Een jaar hemel in één afbeelding

Inleiding

Een Nederlandse sterrenkundige fotografeerde met een all-skycamera en een zelfgebouwd systeem een jaar lang elke vijftien seconden de hemel en vatte dat in een enkele afbeelding.

Het leek er even op dat de Nederlandse sterrenkundige en Astron-onderzoeker Cees Bassa een nieuwe versie van The Dress op Twitter had geplaatst. Volgens een Twitter-gebruiker had Bassa's zandloperfiguur met blauw-, zwart- en goudgekleurde banden wel wat weg van de kenmerkende gestreepte jurk die in 2015 wekenlang internet bezighield. Was die jurk nou blauw en zwart of toch wit en goud?

Aan die jurkendiscussie en welke kleuren zichtbaar zijn, komt waarschijnlijk nooit een einde. De vraag waar de kleuren op Bassa's afbeelding vandaan komen en wat die zandloperfiguur moet voorstellen, is gelukkig wat eenvoudiger te beantwoorden, maar niet minder intrigerend. De zandloper en de kleurenbanden zijn het resultaat van een jaar lang een camera elke vijftien seconden een
foto van de hemel laten maken.

Dat leidde tot 365 keogrammen die voor elke dag van het jaar laten zien hoe de hemel eruitzag. Zet dat onder elkaar en je ziet de beweging van de maancycli, hoe bewolkt het was gedurende het jaar, hoezeer lichtvervuiling door lantaarns een rol speelt en vooral ook hoe de nachten vanaf december steeds korter worden en vanaf juni weer langer. Dat laatste is verantwoordelijk voor het zandloperfiguur.

De afbeelding heeft 2,1 miljoen afbeeldingen als basis. Uiteraard heeft Bassa niet gedurende een jaar in de buitenlucht gebivakkeerd en elke vijftien seconden op een sluiterknop gedrukt. Voor dit project maakte hij gebruik van een all-skycamera die hij aan de hand van deels zelfgeschreven code aanstuurde met een Raspberry Pi. Tweakers sprak met hem om meer te weten te komen over dit project, wat ervoor nodig was aan hard- en software, en hoe het verwerken en terugbrengen tot de uiteindelijke afbeelding in zijn werk ging.

Wat is een keogram?

Voordat we de totstandkoming van de zandloperafbeelding bespreken, staan we kort stil bij wat een keogram is. Op een astronomieblog wordt het omschreven als een 'verhaalboek van de nachtelijke hemel'. Het concept is oorspronkelijk bedacht om het noorderlicht mee te bestuderen. Het woord keogram is afgeleid van het woord keoitt, een oud Inuit-woord voor de aurora borealis, ofwel het noorderlicht.

Korte video die laat zien hoe een verticale kolom uit elke afbeelding wordt gebruikt voor een keogram

Tegenwoordig worden keogrammen veelal geassocieerd met all-skycamera's. Dat zijn camera's die doorgaans met een fisheyelens foto's maken van een groot deel van de hemel, vaak de hele hemel van noord tot zuid. Het idee is dat met zulke camera's met een bepaalde interval gedurende een periode zeer regelmatig foto's worden gemaakt. Vervolgens wordt uit het midden van elke foto een dunne kolom gesneden van een pixel breed. Die kolom beslaat de hele hoogte van de afbeelding van de boven- tot de onderkant.

Al die kolommen worden chronologisch naast elkaar gezet om een nieuwe afbeelding te creëren. Dat is het keogram. Dat bevat dan bijvoorbeeld data van het noorderlicht. Omdat de bewegingen en patronen van dit natuurfenomeen in de noord-zuidrichting wat meer de interesse van onderzoekers hebben dan die in de oost-westrichting, wordt doorgaans een kolom pixels van noord naar zuid genomen, maar dat is niet altijd het geval.

Waarom een jaar lang de blik op de hemel?

