Inleiding
Samengevat
Doordat de B-serie dit jaar niet wordt geleverd in de Benelux, is de LG C8 nu de instapper bij de oledtelevisies van deze fabrikant. Hij ziet er strak uit, laat zich makkelijk bedienen door de Magic Remote in combinatie met webOS en biedt naast een goede geluidskwaliteit ook nog eens de beste beeldkwaliteit van dit moment. Het is nog altijd geen goedkope tv, maar daar staan dan ook zeer goede prestaties tegenover.
Eindoordeel
De komst van oled heeft de televisiemarkt behoorlijk op z'n kop gezet. In de afgelopen jaren zijn de verkoopaantallen van oledtelevisies omgekeerd evenredig toegenomen met de verkoopprijzen, die een constante daling hebben laten zien. Alle grote fabrikanten, behalve Samsung, profiteren inmiddels van het verkoopsucces van oled, maar het is LG dat de verkopen het meest heeft zien stijgen dankzij de relatief jonge oledtechniek. Het goede nieuws voor de consument is dat deze trend zich in de komende jaren nog even zal voortzetten dankzij een steeds maar toenemende productiecapaciteit, waardoor de productiekosten verder zullen afnemen.
/i/2002095325.jpeg?f=imagenormal)
De nieuwe oledmodellen van LG bieden dit jaar geen heel grote veranderingen ten opzichte van vorig jaar. De C8 die we in deze review bekijken, heeft ten opzichte van voorganger C7 een bredere, holle voet gekregen, die nu van donkerder metaal is gemaakt. Aan de achterkant zien we dat er ook wat donkerder metaal is gebruikt en bovendien is de kast waarin de elektronica is ondergebracht, niet langer wit, maar donkergrijs.
Aan de binnenkant maakt LG nu gebruik van een nieuwe chip die een betere beeldverwerking moet opleveren. De naam van deze 'α9 Intelligent Processor' is wat ongelukkig gekozen, aangezien concurrent Sony al jaren α9-camera's verkoopt. De nieuwe beeldprocessor maakt het in ieder geval mogelijk om de tv zeer nauwkeurig te (laten) kalibreren. Hiervoor is LG de samenwerking aangegaan met Portrait Displays, de maker van de CalMAN-kalibratiesoftware. Ook kan de C8 nu uhd-beelden weergeven met 100 of 120fps. Deze moeten dan wel afgespeeld worden via de interne mediaspeler, waardoor het nut hiervan beperkt is.
Wij bekijken het goedkoopste oledmodel van dit jaar van LG: de 55"-versie van de C8. De B-serie zal dit jaar in de Benelux niet meer worden geleverd, waardoor de C-serie nu dus de goedkoopste is. De C8 is er ook in een 65"-uitvoering, en er is nu een grote 77"-versie te krijgen. Vorig jaar was deze maat alleen in de duurdere E, G en W-series te krijgen. De grootste maat is nu voor minder dan tienduizend euro te koop en laat daarmee een flinke prijsdaling zien. Alle LG-oleds draaien op webOS 3.5 en worden geleverd met de Magic Remote-afstandsbediening, die is voorzien van bewegingsbesturing.
Uiterlijk
Een oledpaneel heeft geen aparte backlight nodig en is daardoor erg dun. Om te voorkomen dat de tv te fragiel zou worden, heeft LG gebruikgemaakt van een metalen achterkant, die mooi geborsteld is afgewerkt in een donkergrijze kleur. Het geheel is slechts 4,5mm dik aan de bovenkant, maar de onderste helft van de tv is vier centimeter dikker, omdat er natuurlijk ook ruimte nodig is voor de elektronica, luidsprekers en aansluitingen.
Het dikkere stuk aan de achterkant is gemaakt van plastic met een fijne, geribbelde structuur. Dankzij die structuur lijkt het, van een afstandje, op geborsteld metaal. Rond het scherm loopt een zwart afgerond randje dat eveneens uit metaal is vervaardigd. De glasplaat voor het beeldpaneel beslaat de hele voorkant, maar het actieve beeld begint aan de boven- en zijkanten op zeven millimeter van de rand. Aan de onderkant, waar de aansluitingen van het oledpaneel zitten, is deze afstand zo'n drie millimeter groter.
