Inleiding
Samengevat
Doordat de Q9F van dit jaar van een fald-backlight is voorzien, kan hij zich wat beeldkwaliteit betreft heel aardig meten met oleds. De kijkhoeken, de zwartweergave en het contrast zijn minder goed dan bij een oled, maar wat helderheid betreft is de Q9F de duidelijke winnaar. Bij veel omgevingslicht ziet de Q9F er hierdoor beter uit dan een oled, maar bij gematigd licht zijn de rollen omgedraaid. De prijs van de Q9F is hoog, waardoor veel oled-tv's een betere prijs-prestatieverhouding bieden. Het One Connect-systeem, waarbij slechts een dun kabeltje naar de tv loopt, is echter uniek voor Samsung.
Eindoordeel
Het mag inmiddels bekend zijn dat alle grote televisiefabrikanten behalve Samsung oledtelevisies verkopen met daarin oledpanelen van LG Display. In antwoord op al dat oledgeweld kwam Samsung op de CES van vorig jaar met Qled-televisies. De Qled-modellen maken, net als de S-UHD-modellen die Samsung daarvoor verkocht, gebruik van lcd-panelen die voorzien zijn van een quantumdotfilm voor een groter kleurbereik en meer helderheid. Daarbij viel op dat het topmodel, de Q9, niet was voorzien van een full array local dimming-backlight. Met een fald-backlight wordt het relatief lage contrast van lcd vergroot door de backlight te verdelen in vele kleine zones die apart kunnen worden aangestuurd.
/i/2002018559.jpeg?f=imagenormal)
Het nieuwe topmodel voor 2018, de Q9F die we in deze review bekijken, is wel voorzien van fald, waardoor nu een veel betere hdr-weergave mogelijk is. Het nieuwe model is opnieuw voorzien van een los kastje dat door middel van een dunne glasvezelkabel met de tv wordt verbonden en waarin alle aansluitingen zijn ondergebracht. Dit jaar heeft Samsung ook de voeding van de tv in de One Connect ondergebracht, waardoor er nog maar één dun kabeltje naar de tv loopt.
Ook heeft Samsung de Qled-modellen voorzien van een Ambient Mode; een stand waarin de tv decoratieve afbeeldingen en informatie kan tonen als zij niet wordt gebruikt. Deze modus past zich aan het omgevingslicht aan en het is zelfs mogelijk om de tv te laten opgaan in de achtergrond door foto's van de muur achter de tv op het scherm te vertonen. De Q9F is verkrijgbaar in de schermmaten 55", 65" en 75", waarvan wij de kleinste voor deze review hebben bekeken.
Uiterlijk
Dat de Q9F een topmodel is, valt goed aan het uiterlijk af te zien, want de afwerking is van hoog niveau. Rond het scherm zit een strip die vervaardigd is van donker geborsteld metaal. De rand is schuin afgewerkt en doet een beetje denken aan een fotolijst. Midden onder het scherm zit een uitsteeksel met daarop een klein Samsung-logo in een donkere en niet al te opvallende kleur. Het geheel ziet er strak uit en is door middel van een optionele muurbeugel, die grotendeels in een uitsparing aan de achterkant past, zeer strak tegen een muur te bevestigen.
De meegeleverde T-vormige voet heeft eveneens een hoogwaardige afwerking. Het voorste gedeelte van de voet is gemaakt van een 18mm dikke metalen stang die zwart glanzend is afgewerkt. Daaraan zit een rechthoekig stuk dat dezelfde geborstelde afwerking heeft als de rand rond het scherm. Een gegoten stuk metaal verbindt de voet met de tv. Dit stuk is afgewerkt met een kapje van zwart glimmend plastic waarachter de kabel kan worden verstopt.
Naar de tv loopt slechts een enkele kabel, door Samsung One Invisible Connection genoemd. Deze kabel is zeer vernuftig ontworpen, want hoewel hij slechts 4mm dik is, levert hij zowel de voeding als het beeldsignaal voor de tv. Dit heeft Samsung voor elkaar gekregen door een glasvezel met enkele elektrische aders te combineren. Om genoeg energie door de dunne geleiders te krijgen, wordt een gelijkspanning van maar liefst 350V toegepast. De standaard meegeleverde kabel is vijf meter lang, maar er is ook een vijftien meter lang exemplaar tegen een meerprijs te verkrijgen.