Was het Cees Bassa ook te doen om het noorderlicht? Vanuit zijn woonplaats Dwingeloo, waar de all-skycamera nog altijd operationeel is en op een plat dak staat, wordt dat natuurlijk een lastig verhaal. Nederland ligt niet noordelijk genoeg, of zuidelijk genoeg op het zuidelijk halfrond, voor het poollicht. In november vorig jaar was het noorderlicht wel enigszins te zien vanuit de Waddeneilanden, maar dat stelde weinig voor.

De pixels in deze meridiaan, de rode lijn van noord naar zuid, worden afgezet tegen de tijd.

Volgens Bassa was het project ook niet zozeer bedoeld om de wetenschap te helpen, want daarvoor hebben dit soort keogrammen niet zoveel waarde. Voor hem was het vooral een hobby. Oorspronkelijk wilde hij zelfs geen keogram maken. "Het idee was om te kijken of het helder is, meteoren en ook satellieten in de avond- en ochtendschemering zichtbaar maken. Vanuit mijn eigen interesse let ik ook op Starlink-satellieten van SpaceX. Die zijn soms best helder aan de hemel te zien en geven soms flares. Als de oriëntatie goed is, kun je zien dat de zon reflecteert op een spiegelend oppervlak van de satelliet. Dat was mijn hoofdreden voor de all-skycamera: kijken of dat het geval was. Dat is ook beetje vanuit professionele interesse: hoe helder die satellieten zijn en wat voor effect ze hebben op professionele en amateurwaarnemingen."

Volgens Bassa is dat laatste een probleem en wordt nu binnen de sterrenkundige gemeenschap gekeken wat satellietbouwers moeten doen om het probleem van ongewenste reflecties zo klein mogelijk te maken. Hij noemt onder meer de sunshades die SpaceX toepast op Starlink-satellieten om te voorkomen dat er zon op reflecterende vlakken valt. Een ander idee is het om satellieten in een nog lagere baan om de aarde te plaatsen. Het voordeel daarvan is dat ze minder lang door de zon worden belicht. Het nadeel voor SpaceX is dat de Starlink-satellieten dan een kleiner deel van de aarde kunnen beslaan en er dus meer satellieten nodig zijn voor dezelfde dekking. Bassa zegt dat SpaceX hiermee bezig is, al geldt dat alleen nog voor toekomstige satellieten. Hij weet niet of het bedrijf van Elon Musk al daadwerkelijk de banen en de inclinatie van de nog te lanceren satellieten heeft aangepast.

Van miljoenen foto's naar een enkele afbeelding

Uiteindelijk bedacht Bassa dat er een soort multikeogram was te maken van alle foto's, waarbij alle dagen van het afgelopen jaar als horizontale stroken onder elkaar worden gezet en zo een beeld geven van hoe de hemel er gedurende het jaar uitzag. Kortom, hij wilde 365 keogrammen onder elkaar zetten.

Het begon allemaal met de individuele foto's die Bassa maakte met behulp van een fisheyelens. De camera werd bewust zo georiënteerd dat de bovenkant het noorden was en de onderkant het zuiden. Van elke foto gebruikte hij vervolgens alleen de middelste kolom; verreweg het grootste deel van de pixels van iedere foto werd dus weggegooid. Elke foto heeft een verticale resolutie van 1040 pixels en daarvan nam Bassa er 900. Zodoende beslaat de verticale as per dag dus 900 pixels.

Links een foto van eind april, rond het middaguur met zon en bewolking. Daarnaast een foto van eind januari met de maan, een maanhalo en een satelliet rechts van de maan

Hoe kom je dan van een kolom per minuut tot een keogram van een dag? Elke 15 seconden is een foto gemaakt. Per minuut dus 4 foto's of eigenlijk 4 van die kolommen. Dat zijn 5760 foto's in een volledige dag en dan kom je op een totaal van ruim 2,1 miljoen foto's die in het afgelopen jaar zijn gemaakt. Niet al die foto's zijn volledig verwerkt in het eindresultaat. Elke kolom is voorzien van het exacte tijdstip van de foto en Bassa schreef een programmaatje dat per minuut de juiste afbeeldingen inpaste. Die middelde hij dan en vervolgens werd dat een nieuw plaatje.