De belangrijkste zichtbare verandering ten opzichte van de C7 van vorig jaar is dat de C8 een nieuw voetontwerp heeft. De voet is nu heel breed en is hol vormgegeven. Er is geborsteld metaal gebruikt voor de afwerking. De voet is voorzien van een uitsparing onder het scherm, waardoor het geluid uit de luidsprekers te horen is. Centraal onder het scherm zit een kleine uitstulping met daarin de powerled en een infraroodontvanger.
Aansluitingen
Het is tegenwoordig helaas gebruikelijk dat televisies met een kort netsnoer worden geleverd. Bij de C8 is het anderhalve meter lange snoer bovendien niet afneembaar en dat kan, zeker bij muurmontage, erg onhandig zijn. Als je gebruikmaakt van de kabelgeleider midden achter de tv, blijft er nog maar een meter netsnoer over. Een groot deel van de aansluitingen is recht naar achteren geplaatst, waardoor er speciale kabels met haakse stekkers nodig kunnen zijn als je de C8 aan de muur wilt ophangen.
Het betreft de 3,5mm- analoge audioaansluiting, die ook voor koptelefoons gebruikt kan worden, de toslink- digitale audio-uitgang, de rj45-netwerkaansluiting, de antenneaansluiting, de aansluiting voor een satellietschotel, een van de vier hdmi-aansluitingen en twee van de drie usb-aansluitingen. Aan de zijkant vind je, onder een hoek van negentig graden: een CI+-slot, drie van de vier hdmi-aansluitingen, waarvan er een is voorzien van een audio return channel, en de derde usb-aansluiting.
WebOS
LG maakt de laatste jaren gebruik van webOS als besturingssysteem voor smart-tv's. De 2018-modellen draaien op versie 4, maar de verschillen met de vorige versie zijn heel erg klein. Daar is op zich niets mis mee, want het werkt prima, maar eigenlijk hadden we gehoopt op meer verbeteringen. Stilstand is immers achteruitgang. Zo zouden we graag zien dat de transitie naar de volledige uhd-resolutie wordt voltooid, want de interface wordt nog altijd op een lagere resolutie gerenderd en opgeschaald. Er wordt een prima algoritme voor het schalen toegepast, waardoor vooral tekst er prima uitziet, maar naar ons idee had de stap naar een volledige uhd-interface allang gemaakt kunnen worden.
/i/2002085579.jpeg?f=imagenormal)
Er zijn wel wat kleine veranderingen dit jaar. Zo is de spraakzoekfunctie, die gebruikmaakt van een microfoon in de afstandsbediening, dit jaar sterk verbeterd. Verreweg de meeste opdrachten worden nu correct verstaan, waarbij bijvoorbeeld Nederlands en Engels door elkaar kunnen worden gebruikt. Je kunt op deze manier zoeken naar bijvoorbeeld tv-programma's, apps, YouTube-filmpjes, webpagina's, en films en series op Netflix.
/i/2002085587.jpeg?f=imagenormal)
Ten opzichte van concurrerende besturingssystemen voor smart-tv doet webOS het nog altijd goed. Het werkt vlot, ziet er overzichtelijk uit en draait bovendien stabiel. Het homescreen werkt met felgekleurde kaarten, die naar eigen inzicht te rangschikken zijn. LG heeft het homescherm wat gebruiksvriendelijker gemaakt, en de Content Store is nu naar eigen inzicht te verplaatsen. Ook wordt er geen reclame meer getoond aan de linkerkant. Een goede zaak, want advertenties op het homescreen waren velen een doorn in het oog.
/i/2002085595.jpeg?f=imagenormal)
Magic Remote
De afstandsbediening is nagenoeg hetzelfde gebleven. Dat is eveneens een goede zaak, want het is een van de prettigst werkende zappers van dit moment. Hij weegt zo'n 150 gram, inclusief twee AA-batterijen, en ligt prettig in de hand dankzij de ergonomisch vormgegeven achterkant met daarin een uitsparing voor je wijsvinger. Hij is voorzien van bewegingsdetectie en een scrolwiel, maar zodra je de ronde d-pad gebruikt, verdwijnt de aanwijspijl uit beeld en kun je hem als elke andere afstandsbediening gebruiken.