De dunne enkele kabel loopt naar een los, uit het zicht te plaatsen kastje waarin alle aanstuurelektronica en de aansluitingen zitten. Omdat de One Connect Box dit jaar ook de voeding voor de tv herbergt, is hij wat groter uitgevallen dan eerdere versies. Hij meet 39x13x7cm en is afwerkt met zwart glimmend plastic. Aan de bovenkant heeft het kastje een 'geborsteldmetaallook'. Het is passief gekoeld, waardoor het geen geluid maakt.
Aansluitingen
Het kastje heeft aan de rechterzijde drie usb 2.0-aansluitingen, waarvan de middelste 1A kan leveren, zodat je er een externe harde schijf op kunt aansluiten waarmee televisieprogramma's kunnen worden opgenomen. Aan de achterkant zit links bovenaan een aansluiting voor het netsnoer. Het meegeleverde snoer is voorzien van handige haakse stekkers en heeft een lengte van anderhalve meter. Dat is flink aan de korte kant, maar doordat het afneembaar is, kun je het eenvoudig vervangen door een langer exemplaar.
Aan de achterkant zitten van links naar rechts de volgende aansluitingen: een 3,5mm- seriële poort voor servicedoeleinden, twee f-connectors voor satelliet, een antenneaansluiting die geschikt is voor kabel en Digitenne, een CI+-stot, een toslink- optische audio-uitgang, een netwerkaansluiting, vier hdmi-poorten, waarvan de laatste is voorzien van een audio return channel, en de One Connect-aansluiting, die met de speciale kabel met de tv moet worden verbonden.
Tizen
Samsung maakt sinds 2015 gebruik van Tizen als besturingssysteem voor smart-tv's. Tizen is een opensourcebesturingssysteem dat behalve op televisies op allerlei andere hardware draait. De Koreaanse fabrikant laat niets los over de gebruikte soc, maar deze is krachtig genoeg, want Tizen draait soepel en reageert vlot op commando's. Ook kun je snel tussen verschillende apps schakelen. Daarbij wordt de status van apps in het geheugen onthouden. Een YouTube-filmpje bijvoorbeeld, dat je onderbreekt door naar live televisie te schakelen, speelt precies verder vanaf de plek waar je gebleven was als je terugschakelt.
/i/2002024291.jpeg?f=imagenormal)
Het app-aanbod is niet bijzonder groot, zeker niet als je het vergelijkt met het aanbod voor Android TV, maar de meeste belangrijke video-apps zijn op Tizen beschikbaar. Bij het raadplegen van de elektronische programmagids blijft het huidige programma in de linkerbovenhoek zichtbaar, zodat je niets hoeft te missen. De interface werkt redelijk intuïtief en probeert zoveel mogelijk zaken voor je in te stellen als je een extern apparaat aansluit via hdmi. Dat kan erg handig zijn, maar als het apparaat niet wordt herkend, moet je lang wachten voordat je beeld hebt. Een groter probleem is dat dts-geluid niet wordt ondersteund, waardoor de mediaspeler sommige films zonder geluid afspeelt.
/i/2002025691.jpeg?f=imagenormal)
Ambient Mode
Gemiddeld genomen worden televisies steeds groter en hoewel een groot scherm natuurlijk prettiger kijkt dan een klein, vormt een grote televisie, als hij uitstaat, een nogal groot zwart vlak in je interieur. Samsung heeft hierom Ambient Mode geïntroduceerd, die gebruikt kan worden als de tv niet wordt gebruikt. Om te voorkomen dat het energiegebruik al te veel toeneemt, wordt het scherm op relatief lage helderheid gebruikt en is er een sensor die het scherm uitschakelt als er niemand in de kamer is.
Je kunt het scherm een klok laten weergeven of informatie laten tonen, zoals nieuwskoppen of een beknopt weerbericht. Ook kan Ambient Mode foto's weergeven en kun je kiezen voor screensaver-achtige effecten, zoals bewegend water. Om de tv zoveel mogelijk in de omgeving te laten opgaan, kun je verschillende achtergronden kiezen die moeten lijken op de muur achter de tv. Als je Samsungs SmartThings-app, verkrijgbaar voor iOS en Android, installeert, kun je zelfs de muur naast de tv fotograferen waarna het patroon wordt overgenomen op het beeldscherm.