Hij bracht de 4 foto's per minuut dus terug tot een enkele afbeelding, waarbij de 4 kolommen op een rij staan. Dan kom je op 5760/4=1440 foto's of pixels op de horizontale as, ofwel 1440 pixels voor het verloop van de hemel gedurende 24 uur. Het eindresultaat omvat dan ook voor elke dag een horizontale regel van 1440 pixels. Dat zijn 30 of 31 regels per maand en 28 dagen voor februari.

Zo kwam Bassa tot een eindresultaat met een resolutie van 1440x328.500 pixels. Deze volledige afbeelding staat op Zenodo. De 328.500 pixels op de verticale as worden bereikt doordat Bassa per foto een kolom met 900 verticale pixels heeft gebruikt. Vermenigvuldig dat met 365 dagen. Deze volledige afbeelding omvat 377MB en Bassa noemt die dan ook niet al te bruikbaar, onder meer omdat veel browsers de afbeelding niet kunnen weergeven. Daarom heeft de sterrenkundige deze volledige afbeelding op de verticale as geresized, ofwel de resolutie van 900 verticale pixels per dag teruggebracht tot slechts 4 pixels. Anders zou je nooit in een oogopslag het hele beeld van het jaar en daarmee de zandloper kunnen zien.

Wat valt op in de afbeeldingen?

Keogram maan — De rode strepen markeren de maan aan de hemel

Het opvallendste aan de volledige afbeelding is ongetwijfeld de zandlopervorm waaruit blijkt hoeveel korter de nachten in de zomer zijn. Wat ook opvalt is dat de zandloper niet symmetrisch is. Dat komt omdat de vroegste en laatste tijdstippen van de zonsondergang een paar dagen voor het begin van de astronomische zomer (rond 21 juni) en winter (rond 21 december) vallen, terwijl dat voor zonsopkomsten juist een paar dagen later is. Dat is op zijn beurt te verklaren doordat de aarde door de enigszins elliptische baan om de zon soms wat sneller of juist langzamer beweegt. Dat maakt dat in sommige delen van het jaar de zon voorloopt of juist achterloopt op het gemiddelde.

Er zijn meer interessante observaties te doen. Zo wordt de zandloper op vrij regelmatige, maandelijkse basis 'doorkruist' door een lichtgrijze, wat schuin naar beneden lopende streep. Dat is de beweging van de maan langs de hemel, vanaf het eerste kwartier in de avond naar de volle maan in het midden van de nacht en het laatste kwartier in de ochtend. De maan is in de wintermaanden duidelijk helderder dan in de zomer, doordat hij in de winter hoger aan de hemel staat.

Verder valt op hoeveel bewolking er gedurende het jaar was. Dat is vrij duidelijk zichtbaar als het vele grijs en wit dat overdag het blauw van de lucht onderbreekt en er zijn natuurlijk ook genoeg volop bewolkte dagen waarop nauwelijks sprake was van blauwe lucht. Een andere kleur die tijdens de nacht vrij prominent aanwezig is, is donkergeel of goud. Dat komt van wolken die het licht van straatlantaarns in de buurt van de camera reflecteren. Bij mist is de hemel op de camera helemaal geel, doordat dan nog meer lantaarnlicht wordt gereflecteerd.

De oplettende kijker heeft ongetwijfeld ook opgemerkt dat onder meer in oktober een horizontale, zwarte streep zichtbaar is. Zo zijn er nog een paar van dat soort zwarte strepen, waarop kennelijk geen data was. Bassa herinnert zich niet alle voorvallen, maar hij moest de camera gedurende het jaar een paar keer handmatig herstarten en één keer trok hij per ongeluk de stroomdraad eruit. Ook was er een keer een stroomstoring in zijn wijk.

