Inleiding
Wanneer komt er voor mijn toestel een update? Dagelijks posten tientallen tot honderden tweakers een vraag van deze strekking op Tweakers. Het lijkt soms net een gokkast; ineens is er een update voor sommige varianten van een toestel en voor andere weer niet. De manier waarop updates verlopen op Android-toestellen is weinig transparant en frustrerend voor gebruikers.
Er zijn grofweg twee redenen waarom mensen graag updates willen. De eerste is de mogelijkheid om nieuwe features te proberen. Google voegt telkens nieuwe zaken aan Android toe en een update belooft dan ook telkens functionaliteit toe te voegen aan een telefoon. De tweede is beveiliging. Beveiligingsonderzoekers vinden vaak exploits in Android. Google dicht de lekken, sommige groot en andere klein, in maandelijkse patchrondes. Updates om toestellen veiliger te houden zijn uiteraard belangrijker dan nieuwe features, maar zulke updates zijn net als die in Windows alleen irritant voor de gebruiker: het apparaat is even onbruikbaar en als de update klaar is, zie je niets nieuws. Desondanks zien steeds meer fabrikanten en gebruikers het nut en de noodzaak van dergelijke updates.
De beveiliging van Android kwam vorig jaar groot in het nieuws met Stagefright, een lek in het videoframework dat veel toestellen had kunnen treffen en dat een grote impact heeft gehad op de houding van bedrijven tegenover updates op Android. Stagefright was voor Google aanleiding om te beginnen met de maandelijke patchronde, en voor onder meer Samsung, LG en Sony reden om die updates zo snel mogelijk door te zetten naar gebruikers.
Inmiddels zijn we meer dan een halfjaar verder, maar veel beter is het niet. De Nederlandse Consumentenbond heeft Samsung voor de rechter gedaagd vanwege het gebrek aan transparantie over updates. De bond eist dat Samsung toestellen twee jaar blijft ondersteunen nadat mensen ze hebben gekocht, terwijl Samsung zich richt op ondersteuning tot twee jaar na de release. De uitspraak in die zaak is op 8 maart.
Tekenend voor de aandacht die updates krijgen van fabrikanten zijn de antwoorden van fabrikanten. Alleen Samsung en Sony gaven een uitgebreid antwoord, terwijl HTC enkele kortere antwoorden stuurde. Hoewel ze drie weken de tijd kregen, gaven de overige fabrikanten geen antwoord.
Ook zonder de antwoorden van veel Android-fabrikanten, blijven de vragen staan. Hoe zit het nu met updates op Android-toestellen en waarom blijft het zo'n drama?
/i/2000919579.jpeg?f=imagenormal)
Van nieuw besturingssysteem naar ota-update
Dat updates niet gelijk uitkomen voor alle toestellen met Android, in tegenstelling tot hoe het bijvoorbeeld gebeurt met iPhones, heeft met verschillende zaken te maken. Ten eerste moet er ondersteuning komen vanuit de fabrikant van de soc in de smartphone en ten tweede moet de fabrikant met nieuwe drivers aan de slag om nieuwe firmware voor de telefoon te maken.
Laten we beginnen bij Google. Dat stuurt, nog voor de aankondiging van een nieuwe Android-versie, een pdk naar fabrikanten. Deze platform development kit moet het mogelijk maken om voorbereidingen te treffen voor de update. Het zijn de tools om de nieuwe Android-versie alvast te testen. De pdk is op het moment dat fabrikanten van socs en smartphones deze krijgen nog geheim.

Vervolgens kondigt Google de nieuwe Android-versie aan. Daarna verstrekt Google de broncode aan fabrikanten. Vervolgens is het aan hen om de drivers en firmware te ontwikkelen. Fabrikanten van smartphones moeten wachten op de nieuwe drivers van de soc-leveranciers. Het is wel eens gebeurd dat een hardwaremaker een soc end-of-life verklaarde, zoals gebeurde met de Nvidia Tegra 3 in de HTC One X. Een update is dan in één klap uitgesloten.