Het knopgevoel is erg prettig en de indeling is overzichtelijk, waardoor je niet lang naar de juiste knop hoeft te zoeken. Er zijn gesponsorde knoppen voor Netflix en Amazon, maar je kunt ook zelf favoriete apps of externe ingangen toewijzen aan de cijfertoetsen. Deze 'quick acces'-functie word gestart als je een cijfer wat langer indrukt. Je kunt de Magic Remote ook gebruiken om externe apparaten te bedienen, zoals soundbars of blu-rayspelers.
Inputlag en chroma subsampling
/i/2002065297.jpeg?f=thumblarge)
Als je games speelt op een tv via een console of pc, wil je dat de gamebeelden zo snel mogelijk worden vertoond. Sommige televisies doen daar namelijk relatief lang over, waardoor actiespellen een stuk moeilijker worden. Om de tijd te meten die de tv nodig heeft om de beelden, die via hdmi worden aangeboden, daadwerkelijk weer te geven, maken we gebruik van een Leo Bodnar-lagtester. Deze test met 1080p60-beelden, maar door een HDFury Linker en een HDFury Integral op de lagtester aan te sluiten, kunnen we ook meten met 2160p60-beelden en kunnen we de tv meten in de hdr-stand. Dat levert bij de C8 steeds dezelfde inputlag van 21ms op. Dat is een prima waarde, waarmee het prettig gamen is. Bij 60fps duurt elk beeldje namelijk 16,6ms, waardoor de vertraging dus iets meer dan een beeldje bedraagt.
Chroma subsampling
Er is veel bandbreedte nodig om uhd-beelden met 60fps te verwerken. De meeste uhd-tv's maken hierom gebruik van een truc die chroma subsampling heet om bandbreedte te besparen bij de interne verwerking van beelden die via hdmi binnenkomen. Helaas kost dit wat beeldkwaliteit doordat de resolutie van kleur in het beeld hierdoor afneemt. Bij het weergeven van videobeelden is dat niet erg, omdat alle codecs die voor videodistributie worden gebruikt, dezelfde truc toepassen om bandbreedte te besparen, maar bij het weergeven van computergegenereerde beelden kunnen er kleurartefacten in beeld zichtbaar worden. Dit is bijvoorbeeld goed te zien bij kleine, zwarte letters op een witte achtergrond.
Met de standaardinstellingen past de C8 chroma subsampling toe op 2160p60-beelden die met 60fps worden aangeboden. Hier is in het instellingenmenu eenvoudig wat aan te doen door te navigeren naar 'Beeld' > 'Aanvullende instellingen'. Daar kun je namelijk kiezen om 'HDMI Ultra HD Deep Colour' aan te zetten. Dat kan voor alle vier de hdmi-ingangen. Als je dat gedaan hebt, worden alle beelden keurig op de volledige kleurresolutie weergegeven en zijn er geen artefacten meer zichtbaar.
Energiegebruik en geluid
Over het algemeen behoren oled-tv's niet tot de zuinigste televisies van dit moment, want de meeste dragen energielabel B. LG is erin geslaagd om het energiegebruik wat terug te dringen en dat levert de C8 energielabel A op. /i/2002084849.jpeg?f=thumblarge)
De zuinigste lcd-modellen van het moment verbruiken nog altijd minder stroom, maar het is goed om te zien dat er ook op dit vlak vooruitgang wordt geboekt.
Als we het scherm in de felste stand zetten, verbruikt de 55"-C8 196W, waarbij 304cd/m² aan helderheid wordt geproduceerd. Met de helderheid teruggebracht tot 120cd/m², een waarde die een prima beeld oplevert in een kamer met niet al te felle verlichting, zakt het verbruik tot 103W. Als we de helderheid afstellen op de laagste stand, zakt het verbruik tot 74W, waarbij het scherm nog 44cd/m² aan licht produceert. Daar valt in een volledig verduisterde kamer, dankzij het prima contrast van een oled, nog enigszins naar te kijken, maar mooi is anders. De C8 is voorzien van een omgevingslichtsensor, waarmee de helderheid automatisch aan de omstandigheden kan worden aangepast.