Een keogram met de meridiaan van noord naar zuid betekent dat op een heldere nacht en dag de sterren door deze denkbeeldige lijn bewegen, waarbij de sterrenbeelden van links naar rechts worden gespiegeld. Dat is vrij goed zichtbaar in dit specifieke keogram van 2 februari.

Keogram 5 juni — Keogram van 5 juni met links 16.00 uur als starttijd. Deze afbeelding laat zien hoe relatief kort de nacht is, met de dunne geelgoude balk. Ook is zichtbaar hoe bewolkt het op deze dag was.

Om bepaalde weerseffecten en camera-eigenschappen duidelijker in beeld te krijgen, heeft Bassa ook gedetailleerdere afbeeldingen gepubliceerd met een beperkt aantal keogrammen onder elkaar. Zo zijn maanbewegingen wat beter zichtbaar te maken en heeft Bassa de volledige keogrammen van 19 januari tot 2 februari in een enkele afbeelding gevat. Hier is zichtbaar hoe de maan op opeenvolgende dagen op verschuivende tijdstippen hoog aan de hemel staat. Hier en daar zijn ook enkele maanhalo's zichtbaar. Op deze afbeelding is verder goed te zien hoe de wolken bewegen. De wat donkere horizontale lijnen zijn veroorzaakt door regendruppels die op de koepel boven de lens zaten.

Links de volledige keogrammen van 19 januari (bovenaan) tot 2 februari (onderaan). Rechts een uitsnede die de eerste twee weken van juni toont. Hier is ook weer het keogram van 5 juni zichtbaar met de duidelijke goudgele kleur in de nacht. Die nacht lijkt wat langer te duren dan de andere, minder bewolkte dagen. Dat komt doordat de automatische belichting van de camera de overgang van dag en nacht en tijdens de schemering minder duidelijk maakt.

Tot slot valt op dat direct om de zandloper heen, dus op de momenten van de ochtend- en avondschemering, een nogal heldere blauwe kleur zit. Bassa denkt dat dat werd veroorzaakt door het gebrek aan contrast tijdens de schemering. Met de zon onder de horizon ontbreekt het op die momenten aan door de zon verlichte wolken die tot grote en snelle helderheidsvariaties hadden kunnen leiden. Zodoende is een vrij consistent, helder, lichtblauw 'omhulsel' van de zandloper zichtbaar.

De gebruikte astronomiecamera

Deze beelden roepen de vraag op welke camera is gebruikt. Dat is een speciale, vrij kleine astrofotografiecamera van de Chinese fabrikant ZWO: de ASI178MC-kleurencamera. Hij heeft eigenschappen die hem erg geschikt maken voor astrofotografie, zoals een lage leesruis en een hoge gevoeligheid. "Het toestel wordt verkocht als een camera die je achter een telescoop kunt hangen en waarmee je dan naar planeten kunt kijken", zegt Bassa. "Het apparaat heeft redelijk kleine pixels en de sensor is niet heel groot. Dat wil je voor planeten, omdat die natuurlijk maar op een heel klein deel van de hemel staan, mits je hem achter een grote telescoop hangt."

ZWO camera — De ZWO ASI178MC met het standaard meegeleverde 2,5mm f/1.2 fisheye-objectief

Dat klinkt niet direct als een ideale camera voor hemelwaarnemingen en keogrammen, maar volgens Bassa heeft de fabrikant zich gerealiseerd dat deze camera hier ook erg geschikt voor is. De fisheyelens wordt er standaard bijgeleverd. Er was wel enig verlies in het zuiden en het noorden, maar omdat Bassa slechts 900 pixels gebruikte, maakte dat niet veel uit.

