 |
*****
286,00 |
Het effect van verschillende openstaande apps op de accuduur is desastreus. De accu vliegt bijna twee keer zo snel leeg en het gevolg is dat hij nog geen vijf uur meegaat. Dat effect is in de dagelijkse praktijk goed merkbaar. Als je het toestel actief gebruikt en apps niet afsluit, is de telefoon snel leeg. Het advies is dan ook om apps die je niet meer nodig hebt via het sluitkruisje af te sluiten om de accu te sparen.
De Z10 heeft ook zonder apps op de achtergrond geen briljante accuduur. Hij gaat even lang mee als de Galaxy Nexus en dat is niet lang. Het is bovendien niet genoeg om de dag door te komen bij intensief gebruik en dat is jammer. Ooit stonden BlackBerry's bekend om hun lange accuduur, maar die faam wordt door de Z10 verre van waargemaakt.
Met acht apps actief, waaronder in elk geval de browser, video-app, App World, agenda, contacten, Docs to Go en Remember, is de accuduur een stuk minder. Er is in onze tests geen telefoon geweest die zo snel leeggaat als de multitaskende BlackBerry Z10.
Bij gemiddeld gebruik komt de Z10 ook uit op het niveau van de Galaxy Nexus. Op het gebied van video doet de telefoon het goed, maar bij browsen gaat hij al een stuk minder lang mee. Vooral in stand-by en zonder apps open verbruikt de telefoon alsnog veel: 14 procent in 16 uur.
Het verbruik in stand-by maakt ook dat hij bij licht verbruik niet lang meegaat. In 2,5 dag is hij leeg en dat is snel; sommige concurrenten doen twee keer zo lang met een acculading.
Scherm: lichtbak met beperkingen
/i/1359635445.jpeg?f=imagenormal "Z10")
Het scherm van de Z10 heeft een rare beperking; de automatische helderheid kan niet uit. Er zit een sensor boven het scherm en die past de helderheid altijd aan op basis van de lichtomstandigheden. Gelukkig is de automatische helderheidsfunctie beter dan op veel andere smartphones, waardoor dit in het dagelijks gebruik geen groot probleem is, maar vreemd is het wel om gebruikers te laten vertrouwen op zoiets foutgevoeligs als automatische helderheid. Bovendien heeft het de toon van sommige reviews in de afgelopen weken gedrukt; het scherm lijkt op automatische helderheid minder fel dan dat van concurrenten, terwijl BlackBerry de helderheid juist terugschroeft om de zwakke accu wat te sparen.
| Scherm | Z10 | Q10 | Bold 9900 | HTC 8X | Galaxy SIII | Xperia Z | iPhone 5 |
|---|
| Diagonaal |
4,2" |
3,1" |
2,8" |
4,3" |
4,8" |
5" |
4,0" |
| Resolutie |
1280x768" |
720x720 |
640x480 |
1280x720 |
1280x720 |
1920x1080 |
1136x640 |
| Pixels per inch |
356 |
330 |
286 |
341 |
306 |
441 |
326 |
| Subpixels per inch |
1068 |
990 |
858 |
1023 |
612 |
1322 |
978 |
Het scherm is verder mooi; de kijkhoeken zijn goed tot zeer goed, al behoort het wat dat betreft net niet tot de top van de markt. De pixels zijn klein genoeg om niet goed zichtbaar te zijn met het blote oog. Ook een prettige bijkomstigheid: de helderheid is zo bizar hoog, dat het scherm in direct zonlicht nog goed afleesbaar is.
Zoals gezegd: de helderheid is hoog en de metingen bevestigen dat. Met een felle led-flitser van een andere telefoon op de sensor gericht, terwijl het licht met een kartonnen afscheiding wordt weggehouden van de meetapparatuur, kan de schermhelderheid worden opgekrikt tot 730 nits. Dat is bijna even hoog als het WhiteMagic-scherm van de Sony Xperia P. Het resultaat is een enorme bak licht en het is prettig dat de Z10 dat kan.