Als de drivers er zijn en fabrikanten willen een update maken, geeft de fabrikant van de soc een vernieuwde bootloader vrij. Na de release van die bootloader begint het echte werk pas. Dan moeten de software van het toestel en de nieuwe Android-versie in elkaar worden geschoven.

Dat klinkt simpel, maar dat is het niet. Zo kunnen er dubbelingen optreden in bijvoorbeeld functies. Ondersteuning voor vingerafdrukscanners zit bijvoorbeeld native in Android 6.0, maar fabrikanten als Samsung, HTC, Huawei en LG zetten al vingerafdrukscanners op eerdere toestellen. Als bijvoorbeeld Huawei de software gewoon overzet, kan dat problemen veroorzaken.
Daarnaast zijn er mogelijke aanpassingen in de werking van de interface. Als Google bijvoorbeeld nieuwe elementen in de notificatiebalk zet, moet er een keuze gemaakt worden of die ook in de update zullen zitten of dat de fabrikant vasthoudt aan het vorige ontwerp. Dat geldt voor uiterlijke vernieuwingen, nieuwe functies en wijzigingen onder de motorkap.
Sony noemt in deze fase zes stappen die de Japanse fabrikant doorloopt bij het klaarmaken van een update. Het begint bij het verzekeren dat alles werkt: de kernel, het booten en alle hardwarecomponenten. Daarna is het tijd voor de configuratie van componenten in de hal, waardoor programma's rechtstreeks toegang krijgen tot die componenten. De derde stap is het integreren van de basisfuncties als bellen en de internetverbinding. Vervolgens gaat Sony de firmware 'dogfooden', een naam voor intern testen onder medewerkers om te kijken welke fouten er nog in zitten. Vervolgens komen de laatste patches van Google erin, en voegt Sony eigen features en apps toe. De zevende en laatste stap is het testen van de stabiliteit.
Als daarbij grote bugs naar voren komen, zal de fabrikant die nog herstellen. Sony noemt dit proces de 'bring up'-fase. "Deze fase vormt de kern van een Android-update en kost om die reden de meeste tijd", aldus de Japanse fabrikant.
In de volgende fase krijgen lokale afdelingen ook de kans om de software aan te passen, bijvoorbeeld door vertalingen toe te voegen. "In deze fase wordt ook nagegaan of de Nederlandse taal juist wordt ondersteund in de software, maar bijvoorbeeld ook voor lokale applicaties zoals NU.nl, KLM en Buienradar", aldus Samsung in een reactie over updates aan Tweakers.
Daarna moet de update goedkeuring krijgen om uitgebracht te worden. Op Android is het vaak zo dat de radio stack samen met het besturingssysteem updates krijgt. Daarom moet de update langs providers. Providers geven bepaalde updates meer prioriteit dan andere en dat kan dus tot oponthoud leiden. Ook is het nodig om opnieuw toestemming te vragen aan de Wi-Fi Alliance en Bluetooth SIG bijvoorbeeld. De laatste die een vinger in de pap heeft is Google, in elk geval voor toestellen die de fabrikant levert met Google-diensten: alle Android-smartphones in de Benelux zo ongeveer.
Als iedereen zijn goedkeuring heeft gegeven, bij Google heet dat 'Technical Acceptance', is het tijd om de update te verspreiden. Vrijwel alle fabrikanten doen dat nu over-the-air. Ze willen zeker weten dat de update goed verloopt. Daarom wordt de update vaak in een bepaald land als eerste verspreid. Als alles goed gaat, is de update klaar voor een grotere release, maar zelfs dan verspreiden smartphonemakers ota-updates vaak over verschillende weken, zodat de servers de druk aankunnen.
/i/1360657525.png?f=imagenormal)
Updates naast grote updates
Het is goed om op te merken dat Google inmiddels verschillende stappen heeft genomen om zoveel mogelijk zaken los te trekken van updates van het hele besturingssysteem, om nieuwe aanpassingen op zoveel mogelijk smartphones te laten werken.