Dat is een leuk bedachte optie, maar zoals je op de foto's hierboven kunt zien, werkt het nog niet perfect. Het stuk muur van de foto wordt een aantal keren 'gekloond' en gespiegeld, en dat ziet er een beetje raar uit. Als je een egale muur hebt, zal deze functie ongetwijfeld beter werken. Ook lukte het ons niet om de kleur van het scherm exact overeen te laten komen met die van de muur. De helderheid en kleurtemperatuur kunnen weliswaar worden bijgesteld, maar in onze lichtsituatie bleef er duidelijk te veel magenta in het beeld zitten en daar is geen aanpasmogelijkheid voor. Al met al vinden we Ambient Mode een geinig idee, maar toch ook wel erg gimmicky. Wij denken dat er niet veel mensen zullen zijn die deze stand, na er in het begin wat mee te hebben gespeeld, lang zullen blijven gebruiken.
Afstandsbediening
De meegeleverde afstandsbediening is grotendeels uit metaal vervaardigd en dat levert een luxe uitstraling op. Hij is 160mm lang, 35mm breed en 13mm dik, en weegt 91gram inclusief twee AAA-batterijen. De hoeken zijn afgerond, waardoor hij lekker in de hand ligt. De compacte afmetingen in combinatie met het relatief hoge gewicht wekken een groot kwaliteitsgevoel op. De remote is niet voorzien van gesponsorde knoppen van bijvoorbeeld Amazon of Netflix en dat is tegenwoordig best uniek, want alle andere grote televisiemerken hebben dat wel.
Er zitten toch al vrij weinig knoppen op deze afstandsbediening en hoewel het een mooier uiterlijk oplevert, vinden wij dat minder handig in het gebruik. Zo heeft de volumeknop drie functies; omhoog bewegen is harder, omlaag zachter en indrukken is mute. De zapknop indrukken brengt je naar de epg. Dat werkt prima als je het weet, maar erg intuïtief is het niet. Het ontbreken van cijfertoetsen is een gemis en een kanaalnummer intoetsen vergt hierdoor veel navigatie door de interface, al compenseert Tizen hier enigszins voor door de meest gebruikte kanalen te tonen. Ook hadden we liever een knop gehad om een externe ingang te kiezen in plaats van de Ambient Mode-knop. Er is een microfoon die gebruikt kan worden voor spraakopdrachten, maar dat kan helaas niet in het Nederlands. Het is handig voor zoeken op YouTube, maar voor de bediening van de tv heb je er niet veel aan. Zo is bijvoorbeeld bediening door kanaalnummers uit te spreken niet mogelijk.
Inputlag en chroma subsampling
/i/2002007521.jpeg?f=thumblarge)
Samsung heeft de laatste jaren veel aandacht besteed aan het verbeteren van de, voor gamers belangrijke, inputlag. Gemeten met onze Leo Bodnar-lagtester, die test met een 1080p60-signaal, komt de inputlag uit op 23ms; een zeer goed resultaat. Als we een HDFury Linker toevoegen om het signaal te upscalen naar 2160p60, zakt de inputlag zelfs naar een zeer nette 15ms. We hebben ook getest met hdr-beelden door middel van een HDFury Integral, maar dat had geen significante invloed op de testresultaten. Prima scores dus, waarmee de Q9F een van de beste televisies is om mee te gamen.
Binnenkort komt er een update die AMD's FreeSync beschikbaar maakt. Hiermee loopt Samsung vooruit op hdmi versie 2.1, die pas volgend jaar op alle high-end tv's zal zitten. FreeSync maakt een variabele refreshrate, ofwel vrr, mogelijk, waardoor veel minder haperingen in beeld zichtbaar zijn als de gameconsole of pc geen 60fps weet te halen. Helaas was de update ten tijde van het testen nog niet beschikbaar, maar naar verluidt zal de inputlag bij het toepassen van FreeSync verder afnemen, tot rond de 7ms bij het weergeven van 1080p-beelden. Bij 2160p-beelden zou de inputlag gek genoeg niet lager uitkomen. Waarom er geen verbetering bij het weergeven van 4k-beelden zou moeten zijn, weten we op dit moment nog niet.