| Zwartwaarde |
|---|
| Telefoon / tablet | Resolutie | Schermtype | In nits, lager is beter |
|---|
| Samsung Galaxy Note II |
1280x720 |
Super Amoled HD |
*
0,00000 |
| Samsung Galaxy S III |
1280x720 |
Super Amoled HD |
*
0,00100 |
| Nexus 4 |
1280x768 |
IPS lcd |
**
0,280 |
| HTC One X |
1280x720 |
IPS lcd |
***
0,390 |
| Apple iPhone 5 |
1136x640 |
IPS lcd |
***
0,432 |
| Nokia Lumia 920 |
1280x768 |
IPS lcd |
****
0,490 |
| Sony Xperia T |
1280x720 |
IPS lcd |
****
0,538 |
| BlackBerry Z10 |
1280x768 |
IPS lcd |
****
0,550 |
| LG Optimus 4X HD |
1280x720 |
IPS lcd |
****
0,572 |
| Prada Phone by LG 3.0 |
800x480 |
IPS lcd |
*****
0,632 |
| Sony Xperia P |
960x540 |
WhiteMagic |
*******
0,960 |
Ondanks de hoge helderheid is de zwartwaarde ook nog in orde. Met 0,55 nits komt hij prima mee, al zal de Z10 bij het weergeven van grotendeels zwart uit zichzelf al de helderheid omlaag brengen, waardoor het zwart nog iets zwarter lijkt. Sony past hetzelfde trucje toe, maar dat kunnen we niet meerekenen in deze score.
Het contrast is hoger dan dat van de iPhone 5, een duidelijk teken dat BlackBerry niet zomaar een scherm van een Chinese plank heeft getrokken. Een hoog contrast resulteert in mooie afbeeldingen op het scherm.
De grijswaarde is nagenoeg perfect. Met een ideaal van 6500 kelvin is de score van 6509 zeer knap; dat hebben we nog niet eerder gezien op een smartphone. Het duidt erop dat BlackBerry aandacht heeft gehad voor de weergave op het scherm en dat er gekalibreerd is.
De Z10 heeft een gemiddelde kleurfout van 4,05, waarmee hij zich plaatst tussen de prima schermen van de Nexus 4 en Lumia 920. Wat opvalt is dat er geen enkele kleur is waar het scherm hinderlijk de fout ingaat: bij elke kleur blijft hij keurig onder de 5, waardoor kleurfouten nauwelijks zichtbaar zijn.
/i/1359987709.png?f=imagenormal "Gamut BlackBerry Z10")
Design en hardware: weinig spannend
Ontwerp
De Z10 vertoont veel overeenkomsten met de Chinese Android-smartphone Jiayu G3. Aan de voorkant bestaat de telefoon uit drie delen: een balk aan de bovenkant, het gedeelte met het scherm en een balk aan de onderkant. De frontcamera zit in het gedeelte van het scherm, de speakergrill er vlak boven. De onderverdeling in drieën is alleen aan de voorkant toegepast. Aan de zijkanten en de achterkant is die niet meer zichtbaar. De achterkant is gemaakt van een kunststof met een ribbelige finish. De camera met led-flitsers zit aan de linkerbovenkant van de achterzijde.
/i/1360327966.jpeg?f=imagenormal "BlackBerry Z10")
Aan de bovenkant zit de aan-uitknop centraal, in tegenstelling tot bij veel andere telefoons, waar hij aan de zijkant zit. Dat is geen bezwaar, omdat het scherm ook ontgrendeld kan worden met een veeg naar boven vanaf het BB-logo aan de voorkant. De 3,5mm-jack is ook te vinden aan de bovenzijde. De volumeknoppen, die ook dienen als media-controls, zitten aan de rechterzijkant en doen veel denken aan de knoppen van de tablet PlayBook.
| Toestel | Z10 | Q10 | Bold 9900 | Galaxy S III | iPhone 5 | Lumia 920 |
|---|
| Lengte |
130mm |
120mm |
115mm |
136mm |
124mm |
130mm |
| Breedte |
66mm |
67mm |
66mm |
71mm |
59mm |
71mm |
| Dikte |
9mm |
10,3mm |
10,5mm |
8,6mm |
7,6mm |
10,7mm |
| Gewicht |
125g |
139g |
130g |
133g |
112g |
187g |
| Scherm |
4,2" |
3,1" |
2,8" |
4,8" |
4" |
4,5" |
De telefoon lijkt kleiner dan hij is; hij is in feite een klein stukje groter dan bijvoorbeeld een Galaxy S II, maar weer iets kleiner dan een Galaxy S III. Vooral door de strips aan de boven- en onderkant is hij maar liefst 130mm lang, even lang als een Lumia 920 en bijna even lang als een Galaxy S III. In de breedte is hij 66mm.