Ten eerste heeft het vrijwel alle systeem-apps losgetrokken van het besturingssysteem. Dat heeft veel voordelen en een nadeel. Het nadeel is dat wie Android wil gebruiken zonder Google, geen up-to-date versies heeft van bijvoorbeeld een kalender-app of een browser. Een voordeel is dat updates via de Play Store mogelijk zijn op alle toestellen met Google-diensten, waardoor bijvoorbeeld beveiligingsupdates in Gmail snel naar alle toestellen kunnen worden gepusht.
Daarnaast heeft Google de toepassing Play Services in het leven geroepen. Play Services is een toepassing waarvan alle Google-apps gebruikmaken en regelt onder meer de toegang naar de locatie-api. Via Play Services kan Google ook veel zaken updaten en beveilingsproblemen oplossen.
Tot slot brengt Google maandelijkse patches uit, die niet gekoppeld zijn aan een nieuwe versie van het besturingssysteem. Daarmee kan het dus zijn dat een toestel met Android 6.0 de patch van december heeft draaien, terwijl een telefoon met Android 5.1 de patches van januari al heeft. Door de patches los te trekken van de Android-versie, kan Google de oplossingen voor beveiligingsproblemen ook pushen naar toestellen met een oudere Android-versie.
Met de losgetrokken apps, Play Services en de patchrondes is het hebben van de nieuwste Android-versie op het gebied van beveiliging niet meer zo relevant als het enkele jaren geleden was. Het heeft ook tot gevolg dat een groter gedeelte van de toestellen beveiligd is tegen onlangs ontdekte lekken.
/i/2000919587.jpeg?f=imagenormal)
Welke toestellen krijgen updates
De grote vraag is: waarom krijgen niet alle toestellen altijd updates naar de nieuwste Android-versie? Die vraag is uiteraard makkelijker te stellen dan te beantwoorden.
Samsung, veruit het grootste smartphonemerk in de Benelux, noemt drie factoren die bepalen of en wanneer een toestel een update krijgt. Volgens de fabrikant hangt dat af van de hardware van het toestel, zoals de processor, het werkgeheugen en de opslag. Het toestel moet de update aankunnen, zo redeneert de fabrikant. Eerder stopte Samsung bijvoorbeeld met updates voor de Galaxy S III, omdat die over 'slechts' 1GB werkgeheugen beschikt, terwijl de fabrikant beredeneerde dat er 1,5GB nodig was om de update te draaien.
De tweede factor is de hoeveelheid gebruikers; goed verkopende smartphones hebben meer kans op updates, zo lijkt het. "Toestellen met veel gebruikers geven wij meer prioriteit, omdat wij daar meer klanten mee kunnen helpen."
Daarnaast kijkt de fabrikant naar de testresultaten na het maken van de update. "Het kan voorkomen dat een model minder presteert na een update. In dat geval brengen wij geen update uit." Dat laatste is een grote klacht bij updates. Zo menen veel bezitters van een OnePlus One dat de accuduur achteruit is gegaan toen de telefoon de update van Android 4.4 naar 5.0 kreeg.
Sony noemt ongeveer dezelfde redenen: een tekortkoming aan de hardware, een tekort aan mensen of te weinig succes van het toestel. "Wij streven ernaar om alle premium range-toestellen te ondersteunen met de nieuwste Android-updates achttien maanden na lancering van het toestel. In sommige gevallen zijn er omstandigheden die ons verhinderen om een toestel te ondersteunen, bijvoorbeeld door hardwarematige beperkingen, de commerciële situatie en de interne resourcing."
Samsung kijkt naar uitbreiding van het aantal apparaten dat updates krijgt. "Wij zijn continu op zoek naar manieren om het updateproces te verbeteren. Wij zijn op wereldwijde schaal gestart met implementatie van maandelijkse security-updates voor high-end apparaten die in de afgelopen twee jaar zijn geïntroduceerd, zoals de Galaxy S6, S6 edge, S6 edge+, S5, Note 4 en Tab S2. Deze toestellen krijgen indien nodig een maandelijkse update. Wij onderzoeken of en hoe we dit updateproces kunnen uitbreiden naar andere modellen."