Chroma subsampling
Het menselijk oog is veel beter in het waarnemen van kleine helderheidsdetails dan van kleurdetail. Deze eigenschap wordt al sinds de begintijd van kleurentelevisie gebruikt om bandbreedte te besparen. Nog altijd maken alle videocodecs die worden gebruikt voor videodistributie, gebruik van chroma subsampling, waarbij voor de kleurinformatie een lagere resolutie wordt gebruikt dan voor de helderheid. Ook uhd-tv's maken vrijwel allemaal gebruik van chroma subsampling om bandbreedte te besparen bij de interne verwerking van 2160p60-beelden.
Bij het kijken naar video heb je daar geen last van, maar als je de tv inzet als monitor bij een pc of als je in het bezit bent van een gameconsole die 2160p60-beelden genereert, krijg je kleurartefacten in beeld te zien. Bijvoorbeeld bij kleine, zwarte letters op een witte ondergrond zie je dan valse kleuren bij pixels die kleurloos horen te zijn. Bij de Q9F kun je de volledige kleurresolutie behouden door in het menu te navigeren naar Instellingen > Algemeen > Beheer externe apparaten. Je kunt daar voor elke afzonderlijke hdmi-ingang HDMI UHD Color aanzetten, waarna 2160p60-beelden in hun volle glorie worden vertoond.
Energiegebruik en geluid
/i/2002021065.jpeg?f=thumblarge)
De Samsung Q9F heeft energielabel B meegekregen en behoort daarmee, net als de meeste oledtoestellen, tot de wat minder zuinige televisies van dit moment. Heel ernstig is het verbruik niet. De grootste verbruiker bij een lcd-tv is de backlight en als we deze afstellen op 120cd/m², verbruikt de 55"-versie van de Q9F zo'n 83W. Deze helderheid is geschikt voor een kamer met gematigd licht.
Als we de backlight afstellen op de hoogste stand, meten we een helderheid van 377cd/m², waarbij het energiegebruik oploopt tot zo'n 133W. Als we de backlight afstellen op de laagste stand, meten we een zeer laag verbruik van 62W, maar de resulterende helderheid van slechts 20cd/m² levert zelfs in een compleet verduisterde kijkruimte een zeer futloos beeld op. Om te voorkomen dat de tv onnodig veel energie gebruikt, is de Q9F uitgerust met een omgevingslichtsensor. Hiermee wordt de helderheid desgewenst automatisch aangepast aan de hoeveelheid omgevingslicht.
Geluid
Volgens Samsung is de Q9F voorzien van een 4.2-kanaalsaudiosysteem met een totaalvermogen van maar liefst 60W rms. We konden zelf slechts twee tweewegluidsprekers ontdekken, die het geluid naar beneden uitstralen, waarmee het dus eigenlijk een 2.0 audiosysteem is. Het klinkt erg goed, al zijn stemmen net wat minder duidelijk te verstaan dan bij televisies met naar voren gerichte luidsprekers.
Het maximale volume is hard genoeg voor in de gemiddelde huiskamer, maar het opgegeven vermogen van 60W rms doet een flink hoger maximaal volume verwachten. Het opgegeven vermogen, zonder opgave van de vervorming, zegt overigens niet zoveel. De bassen vallen niet tegen en zijn duidelijk beter hoorbaar dan bij de gemiddelde televisie, maar de laagweergave loopt niet erg diep door. Hierdoor krijgen we nauwelijks meer of minder bassen te horen als we laagste band, 100Hz, van de zevenbandsequalizer bijstellen.
Er zijn drie presets voor het geluid. In de stand Standaard klinkt de tv het beste. De preset Geoptimaliseerd levert een ruimtelijk effect op, dat door middel van fasetrucs wordt opgewekt. Dit klinkt niet bij elk bronmateriaal even goed, doordat sommige achtergrondgeluiden in een stereomix ermee naar voren worden gehaald. Door Versterken in de schakelen maak je stemmen duidelijker verstaanbaar, doordat de middentonen worden versterkt. Helaas worden in deze stand de hoge tonen ook flink versterkt, waardoor het geluid meestal te schel overkomt.