Hij is behoorlijk lovend over ZWO, mede omdat het ook heeft gedacht aan de softwarekant. "Het mooie van dit bedrijf is dat het een sdk heeft geschreven die je ook op Linux kunt gebruiken. Dat is weleens een probleem met dit soort camera's voor astrofotografie; die worden soms alleen door Windows-drivers ondersteund. Dan kun je ze dus niet besturen via Linux en een Raspberry Pi. De sdk is ook heel goed gedocumenteerd en heeft de juiste functies om de camera aan te sturen. Het is mooi om te zien dat dit bedrijf er ook aandacht aan besteedt om dat goed op orde te hebben. Hierdoor kun je hem heel gemakkelijk aansturen met een Raspberry Pi."

Software voor aansturing, belichtingstijd en gain

De gebruikte camera is via USB eenvoudig aan een computer te hangen, waaronder de door Bassa gebruikte Raspberry Pi. Met alleen dit bordje ben je er uiteraard nog niet. Er moet software op draaien voor de aansturing van de camera. Voor een deel was dat code van Thomas Jacquin. Deze in Canada woonachtige, Franse softwareontwikkelaar houdt er naar eigen zeggen van om dingen te bouwen en heeft sinds jonge leeftijd interesse in astronomie. Zo heeft hij al eens een set-up met een all-skycamera van ZWO gebruikt om vanuit zijn tuin in de noordelijke, aan Alaska grenzende Canadese staat Yukon het noorderlicht vast te leggen. De broncode voor deze draadloze all-skycamera staat op GitHub en voor het bouwen is een stappenplan gepubliceerd.

Video van de all-skycamera van Thomas Jacquin die de hemel vanuit zijn woonplaats in het Canadese Whitehorse laat zien op 19 januari 2016, inclusief het noorderlicht

Jacquins code was geschreven in programmeertaal C. "In het begin heb ik ook zijn software gebruikt, maar dat heb ik herschreven naar Python, omdat ik dan wat meer vrijheid had om de belichting van de camera beter te controleren", zegt Bassa. Zijn voorkeur voor Python komt ook voort uit eerdere ervaringen met het aansturen van een dergelijke camera, wat toen ook al via Python ging.

"Ik wist dus al een beetje hoe het met de aansturing moest. Met Python is dit tegenwoordig allemaal vrij gemakkelijk. Je hebt standaardlibrary's die foto's kunnen lezen en daar de middelste kolom uit kunnen halen om dat weer als nieuwe image op te slaan en de volgende bewerking te doen. Dat is voor mij redelijk makkelijk; vanwege mijn werk programmeer ik dit soort dingen al tientallen jaren."

Bassa schreef op basis van Jacquins code een drop-in replacement voor het aansturen van de camera. Die drop-in replacement doet ongeveer hetzelfde als de code van de Fransman, maar net iets anders met de belichtingstijd en de gain, ofwel de gevoeligheid van de sensor. Volgens Bassa had het beheren en aansturen van de belichting van de camera ook met C gekund, maar maakte Jacquin tijdens het schrijven van die code net andere keuzes voor hoe de camera met de belichting moest omgaan.

all-sky camera — De draadloze all-skycamera van Thomas Jacquin

"Daarmee kon je belichtingstijd en gain tegelijk aanpassen aan hoe licht of donker de vorige opname was. Vervolgens kon je een schatting maken van de beste gain en belichtingstijd voor de volgende foto. Ik heb die dingen een beetje losgekoppeld. Overdag ga je naar een heel lage gain en verander je alleen de belichtingstijd. Zodra het donker wordt, laat je eerst de belichtingstijd oplopen naar een maximale waarde. In mijn geval was dat overdag minimaal 32 microseconden en 's nachts maximaal 15 seconden. Zodra dat maximum van 15 seconden is bereikt, laat je ook de gain stijgen voor meer gevoeligheid. De maximale gain was in dit geval 200, zodat er niet te veel ruis is en 's nachts toch genoeg gevoeligheid. Met die waarden waren 's nachts ook zwakke sterren te zien. Als in de ochtend de zon opkomt, gaat eerst de gain naar beneden en vervolgens de belichtingstijd."

