De desktop heeft al ruim twintig jaar een zeer bekende formfactor: een atx-moederbord of afgeleide daarvan, hangend of liggend in een behuizing, en wat opslag, voeding en uitbreidingskaarten erin en eraan. In de loop der tijd is het atx-formaat soms aangepast met grotere of juist kleinere moederborden, zoals xl-atx, matx en mitx. Ook voedingen zijn soms wat langer en soms in sfx-formaat, en onze opslag is natuurlijk veranderd van 5,25"-floppies naar 2,5"-ssd's of m2-drives.
Wat niet veranderd is, is de opbouw van moederborden. Op een pcb van 305 bij 244 millimeter in het geval van atx worden de processor en het geheugen geprikt; videokaarten of andere uitbreidingskaarten worden in een pci- of pcie-slot gestoken. De opslag wordt met kabeltjes aan sata-connectors verbonden en de voeding wordt verbonden door middel van 24-pinsconnectors, eventueel bijgestaan door 4- of 8-pinsconnectors. Dat heeft allemaal nogal wat restricties voor de bouw en het ontwerp van behuizingen tot gevolg.
Het Avalon-project valt onder het Republic of Gamers-merk van Asus en moet eerst de reactie van pers en modders peilen met een complete behuizing annex nieuw moederbordformaat. Het is dus enigzins als barebone systeem te beschouwen. Juist omdat het zo compleet anders is dan we gewend zijn, zal het idee nog even tijd nodig hebben om realiteit te worden, maar dat neemt niet weg dat met de prototypes lekker gespeeld kan worden.
Asus wil proberen met zijn Avalon-project verandering te brengen in het wat tweedimensionale karakter van moederborden. Daarmee kunnen de formfactors van pc's worden opgefrist en zijn er wat speelopties met componenten die je niet zou verwachten. We gingen bij Asus op zijn Computex-stand langs en probeerden in belabberde lichtomstandigheden uit te vinden hoe Avalon in elkaar steekt.
/i/2001103189.jpeg?f=imagenormal)
De behuizing, die voor een groot deel uit aluminium bestaat, is samen met In Win ontwikkeld en door dat bedrijf gemaakt. Vooralsnog is het aluminium letterlijk een centimeter dik, dus voor eindgebruikers zou het schreeuwend duur worden, maar mooi en luxe is het wel. Het aluminium beslaat de voorkant en de twee verwijderbare zijpanelen. Die zijpanelen vormen direct een deel van de bovenkant en zijn voorzien van luchtsleuven voor de koeling. De centrale bovenkant is van getint plastic gemaakt, zodat je naar binnen kunt kijken; eronder ligt het moederbord.
Aan de voorkant vind je vier hotswappable ssd-sledes met sata-backplane; de sledes zijn met handvatten vergrendeld. De onderkant bestaat grotendeels uit aluminium en uit de voetjes, en achterop vinden we uitsparingen voor voeding en i/o. Tot zover lijk je over een reguliere mitx-behuizing te lezen, maar niets is minder waar.
Om te beginnen is de genoemde i/o namelijk modulair uitgevoerd. Je kunt verschillende i/o-modules in de Avalon steken, al naargelang de gewenste configuratie. Als je bijvoorbeeld veel randapparatuur hebt, kun je een i/o-module met veel usb-poorten kiezen. Voor workstationachtige toepassingen kun je een module met twee gigabitnetwerkpoorten en plaats voor een m2-ssd kiezen. De modules zijn metalen 'balken' zo groot als een i/o-paneel en worden verbonden met een riser van het moederbord via een speciale connector, die elektrisch via pcie op de pch aangesloten is.
Als je het 'rookglazen' deurtje bovenop opent, zie je het moederbord beter. Dat lijkt op een smal atx-bord met centraal de processor en daarvoor vier geheugenslots. Alleen… veel meer zie je niet op het moederbord: geen pcie-sleuven, geen vrm en geen i/o. De vrm zit aan de onderkant van het pcb, net als de pch. Kortom, je mist een plaats voor je videokaart, voor je sata en voor je voedingsconnectors. Overigens is er wel plaats voor een m2-ssd op het moederbord, maar waar is de rest?
Dat is het slimme van de Avalon; onder het moederbord, want zo zullen we het centrale deel met processor en geheugen maar blijven noemen, zit een extra pcb dat de voeding regelt. Op dat pcb zit een riser-kaart met een connector voor de voeding. Hetzelfde systeem dat gebruikt wordt voor hotswappable servervoedingen wordt hier gebruikt om een voeding aan te sluiten: geen 24-pinskabels meer dus. Op datzelfde tussenliggende pcb wordt de sata-backplane aangesloten voor de bays aan de voorkant. Dat concept, waarbij pcb's de plaats van voedingskabels innemen, werkt voor de sata-backplane, voor de cpu-power en de 24-pinsconnector. Voor de videokaart zijn echter nog wel kabels nodig, deels omdat die in een apart compartiment huist. Kabels voor het frontpaneel zijn er overigens ook niet. Het moederbord heeft die connectors al geïntegreerd op de voorste rand die tot de voorkant van de behuizing reikt.
Op het moederbord, aan de achterkant, zit voornoemde pcie-connector voor de i/o-modules en dan missen we nog maar één onderdeel: de videokaart. Die wordt via een riser-kaart direct op het moederbord aangesloten, zodat de videokaart onder en naast het moederbord geïnstalleerd kan worden. In de behuizing zit de videokaart aan de linkerkant achter het aluminium zijpaneel met sleuven. Aan de andere kant achter het zijpaneel kun je je koeling kwijt. Met een flinke radiator kun je zowel de gpu als cpu koelen, hoewel in de demonstratieopstelling een low-profile-processorkoeler werd ingezet.
Het Avalon-prototype dat we te zien kregen, is een flinke stap weg van conventionele pc's. Met risers en haakse pcb's kun je veel meer met de formfactor van de behuizing spelen dan tot dusver mogelijk was. Het heeft natuurlijk ook restricties; in dit geval is het moederbord behoorlijk gebonden aan de behuizing. Wel kun je onderdelen als sata en de i/o-module eenvoudig wisselen en upgraden indien gewenst.
Het 1151-moederbord met vier geheugenslots, een m2-slot, en risers voor videokaart en sata is nog niet in productie. Er wordt veel gebruikgemaakt van standaarden, zoals de serverconnector voor voedingen, pcie-interconnects voor i/o en natuurlijk de videokaart. Dat zal de productie wellicht niet schreeuwend duur hoeven maken, maar de combinatie met de huidige behuizing waarschijnlijk wel. Het is natuurlijk vooralsnog een proof-of-concept, maar met iets meer ontwikkeltijd en een iets betaalbaardere behuizing kan Avalon leuke en interessante builds opleveren in de toekomst. In elk geval is het doorbreken van de platte lay-out van moederborden bijzonder interessant om te zien.