Beeldverwerking
Alle wat duurdere televisies zijn uitgerust met functies die bedoeld zijn om het beeld te verbeteren. Hiermee proberen fabrikanten hun televisies er beter uit te laten zien dan die van de concurrentie bij een directe vergelijking op de winkelvloer. Veel mensen zullen namelijk kiezen voor de tv met het scherpste beeld, de felste kleuren en de hoogste helderheid. Als televisiebezitter doe je er echter goed aan om al deze beeldverbeteraars uit te schakelen, want meestal hebben ze een averechts effect op de beeldkwaliteit. Alleen bij het kijken naar slecht beeldmateriaal, dat bijvoorbeeld erg veel ruis bevat, kunnen de beeldverbeteraars van pas komen. De ruisonderdrukker van Samsung heet Clean Digital View en werkt redelijk bij het bestrijden van ruis. Geen enkel algoritme kan perfect onderscheid maken tussen ruis en kleine details, en dus gaat er altijd wat scherpte in beeld verloren. Voor het scherpste beeld zet je Clean Digital View dus uit.
/i/2002030401.jpeg?f=thumblarge)
De functie Contrastverbetering doet exact wat je zou verwachten en levert duidelijk meer contrast in beeld op. Het hogere contrast wordt gerealiseerd door de lichte delen van het beeld helderder te maken en de schaduwpartijen donkerder. Ook bij dit algoritme geldt dat je het beter alleen kunt inzetten als je naar slecht beeldmateriaal kijkt met een laag contrast. Als je het namelijk toepast op beelden van goede kwaliteit, gaan er details verloren in de hooglichten en donkere delen van het beeld.
De overtreffende trap van Contrastverbetering is de HDR+-modus, die ingezet kan worden om sdr-beelden op te schalen naar hdr. De subtiliteit ontbreekt bij deze functie een beetje en als je deze inschakelt, gaat het beeld echt 'knallen'. Deze modus lijkt vooral gemaakt om zoveel mogelijk indruk te maken in de winkel, maar voor het serieuzere kijkwerk vinden wij hem niet geschikt. De meeste 'hdr-upscalers' weten een redelijk overtuigend resultaat te boeken, maar die van Samsung doet z'n werk naar ons idee iets te enthousiast.
/i/2002030425.jpeg?f=thumblarge)
Wat ons betreft de enige echt nuttige optie om het beeld te verbeteren, is Lokaal Dimmen. Bij de meeste lcd-televisies werkt local dimming niet erg effectief, doordat er te weinig en te grote dimbare zones zijn, maar de fald-backlicht van de Q9F is onderverdeeld in zestien verticale en twintig horizontale dimbare zones voor een totaal van 320 stuks. Hiermee wordt het eigen contrast van het va-paneel effectief verhoogd, met zeer positieve gevolgen voor de beeldkwaliteit. Zeker bij het kijken naar hdr-materiaal bewijst deze techniek zijn dienst; de heldere delen van het scherm springen er echt uit, terwijl de donkere partijen ook echt donker worden weergegeven. Helaas ontbreekt de mogelijkheid om het systeem volledig uit te schakelen. Vooral bij het kijken naar een donkere film met ondertitels kan het namelijk best storend zijn dat je de onderste zones steeds ziet oplichten en uitdoven.
Door middel van beeldinterpolatie kun je beweging er scherper en soepeler uit laten zien door tussenliggende beelden te berekenen en zo de framerate te verhogen. Samsung noemt dit Auto Motion Plus en het bijzondere is dat de functie ook in de gamemodus kan worden gebruikt. Vooral games die op 30fps worden gerenderd, zien er hierdoor een heel stuk soepeler uit. Toch raden we iedereen af om beeldinterpolatie te gebruiken. Geen enkel algoritme is namelijk in staat om perfecte tussenliggende beelden te berekenen. Vooral bij wat complexere scènes, waarbij objecten voor een bewegende achtergrond langs bewegen, zijn hierdoor fouten in beeld te zien.
De instelling LED Clear Motion kan wel van pas komen om snel bewegende beelden, zoals bij sport of actiegames, er scherper uit te laten zien. Als je het inschakelt, gaat de backlicht knipperen om de bewegingsonscherpte die op je netvlies ontstaat als je ogen over het scherm bewegen, te verminderen. Het nadeel van black frame insertion is dat de helderheid erdoor afneemt en dat je het beeld duidelijk ziet knipperen. De afname van helderheid is, zeker bij de Q9F, nog te overzien, maar het geknipper is voor verreweg de meeste mensen reden om deze functie niet te willen gebruiken.