Door deze methode reageerde de camera soms net wat minder goed op de omstandigheden. In de keogrammen kun je soms zien dat nachten die helemaal bewolkt of mistig waren, wat langer lijken te duren. Dat komt doordat het dan bij zonsopkomst langer donker blijft. Dan blijft ook de belichtingstijd wat hoger. Anders gezegd: de overgang van nacht naar dag tijdens de schemering is dan minder duidelijk. Bij helderdere omstandigheden lijken de nachten overigens iets korter, omdat de automatische belichting de kleuren tussen blauw en zwart laat veranderen zodra de zon twaalf graden onder de horizon is; dat laatste is zo'n een of twee uur na zonsondergang of voor zonsopkomst.

Fysieke set-up en Raspberry Pi

De hele set-up bestond uit de ASI178MC-camera met fisheyelens en een Raspberry Pi 3B+. Deze hardware werd geplaatst in een waterdichte behuizing met een IP54-rating. Die box heeft een doorzichtige koepel op de plek waar de lens omhoogkijkt. Dit ontwerp is grotendeels gebaseerd op het ontwerp van Jacquins eigen all-skycamera. De Fransman heeft voor zijn eigen ontwerp een gids online staan.

Verder waren een ventilator en een vorm van verwarming ingepast in Bassa's set-up; beide elementen werden via een 12V-kabeltje van stroom voorzien. De verwarming was bedoeld om te voorkomen dat het koepeltje zou beslaan, voornamelijk aan de binnenkant. Er zit tenslotte altijd wel wat vocht in de lucht en zodra het donker is, wordt de hemel snel koud en kan de binnenkant snel beslaan. Daarom plaatste Bassa een ringetje met weerstanden om de temperatuur in de koepel iets hoger te houden.

Overdag was de temperatuur meer een punt van zorg. "In de zomer werd het ding loeiheet", vertelt Bassa. "72 graden Celsius is het hoogste dat het pcb op de ccd-camera heeft gemeten. Het pcb gaf in de winter ook iets van 30 graden Celsius aan; die waarde was altijd zo'n 20 graden hoger dan de temperatuur in de behuizing. Om in de zomer toch voor een beetje luchtcirculatie voor de Raspberry Pi en de camera te zorgen, had ik een kleine 40mm-fan in de behuizing gezet. Maar er was geen heatsink met de buitenlucht dus kon je de warmte niet echt kwijtraken. Ik wist niet zeker of het systeem het tijdens de hogere temperaturen zou overleven."

Oorspronkelijk was het idee dat de verwarming alleen 's nachts en de ventilator alleen overdag aan zou staan, maar uiteindelijk hebben die continu aan gestaan. Bassa leerde dat als de verwarming aan het begin van de nacht iets te laat aanging, de koepel al meteen besloeg. Het duurde dan zeker een paar uur voordat de weerstanden genoeg warmte hadden afgegeven om dat weer weg te krijgen en dat was veel te lang.

Bassa had nog meer zorgen. "Ik had van tevoren ook niet verwacht dat de Raspberry Pi en de camera het een heel jaar zouden overleven; die garantie had ik niet. In het verleden heb ik weleens behoorlijk moeten klooien met Raspberry Pi's. Dan werd om de week een sd-kaart corrupt en moest ik dat oplossen door opnieuw de hele Raspberry Pi te installeren of een vervangende sd-kaart erin te stoppen. Dat is hier gelukkig niet gebeurd."