Je kunt hem niet volledig met één hand bedienen. Door de combinatie van lengte, breedte en dikte moet je grote handen hebben om alle hoeken te kunnen bedekken. Doordat er weinig boven in het scherm bediend hoeft te worden - er is bijvoorbeeld geen notificatiebalk - heb je daar minder last van.
De Z10 levert gemengde reacties op. Sommige mensen vinden hem mooi, anderen vinden hem spuuglelijk en weer anderen hebben er geen mening over. Het is in elk geval geen bijster opvallende smartphone; in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Nokia Lumia's wordt de Z10 vooralsnog niet spontaan herkend.
:fill(white)/i/1359635443.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1359635444.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1359635445.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1359635446.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1359635447.jpeg?f=thumb)
Hardware
De BlackBerry Z10 draait volgens de fabrikant op een 1,5GHz-dualcore-processor, maar op de specsheets ontbreekt het type. Dat is omdat er twee versies zijn: een met een Qualcomm S4 Plus en de andere met een TI Omap4470. Het geteste exemplaar heeft naar alle waarschijnlijkheid een Qualcomm-processor, maar of dat ook degene is die in Nederland uitkomt, is onduidelijk.
De gpu, verantwoordelijk voor de soepele afhandeling van de interface-animaties en meer, is bij de Qualcomm een Adreno 225 en bij de TI een PowerVR SGX543. Beide zijn prima in staat om games te draaien op goede framerates, dus wat dat betreft is er weinig verschil. Het verschil zit in 4g; de Qualcomm-soc heeft lte-hardware op de chip, wat zuiniger is dan losse hardware.
Het werkgeheugen is met een grootte van 2GB op papier ruim, al is multitasking niet altijd makkelijk. Wie apps op de achtergrond laat draaien, zal al snel merken dat animaties vertragen. Dat gebeurt vooral bij zwaardere apps, zoals de browser en games. Het kost meer moeite om de app te minimaliseren dan de telefoon met goed fatsoen aankan.
:fill(white)/i/1360330613.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1360330614.jpeg?f=thumb)
/i/1360330612.jpeg?f=imagenormal "BlackBerry Z10")
Concurrentie: hoge prijs
De BlackBerry Z10 heeft uiteraard geen echte concurrentie; het is de enige telefoon op dit platform. In zijn prijsklasse, rond 550 euro of nog iets meer, zijn er uiteraard veel meer telefoons te koop en je kunt ook nog oude BlackBerry's vinden, tegen een lagere prijs.
De oude BlackBerry is nog altijd te koop. De Bold 9900 biedt een fysiek toetsenbord en een touchscreen, en draait op BlackBerry OS 7.1. Hij krijgt geen upgrade naar BlackBerry 10. De oude BlackBerry is op veel punten minder, maar hij is ook een stuk goedkoper.
De Torch 9860 is de laatste BlackBerry voor de Z10 met een touchscreen als enige inputmethode. De telefoon is naar huidige maatstaven op zijn hoogst matig.
Voor de prijs van een Z10 kun je ook een Samsung Galaxy Note II kopen. Deze telefoon is een apart genre dankzij zijn extreem grote, 5,5"-scherm en input via een pen. Hij draait op Android 4.1, waarmee er dus meer apps beschikbaar zijn voor deze telefoon dan voor de Z10.
In de prijsklasse van de Z10 zit ook de Nokia Lumia 920. Deze zware jongen onderscheidt zich van de concurrentie door zijn scherm dat met handschoenen kan worden bediend, ondersteuning voor draadloos laden en Nokia's offline navigatiesoftware. De Lumia 920 draait op Windows Phone 8.
Ook Apple heeft een telefoon onder de 600 euro: de iPhone 4S. Deze heeft een kleiner scherm dan de BB Z10, maar de behuizing is dan ook fors kleiner. Bovendien draait hij op iOS, waarvoor veel meer apps bestaan dan voor BB10.