Nu is het duidelijk dat de Zuid-Koreaanse fabrikant veel bezig is met updates. Als enige fabrikant geeft Samsung op de eigen site informatie over tot wanneer het ondersteuning biedt voor een toestel. Zo staat er bij de midrange-Galaxy A3 van vorig jaar ondersteuning 'tot januari 2017'.
/i/2000963495.jpeg?f=imagenormal)
Bij overige fabrikanten is die informatie, vooralsnog, niet te vinden. Het is ook nog niet helemaal bekend wat het betekent. Krijgen telefoons elke belangrijke nieuwe softwareversie van Android binnen die periode of gaat het alleen om beveiligingsupdates? Het laatste lijkt het geval, want de A3 zit nog op 5.0 en niet op 5.1 of 6.0. Android 5.1 is al bijna een jaar uit.
Sony vermeldt bij de release vaak al of een toestel de volgende grote Android-update zal krijgen, maar vaak niet wanneer. "Maar omdat update-stappenplannen veranderlijk zijn, kunnen wij vaak geen vaste afspraken maken over updateplannen tijdens de aankondiging van een nieuw product. Al met al proberen wij zo open mogelijk te zijn in het delen van informatie zodra de nodige akkoorden en beslissingen intern zijn vastgesteld, zodat wij onze intenties altijd waar kunnen maken en teleurstellingen onder onze gebruikers kunnen voorkomen. We delen de laatste software-update-informatie en nieuwsberichten op onze blog en ons onlinesupportforum, en communiceren duidelijk over individuele stappenplannen voor updates op pagina’s voor productsupport."
HTC baseert zich op ongeveer dezelfde factoren. "Veel complexe variabelen, zoals de hardwarecompatibiliteit, gebruikerservaring, bijbehorende kosten en vele andere factoren", noemt de fabrikant als redenen voor het wel of niet maken van een update. De fabrikant heeft een overzicht van updates online.
Andere fabrikanten hebben dus niet gereageerd, maar Motorola heeft in de afgelopen jaren onder Google een goede naam opgebouwd door relatief snel updates uit te brengen, ook voor goedkopere telefoons. Of dat beleid zal doorgaan nu Motorola onderdeel is van Lenovo, is moeilijk te zeggen.
Tot slot
Wanneer een update komt, hangt dus af van veel factoren. Om te beginnen moet de maker van de processor de drivers updaten, daarna moet de smartphonemaker de software aanpassen en dan kan het testen beginnen. Er is nog een factor die maakt dat het vaak zo lang duurt; fabrikanten maken talloze modellen en varianten. De ontwikkelteams moeten dus hun aandacht verdelen. Door die hele molen gaan voor een Galaxy S6 is één ding, maar van Samsung verwachten we dat ze dat ook doen voor de Galaxy J1, A3 en S5 Neo.
Daardoor is het probleem van gebrekkige updates niet direct op te lossen. Het zou te veel mensen vereisen om al die updates te maken en dat is niet realistisch. Wel zou het management van fabrikanten bij de beslissing rekening kunnen houden met de capaciteit die beschikbaar is voor softwareondersteuning na de release. Zo bracht HTC in zijn midrange- tot high-end serie One in 2015 negen verschillende modellen uit. De codebase zal deels hetzelfde zijn, maar met verschillende processors, schermresoluties en andere features als vingerafdrukscanners zijn de verschillen groot genoeg om ervoor te zorgen dat updates veel werk kosten.
Kopers van smartphones, goedkoop of duur, hebben recht om te weten hoe lang ze updates zullen ontvangen en hebben er recht op dat in elk geval beveiligingsupdates snel komen. Het is raar dat het op Android-smartphones zo lang moet duren voordat dat voor elkaar is. Het is een probleem en dat verdient een oplossing.