Hij koos om twee redenen voor de Raspberry Pi. Met dit bordje had Bassa de meeste ervaring en de optie van power-over-ethernetheaders sprak hem ook aan. Zodoende waren er meteen stroom en een bekabelde netwerkverbinding. Een draadloze verbinding heeft Bassa wel overwogen, maar dat vond hij niet handig, gelet op de plaats van zijn router en de positie van de camera buiten op het dak. Een draadloze verbinding was niet genoeg, maar via PoE werkte het heel goed.

Je zou denken dat er gedurende het jaar weleens onderhoud nodig was aan het systeem of de behuizing, maar dat viel mee. Eigenlijk heeft Bassa alleen in de zomer de behuizing een paar keer moeten openen om aanslag aan de binnenkant weg te halen. "De bovenkant van de lens en de camera sloegen wit uit van de uv-straling. Die onderdelen hebben vaak direct in het zonlicht gestaan. Ik denk dat er ook wat van die aanslag in gasvorm op de binnenkant van het koepeltje terechtkwam. Daardoor moest ik vooral in de zomer één keer in de week de binnenkant schoonmaken, want je kon zien dat de gevoeligheid minder werd. Tijdens dat schoonmaken sta ik zelf op de opnames, maar dat zie je eigenlijk niet terug op de keogrammen, want daarmee was ik met een minuut klaar."

Smaakt naar meer?

De camera werkt nog steeds, maar de kans is klein dat Cees Bassa spoedig met nog meer keogrammen komt. "Ik vind het leuk om te kijken of het buiten helder is als ik voor de televisie zit. Daar gebruik hem eigenlijk het meest voor. Als ik dan zie dat het helder is, kan ik een andere computer aanzetten die is verbonden met twee andere camera's die op vaste punten aan de hemel zijn gericht en ook in waterdichte behuizingen zitten. Dan kan ik 's ochtends naar de data kijken."

Bassa had met dit project dus niet het in kaart brengen van het noorderlicht als doel, al is hij wel benieuwd wat eruit zou zijn gekomen als de camera dichter bij de Noordpool was geplaatst. Dat zou meteen een merkbaar effect hebben op de nachten en daarmee de donkere kleuren. "Ver naar het noorden raak je de nacht kwijt en in de winter de dag", zegt Bassa. "De zandloperfiguur zou dan plaatsmaken voor twee halve rondjes."

Links een heldere, maanloze nacht in begin september, met in het midden het vaag zichtbare lichtspoor van de Melkweg en helemaal linksonder de planeet Jupiter. De andere foto is van eind juli tijdens de avondschemering en toont het International Space Station.

Het is waarschijnlijker dat hij in de toekomst een ander project begint: het fotograferen van de zon op steeds hetzelfde tijdstip van de dag. Als je dat een jaar volhoudt, kan dat leiden tot een mooie figuur doordat de zon gedurende een jaar langs de hemel beweegt en in de zomer hoger staat dan in de winter. Omdat de aardbaan geen perfecte cirkel is, beweegt de aarde soms sneller in zijn baan en soms juist langzamer. Dat betekent dat de zon gedurende het jaar soms eerder en soms later door het zuiden gaat.

"Als je bijvoorbeeld iedere dag om 12.00 uur een foto zou maken van de hemel met de camera in een vaste opstelling, dan zie je dat de zon in een jaar de figuur van een 8 over de hemel beschrijft", aldus Bassa. "Zo'n foto zou ik weleens willen maken. Dan moet je wel een filter gebruiken, zodat je alleen de zon ziet. Je wilt dan verschillende belichtingen samenvoegen: foto's waarop de achtergrond zwart is en je alleen de zon als een cirkeltje ziet, en één keer een belichting met de voorgrond waarop de zon niet in beeld is. Het zou wel een beetje jammer zijn dat de camera in dit project de rest van de dag niets staat te doen. Door het specifieke filter voor de zon zie je verder niets. En om nou een filterwiel te gaan gebruiken; ik durf niet te garanderen dat dat een jaar lang goed gaat."