Beeldeigenschappen
De Q9F maakt gebruik van een va-paneel. Dit type lcd heeft over het algemeen een wat beter contrast dan een ips-paneel, maar daar staat tegenover dat de kijkhoeken minder goed zijn. Samsung stuurt de pixels van de Qled-tv's om en om harder en zachter aan, in een soort schaakbordpatroon, om de kijkhoeken wat te verbeteren. Op de foto's hieronder, die met identieke belichting zijn gemaakt, zie je het resultaat.
We zien dat de speciale aansturing niet heel veel uithaalt en alle bekende negatieve eigenschappen van va-panelen zijn zichtbaar. Onder een hoek van vijfenveertig graden zien we duidelijk minder verzadigde kleuren, minder helderheid en een lager contrast. Heel ernstig is het allemaal niet, maar ips-panelen en uiteraard oleds presteren op dit vlak duidelijk beter.
Samsung is er wel in geslaagd om de fald-backlight mooi uniform te krijgen. De bovenstaande foto's van een volledig wit scherm zijn belicht voor middengrijs om kleine helderheidsverschillen goed te laten zien. We zien dat de fald-backlight van de Q9F het scherm zeer egaal verlicht. Alleen de uiterste hoeken zijn een klein beetje donkerder, maar daar zie je bij normaal gebruik niets van. Onder een hoek is wel goed te zien dat de helderheid afneemt. Ook daar heb je in de praktijk geen last van.
Op de foto's van een volledig zwart scherm zien we dat de local dimming goed z'n werk doet. De zwartweergave is dan ook erg goed. De aansturing van de fald heeft helaas wel tot gevolg dat kleine heldere objecten op een zwarte achtergrond te donker worden weergegeven. Als we bijvoorbeeld een pc aansluiten, krijgen we de witte muispijl op een zwarte desktopachtergrond nauwelijks te zien. Ook worden sterren op een zwarte hemel veel te donker weergegeven. Bij wat grotere, lichte objecten zien we lichte halo's op donkere achtergronden ontstaan. Recht van voren speelt dit probleem nauwelijks, maar onder een hoek zijn de halo's duidelijk waarneembaar. Helaas is de local dimming op Qled-tv's nog altijd niet uit te schakelen. We vinden het nogal jammer dat Samsung de keuze voor wel of geen local dimming niet gewoon aan de gebruikers overlaat, zoals andere merken doen.
Metingen
:fill(white)/i/2002015457.jpeg?f=imagemedium)
Van alle eigenschappen van een beeldscherm is de contrastverhouding misschien wel de belangrijkste graadmeter voor de beeldkwaliteit. Deze meten we volgens de ansi-methode, waarbij het gemiddelde van acht witte in verhouding tot het gemiddelde van acht zwarte vlakken de uiteindelijke contrastratio bepaalt. Dankzij de fald-techniek weet de Q9F een zeer goede contrastverhouding van 10.196:1 te halen. Het maakt daarbij nauwelijks uit in welke stand je de local dimming zet. Doordat de local dimming niet is uit te schakelen, kunnen we niet het contrast van het paneel zelf meten, maar over het algemeen ligt de contrastverhouding van de wat betere va-panelen ergens rond de 5000:1. Het fald-systeem verdubbelt het contrast dus ongeveer. Met meer en kleinere zones zou het nog veel verder kunnen oplopen, want de zwarte vlakken zouden dan volledig kunnen worden uitgeschakeld. Het contrast zou dan, net als bij oleds, uitkomen op ∞:1
We hebben de prestaties van de Q9F gemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter, die we in CalMAN 5 hebben voorzien van een meterprofiel door middel van een X-Rite i1Pro 2-spectrometer. Van alle beeldpresets levert de beeldmodus Film de nauwkeurigste weergave op.
We zien dat Samsung de tv keurig heeft afgesteld in de fabriek. De gemiddelde ΔΕ2000 komt uit op slechts 1,6. Ook het gammaverloop is voorbeeldig, waardoor er geen details in het beeld verloren gaan. Alleen volledig wit wordt een tikkeltje te koel weergegeven.
Ook bij de primaire en secundaire kleuren zien we geen grote uitschieters. De gemiddelde ΔΕ2000 komt uit op 2,1 en dat is een zeer net resultaat.