Specs
| Merk en uitvoering |
|---|
| Merk |
BlackBerry |
| Product |
BlackBerry Z10 |
| Uitvoering |
Z10 |
| Afbeeldingen |
:fill(white)/i/1359713800.jpeg?f=thumblarge) :fill(white)/i/1359713799.jpeg?f=thumblarge) :fill(white)/i/1359713798.jpeg?f=thumblarge) |
| Prijs en beoordeling |
|---|
| Prijs |
€ 598,- |
| Aantal aanbieders |
3 winkels |
| Eerste prijsvermelding |
vrijdag 1 februari 2013 |
| Toestel |
|---|
| Telefoonmodel |
Bar |
| Invoermethode |
Touchscreen |
| Gsm-besturingssysteem |
BlackBerry OS |
| Versie besturingssysteem |
BlackBerry OS 10 |
| Beeldscherm |
|---|
| Schermresolutie |
1280x768 |
| Schermdiagonaal |
4,2" |
| Camera |
|---|
| Cameraresolutie |
8M |
| Cameraresolutie (voor) |
2MP |
| Gsm-flitsertype |
Enkele led |
| Resolutie video-opname |
1920x1080 (Full HD 1080p) |
| Functionaliteit |
|---|
| Berichten |
E-mail, mms, sms |
| MP3-Ringtone |
Ja |
| Audioformaten |
aac, amr-nb, eaac+, flac, midi, mp3, Mpeg 4, wav, wma |
| Videoformaten |
3gp, h.264, mkv, Mpeg 1, Mpeg 2, wmv, xvid |
| GPS |
Ja |
| Gsm-functies |
DLNA, Handsfree, Kompas, T9-tekstinvoer, Tril, Voicerecorder |
| Verbindingen |
|---|
| Wi-Fi |
Ja |
| Verbinding (wlan) |
802.11a, 802.11n, 802.11b, 802.11g |
| Bluetooth aanwezig |
Ja |
| Bluetooth-versie |
Bluetooth 4.0 |
| Overige draadloze verbindingen |
Near Field Communication (NFC) |
| GSM-Connector |
3.5mm headset, Micro-HDMI, Micro-usb |
| Technische kenmerken |
|---|
| GSM-Chipset |
Qualcomm Snapdragon S4 Plus (MSM8960) |
| Processorsnelheid |
1,5GHz |
| Werkgeheugen |
2,048GB |
| Opslaggeheugen |
16GB |
| Geheugenkaart |
microSD, microSDHC, microSDXC |
| Accu |
|---|
| Gesprekstijd |
10u |
| Stand-by-tijd |
300u |
| Accucapaciteit (mAh) |
1.800mAh |
| Uiterlijk |
|---|
| Kleuren |
Zwart |
| Gewicht (gram) |
137,5g |
| Lengte |
130mm |
| Breedte |
65mm |
| Hoogte / Diepte |
9mm |
| Kosten |
|---|
| Telefoon maandlast |
€ 49,83 |
| Telefoon totaallast |
€ 598,- |
| Gratis vanaf |
- |
| Meer informatie |
|---|
| EAN |
- |
| SKU |
- |
| Tweakers ID |
325693 |
| Specs van fabrikant |
Productinformatie van de fabrikant |
Conclusie: mislukt als allround smartphone
De BlackBerry Z10 met BB10 had een fantastische telefoon met een fantastisch besturingssysteem kunnen zijn; er zijn namelijk veel elementen dik in orde. Na een periode van gewenning is de besturing top, is het toetsenbord meer dan prima en is de Hub een geweldig concept dat we het liefst in alle smartphones zouden zien. Ook bevat BlackBerry 10 veel handige tweaks die het gebruik prettig maken, zoals het ontgrendelen door van buiten het scherm naar binnen te vegen. Bovendien is het scherm van een prima kwaliteit en is er niets fundamenteels mis met de hardware.
Toch zijn er een paar redenen om deze Z10 niet te kopen. De accuduur is dramatisch en je komt over het algemeen de dag niet door, zeker als je apps niet zelf actief afsluit. Over apps gesproken: Nederlandse apps ontbreken vrijwel, en of en wanneer die komen, is nog onduidelijk. Daarmee neem je een gok door deze telefoon te halen en ook een dure gok. Hij kost momenteel meer dan 550 euro, waarmee de Z10 niet binnen ieders bereik ligt, zeker niet binnen het budget van veel huidige BlackBerry-gebruikers en gebruikers van featurephones, juist de doelgroepen voor deze Z10.
Alle nadelen daargelaten is het voor BlackBerry geen stap, maar een enorme sprong vooruit. BlackBerry liep echter zover achter, dat het de concurrentie niet inhaalt met deze sprong. De Z10 is geen partij voor de toptoestellen van de concurrentie en dat geldt voor vrijwel alle gebieden die veel mensen belangrijk vinden, zoals apps, snelheid, accuduur en camera.
Wie per se een BlackBerry wil, is met deze Z10 veel beter af dan met de oude Bolds en Curves. Wie echter niet gebonden is aan een BlackBerry en gewoon een goede smartphone zoekt, zal snel teleurgesteld zijn in deze Z10. Het is weliswaar als communicator voor mail en sociale media een topapparaat, maar als allround smartphone is dit toestel, zoals het er nu voorstaat, niet geslaagd.