Geluid
LG specificeert het luidsprekersysteem van de C8 als een 2.2-systeem. Dat zou betekenen dat er naast twee fullrangekanalen nog twee subwooferkanalen kunnen worden weergegeven. Dit is echter niet het geval, want er zijn slechts twee tweewegluidsprekers gemonteerd, wat betekent dat het een 2.0-systeem is. Fabrikanten willen het verschil tussen een woofer en een subwoofer nog weleens negeren, en het audiosysteem mooier laten lijken dan het is. Ook zegt het opgegeven vermogen van 40W niets over de geluidskwaliteit of over het maximale volume als je er niet bij specificeert wat de vervorming is bij dat vermogen.
Hoewel er slechts twee audiokanalen zijn, klinkt de C8 erg goed. De laagweergave is beter dan bij de meeste andere televisies en ook het stereobeeld is goed. Dat komt door de voet, waarin twee uitsparingen zitten die het geluid van de naar beneden gerichte luidsprekers naar voren, richting je oren, kaatsen. Ook zijn stemmen hierdoor beter verstaanbaar. Dit voordeel gaat dus verloren als je de tv aan de muur monteert en het geluid dan in de richting van de vloer wordt uitgestraald in plaats van naar je oren.
Het maximale volume is dik in orde voor de gemiddelde huiskamer en als je het volume ver opvoert, worden de lage tonen automatisch wat gereduceerd, waardoor er geen vervorming van het geluid optreedt. De mogelijkheid om Dolby Atmos-geluid weer te geven is leuk meegenomen en door het naar voren gerichte geluid klinken de fasetrucs die worden ingezet om het geluid ruimtelijk te laten klinken, best goed, maar met echt surroundgeluid heeft het natuurlijk niets te maken. LG heeft het luidsprekersysteem van de C8 knap afgesteld, waardoor het zeer plezierig klinkt en veel mensen het niet nodig zullen vinden om een extern audiosysteem te gebruiken.
Beeldeigenschappen
De oledmodellen van 2018 hebben een wat ander beeldpaneel dan die van het voorgaande jaar. LG wil niet vertellen wat er precies aan de panelen is veranderd en waarom dat is gedaan. Het enige wat het bedrijf erover kwijt wil, is dat de specificaties van het nieuwe paneel nagenoeg gelijk zijn aan die van het vorige. Op de macrofoto's hieronder zie je steeds twee pixels van 55"-oledschermen. Links zie je een 2018-paneel, in het midden een 2017-paneel en om te laten zien hoe oled zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld, zie je rechts een hd-paneel uit 2014. De schaal van de eerste twee foto's is identiek, maar de foto van het hd-paneel heeft uiteraard een andere schaal, omdat de pixels daarvan groter zijn.
Het valt op dat vooral de witte en de blauwe pixels van het 2018-paneel een wat grotere oppervlakte hebben gekregen. Hiermee is er dus wat meer helderheid uit de panelen te halen, maar het extra oppervlak kan ook worden gebruikt om de levensduur te verlengen, doordat de pixels minder hard hoeven te worden aangestuurd om dezelfde helderheid te halen. Het zou ook kunnen dat de andere vorm van de pixels hogere yields oplevert bij de productie, waardoor de prijs per paneel omlaag kan.
De nieuwe panelen presteren in ieder geval zeer vergelijkbaar met de oude en dat betekent onder andere dat de kijkhoeken nog altijd heel goed zijn. De foto's hieronder zijn gemaakt met een identieke belichting. De linker is recht van voren genomen en de rechter onder een hoek van vijfenveertig graden.
Waar je bij lcd-schermen altijd een duidelijk minder mooi beeld te zien krijgt als je onder een hoek kijkt, zijn de verschillen bij oleds veel kleiner. Het contrast blijft erg goed, de kleuren zijn ook onder zeer grote hoeken nog mooi verzadigd en de helderheid neemt zo weinig af dat het verschil met het blote oog nauwelijks opvalt.
Ook de uniformiteit van het beeld is bij oled veel beter dan bij lcd's:
Het maken van een backlight die het beeld mooi uniform verlicht en niet te veel kost, is alles behalve makkelijk, waardoor alle lcd-tv's zichtbare lichtere en donkerdere delen in het beeld hebben. Doordat de pixels van een oled zelf licht geven, speelt dit probleem hier in het geheel niet en het resultaat is goed te zien op de bovenstaande foto's, die belicht zijn voor middengrijs om helderheidsverschillen er meer uit te laten springen. Zowel recht van voren als onder een hoek is het beeld zeer uniform en zijn er met het blote oog geen lichte of donkere plekken te zien. De helderheid loopt onder een hoek iets terug, maar dit valt bij normaal gebruik totaal niet op.