Hdr
De Q9F ondersteunt de weergave van hdr in de formaten hdr10 en hybrid log-gamma: de twee belangrijkste hdr-formaten van dit moment, die door zo'n beetje alle hdr-tv's worden ondersteund. Dolby Vision wordt niet ondersteund, omdat daarvoor per verkochte tv licentiekosten moeten worden betaald aan Dolby Labs. Films en series in dit formaat zijn beschikbaar op sommige uhd-blu-rays en via Netflix, maar als de tv geen ondersteuning voor dit formaat biedt, wordt automatisch teruggevallen op hdr10. Als tegenhanger voor Dolby Vision bieden Samsung en Panasonic het concurrerende hdr10+-formaat, dat net als Dolby Vision dynamische metadata ondersteunt en inmiddels door Amazon Prime Video wordt ondersteund.
Doordat de Q9F van een fald-backlight is voorzien, ziet de hdr-weergave er prachtig uit. De energie die niet nodig is, kan in donkere zones worden ingezet om heldere zones te verlichten. Hierdoor springen highlights er echt uit en dat levert een overtuigend hdr-effect op. Dat betekent wel dat de maximale helderheid niet beschikbaar is bij een volledig wit scherm. Dat is in de praktijk geen probleem, want een paar heldere hooglichten zijn mooi om te zien, maar een super fel wit scherm is, zeker als je in een wat donkerdere kamer zit, erg onprettig om naar te kijken.
Om halo's zoveel mogelijk te beperken, stuurt Samsung de dimbare zones minder fel aan als er kleinere witte vlakken op een zwarte ondergrond moeten worden weergegeven. De maximale helderheid van 1428cd/m² zagen we dan ook bij een wit vlak dat tien procent van het scherm besloeg. Bij een volledig wit scherm bedraagt de helderheid nog maar 545cd/m². De piekhelderheid van de Q9F is ongeveer twee keer zo hoog als bij oledtelevisies. Bij het weergeven van een volledig wit scherm is de helderheid ongeveer drie keer zo hoog. Hierdoor is de Q9F dus geschikter om hdr mee te kijken in een onverduisterde kamer dan een oled-tv. Door de manier waarop onze ogen helderheid waarnemen, lijkt dit verschil op papier groter dan het in werkelijkheid is. Voor het beste hdr-effect mag er, ook bij de Q9F, niet al te veel licht in de kijkruimte zijn.
Bij het meten van hdr drukken we de afwijkingen niet meer uit in ΔΕ2000, maar in plaats daarvan gebruiken we ΔΕICtCp. Dit is omdat ΔΕ2000 nooit ontworpen was om afwijkingen van, licht uitstralende, beeldschermen uit te drukken en er bij de hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier.
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan er dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen de televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, die bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. Door de schaal van de grafiek lijken deze afwijkingen flink, maar het tegendeel is waar; er is een zeer kleine kleurafwijking, wat resulteert in een gemiddelde ΔΕICtCp van slechts 1,9. Hierbij is de vuistregel, net als bij ΔΕ2000, dat afwijkingen pas boven de 3 met het blote oog zichtbaar worden. Een keurig resultaat voor de Q9F dus.
Conclusie
Samsungs Q9F is als topmodel van de Qled-serie alles behalve goedkoop, maar je krijgt wel heel wat televisie. Om te beginnen heeft deze tv een strak ontwerp en zijn er mooie materialen gebruikt voor de afwerking. Doordat er slechts een dun kabeltje naar de tv loopt, wordt het mooie design bovendien niet ontsierd. Alle aansluitingen en de voeding van de tv zijn ondergebracht in een los kastje, dat netjes uit het zicht is te plaatsen. Daarbij kan de Q9F met een optionele muurbeugel ook nog eens zeer dicht tegen een muur worden opgehangen. Samsungs Ambient Mode is aardig bedacht, maar werkt niet goed genoeg, waardoor het niet echt iets toevoegt.