Pluspunten
+ BlackBerry Hub werkt heel goed
+ Bediening met gebaren is prima uitgedacht
+ Scherm is mooi
Minpunten
- Accuduur is dramatisch, vooral bij multitasking
- Weinig tot geen Nederlandse apps
- Prijs is hoog
Samengevat
De BlackBerry Z10 is een opvallende smartphone met 4,2"-scherm en was de eerste met het nieuwe besturingssysteem BB10. Dat besturingssysteem steekt goed in elkaar met handige veegbewegingen en heeft het meest overzichtelijke lockscreen en beste manier van groeperen van notificaties in BlackBerry Hub. Na een recente update is het mogelijk Android-apps te installeren, maar de Play Store is nog lastig op het toestel te krijgen, dus apps moeten gebruikers op een andere manier binnenkrijgen. Het scherm is voor een lcd ver bovengemiddeld, met een hoge helderheid, goed contrast en uitstekende kleurweergave. Het ontwerp is weinig spannend en de telefoon is aan de kleine kant naar huidige maatstaven. Groot voordeel is ook dat hij zover in prijs is gezakt dat hij voor veel meer mensen betaalbaar is.
Pluspunten
-
BlackBerry Hub werkt heel goed
-
Bediening met gebaren is goed uitgedacht
-
Scherm is mooi
Minpunten
-
Accuduur valt tegen, vooral bij multitasking
-
Weinig Nederlandse native apps
Eindoordeel
/i/1360152282.png?f=imagegallery)
/i/1360152293.png?f=imagegallery)
/i/1360152280.png?f=imagegallery)
/i/1360152283.png?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360325525.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360152294.png?f=imagegallery)
/i/1360152295.png?f=imagegallery)
/i/1359617611.png?f=imagegallery)
/i/1359617612.png?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360326785.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360326793.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580661.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580662.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580663.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580664.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580677.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580678.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580679.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580680.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580695.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580696.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580697.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1360580698.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580713.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580714.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580715.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360580716.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1359635443.jpeg?f=imagegallery)
/i/1359635444.jpeg?f=imagegallery)
/i/1359635445.jpeg?f=imagegallery)
/i/1359635446.jpeg?f=imagegallery)
/i/1359635447.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360330613.jpeg?f=imagegallery)
/i/1360330614.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1304427252.jpeg?f=thumbsmall)
:fill(white)/i/1312362402.jpeg?f=thumbsmall)
:fill(white)/i/1346315889.jpeg?f=thumbsmall)
:fill(white)/i/1348843531.jpeg?f=thumbsmall)
/i/1317760217.png?f=thumbsmall)
:fill(white):strip_exif()/i/1359713798.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1359713798.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1359613757.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/1349682042.jpeg?f=fpa)
/u/361659/crop5d36b9b72087f_cropped.png?f=community)
/u/380683/crop5848673f28e5a.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/337426/diederik.jpg?f=community){kind=small}
/u/269377/arnoud8bit.png?f=community){kind=small}
/u/32673/crop60a226f7c0ff5.png?f=community){kind=small}
):strip_icc():strip_exif()/u/1082/jedi-jinx-avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/130506/crop5a25ade08d0ae.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/129865/crop5cb775b8692d8.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/93243/hippo.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/83943/crop5f9025e29746a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/445857/iamnotawhoredododo.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/246022/SDE-vrij-icon.jpg?f=community){kind=icon}
.:strip_icc():strip_exif()/u/214241/crop63d44b1154951.jpg?f=community){kind=small}
/u/46032/74daijirox.GIF?f=community){kind=small}
/u/334438/60px-Circle_arrow_right_font_awesome.svg.png?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/321264/64x64_1242714741_gollum.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/28986/javaone6666.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/68741/crop5daf093734778_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/36533/Smaller_J_forum60x60.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140051/BSOD.jpg?f=community){kind=small}
/u/359203/Untitled-1.png?f=community){kind=small}
/u/233220/crop58c922806f3c4_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/335682/Hobbes.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/423538/Vector_Mario_Bros1_UP_Mushroom_by_chris_a-300x300.jpg?f=community){kind=small}
/u/209583/crop58335a7e6f752_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/235816/crop596740581e453_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/211054/pica.jpg?f=community){kind=small}