De zwartweergave van een oled is simpelweg perfect. Bij het weergeven van een zwart beeld komt er in het geheel geen licht uit het scherm en kun je dus, zelfs in een geheel verduisterde ruimte, niet zien dat de tv aanstaat. De perfecte zwartweergave is ook de reden dat het contrast van oleds zo enorm groot is. Dat zie je niet alleen als je naar donkere beelden kijkt, ook normale beelden zien er hierdoor veel indrukwekkender uit dan op een lcd.
Hfr en beeldverwerking
Alle oledtelevisies die op dit moment te koop zijn, maken gebruiken van beeldpanelen van LG Display. De verschillen in beeldkwaliteit tussen de diverse modellen en merken zijn dan ook klein. Door allemaal hun eigen beeldverwerking toe te passen, proberen de merken zich van elkaar te onderscheiden.
LG heeft de C8 voorzien van een nieuwe chip die de naam 'α9 Intelligent Processor' heeft meegekregen. We zijn over het algemeen geen voorstander van beeldverwerking die het beeld mooier moet maken door het beeld aan te passen, omdat dit soort veranderingen altijd gepaard gaat met negatieve bijwerkingen. Toch is de nieuwe chip van LG wel degelijk interessant, omdat hij een nieuwe feature mogelijk maakt: het weergeven van 4k-video op hoge framerates.
/i/2002086727.jpeg?f=imagenormal)
Om de hoge framerate te kunnen testen, ontvingen we van LG een twee minuten durend demofilmpje dat was opgenomen in 3840x2160 pixels met 120fps. Om dergelijk beeldmateriaal vloeiend af te spelen, moeten er dus bijna een miljard pixels per seconde worden verwerkt. De hoge framerate levert veel scherpere beelden op als er veel beweging in beeld te zien is of als er snelle camerabewegingen worden gemaakt; ideaal dus voor het weergeven van sportbeelden, waarbij het een grote verbetering van de beeldkwaliteit betekent. Het korte demofilmpje zag er indrukwekkend uit en smaakte naar meer, maar helaas is het zo goed als onmogelijk om aan 4k-beelden met een hoge framerate te komen.
Hoe mooi de hfr-techniek ook is, je zult er in de komende jaren nauwelijks wat aan hebben, omdat er geen beeldmateriaal voor te krijgen is. De overgang van hd naar uhd en hdr is nog maar nauwelijks op gang, en dus zal het nog vele jaren duren voordat hfr gemeengoed is. Bovendien is de ingebouwde mediaspeler op dit moment de enige optie om 4k-hfr-beelden te bekijken, want de huidige hdmi-standaard heeft niet genoeg bandbreedte beschikbaar om een extern apparaat te kunnen gebruiken voor het afspelen. De hdmi 2.1-standaard, die volgend jaar op high-end televisies beschikbaar zal zijn, zal hier verandering in brengen. De C8 accepteert overigens wel 1080p-beelden met 120fps. Gamen met een pc op 120fps behoort dus wel tot de mogelijkheden.
Uiteraard heeft LG's nieuwe beeldverwerkingschip ook de nodige beeldverbeteraars aan boord. Zo levert de optie 'Dynamisch contrast' een hoger contrast in het beeld op. We raden aan om deze functie alleen te gebruiken als je naar slecht beeldmateriaal met weinig contrast kijkt, want anders gaan er details in de hooglichten en schaduwpartijen verloren. Het algoritme verhoogt het contrast namelijk door lichte delen van het beeld lichter te maken en donkere delen donkerder.
Er zijn twee verschillende ruisonderdrukkers aanwezig. De ene is bedoeld voor gewone ruis als gevolg van filmkorrel of ruis bij videobeelden die met te weinig licht zijn gemaakt. De andere is bedoeld om compressieartefacten aan te pakken die te zien zijn in digitale video's met een (te) lage bitrate. Beide algoritmen doen wat ze moeten doen en leveren duidelijk minder ruis in beeld op, maar het is onmogelijk om ruis perfect te onderscheiden van subtiele details in beeld. Hierdoor gaat de beeldscherpte duidelijk achteruit en kun je bij goed beeldmateriaal maar beter afzien van ruisonderdrukking.