De interface van de tv werkt simpel en reageert vlot op commando's van de afstandsbediening, die net als de tv, uit mooie materialen is vervaardigd. Ook het ontwerp van de remote is strak, maar daarbij is wel wat bedieningsgemak verloren gegaan. Zo zijn er geen cijfertoetsen, waardoor het invoeren van kanaalnummers omslachtig werkt. Ook is het ronduit onhandig dat de knop waarmee je naar een externe ingang kunt schakelen, ontbreekt, waardoor je vaak op het menu bent aangewezen. De mogelijkheid om spraakcommando's te gebruiken biedt hierbij geen verlichting, want ook daarmee kun je geen kanaalnummers of externe ingangen kiezen.
De Q9F heeft een zeer lage inputlag, waarmee het een zeer goede keuze is voor bezitters van een gameconsole. Bovendien komt er een update aan die variabele framerates mogelijk zal maken en waarmee de tv nog aantrekkelijker wordt voor fanatieke gamers. Het geluid is veel beter dan bij de gemiddelde tv. Het klinkt erg dynamisch en ook de basweergave is voldoende, maar erg laag gaan de ingebouwde woofers niet. Ook zijn de luidsprekers naar beneden gericht, waardoor stemmen net wat minder duidelijk klinken dan bij televisies met naar voren gerichte luidsprekers. Minpunt is het ontbreken van ondersteuning voor dts-geluid, waardoor videobestanden die deze codec gebruiken, zonder audio worden afgespeeld.
Op het belangrijke vlak van de beeldkwaliteit presteert de Q9F goed dankzij een fald-backlight die het va-paneel in 320 afzonderlijke zones verlicht. Daardoor presteert de tv vooral goed bij het kijken naar hdr, zeker als er wat meer licht in de kijkruimte is. Ook zijn het contrast en de zwartweergave erg goed, al doen oleds het op dit vlak nog wat beter. Nadeel is wel dat Samsung niet toestaat dat de local dimming wordt uitgeschakeld. Dat wil je meestal ook niet, maar bij het kijken naar donkere films met ondertitels kan local dimming storend zijn.
Samsung kiest met de naam Qled voor de frontale aanval op de oledtelevisies van de concurrenten. Doordat de Q9F van dit jaar is voorzien van een fald-backlight, kan hij zich wat beeldkwaliteit betreft heel aardig meten met oleds. De kijkhoeken, de zwartweergave en het contrast zijn minder goed dan bij een oled, maar wat helderheid betreft is de Q9F de duidelijke winnaar. Bij veel omgevingslicht ziet de Q9F er hierdoor beter uit dan een oled, maar bij gematigd licht zijn de rollen omgedraaid. Wat prijs betreft is de Q9F in ieder geval in het nadeel, want het 55"-model wat wij bekeken, was ten tijde van het schrijven van deze review honderden euro's duurder dan courante oledmodellen in dezelfde beeldmaat.
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/2001937837.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2002021021.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021019.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021017.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021177.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021179.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021181.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021205.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021207.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021209.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021211.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002018541.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002018543.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002018545.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002018547.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021053.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021055.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021057.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021189.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002021191.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2001937813.jpeg?f=thumbmedium)
/u/230710/Overdose_avatar_army.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/66961/crop5c20da5d3451c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
Nieuwe types hebben al jarenlang ´kortingsacties´
/u/393857/crop57b583f85c353_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
/u/111174/sachiel-small.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/430260/viskip1.jpg?f=community){kind=small}
/u/295372/crop62c2de4e919dd.png?f=community){kind=small}
/u/336463/crop61a6352d9866b_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/152873/crop5ecfb6fb2ce33_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/449263/crop59b00bd24834c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/331588/Louise-Brooks-style1.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57378/xmen.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/27216/bosmonster_dropdown.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/207277/avatar2080_3.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/391670/crop61e41b5e44ad9_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/185949/crop5fed94243cc25_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1051861/crop5aa97865e33f3_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/326920/crop61c45c1c9deae.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/221910/crop568251d74f211_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/657708/crop5808fb779c7a3_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/35873/sim_icon.jpg?f=community){kind=icon}
/u/437412/crop5f209c0f16252.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57655/SuperTeamLogo.jpg?f=community){kind=small}
/u/99291/logo-square.png?f=community){kind=logo}
:strip_icc():strip_exif()/u/192289/t.net.jpg?f=community){kind=small}
/u/3174/crop5f1e2a4facc1b.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/218264/crop591b1af1cf6d6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/341057/minibeevatar.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/85308/mirko.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1085297/crop5b262ef103289_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/2177/avatar.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/64465/crop5db09addab56c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