De α9-chip maakt ook een betere beeldinterpolatie mogelijk. Beeldinterpolatie probeert hetzelfde effect te bereiken als hfr-beelden opleveren: een soepelere en scherpere weergave van beweging in beeld. Het berekenen van perfecte tussenliggende beelden is echter een onmogelijke opgave en hoewel LG's TruMotion er inderdaad beter uitziet dan voorheen, zijn er nog altijd veel fouten in beeld te zien. Dat geldt vooral als een object op het scherm zich voor een bewegende achtergrond langs verplaatst. Dit jaar heeft LG 'black frame insertion' toegevoegd onder de naam 'Motion Pro'. De instelling is te vinden als je TruMotion op Gebruiker zet. Als je het aanzet, wordt beweging duidelijk scherper weergegeven, maar helaas gaat bfi ten koste van de helderheid en bovendien zie je het beeld duidelijk knipperen.
Metingen en hdr
Bij lcd-televisies meten we het contrast altijd door middel van een ansi-contrastmeting, waarbij de helderheid van acht witte en acht zwarte vlakken wordt gemeten. Omdat er bij oled-tv's bij de weergave van zwart in het geheel geen licht van het scherm komt, valt er niets te meten. Dat levert een oneindig grote contrastverhouding op, als je tenminste in een volledig verduisterde ruimte kijkt. Kijk je in een verlichte kamer, dan beïnvloeden reflecties de zwartweergave negatief.
Het contrast is een van de belangrijkste eigenschappen als het op waargenomen beeldkwaliteit aankomt. Een correcte kleurweergave is iets minder van belang, maar daarmee zeker niet onbelangrijk voor een mooi beeld. We hebben de kleurweergave gemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter, die we in CalMAN 2018 voorzien hebben van een meterprofiel door middel van een X-Rite i1Pro 2-spectrometer.
Een meting van de grijstinten levert een goed beeld op van de kleurweergave, want als alle tinten zonder kleurzweem worden weergegeven, zal het grootste deel van de kleuren ook correct worden weergegeven. Bovendien zien we aan deze meting of de helderheid met de juiste stappen oploopt, zodat er geen details in het beeld verloren gaan.
Van alle presets levert isf Expert (lichte kamer) het beste resultaat op. We zien een tikje te veel blauw in beeld, maar met een gemiddelde ΔΕ van 1,6 liggen alle afwijkingen onder de grens van 3, waardoor ze met het blote oog eigenlijk niet zichtbaar zijn. Ook de gammagrafiek verloopt mooi vlak en met een gemiddelde waarde van 2,3 worden alle grijstinten met nagenoeg de juiste helderheid weergegeven.
De meting van de primaire en secundaire kleuren vertelt ons hoe nauwkeurig zeer verzadigde kleuren worden weergegeven. Met een gemiddelde ΔΕ van slechts 1,9 liggen ook hier de afwijkingen ver onder de zichtbare grens.
Hdr
De C8 ondersteunt alle belangrijke hdr-formaten van dit moment: hdr10, Dolby Vision en hybrid log-gamma. Daarnaast is er ondersteuning voor Technicolor-hdr, maar content in dit formaat is bijna niet beschikbaar en lijkt er voorlopig ook niet te komen. Er is geen ondersteuning voor hdr10+, een uitbreiding bij hdr10 die dynamische metadata toevoegt, maar voorlopig is er ook niet veel content voor dit formaat te vinden. Wat hdr-ondersteuning betreft zit je als consument dus goed bij LG. Bovendien is de oledtechniek uitermate geschikt voor een goede hdr-weergave.
Het mag inmiddels bekend zijn dat de maximale helderheid van oledschermen wat lager ligt dan bij de helderste lcd-tv's, waardoor je bij het kijken naar hdr, voor het beste resultaat, de ruimte enigszins moet verduisteren. Als je in een wat donkerdere kamer naar hdr kijkt, word je beloond met een fantastische beeldkwaliteit waar geen enkele lcd tegenop kan. Door het enorme eigen contrast van oled geeft het beeld een soort 3d-gevoel, terwijl je gewoon naar 2d-beelden kijkt.
Bij de meeste hdr-schermen loopt de helderheid terug als er grote heldere vlakken moeten worden weergegeven, maar bij oleds loopt de helderheid nog wat verder terug bij heel felle beelden. Dit komt doordat oleds, net als crt's en plasma's, zijn voorzien van een automatic brightness limiter, die het stroomverbruik van het scherm limiteert bij een (bijna) volledig wit scherm. In de bovenstaande grafiek zien we dat de abl ingrijpt als er vijfentwintig of meer procent wit moet worden weergegeven. Bij het kijken naar testbeelden is dit duidelijk te zien, maar bij het kijken naar normale content valt het bijna nooit op.
Bij de weergave van een wit vlak dat 10 procent of minder van een zwart scherm beslaat, hebben we een helderheid van meer dan 790cd/m² gemeten. Bij 25 procent zakt de helderheid naar 432cd/m² en bij 100 procent is er nog 143cd/m² aan helderheid over. De hoogste pieken zagen we in de Cinema Home-stand; bij de andere presets kwam de helderheid net een beetje lager uit. Als een wit vlak wat langer wordt weergegeven, loopt de helderheid eerst op, om na een tijdje weer af te nemen. We hebben zo een piek gemeten van 837cd/m².
Bij het meten van hdr drukken we de afwijkingen niet meer uit in ΔΕ2000, maar in plaats daarvan gebruiken we ΔΕICtCp. Dit is omdat ΔΕ2000 nooit ontworpen was om afwijkingen van, licht uitstralende, beeldschermen uit te drukken en er bij hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier. De preset HDR Technicolor Expert presteert een klein beetje beter dan de HDR Bioscoop-modus en leverde het volgende resultaat op:
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan er dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen de televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, die bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. Door de schaal van de grafiek lijken deze afwijkingen flink, maar het tegendeel is waar; er is een zeer kleine kleurafwijking, wat resulteert in een gemiddelde ΔΕICtCp van slechts 1,4. Hierbij is de vuistregel, net als bij ΔΕ2000, dat afwijkingen pas boven de 3 met het blote oog zichtbaar worden. Een zeer goed resultaat voor de C8 dus.
Dankzij een samenwerking tussen LG en Portrait Displays kunnen LG's 2018-oledmodellen automatisch gekalibreerd worden, als je tenminste de juiste meetapparatuur hebt en over CalMAN 2018 beschikt. Na een automatische kalibratiesessie levert de CalMAN-software een 3d look up table aan die 33x33x33=35.937 punten groot is. De 3d-lut wordt vervolgens via het netwerk geüpload naar de tv, waar hij in de preset van je keuze wordt gezet. Op deze manier is dus ook de spelmodus te kalibreren.
Het is niet nodig om alle 35.937 afzonderlijke punten uit de 3d-lut daadwerkelijk te meten en corrigeren. Afhankelijk van welke meetapparatuur je gebruikt, duurt dat namelijk lang of erg lang. Door de correctiewaarden van een klein aantal meetpunten te interpoleren, kan een automatische kalibratie binnen een paar minuten klaar zijn. Voor nauwkeurigere resultaten kun je meer punten laten meten, waarbij je vooraf te zien krijgt hoeveel tijd je ongeveer kwijt zult zijn.
Het bovenstaande resultaat kregen we na een sessie van iets meer dan een uur. We zien niet alleen een zeer geringe afwijking bij de rgb-balans zonder helderheid, maar ook de afwijkingen met helderheid zijn extreem nauwkeurig. Voor verreweg de meeste mensen is een dergelijke kalibratie totale overkill, omdat de kleurweergave 'af fabriek' al zeer precies is, maar mocht je voor je werk een extreem nauwkeurig referentiescherm nodig hebben, dan is de C8 dus een prima optie. Bovendien is een C8 een stuk groter en goedkoper dan een professionele broadcastmonitor met oledpaneel.
Conclusie
De C8 is dit jaar de oledinstapper van LG, maar dat wil niet zeggen dat er ook maar iets is bezuinigd op de beeldkwaliteit. Die behoort namelijk tot het allerbeste van wat er nu te koop is. Het enorme contrast van het oledpaneel maakt een spectaculaire hdr-weergave mogelijk, hoewel je daarbij het omgevingslicht enigszins moet reduceren voor het beste resultaat. Ook de kleurweergave is prachtig en in de fabriek al zeer nauwkeurig afgesteld. Voor iemand die gewoon wil genieten van het beste beeld, is een kalibratie dan ook overbodig, maar dankzij de mogelijkheid om kleurcorrecties aan de hand van zeer nauwkeurige 3d-lut's uit te voeren, is de tv nu ook geschikt als referentiescherm voor professionals.
De voor gamers belangrijke inputlag is laag voor televisiebegrippen, waarmee de C8 uitermate geschikt is om op te gamen. De mogelijkheid om uhd-beelden weer te geven met 120fps is helaas niet te gebruiken voor games, omdat de huidige hdmi-standaard deze bandbreedte nog niet kan verwerken. Daarvoor zul je moeten wachten op de modellen van volgend jaar. De mogelijkheid om hfr-video's weer te geven door middel van de interne mediaspeler biedt een prachtig kijkje in de toekomst van tv, maar heeft op dit moment nauwelijks toegevoegde waarde vanwege een gebrek aan content.
Het design van de C8 lijkt erg op dat van de C7 van vorig jaar, maar die zag er door het platte scherm ook al erg strak uit. De achterkant is niet langer wit, maar nu uitgevoerd in donkerdere tinten. Wat ons betreft is dat een verbetering. De nieuwe voet vormt een duidelijke verbetering ten opzichte van het vorige model, omdat deze het geluid naar voren, richting je oren, reflecteert. Dit heeft een positieve uitwerking op het stereobeeld en de verstaanbaarheid van stemmen. De luidsprekers van de C8 gaan niet erg laag, maar behoren verder tot de beste tv-luidsprekers van dit moment.
Wat interface en bediening betreft is er weinig nieuws onder de zon. Dankzij de uitstekende Magic Remote laat webOS zich nog altijd makkelijk bedienen en doordat er veel toetsen op de afstandsbediening zitten, ben je niet al te veel op menu's aangewezen. In webOS zijn geen grote verbeteringen ten opzichte van de vorige versie aangebracht. Dat is aan de ene kant jammer, want stilstand is achteruitgang, maar aan de andere kant werkt webOS prima en doet het zeker niet onder voor de andere smart-tv-besturingssystemen.
Echt grote minpunten heeft de C8 dus eigenlijk niet. Alleen de prijs zal voor veel mensen nog een struikelblok zijn, want hoewel oledtelevisies sinds de introductie steeds betaalbaarder zijn geworden, is deze tv nog altijd niet goedkoop te noemen. Toch kunnen we de C8 van harte aanbevelen aan iedereen die wat meer kan of wil betalen voor goed beeld en geluid. De belangrijkste concurrent van de C8 is eigenlijk de C7 van vorig jaar; die is namelijk bijna net zo goed, maar wel honderden euro's goedkoper.
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/2002169113.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2002095353.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095355.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095351.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095381.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095377.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095379.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095371.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095373.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095319.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095321.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095323.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095271.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002095273.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002169113.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002697182.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/2793/crop5bc9e3a38b9f1_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/35873/sim_icon.jpg?f=community){kind=icon}
/u/427041/dog1.JPG?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/653055/crop57c7ec8ed1f28_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/91035/crop5e7220288bd85_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/64465/crop5db09addab56c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/383512/Yu-icon60x60.png?f=community){kind=small}
) voorkomt.
:strip_icc():strip_exif()/u/427246/XB1_avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/357536/crop63e4d6a996a27_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/86796/ancientdragon60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/151537/crop5db7498ca4eda_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/278921/clicker.png?f=community){kind=small}
/u/93367/crop60a652c165938_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1865/oeboema2.jpg?f=community){kind=small}
/u/238475/crop5db01b7054bdf_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/2110/Batman-The-Dark-Knight-Theme.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/489640/crop67cc85cb59455_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/99932/crop5dd2833d839d3.gif?f=community){kind=small}
/u/218480/crop67d969f5402ed_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/69548/crop6505efb531157_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/97062/crop5601be1a24867_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/336463/crop61a6352d9866b_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/414606/crop61fc2908c41cc_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/420934/crop595cd2348db89_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/43802/crop5a8b253603f79_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/121566/pinhead_60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/441295/crop643503da40654_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/391165/toad.png?f=community){kind=small}